„Toestand van ons
land zorgwekkend"
Op weg naar
Post raamt
8', millioen
De Japanners
bezetten Kanton
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
ONZE REGEERING MIST
POSITIEF CHRISTELIJK
KARAKTER
winst op
Bestelling op bet platteland
nog steeds gebrekkig
U/EERBERICHT
r
CENTRALE
VERWARMING
DE V
R I E S
ivfonrtmt
Laan. Schagen, Tel. 20.
ZATERDAG 22 OCTOBER 1938. 83e Jaargang. No. 10707.
U«gO»e effer N.V. Uitg.Mij-. ..VtoHtwd» NoorderVwortier"
Volstrekte neutraliteit
een gevaar
Alvorens de leden van de Tweede
Kamer zich in de algemeene be
schouwingen hebben uitgesproken
over de finantieele en economische
toestand des lands, zijn er velen ge
weest, die een woord van waardee
ring hebben geuit over de blijde vie
ring van het regeeringsjubileum
van H.M. de Koningin, en die hun
meening hebben gezegd over de hou
ding en de situatie'van ons land in
de voorbije spannende dagen-.
i Men wees er op„ dat al is het oogenblik-
Vclijk gevaar op het laatste moment afge-
iwfiwl, dat als de regeeringen geen les uit
y M gebeurde trekken, de oorlogsangst en
P wÉ^sdreiging blijft bestaan. Bovendien
ral,ook al komt het niet tot. een uitbarsting
m totale finantieele en economische ont
reddering een gevolg' van de steeds toene
mende bewapeningskoorts zijn.
Een zinsnede uit de Troonrede:
„Onze meer zorgvuldige als besten
dig gevolgde politiek van zelfstan
digheid" deed verscheidene leden
opmerken, dat de traditioneele neu
traliteitspolitiek van voor 1914 niet
meer op zijn plaats is. Het is niet in
overeenstemming met wat minister
Patijn in Geneve heeft gezegd, na-
dul melijk dat Nederland tengevolge van
ze' de ontwrichting van het stelsel der
collectieve veiligheid door de sterke
opvoering der bewapening de ver
plichting tot deelneming aan econo-
he:mische sancties krachtens artikel 16
van het pact niet als een bindende
isei verplichting meer kon aanvaarden,
maar dat het., trouw blijvend aan
letf den Volkenbond, die, verplichting
als facultatief moest beschouwen, ge
lijk dit van den aanvang af met be
trekking tot de deelneming aan mi
litaire sancties het geval is geweest.
Als lid van den Volkenbond, aldus de le
ien, zal men zich hij eiken onrechtmatigen
anval op een anderen staat de vraag moe-
en voorleggen, of en in hoeverre wij met
nachtneming van onze levensbelangen deel
ro^zullen nemen aan een actie tegen den aan
valler.
elj# Deze zelfstandigheidspolitiek bin
nen het kader van den Volkenbond
is geheel iets anders dan de oude
neutraliteitspolitiek. Het is zeker
niet in het belang van de kleine na
ties, zich van het beginsel der col
lectieve veiligheid geheel los te ma
ken en alleen heil te zoeken in
eigen kracht.
Enkele leden wijten de vernietiging van
i ifi collectieve veiligheid voor een belang
rijk deel aan de houding van ons land. Men
lenke, zeggen zij, aan onze houding tegen-
ver Abessinië en China. Onze houding te
genover de dictatnurstaten wordt verschil-
end beoordeeld. Sommige leden achten het
verkeerd dat bepaalde groepen in de regce-
ring een afkeer wekken tegen het nationaal
socialisme.
toestand uiterst zorgwekend.
Als men dan den finantieelen en
economischen toestand van ons land
gaat beschouwen, noemen verschil
lende leden den toestand uiterst
zorgwekkend. De millioenennota con
stateert, dat de opleving, die zich
in 1937 heeft vertoond, weder tot
het verleden behoort. In die nota
ontbreekt dan ook elk optimisme. Zij
opent het vooruitzicht op een reeks
van jaren met een zeer groote werk
loosheid.
Hoewel sommige leden de internationale
invloeden geenszins wegcijferen meenen zij
toch, dat het beleid dier regeering de ge
volgen van de crisis in ons land heeft
verergerd in stede van verminderd.
Eenerzij ds zijn door de bezuinigingspoli-
tiek, zooals deze is opgevat, de koop
kracht van het volk en de bedrijvigheid
binnenslands aanhoudend verminderd. An
derzijds is nagelaten het bedrijfsleven door
forsche maatregelen krachtig te stimulee-
ren, In de millioenennota wordt een aantal
voornemens opgesomd, welke weliswaar
niet zonder beteekenis zijn, maar die toch
mede op grond van den langen duur,
welke met hun doorwerking is gemoeid
onvoldoende moeten worden geacht.
Het gaat niet meer om het lenigen van
de gevolgen der werkloosheid, maar om de
bestrijding der werkloosheid zelf. Finan
tieele overwegingen, meestal avereohtsóhe,
weerhouden de regeering van een krachtige
opwekking van het economische leven. Als
de samenwerking met Nederlanrlsch-Indië
door sommige leden is gelaakt., maken en
kele leden de opmerking dat de millioe
nennota de finantieele toestand van ons
land
ie pessimistisch
voorstelt. Op grond van deze zienswijze meen
den deze leden zich nog hun oordeel te moe
ten voorbehouden over de vraag of het ge-
wenscht is. in vollen omvang over te gaan
tot de verwezenlijking van de aangekondig
de belastingplannen.
Alleen op het gebied van defensie
heeft de regeering zich doortastend
getoond. In dringende omstandighe
den kon plotseling 100 millioen wor
den gevonden. Is er dan ook geen
geld voor vergrooting der werkgele
genheid?
De bezuinigingen.
Verschillende leden hebben met groote
bezorgdheid 'kennis genomen van de in te
voeren belangrijke bezuinigingen. Daarmede
zal de geschiedenis heeft dit geleerd de
koopkracht en de bedrijvigheid van ons
volk opnieuw wórden ondermijnd.
Met leedwezen wordt geconstateerd dat in
de troonrede, zooowel als in millioenennota,
elk woord over ouderdomszorg en verbete
ring van onderwijs door verlaging der leer-
lingenschaal wordt gemist..
Ons volk geestelijk vervallen?
Sommige leden merken op. dat ons
land langzaam maar zeker afdrijft
naar het volksfront.
De opheffing van de z.g. defensie-
verboden voor S.D.A.P. en N.V.V.
en de invoering van het verbod voor
ambtenaren om lid te zijn van na-
tionaal-socialistische mantelorgani
saties wijzen hierop.
Onder een volksfrontregime gaat ons land
het staatsbankroet tegemoet, meenen zij.
Andere leden, die zich aansloten bij hen,
die er op hadden gewezen, dat de regeerings-
politiek geen enkel kenmerkt draagt van het
positief-christelijk karaktere dat het kabinet
zich zelf bij zijn optreden heeft toegekend,
stelden de vraag, of een beroep op de chris
telijke levensopvatting ter aanbeveling en
ondersteuning van die politiek niet een mis
bruik is te achten, waardoor het Christen
dom wordt geschaad. Er zijn ernstige ver
wachtingen gewekt bij het christelijke deel
van ons volk. Na het eerste jaar van voor
bereiding zouden de Christelijke daden vol
gen. De troonrede heeft aan deze verwach
tingen allen grond ontnomen.
Ernstig becritiseerden sommige leden het
dat een christelijke regeering zoo weinig
doet ter bevordering van den Zondagsrust.
Waar de Katholieke ministers van
zich hebben doen spreken is aller
minst reden tot pochen. Men den-
ke aan het geval-Oss!
Het vrije ruilverkeer.
Sommige leden gaven als hun mee
ning te kennen dat de eenige maat
regel die ons land kan opheffen uit
de crisis zal zijn, het vrije ruilver
keer. Daarvoor is echter internatio
naal overleg noodig. In dit verband
wezen enkele leden er nog op, dat
het dan toch niet juist is, dat Neder
land nog steeds de Sovjet-Unie niet
wil erkennen. Daarvan wordt de uit
voer zeer belemmerd.
Eenvoudige levenswijze.
Dezelfde leden, die op het geestelijk verval
van ons volk wijzen, wenschen maatregelen
om tot een eenvoudige levenswijze te komen.
Slechts dan kunnen de belastingen,
worden verlaagd. Gebroken moet worden
met de huidige landbouwpolitiek, vrijheid
moet er zijn zonder afschaffing van allen
steun.
De belastingpolitiek.
Waardeering ^erd uitgesproken voor het
streven der regeering te komen tot een
reëele opstelling van het budget, als richt
snoer van haar beleid. Echter mogen nieu
we belastingen slechts een aanvullende
bron vormen.
Wat defensie betreft, mag er van
moeizaam opgebrachte belasting
gelden geen cent worden uitgege
ven, welke niet werkelijk in het be
lang van defensie is.
Twijfel wordit uitgesproken over de doel
matigheid van belastingheffing bij de bron.
Verscheidene leden zuilen ernstige bezwa
ren opperen wanneer in de nieuwe belas
tingheffingen elke progressie ontbreekt.
Sommige leden zeggén dat in het algemeen
liet bedrijfsleven moet worden ontlast van
heffingen, welke niet afhankelijk zijn van
het maken van winst. De voorgenomen
wijziging van de wet op de personeele be
lasting behoort daartoe te strekken, terwijl
in dit verband tevens in aanmerking komt
de schrapping uit de gemeentewet van de
zakelijke bedrijfsbelasting.
Go-roagd wordt welke accijnzen de re
geering denkt te verlagen. Als eenige op
merkingen zijn gemaakt over de nood der
groote gezinnen, de gevaarliike trust en
kartelvorming, wordt gezegd, dat men
gaarne meer vastheid van beleid had ge
zien bij de kwestie van het Centraal Vlieg
veld. De algemeene beschouwingen sluiten
met eenige opmerkingen over de toenemen
de zedenverwildering, waartegen de regee
ring onvoldoende optreedt.
„EEN ZOO HOOGE WINST BEHOORT
GEEN REGEL TE BLIJVEN". OP
VERLAGING TELEFOONTARIEVEN
AANGEDRONGEN.
In het voorloopig verslag der Twee
de Kamer verklaarden sommige le
den, onder de huidige omstandig
heden met 't oog op de financieele
positie des rijks met een winstra
ming voor het Postbedrijf van
f 8.500.000 ook voor het jaar 1939 ac-
coord te kunnen gaan.
Zij spraken echter de hoop uit, dat bet
binnen afzierlbaren tijd mogelijk zal wor
den de winst deels ten goede te doen ko
men aan het publiek en deels aan het
personeel. Een zoo hooge winst behoort
huns inziens in ieder geval geen regel te
blijven.
Van verschillende zijden werd opnieuw
geklaagd, dat de postbestelling op het plat
teland nog steeds gebrekkig en op vele
plaatsen bepaald onvoldoende is.
Sommige leden verzochten den minister
een wijziging van de postwet in overwe
ging te nemen in dezen zin, dat de pos
terijen niet langer gehouden zullen zijn
alle drukwerken, die worden aangeboden,
te verzenden.
Deze leden achtten het in strijd met het
algemeen belang, dat een overheidsbedrijf
wordt gebruikt om drukwerken te versprei
den, die kennelijk in strijd zijn met de open
bare orde en de goede zeden.
Van verschillende zijden werd er bij den
minister op aangedrongen, de telefoontarie
ven verder te verlagen.
Het personeelsvraagstuk.
Verscheidene leden keurden af, dat het
P.T.T.-bedrijf steeds verder wordt gerationa
liseerd. Hunsinziens is de werkloosheid
daardoor aanzienlijk vergroot. De regeering
is naar hun meening ernstig in haar taak
te kort geschoten door dit toe te laten.
Afgekeurd werd voorts dat de zg. zoom
van arbeidscontractanten steeds verder
wordt uitgebreid.
Verder werd opnieuw critiek ge
oefend op het feit, dat vele z.g. loca
le krachten, waaronder er zijn met
8, 10 en 12 dienstjaren, nog steeds
niet in vasten dienst zijn aangesteld.
Ook tegen het aanstellen van vele
jeugdige werkkrachten en in het bij
zonder van meisjes, hadden verschei
dene leden ernstig bezwaar. De werk
loosheid onder de volwassen mannen
wordt er door bevorderd.
De radio.
Verscheidene leden constateerden met in
stemming, dat op radiogobied geleidelijk een
goede samenwerking is tot stand gekomen en
een betere verslandhouding is gegroeid, ter
wijl ook ten aanzien van de vraag, welke
uitzendingen kunnen worden toegelaten, in
het algemeen een bevredigende gedragslijn
wordt gevolgd. Als een ernstige afwijking
van deze gedragslijn beschouwden zij ecli
ter het toestaan van de op 5 Juli j.l. door den
K.R.O. uitgezonden rede van mejuffrouw M
Voogd: „Het hart van het nieuwe Spanje",
waarin de opstand in dat land werd verheer
lijkt»
Fabrieken, regeeringsgebouwen
en vestingwerken door de Chinee-
zen opgeblazen.
Ook Hankau wordt ontruimd.
Gisterenmorgen acht uur werd Kan*
ton opgeschrikt door een reeks ge
weldige ontploffingen. Het bleek, dat
het Chineesche opperbevel order had
gegeven tot een systematisch opbla
zen van alle regeeringsbureaux, In
dustrieondernemingen en andere be
langrijke gebouwen en bruggen.
Intuschen loeiden de sirenes hun
waarschuwing tegen luchtaanvallen
uit, waardoor de verwarring nog
grooter werd.
Bq het aanbreken van den dag dreun
de de stad van het gebulder der zwa
re artillerie, het voorbijdonderen van
tanks en het voortstappen van dui
zenden soldaten; de Chineesche le
gers trokken zich in westelijke rich
ting terug.
Deze militaire aftocht vormde het sein voor
een koortsachtige ontruiming op het aller
uiterste oogenblik. Duizenden burgers trok
ken den geheelen morgen door de straten
der stad weg. Na de evacuatie door de pro
vinciale en gemeentelijke autoriteiten werd
slechts een schaduw van een militaire bezet
ting voor "de controle over Kanton achterge
laten. Op de ontruiming volgden nog weer
ontploffingen, toen achtereenvolgens cemen
ten vestingwerken, papierfabrieken, electri-
sche centrales en regeeringsgebouwen in de
lucht vlogen. De minder belangrijke instellin
gen werden in brand gestoken.
Vele wijken in de stad staan in
lichte laaie, zonder dat door brand
weer wordt ingegrepen, aangezien de
brandwachten reeds uit de stad ver
trokken waren.
Het handjevol Chineesche soldaten, dat
achtergelaten was, maakte het den Japan-
neezen moeilijk. Vernomen werd, dat de Ja-
panneezen reeds op den rand van de bin
nenstad waren, toen een zwaar machinege
weervuur geopend werd in Toensjan, in de
oostelijke wijk, om 15 minuten over vier. Een
aantal Japansche vliegtuigen verscheen, cir
kelde op slechts geringe hoogte boven de
stad, doch wierp geen bommen neer en open
de geen vuur. Op het Sjamien-eiland hebben
de Britsche en Fransche autoriteiten de
straten van burgers gezuiverd en de conces
sies versterkt met marinetroepen. Ooggetui
gen, die langs de noorten van Sjamien pas
seerden en uit dr buitenwijken kwamen,
deelden den wachthoudenden mede, dat
twintig tanks met Japansche vlaggen Toeng-
sjan reeds waren binnengerukt.
Dit nummer bevat 16 pagina's
Een meten met twee maten zagen sommige
leden in de beslissing van 's ministers ambts
voorganger, om aan de Vrijdenkersomroep-
vereeniging allen zendtijd te ontnemen.
Sommige leden achtten het niet juist, dat
de omroepvcreenigingen op allerlei gebied,
o.a. door het uitgeven van kalenders en der
gelijke, met bedrijven in concurrentie treden.
Zij verzochten den minister te willen bevor
deren, dat dezo vcreenigingen zich beper
ken tot haar eigenlijke taak, het verzorgen
van uitzendingen.
Het had verder de aandacht van sommi
ge leden getrokken, dat de minister de
goedkeuring heeft bevorderd v. verordenin
gen op het heffen van retributie (precario)
waarbij zoo abnormaal hooge bedragen van
de particuliere radiodistribuanten worden
gevorderd, dat deze heffingen het wettelijk
karakter van retributie missen en zij boven
dien. zoo zij al niet de levensvatbaarheid
van de bedrijven bedreigen, in elk geval
de mogelijkheid om een redelijke winst te
behalen in sterke mate verkleinen.
Deze leden waren van oordeel, dat het, ge
zien de geldende bepalingen van de gemeen
tewet, niet oirbaar is bij de heffing van re
tributie voor leidingen, enz., van radiodistri
butiebedrijven een anderen maatstaf aan te
leggen dan voor leidingen en-z. van ieder
ander particulier bedrijf gelden. Huns in
ziens laat de wet ook niet toe, bij heffingen
van retributie rekening te houden met de
financieele positie van de bedrijven, waar
van geheven wordt»
DE BILT SEINT*
Verwachting: Meest matige, in
het O. tijdelijke zwakke, Z.
O. tot O. wind,'plaatselijk
nevelig, overigens licht of
half bewolkt, droog weer,
koude nacht, zelfde temjpe-
ratuur overdag.
Verdere vooruitzichten: Weinig
verandering.
De Japanneezen te Kanton.
De voorhoede der Japansche troepen werd
gevolgd door tanks en andere gemechani
seerde eenheden. Tegen het einde van den
middag bezette een belangrijke Japansche
troepenmacht de oostelijke wijken der stad.
Zoowel de Britsche als de Fransche auto
riteiten hebben met vlaggen de grenzen der
concessies aangegeven, terwijl strategische
punten bezet zijn door mariniers, die over
machinegeweren beschikken om een mogelij
ken trek der Chineesche menigte naar Sja
mien eiland moeten tegengaan.
Ook de ontruiming van Hankan
gaat voort.
De ontruiming van Hankau wordt in ver
sneld tempo voortgezet. Reeds sedert Don
derdag is te Hankau het gebulder der ka
nonnen te hooren. De laatste stroomop
waarts varende boot was stampvol vluchte
lingen. Men verwacht, dat zich, wanneer de
Japanneezen Hankau binnenrukken/Ach bij
na geen tmcnschen meer in de stad zullen be
vinden. De buitenlanders hebben zich voor
het meerendeel in de internationale neder
zetting in veiligheid gebracht.
Vertrek van Tsjang-Kai-Sjek uit
Hankau zou aanstaande zijn.
Reuter verneemt uit betrouwbare bron. dat
het vertrek van Tsjang-Kai-Sjek uit Hankau
van oogenblik tot oogenblik venvacht kan
worden.
FOTOGRAFISCH KUNSTATELIER
ARPAD MOLDOVAN
NIEUWE N I E D O R P
Speciaal adres voor artistieke f o to's en
vergrootingen.
Geopend dagelijks, ook 's Zondags
BLIJVEND AF EN
STEEDS BILLIJKER
ZIJN ONZE INSTAL
LATIES.
TECHN. BUREAU
ALKMAAR ROTTERDAM
Tel. 2197-3897 44504