DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
eepsrampop
Imeer
J|rkomen
Heilig Joodsch bezit vernield
het centrale
vliegveld
ortgeldleening
aan Frankrijk
DE WRAAK DER NAZts
Nieuwe strenge
maatregelen tegen de [oden
De duisternis om
vJJeerbericht
Kemal Ataturk
overleden
Tienduizend Joden
gearresteerd
rCoin'diiL
Laan. Schaden. Tel. 20.
'dagenJACr 11 NOVEMBER 1938. 83e Jaargang. No. 10724.
Jer RV. Uitg.-Mif. „>ioHon<Js Noorderkworiier"
Radii
dt Ri
Philï
bet.
ïi'uilpi
dei$
icfje e
U d«
G Bur.
rinses juliana" overvoer
bijna een motorschip.
•er had zijn boordlichten
verkeerd geplaatst,
lerdagavond is het instructie-
d i
it geftnig
*oeg
er
het
Icine
v
pel
bo
iren,!
rdéja
.Prinses Juliana" van het
dcc rwijsfonds voor de scheepvaart,
leze week met de leerling-matro-
die aan boord worden opgeleid,
oefentocht maakt, te Lemmer
he jekomen. De
nses
kapitein van de
de heer J. Salo-
is Juliana",
s, rapporteerde, dat hij op onge-
drie mijl afstand van de ha-
jvan Lemmer, even ten zuiden
het einde van het in uitvoering
dijkgedeelte van den Noord
polder, dat bij Lemmer begint,
het laatste moment een ernstige
ivaring met een klein onbekend
leven motorschip, heeft voorko-
Aii|
rofcJ
boeit]
i bij
i in
2rlei
rinses Juliana" voer tegen half acht
le vaart in de richting van de ha-
Lemmer. Op ecnigen afstand ver
een rood en een wit licht, die zeer
lorden, sneller dan van een in tegen-
elde richting varend schip verwacht
rden. Kapitein Salomons liep naar
dajAird, doch tot zijn groote verbazing
afstand van de „Prinses Juliana"
dat het stuurboordsein gegeven was
eji(j Iwekkend snel korter.
slechts eenige tientallen meters
itand bleek, dat een klein motor-
wenvaartuig, dat de beide boord
den verkeerd geplaatst had,
ars voor de „Prinses Juliana" wil-
oversteken. Door uit alle macht
ir stuurboord te wijken en door-
de schipper van het onbekende
blijvi ilorvaartuig op het laatste oogen-
ik zag, dat het verkeerd ging en
iet'
ij 1
osbo
ZOOYI
011111
m snel trachtte naar bakboord te
le Y. jken, werd voorkomen, dat de
]iej rinses Juliana" dwars over het an-
e sre schip heen voer.
h E gevolgen hiervan zouden voor het klei-
wc iip catastrophaal geweest zijn, daar de
uitsc enden zicli in den zeer donkeren
h naar alle waarschijnlijkheid niet
c la hadden kunnen redden. De kapitein
Ie „Prinses Juliana", die verklaarde ge-
191 de de zestien jaren, dat hij als gezag-
men ei. van instructievaartüig van het
rijsfonds op Zuiderzee en IJsselmeer
gevaren, een dergelijke ernstige fout
f|an len binnenschipper nog niet te hebben
eniaakt, heeft den schipper van het on-
ide motorvaartuig gepraaid en hem op
elac ^llt gewezen. Daarop heeft deze zijn
llichlcn goed geplaatst.
Nederlandsche bankgroep neemt
100 millioen gulden schatkistbil
jetten over.
de heeren
Ni
lan
o.n
troi
iciu
arf aar wij vernemen hebebn
Jia ndelssohn en Co.. Amsterdam en de Ne-
landsche Handel Maatschappij N.V., met
^weten- c'ocb zonder medewerking van
u-ai ^etkUandschc Bank, een bedrag van
D.OOO.OOO schatkistbiljetten van den Fran-
'e'i v,aat overgenomen,
'cze schatkistbiljetten hebben een loop-
van drie maanden en kunnen, naar
'tier 'ZC van c*e FranscIie regeering. viermaal
1 ons voor een periode van drie maanden,
rden verlengd.
biljetten luiden in guldens. De terugbe-
ing zal naar keuze van den houder ge-
niodèn in guldens of in goud.
Nobelprijswinnaars
aangewezen
De Nobelprijs voor Natuurkunde
1938 is door de Academie van We
tenschappen toegekend aan den Ita-
Haanschen professor Enrico Fermi
voor zijn werkzaamheden op het
gebied van nieuwe radio-active ele
menten; die voor letterkunde werd
toegekend aan de Amerikaanschc
schrijfster Pearl Buck.
Peai'1 Buck heeft vooral bekendheid ^?r
Tvorvi>n door haar China-romans. aan een
waarvan ook de succesfilm „Goede Aarde"
ls ontleend.
llöEc Volprijs voor chemie voor het jaar
zal ter beschikking worderi gehouden
,°iü eventueel in 1939 te worden verleend.
ANTI-JOODSCHE RELLETJES IN
HET GEHEELE DERDE RIJK.
MILLIOENEN SCHADE. ZWIJ
GENDE MENIGTE SLAAT HET
GEORGANISEERD OPTREDEN
DER NATIONAAL-SOCIALISTEN
GADE. VERONTWAARDIGING
IN AMERIKA.
Uit alle deelen van Duitschland ko
men berichten over het verbranden
van synagoges en Joodsche zaken.
Gesproken kan worden van een ge
organiseerde vernieling van Joodsch
bezit in het Derde Rijk. Voor milli-
oenen schade is aangericht. De re
geering spreekt van een „spontane
aotie", de verzèkeringsmaatschap-
pijen weigeren elke vergoeding, daar
van overmacht sprake zou zijn. De
regeering bereidt nieuwe Jodenwet-
ten voor, die, naar verluidt, buiten
gewoon streng zullen zijn. Göbbels
heeft gisteren bevel gegeven, dat de
vernielingen moeten worden ge
staakt. Algemeen is men echter van
oordeel, dat de gevolgen van de on
doordachte daad van den Poolschen
jodenjongen te Parijs, in hun volle
zwaarte op het hoofd der overige
Joden zullen neerkomen.
BINNEN 48 UUR MüNCHEN UIT.
Alle Joden te München hebben zich vóór
gisteravond -zes uur bij de politiebureaus
moeten aanmelden en er de sleutels afge
ven van hun woningen en garages. Voorts
werd hun 48 uur gegeven om München te
verlaten. Deze 48 ur zijn op 10 November
des middags om 4 uur ingegaan.
Vele Joden hebben hun woningen en ho
telkamers moeten verlaten. Er zijn nog
eenige particuliere huizen in brand gesto
ken. 500 personen, allen Joden, zoowel
•mannen ais vrouwen, zijn gearresteerd.
De regeering bijeen.
Vooraanstaande leden der regeering, o.m.
Hitier, Goering, Hess, Goebbels en von Rib
ben trop zijn gisteravond bijeengekomen om
maatregelen te beramen, welke teg^n de
Joden zullen worden genomen.
Verwacht, wordt, dat deze maatregelen
heden zullen worden afgekondigd. Tn offi-
ciecle kringen gelooft men, dat zij zeer
streng zullen zijn.
Te Berlijn
werd ondanks de waarschuwing van Goeb
bels ook gisteravond nog geplunderd. Eerst
laat was de politie den toestand meester.
In de Tauentzienstrasse, een bekend win
kelcentrum. stond een groote menigte te kij
ken naar hoeden en jassen, die van de twee
de verdieping van een groote winkelzaak
naar beneden werden geworpen. Sommige
kijkers hielnen zichzelf aan wat zij van hun
gading dachten Niemand is toegestaan foto's
te maken van de vernielingen. Vertegen
woordigers van Londensche bladen, die dat
toch deden werden gearresteerd, doch later
in vrijheid gesteld.
„Wij weten van niets".
Een verantwoordelijk ambtenaar
van het ministerie van propaganda
heeft gezegd dat het juist
is, dat het ministerie van
propaganda de verantwoordelijkheid
op zich neemt voor do gebeurtenis
sen van gisteren, maar, aldus
voegde hij hieraan toe, het minis
terie van propaganda hebben geen
mededeèlingen bereikt over plun
deringen van Joodsche zaken. De po
litie zal in gevallen van plundering
zeer zeker zijn opgetreden.
In andere steden is het mogelijk nog er
ger dan in Berlijn. In Frankfort a. Main,
is niet één Joodsche winkel gespaard geble
ven ook particuliere woningen moeten het
ontgelden. Men trekt met houten hamers
en lange staven rond onder het geroep van
„Dood aan de Joden."
Een zwijgende menigte,
slaat de betoogers gade. 4Te Berlijn werd
gaandeweg het centrum der operaties ver
1 plaatst naar de wijk der confectiezaken.
Heele troepen dringen de huizen
binnen en vernielen alle ramen.
Rinkelend vallen de scherven op
straat, sommige straten zijn er als
het ware mede overdekt. Een menig
te van honderden personen slaat
het schouwspel onbewogen gade.
Niettemin kan men op menig gelaat
een uitdrukking van nauw verholen
afkeuring lezen.
In do Markgrafenstrasse in hot centrum
van Berlijn hebben in burger* gekleede nati-
onaal-socialisten de meest uiteonloopende
voorwerpen uit de vensters van Joodsche
firma's op straat geworpen. Een voorbij
ganger werd bijna getroffen door een
schrijfmachine, die uit de tweede verdie
ping gesmeten werd. In de naburige Kro-
nensfrasse hebben de nationaal socialisten
bontwaren weggehaald. De uithangborden
van ritueele Joodsche restaurants zijn ka
pot geslagen. De aangerichte schade wordt
reeds op verscheidene millioenen R.M. ge
raamd.
De algemeene indruk van neutra
le zijde kon niet anders zijn, dan
de overtuiging, dat men niet heeft
willen verhinderen, dat goed georga
niseerde benden ongeveer 24 uur
tijds kregen om het Joodsche zaken-
bezit radicaal te vernielen en een
wederopbouw onmogelijk te ma
ken, zegt het Hsb.
Htt Heiligste verwoest.
In Joodsche kringen zal de verontwaardi
ging en verbittering vooral bijzonder groot
zijn, wegens het feit, dat hoogstwaarschijn
lijk alle synagogen in Duitschland min of
meer volkomen vernield en op vele plaatsen
zelfs verbrand zijn. Te Berlijn alleen zijn
twaalf synagogen. Wij zijn er niet in ge
slaagd tot nu toe betrouwbare inlichtingen
te verkrijgen, T>f er nog één van deze twaalf
niet is verwoest. Door eigen waarneming
konden wij constateeren. dat drie der groot
ste geheel of gedeeltelijk zijn uitgebrand, nl.
die in de Fasanen-. die in de Prinz-Regentcn
en die in de Franzsbaderstrasse. De laatst
genoemde is ook een architectonisch kunst-
werk van hooge waarde, zeer oud en vol
kostbaarheden. Zij is volledig door brand
vernield.
Een internationaal probleem.
Politieke kringen toonen zich zeer gere
serveerd. Men wacht thans op de wetten en
verordeningen, die Goebbels in zijn oproep
heeft aangekondigd. Niettemin kent men in
zekere Duitsche kringen den gebeurtenissen
„historische beteekenis" toe. Men zegt zelf
wel, dat zij haar weerslag in de gelieele we
reld zullen hebben. In diezelfde kringen ver
klaart men, dat in verband met den aanslag
te Parijs het Joodsche probleem voortaan
zuiver Duitsch, maar een internationaal
vraagstuk is geworden, dat elk land zal heb
ben op te lossen. Tot dusverre heeft men in
politieke kringen deze opvatting niet met
zooveel stelligheid tot uiting gebracht.
Verontwaardiging in Amerika.
De Duitsche anti-semistische betoogingen
hebben algemeene afkeuring gewekt in de
Vereenigde Staten. Amerikaansche kringen
zijn verontwaardigd over het „georganiseer
de" karakter der betoogingen. Men is van
meening, dat Duitschland over de geheele
wereld haat zaait tegen het huidige regiem
in Duitschland.
In de Joodsche kolonie te New York,
waar tal van personen familie in Duitsch
land hebben heerscht hevige beroering.
In de buurt van het Duitsche consulaat
is de ordedienst op discrete wijze versterkt.
De meening van het Joodsche
wereldcongres.
Havas meldt uit Genève, dat het Jood
sche wereldcongres gisteravond een commu
niqué heeft gepubliceerd, waarin wordt ver
klaard, dat liet zich. terwijl het den aanslag
met doodelijken afloop betreurt, welke een
Poolsche Jodenjongen heeft gepleegd, op een
lid der Duitsche ambassade te Parijs, zich
verplicht ziet met kracht te protesteeren te
gen de hevige beschuldigingen, welke bij
deze gelegenheid door de Duitsche pers te
gen het geheele Jodendom worden gericht
en vooral tegen de vergeldingsmaatregelen,
welke thans genomen worden tegen de Duit
sche Joden".
Na er .aan herinnerd te hebben, dat talloo-
ze Joden tijdens de vervolgingen der laat
ste jaren werden gedood, betoogt het Jood
sche wereldcongres, dat de werkelijk ver
antwoordelijken voor de misdaad te Parijs
degenen zijn. die deze vervolgingen ver
heerlijken door niet op te houden te predi
ken, dat geweld boven recht staat.
Dit nummer bevat 8 pagina's
Kamerleden dringen op meer
openbaarheid aan. Schiphol, Bo
degraven of Leiderdorp?
Meeningen blijven
zeer verdeeld
Uit de couranten heeft men verno
men, aldus het voorloopig verslag bij
de verkeersfondsbegrooting, dat de
regeering de stichting of het bevor
deren van de stichting van een cen
traal vliegveld overweegt. Ter ver
heldering van het openbaar debat
zou men het echter algemeen bijzon
der op prijs stellen, indien de minis
ter de Kamer volledig zou willen in
lichten omtrent hetgeen de regeering
heeft gedaan om tot de sticht'ing van
een Centraal vliegveld te komen,
omtrent den huidigen stand van za
ken en omtrent 's ministers opvat
tingen betreffende deze kwestie.
Eenkele leden vragen waarom de minister
tot ander inzicht is gekomen en hij Leider
dorp niet meer schijnt tc verkiezen.
Ceen centraal vliegveld?
Sommige leden verklaarden niet in te
zien, dat aan een centraal vliegveld behoefte
bestaat en gaven daarom de voorkeur aan
handhaving van den bestaanden toestand.
De keuze van Schiphol als het eenige vlieg
veld voor internationaal luchtverkeer acht
ten zij voor Rotterdam volstrekt verwerpe
lijk, terwijl naar hun oordeel Leiderdorp
zoowel van Rotterdam als van Amsterdam
te ver verwijderd ligt.
DE BILT SEINTJ
Verwachting; Zwakke tot ma
tige wind, uit Zuidelijke
richtingen, half tot zwaar
bewolkt, of betrokken, waar
schijnlijk droog weer, kans
op mist in den nanacht, in
den morgen wellicht iets
kouder, weinig verandering
in temperatuur overdag.
Verdere vooruitzichten: Weinig
verandering.
Turkije rouwt
HEDEN VERKIEZING VAN EEN
NIEUWEN PRESIDENT.
Kemal Ataturk, de eerste president
en hervormer van Turkije is na een
vrij langdurige ongesteldheid gister
morgen op zestig jarigen leeftijd te
Istanboel overleden. Voor zijn ver
scheiden was de staatsman, die aan
een leverkwaal leed, volkomen bui
ten bewustzijn.
Wijzen sommige leden op de schade welke
het binnenlandsch luchtverkeer zal lijden,
door een centraal vliegveld, andere leden
stemmen in met het denkbeeld van één
vliegveld voor internationaal luchtverkeer.
Dan moet echter de plaats van dit inter
nationale vliegveld gelijktijdig rekening
houden met de belangen van Amsterdam en
Rotterdam.
Schiphol, aldus deze leden, voldoet aan
deze voorwaarde niet. Kiest men Schiphol
dan offert men de belangen van Rotter
dam op aan die van Amsterdam, hoewel de
eerstgenoemde plaats veel meer internatio
naal georienteerd is dan de 'aatste. Ten
slotte merkten zij op, dat, indien Schiphol
wordt gekozen, daarmede 'tevens vervalt het
bijkomstig voordeel, dat wel bereikt zou
kunnen worden als Leiderdorp tot centraal
vliegveld wordt bestemd, n.1. dat de mili
taire luchtvaart zou beschikken over twee
eigen vliegvelden, te weten Waalhaven en
Schiphol.
Bodegraven?
Somimige leden betwijfelden, of de om
geving van Leiderdorp voor het stichten
van een nieuw vliegveld wel centraal ge
noeg is gelogen. Zij zouden aan 'den om
trek van Bodegraven de voorkeur geven,
mede met het oog op zijn ligging ten op
zichte van reeds aangelegde en nog aan te
leggen rijkswegen en de belangen van
Utrecht en het achterland va.n Utrecht.
Verscheidene leden gaven als hun oor
deel te kennen, dat Rotterdam over een
eigen vliegveld en wel bij Overschie
moet kunnen beschikken, zeker wanneer
Schiphol, maar ook indien Leiderdorp als
inlernatiónaal vliegveld wordt aangewezen.
Een havenstad als Rotterdam kan een
vliegveld niet ontberen.
Andere leden meenen, dat noch Leider
dorp. noch Bodegraven Rotterdam zullen
kunnen bevredigen. Zij zeggen: Schiphol
moge later zijn ontstaan dan Waalhaven,
het is het best geoutilleerde vliegveld van
Nederland, heeft 't meeste verkeer, is gun
stig gelegen en heeft een goeden naam in
het buitenland. Bij het inrichten van een
nieuw vliegveld enkele kilometers Zuide
lijker, zouden de belangrijke in Schiphol
geïnvesteerde kapitalen verloren gaan.
Tenslotte wordt gevraagd de stichting
van een vliegveld in Zuid-Limburg te be-
vorderen.
KEMAL ATATURK.
Mustafa Kemal, zooals de president oor
spronkelijk heette, was de ziel van de nati
onalistische beweging in Turkije. Op 29 Oct
1923 werd de republiek uitgeroepen en be
noemde de groote nationale vergadering
Mustafa Kemal tot den eersten president der
republiek.
(Ataturk beteekent „eerste Turk".)
In Juni 1926 werd een samenzwering te
gen Ataturk's leven ontdekt, doch in Novem
ber 1927 herkoos men met algemeene stem
men den populairen president.
De verslagenheid in het land is algemeen.
Alle vlaggen wapperen halfstok. De mos
keeën zijn vol, duizenden komen gebeden uit
spreken.
Waarschijnlijk zal het stoffelijk overschot
Zondag of Maandag worden overgebracht
naar Ankara, waar het zal wofden bijgezet.
Parlement kiest een opvolger.
Het parlement zal heden om 11 uur bijeen
komen om den nieuwen president der re
publiek te kiezen.
De meeste kans om opvolger van Ataturk
te worden, heeft generaal Ismet Isneunu, de
58-jarige oud-premier, die gedurende langen
tijd met Ataturk heeft samengewerkt.
Alle Weensche synagogen verwoest.
Ale synagogen in Weenen zijn vernield
op slechts één uitzondering na, die in het
centrum der stad. Naar verluidt werd in
alle synagogen brand gesticht met behulp
van brandbommen. De arrestatie van Jo
den gaat voort. Alle mannelijke .Todeh be
neden de 60 jaar, die worden aangetrof
fen op straat, in trams en zelfs in de wo
ningen. die door de politie, welke door SS-
lieden wordt bijgestaan, doorzocht worden,
worden in arrest gesteld.
Het Hsb. meldt, dat sommige Joden naar
de bosschen van Weenen zijn gevlucht, om
aan arrestatie te ontkomen.
Er zijn geen officieele cijfers gepubliceerd
omtrent het aantal arrestaties; het wordt
echter geraamd op ten minste 10,000.
Naar verluidt zullen de gearresteerde Jo
den worden overgebracht naar een nieuw
Oostenrijksch concentratiekamp in do steen
groeven van Mauthausen.