Nieuws
„De Congo
van ons!
Tegenstand der
Chineezen
herleeft
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Tempo!
ll
ondergang van het
.Cantabria"
s.s.
blijft -
Klooster in
Tirol gesloten
Engeland één
zegt Eden
Minister vergrootte de
spelling chaos
Felle aanval op
Britsche regeering
t Laan. Schaden. Tel. 20.
%DAG i NOVEMBER 1938. 83e Jaargang. No. 10718.
e der N.V. Uilg-Mif „>lollomh Koorderkwortier*
iachinekamer stroomt vol met
water.
schip in zinkenden toestand.
Ea bomaanslag?
Tengevolge van een ontploffing,
waarvan de oorzaak onbekend is, is
«n groot lek geslagen in de „Van*
tonver5', een schip van de Hamburg-
Ameriialijn, juist toen het van Oak
land zon vertrekken.
Hellip meet 8269 ton. Het was geladen
aderen in blik. De ontploffing was
fen ver te hooren. Het schip is in zinken-
l en drijft af naar de kust.
istwachtschepen en andere booten heb-
zich met spoed naar de plaats van het
il begeven.
San Francisco is bericht ontvangen,
je ontploffing zich in de machinekamer
voorgedaan, die daarop volstroomde
water.
De boot aan den grond gezet. -
Omtrent de opvarenden nog
niets bekend.
[ivds verneemt uit San F~ancisco dat de
couver" bij Oakland aan den grond is
De machinekamer staat onder water.
Sweet nog niet of opvarenden gedood
^wel hebben mannen van de kustwacht
jl dat zij menschen aan boord hebben
die gewond waren. Verscheidene
irai moeten aan boord van de „Van-
iver" zijn.
iRJfl
ied
prjjj
Een kolom water
het schip omhoog.
spoot naast
ider wordt uit Oakland gemeld:
kapitein van de „Vancouver" heeft
'gedeeld, dat een kolom water naast het
omhoog spoot, waarna de ontploffing
q gehoord. De kapitein vond dit zeer
lacht. Een ander ooggetuige verklaarde
hij een ontploffing hoorde als van een
waarna aan stuurboord het water op
6.
Sc:
De „Nadir" gistermorgen in het
Kanaal gesignaleerd.
jhe geheimzinnige „Nadir" van de vloot
h Franco, welke Woensdag het s.s. „Can-
'HOftria" tot zinken heeft gebracht, is Don-
vrs dagmorgen voor de kust bij Hastings ge
flaleerd. Vliegtuigen hebben waargeno-
n< dat het schip met groole snelheid
r het Kanaal voer. Uit de door vlieger-
arnemers gemaakte foto's blijkt, dat het
ip eruit ziet als een Kanaalboot. Het
voorzien van een promenadedek, waar-
vak z'°^ een £r0°te houten kist bevindt,
aronder blijkbaar een kanon verborgen
De Spaansche ambassade deelt mede.
de „Nadir" een dier trawlers is, die
Br Franco naar Duitschland worden ge-
Bden om daar van kanonnen te worden
Brzien.
Geredden van de Cantabria
hij hun aankomst te Londen
door aroole menigte toegejuicht,
V Gist
ICant
Gisteravond zijn de opvarenden van de
■antabria" te Londen aangekomen.
Dij aankomst in het Liverpoolstreet-stati-
1 werden zij door een groote menigte,
aaronder vele Spanjaarden toegejuicht.
Tot de geredden behoort behalve de ste-
ll'd, ook de kok van de „Cantabria". Diens
011 w, die de reis meemaakte, is echter
lor de „Nadir" aan boord genomen.
Radio op school?
Ter bevordering van het saam-
hoorigheidsgevoel.
[Sommige Tweede Kamerleden vragen
len nota over de ondcrwijsbegrooting of
n. Jonnister een onderzoek wil instellen n
ae mogelijkheid, nn toepassing van ra
fitzcnding bij het onderwijs, opdat in
fenolen nationale uitzendingen zouden kun
nen worden beluisterd, hetgeen het gevoel
jan saanïhoorigheid in hooge mate zou be-
?orderen{
"jvo,
de
naar
radio
de
kun-
Belgische ministers leggen verkla
ringen af.
Vlandaat in Afrika ter
leschikking van den
Volkenbond
In de Belgische Kamer heeft Graaf
Carton de Wiart, minister van Staat,
verklaard, dat België van het man
daat in Afrika slechts kan afzien in
overleg met degenen, die het 't man
daat hebben toevertrouwd. Wat den
Belgischen Congo betreft, aldus zei
de de minister onder toejuichingen,
zelfs van afstand van een deel daar
van kan zelfs geen sprake zijn.
„Wij behoeven niet te praten"!
De Congo is van ons!
Minister-president Spaak heeft den spre
kers geantwoord, die zich gemengd hadden
in de debatten over de begin October door
de regeering afgelegde verklaring en daarbij
ten aanzien van het koloniale vraagstuk ge
zegd:
„Wanneer men zeker is van zijn recht,
discuteert men er niet alle dagen over Het
is onnuttig herhaaldelijk garanties te vragen
aan de Quai d'Orsav, in de Wilhelmstrasse
of op het Foreign Office.
De heer Spaak heeft vervolgens herinnerd
aan de tegenover den Belgischen gezant te
Berlijn afgelegde verklaring, nu een jaar gc-
led'en, kórt na het bezoek van Lord Halifax,
Hij heeft voorts herinnerd aan de door Eden
in het Lagerhuis afgelegde verklaring.
„De regeering, aldus de premier, verliest
niet de verdediging van onze kolonie uit het
oog. Daarvoor zijn, van de 50 millioen der
buitengewone begrooting, elf millioen be
stemd voor de organisatie van de verdedi
ging van onze kolonie."
Toegejuicht door de Kamer, eindigde de
heer Spaak: „De Congo is van ons. Onze
rechten op den Congo zijn onbetwistbaar en
wij zullen alle krachten in bet werk stellen
voor de verdediging onzer kolonie."
Het begin van een anti-kerkelij
ke actie in Oostenrijk?
Het klooster van de orde der Servïeten,
de belangrijkste in Tirol, is door de Gestapo
gesloten op bevel van Buerckel. Negen mon
niken en een dertigtal burgers van Inns-
bruck zijn gearresteerd, terwijl nieuwe ar
restaties verwacht worden. Als motieven
worden opgegeven overtredingen tegen de
zeden en politieke actie tegen den staat. Een
ambtenaar verklaarde, dat de voorvallen in
het gesloten klooster de sluiting van alle
Oostenrijksche kloosters zouden rechtvaar
digen. In Roomsch-Katholieke kringen heeft
men sterk den indruk, dat de gebeurtenis
sen te Inssbruck slechts het begin van een
antikerkelijke actie in Oostenrijk zijn.
9>
Haast met de herbewapening
dringende eisch.
Oudrainister Eden heeft een schrijven ge
richt tot zijn kiezers in Warwick en Leaming-
ton, waarin hij een krachtige oproep richt
tot de Engelschen ten behoeve van nationale
eenheid „zonder aanzien der partij". Hij
schrijft o.m.:
„De waarheid is, dat wij niet een zoo vol
ledig mogelijke vergrooting der nationale
kracht tot stand kunnen brengen, zelfs niet
in de materieele kwestie der bewapeningen,
wanneer wij het niet eens zijn zoowel ten
opzichte van het doel der politiek, waarvoor
deze bewapeningen noodig zijne, als ten op
zichte van de richtsnoeren om dat doel te
bereiken.
Dit nummtr bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT S EINTi
Verwachting: Matige, in het
Westen later wellicht krim
pende W. tot Z. wind,
zwaar bewolkt tot betrok
ken, aanvankelijk weinig
of geen regen, weinig ver
andering in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Toene
mende kans op regen.
Schoolkinderen
ondervoed
En gebrekkig gekleed
zullen de ministers doen?
Wat
Verscheidene Tweede Kamerleden vesti
gen er in het voorl. verslag over de On-
derw.begrooting de aandacht op, dat van tal
van kinderen de voedingstoestand ongunstig
en de kleeding gebrekkig is. Zij vragen of
de minister bereid is door middel van een
rondschrijven de gemeentebesturen op te
wekken aan deze zaak aandacht te beste
den. Voorts geven zij den minister in over
weging, met zijn ambtgenoot van Economi
sche Zaken in overleg te treden, ten einde
zich gezamenlijk te beraden over de vraag
wat gedaan kan worden ter bevordering
van het gebruik van melk op de scholen.
Verdere successen der Japanners
Naar het Chineesche persbureau meldt,
hebben de Chineesche troepen in het zui
den van Hoepeh hun eerste overwinning
na den val van Hankau behaald. Zij heb
ben te Sjauling een geheel Japansch re
giment op de vlucht gedreven. Dinsdag
was een Japansche aanval op de stad af
geslagen en gisteren gingen de Chineezen
tot. den tegenaanval over. Zij sloten den
vijand aan drie zijden in. Vijftienhonderd
Japanneezen sneuvelden; de rest vluchtte
in wanorde. Het was de bedoeling van
don vijand op te rukken naar Toengsjan,
dat een der sterkste steunpunten in Hoe
peh is. De Japansche opmarsch in deze
richting is voorloopig ernstig belemmerd.
Chineesche troepen lokten 200 Japannee
zen nabij Kwanling in een hinderlaag,
waar de helft hunner omkwam. Later ver
sloegen de Chineezen de ter versterking
gezonden Japansche troepen. Tevens mel
den zij een belangrijke hoeveelheid oor
logstuig te hebben buitgemaakt.
Japansohe successen.
Uit Tokio wordt gemeld, dat de Japan
sche troepen, die van Sienning naar het
zuiden waren opgerukt, Sjauling op den
weg naar Toengsjan hebben genomen. Een
andere afdeeling, die van Tsekausjih was
vertrokken, heeft. Taifansjih. 20 kilometer
ten noordoosten van Toengsjan, bezet. Bei
de veroverde steden liggen in het oosten
van Hoepei.
De troepen, die langs den spoorweg Han
kauKanton naar het zuiden oprukken,
hebben een gedeelte van de wallen van
Poetsii bezet. Verder is het strategisch be-
langrijke Kiajoe aan den Jangtse geno-
men.
De Chineesche tegenstand zal
voortduren.
Naar aanleiding van de Japansche ver
klaring over de blokvorming in het Verre
Oosten heeft de officieele woordvoerder der
Chineesche regeering gezegd: „Deze ver
klaring is een ernstige beleediging voor de
menschelijke intelligentie. Zij zet het Chi
neesche volk nog tot grootere vastberaden
heid aan en vernietigt de hoop, dat er wel
dra een einde zou komen aan het verwoes
tende conflict. De bewering, dat de centra
le regeering nog slechts een plaatselijk be
wind is, is een ongegronde uitlating, die
slechts ten doel heeft het Japansche volk te
misleiden. De Japansche oorlogsheeren zeg
gen, dat zij de helft van het Chineesche ge
bied bezet hebben, doch zij verzuimen daar
aan toe te voegen, dat er maar weinig Ja
pansche soldaten veilig zijn, dat driekwart
van het gebied achter de Japansche li
nies nog door de wettige Chineesche auto
riteiten beheerscht wordt en dat de hand
having van het politietoezicht zelfs in de
bezette gebieden 'een financieele last betee-
kent, die het Japansche volk niet goed kan
dragen.
De nationale regeering blijft het
centrale gezag in China uitoefenen.
De zeehavens mogen verloren gaan,
de verbindingen verbroken worden:
de Chineesche tegenstand zal voort
duren, tot de Japansche actie door
uitputting ineenstort."
Wat Japan reeds aan de Jangtse
offerde.
Naar het Chineesche persbureau meldt
heeft generaal-majoor Tanihoetsji bij een
herdenkingsplechtigheid voor de dooden te
Linfen in Zuid-Sjansi te kennen gegeven,
dat aan den Jangtse alleen 340.000 Japan
neezen den dood hebben gevonden. Tot de
gesneuvelden behoorden een luitenant-ge
neraal, zes generaal-majoors en 103 andere
hooge officieren. Tanigoetsji deelde volgens
het Chineesch persbureau verder mede, dal
de strijd tegen de guerillatroepen in Zuid-
Sjansi den Japanneezen 15.000 dooden heeft
i gekost.
OUD-MINISTER EDEN.
„Ten aanzien van het doel bestaat er geen
verschil van opvatting, hefc is niet anders
dan een duurzame vrede. Het is thans onze
dringende plicht, om zonder onderscheid
van partij, een esscntieele mate van over
eenstemming tot stand te brengen betref
fende de richtsnoeren ter bereiking van dit
doel. z
„De meesten onzer zijn het er over eens,
dat alleen een Groot-Brittan je, dat sterk is
in doelstelling en defensie, zijn volledige
rol kan spelen voor het herstel en de hand
having van een systeem van internationale
orde. Vandaar de dringende noodzaak haast
te maken met de herbewapening „in het bij
zonder wat de luchtbewapening en de lucht
afweer in al zijn aspecten betreft."
De zevende commissie aan het
werk...
Pleidooi voor spelling-Marchant.
Vrij algemeen is de Tweede Kamer, blij
kens het Voorloopig Verslag over de begroo
ting van Onderwijs 1939, van oordeel, dat
's ministers beleid ten aanzien van de spel
ling van de Nederlandsche taal de verwar
ring eerder heeft doen toe- dan afnemen. De
zevende spellingscommissie is thans haar
arbeid aangevangen. Men mag dus wel aan
nemen, dat dit vraagstuk thans voldoende
belicht is en rijp voor een beslissing. Er moet
op het stuk van de schrijfwijze eenheid en
vastheid komen en wel zeer spoedig.
Zeer vele leden keuren het af, dat de mi
nister aan het onderwijs een andere spelling
dan de spelling-Marchant wil opdringen, hoe
wel deze laatste reeds aan millioenen kinde
ren is onderwezen en ook buiten de school
meer en meer gebruikt wordt. De overgroote
meerderheid der Kamer heeft zich hierom
trent duidelijk in een motie uitgesproken,
maar de minister gaat ook tegen deze uit
spraak in. Naar het oordeel dezer leden is
er geen andere oplossing dan deze, dat de
regeering er ten spoedigste toe overga, zelf
de spelling-1934 te bezigen.
Sommige andere leden komen tegen dezen
aandrang op.
VROEGER KOSTTE DE BERICHTGEVING
UREN, NU SLECHTS ENKELE
MINUTEN
NIEUW GEBOUW VAN HET ALG. NED.
PERSBUREAU PLECHTIG GEOPEND.
Heden werd het nieuwe gebouw van het
Algemeen Nederlandsch Persbureau op de
Heerengracht te Amsterdam officieel ge
opend. Het gebouw is eenvoudig, doch stijl
vol ingericht, bevat keurige ontvangstzalen,
ruime redactievertrekken, een telexkamer,
waar de toestellen staan voor het seinen op
de beide tclcxnetten van het A.N.P.; een
radio-afdeeling, waar al het buitenlandsche
nieuws per Heli-machines en in morse wordt
opgevangen en twee omroepcellen (kleine
studio's), van welke uit de berichten des
avonds worden omgeroepen door de redac
teuren van 't A.N.P. Op het dak is een net
van veertien antennes aan zilvergrijze mas
ten gespannen,'door hetwelk het A.N.P. ver
binding heeft met het Verre Oosten en Wes
ten, Bandoeng en Europa.
Onder degenen, die de openingsplechtig
heid bijwoonden, bevonden zich tal van
autoriteiten uit de pers-, radio- en P.T.T.-
wereld, terwijl als eeregasten aanwezig
waren de minister-president en verschei
dene ministers.
De heer H. H. J. van de Pol, president-
directeur van het A.N.P. hield een rede,
waarin hij de enorme vooruitgang schetste
in de techniek van de nieuwsoverbrenging.
Vroeger werden de berichten eerst per
stencil vermenigvuldigd en per radio uitge
sproken, of per spoorpakje verzonden. Wan
neer vroeger een schokkend bericht bin
nenkwam in den sluitingstijd van den za-
kelijken zender, dan moesten honderd tele
foongesprekken en meer worden gevoerd en
't duurde uren voordat de laatste krant bo
diend was. Thans werkt het A.N.P. met twee
eigen telextelegraafnetten, welke dag en
nacht ter beschikking staan van het bedrijf.
De overbrenging van nieuws uit huiten- en
binnenland naar alle aangesloten tachtig
bladen in Nederland vergt nu slechts enkele
minuten en tientallen seconden.
Dr. Colijn tevreden over de pers.
Van de verdere sprekers, die nog
het woord voerden, noemen wij dr.
Colijn, die zeide. er van overtuigd
te zijn. dat de Nederlandsche pers in
het algemeen op hoog peil staat.
Moge dit. aldus spr,, in de toekomst
steds kunnen worden gezegd van een
in vrijheid tegenover de regeering
staande pers.
Nadat de minister van Financiën het
A.N.P. nog gecomplimenteerd had met het
nieuwe gebouw, werd de plechtigheid ge
sloten.
Churchill aan het woord.
In zijn gisteren in het Britsche Hooger-
huis uitgesproken redevoering heeft Lord
Stanhope ernstige critiek uitgeoefend op de
houding van Winston Churchill. zegg°.nde
dat de vroegere minister „meer dan wie ook
verantwoordelijk fs voor den toestand, waar
in wij ons thans bevinden".
In een aan de pers verstrekte verklaring
I dient Churchill thans Lord Stanhope van
repliek. Hij doet een weergaloos feilen aan
val op de regeering: „De verklaring van
Lord Stanhope toont, hoe moeilijk het voor
de regeering is om zich vrij te pleiten van de
beschuldigingen wegens verwaarloozing en
slecht beheer van de zaken des lands, die
tegen haar worden ingebracht. Ik heb sinds
tien jaar geen zitting meer in de regeering.
De nationale regeering is zeven jaar aan het
bewind. Sedert vijf jaar heeft de Duitsche
herbewapening groote afmetingen aangeno
men. Deze strooptocht van lord Stanhope
in een polemiek van in de hoogste mate pri
mitieven aard, moedigt ons niet aan te ho
pen, dat de eerste Lord der admiraliteit zich
op dien hoogen post za.1 onderscheiden';