CoiliMli
Iet Memelgebied
aan Duitschland?
Oorlogsrisico buiten de
Ongevallenwet?
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
De „Reiger" te
Johannesburg
Chineezen hebben succes
Ook Duitschland moet zijn
prijs tot den wereldvrede
betalen
Door twee ondernemingen
begraven
Laan, Schagen, Tel. 20.
10DAG 12 DECEMBER 1938. 83e Jaargang. No. 10750.
der KV. Uitg.-Mii'. „Holland» NoofdefVwoflier1'
Het overheerschend-Duitsche Me
melgebied. krachtens interna
tionaal statuut destijds Littauen
toegewezen, zou den weg volgen
van Oostenrijk en Sudetenland.
jf een volksstemming
„Terug naar het Duitsche rijk",
aldus zal de eisch zijn, welke de
Duitschers in het Memelgebied zul
len stellen, zoodra zij bij de verkie
zingen voor den autonomen landdag
de meerderheid zullen hebben be
haald. En daar schijnt veel kans op
te zijn
jOe speciale correspondent van Reuter
lint, dat aan den vooravond dezer verkie-
iifren den Duitschers de instructies gege-
wm worden te ijveren voor een volksstem-
jng voor de vereeniging met het. Duitsche
i. De Duitschers zijn zeker van een groo-
meerderheid. Zij hopen 27 van de 29 ze-
Is te behalen en zij hebben positief ver-
iard, dat zij voornemens zijn in het
suwe jaar de aansluiting bij Duitschland
eischen. Reeds zijn 450 Joodsche families
t liet Memelgebied vertrokken uit vrees
or 't Hitlerbewind. Bijna 1 millioen pond
«rling belegd kapitaal zou zijn terugge-
okken.
Memel met het omliggende gebied.
In de straten van Memel patrouilleerde
fisteren de geüniformeerde lijfwacht van
Dr. Neumann, den 50-jarigen veearts, wiens
positie is te vergelijken met die van Hen-
lein in het Sudetenland vóór de inlijving.
Er zijn krachtige economische invloeden,
velke normaal tegen een aansluiting bij
Duitschland spreken. Ruim 80 procent van
den Litauschcn buitenlandschen handel
wat via het Memelgebied en groote doelen
dar bevolking dreigen schade te ondervin
den door het verlies van dit achterland.
De uitslagen der verkiezingen zullen, we-
gens haar gecompliceerd karakter, vermoe
delijk pas over een week beleend zijn.
Een onderhoud met Dr. Neumann.
Dr. Neumann de leider der McmelduAt-
Ihers ziet de toekomst rooskleurig in.
Op de vraag hoe hij zich de ontwikkeling
tan het Memel vraagstuk voors tolde, ant-
woord de Neumann, dat dit op de eerste
[plaats afhangt, van de regeering te Kau-
flas. De Mem el duitschers zuilen geen voor
stellen doen. De Litausche regeering moet
thans na haar ij dele hoogmoed overgaan
tot daden om haar verplichtingen na te
lom en. d.w.z. de maatregelen opheffen, wel-
ie nog bestaan en in strijd zijn met het
statuut van autonomie, dat gegeven is.
Hierbij is op de eerste plaats sprake van
de staatspolitie, verder opheffen van de
Beperkingen, welke de regeering van Li-
tauen heeft gelegd op de vrije economische
cn cultureèle ontwikkeling waarop de Me
mel duitschers recht hebben. De M-emel-
Duitschers verwachten, dat de regeering
ten volledige autonomie zal geven, zoo-
ils dit is voorzien bij het statuut.
Tenslotte vroeg de vertegenwoprdiger van
•ïavas of dr. Neumann niet van meening
was, dat de ontwikkeling van de politiek
in Memel voor een- groot deel afhankelijk
i was van de betrekkingen tusschen Duitsch
land en Lithauen. Neumann antwoordde'
hierop, dat op het oogenblik de eischen
slechts eischen van recht zijn. Hij kan niet,
zeggen, wat later zal geschieden, dat zal
veel van de binnen- en buitenlandsche om
standigheden afhangen. Men kent evenwel
het gevoelen van het geheele volk; dit is
Duitsch en wil.Duitsch blijven.
De stemming
's gisteren rustig verloopen. Op de wegen
zal men veel veel auto's en vrachtwagens,
vol meubelen, die Joden vervoerden, welke
Klaipeda verlieten en naar het binnenland
trokken uit vrees, dat een gelijk lot hen
zal treffen als de Joden in Dantzig.
Een Amerikaansch journalist schijnt mis
handeld te zijn.-maar de officieele lezing
luidt dat de man dronken en lastig was.
Gisteravond om 8 uur had 95 pet. van 't
aantal kiezers gestemd.
Waarnemers deelen mede, dat over het al
gemeen de bewoners zich op het standpunt
stellen: Wij zijn naar den letter der wet
Littausche burgers, maar naar den geest
zijn en blijven wij Duitschers.
Italiaansch gezant vertrekt.
Reuter meldt verder uit Kaunas, dat daar
verrassing is gewekt door het bericht, dat
de Italiaansche gezant in Littauen besloten
had met verlof te gaan. Dit bericht gaf aan
leiding tot allerlei vermoedens, daar Italië
tot de onderteekenaars van de Mcmelcon-
ventie behoort.
Als besprekingen tusschen Duitschland en
Littauen tot overeenstemming zouden lei
den, zou men de onderteekenaars, Engeland
Frankrijk, Italië en Japan, vragen in de
veranderingen toe te stemmen. De Duitsche
gezant in Littauen, heeft zich naar Berlijn
begeven om instructies te vragen.
Duitsche gezant komt met voor
stellen.
Nader heeft, dr. Ernst Neumann, die lei
der van het Kulturverband in Memel, aan
een aantal buitenlandsche journalisten ver
klaard, dat beslissing, welke een essentieele
verandering zal bréngen in den toestand te
Memel, niet genomen zal worden te Memel,
doch te Berlijn, en het oogenblik, waarop
de beslissing zal vallen, zal afhangen van
den stand der betrekkingen tusschen de
beide betrokken regeeringen.
Dingaansvlucht volbracht
Geestdriftige ontvangst.
Na een reis van 6 dagen is de
„Reiger" gisteren in Pretoria aan
gekomen, vanwaar het na een kort
oponthoud naar Johannesburg ^door
gevlogen is. Een grooto menigte had
zich op het vliegveld te Pretoria
verzameld, om de „Reigei'" een
feestelijke ontvangst te bereiden.
Na een eererondje gemaakt te heb
ben, streek het vliegtuig neer onder
het geestdriftig gejuich der duizen
den. Terwijl de passagiers en de be
manning het vliegtuig verlieten,
speelde de muziek het Wilhelmus,
dat door de aanwezigen werd mee
gezongen.
Bij de officieele ontvangst van jhr. mr.
Bcelaerts van Blokland \yaren tal van auto
riteiten aanwezig, waaronder vertegenwoor
digers der regeering van Zuid-Afrika, en
jhr. van Lennep, de Nedcrlandsche gezant.
De offifcieele begroeting had een hijzonder
hartelijk karakter, waarna de heer Bee-
laerts en zijn zoon het vliegveld verlieten.
De aanwezige troepen brachten hierbij eer
bewijzen.
Landing op militair vliegveldl
Voor de landing te Pretoria, waar het mi
litaire vliegveld voor dc burger luchtvaart
is verboden, had de Zuid-Afrikaansche re
geering een speciale toestemming verleend,
gezien het bijzonder karakter van de missie
van den heer Beelaerts. Nadat dc omvang
rijke hoeveelheid post, welke de „Reiger"
heeft meegenomen, naar Zuid-Afrika, was
uitgeladen, werd de reis voortgezet naar
Germiston het vliegveld van Johannesburg.
Onderweg passeerde men het groote voor
trekkerskamp, dat in de nabijheid van Pre
toria werd ingericht, rond de plaals voor
het monument, waarvan a.s. Woensdag, ter
gelegenheid van de viering van Dingaans-
clag, de eerste steen zal worden gelegd.
In Germiston kende de geestdrift der
duizenden, die voor de feestelijke ontvangst
naar het vliegveld gekomen waren geen
grenzen. Telkens weer stegen hoera's op en
het kostte den burgemeester van Johamnes-
burg geruimen tijd vóór hij de gelegenheid
kreeg zijn welkomstwoord uit te spreken.
TI ij getuigde van de groote vreugde, welke
in geheel Zuid-Afrika was gewekt, door
het feit, dat Nederland op deze wijze de
oude banden met de Unie hernieuwde. Toen
hij den wensch uitsprak, dat. hij nog dik
wijls de vliegtuigen der K.L.M. in Johannes
burg zou mogen begroeten, werd dit door
de menigte met donderend gejuich onder
streept.
Boven de Victoria-waterval.
De laatste étappe had een even vlot ver
loop als de vorige. Een verrassing voor de
passagiers was de Victoria-waterval, waar
langs gezagvoerder Scholte de route had
verlegd en waarboven hij de „Reiger" eeni-
ge malen liet cirkelen.
Heden en morgen zullen worden besteed
aan excursies in de omstreken van Johan
nesburg, waarbij men het Knigerpark be
zoeken zal. Een der belangrijkste natuurre
servaten der wereld.
De eerste afvaart van het
m. s. Oranje
Naard e N. R. Crt. meldt, zal het nieuwe
m.s. Oranje op 6 September 1939 voor de
eerste reis van Amsterdam naar Batavia ver
trekken. Het schip zal 4 Octolier te Batavia
arriveeren, waarna het op 18 October de
thuisreis zal aanvaarden. Over het traject
GenuaSingapore zal 17 dagen worden ge-
varen*
De Nazi-dictator heeft
werk te veel
Hij weet niet wat of hij het
eerst moet aanpakken, zegt
Churchill.
We weten niet, zeide Churchill gisteren
tijdens een rede, welke stappen de Nazi-
dictator verder wil doen in Oost-Europa.
Vele wegen staan hem open. Hij weet niet
wat het eerste te doen, ofwel Memel of Dan-
zig, ofwel de Poolscbe Oekrainers ophitsen
tegen Polen of de bevolking van Transsyl-
vanie tegen Roemenië. Niemand maakt zich
op om tegenstand te bieden aan de natio-
naal-socialistische aanvallen!
Churchill zeide verder, dat hij de aan
spraken van Mussolini op het Suezkanaal
had voorzien, deze moesten komen na de
verovering van Abessinië. Het eenige mid
del om tegenstand te bieden tegen de aan
vallen der Nazidictatoren is eenheid in de
democratische landen, en een opperste in
ternationaal gerechtshof.
Tenslotte verklaarde Churchill, dat door
Tsjecho-Slowakije voor de wolven te wer
pen, geen vrede, gegrondvest op hoop en
vertrouwen was verkregen, doch slechts een
uitstel, waarin allen hun herbewapenings
pogingen verdubbelen.
Waijoeng opnieuw door hen
bezet.
Van Chineesche zijde wordt gemeld, dat
te Hongkong een nog niet bevestigd bericht
is ontvangen volgens hetwelk de Chineesche
troepen in Kwangtoen opnieuw Waijoeng
hebben bezet. Deze stad ligt aan de Oost
rivier op 120 k.m. ten oosten van Kanton.
Pen Japanschen strijdkrachten zijn hevige
verliezen toegebracht.
Aan het Centrale front.
Sinds twee dagen zijn de militaire opera
ties in Noord Hoenan hervat. De Japan-
sche troepen zijn niet geslaagd in hun po
ging de Chineesche strijdkrachten op den
Noordelijken oever van (ie rivier Hsintsjian-
go op te drijven. De Cbimeesche troepen zijn
er op den noordelijken oever niet alleen in
geslaagd de Japansche aanvallen bij San-
kangtsoei en Tsjinkangyi te doen misluk
ken, doch zij zijn ook over een aanzienlijken
afstand opgerukt en hebben Hsinkaitang,
op 15 k.m. ten Z. O. van Votsjau heroverd.
Droevig naspel
Stoffelijke resten van „Ekster"
slachtoffers vrijgegeven.
Naar wij vernemen, zijn de stoffelijke res
ten der slachtoffers van de „Ekster" door
de Justitie te Haarlem vrijgegeven.
Woensdag a.s. zullen de begrafenissen
plaats vinden en wel die van de heeren A.
van der Sijde en A. A. Becking op de be
graafplaats Zorgvlied te Amsterdam des
ochtends om 11 uur terwijl de piloot C. M.
Schrey en de mecanicien K. L. H. Jaedicke
op de begraafplaats Crooswijk te Rotterdam
zullen worden ter aarde besteld.
Nog meer boter naar België
Invoercontingent wederom, ver
hoogd.
Naar het Hsb. verneemt, heeft België met
het oog op de stijging der boterprijzen, het
invoercontingent voor boter verhoogd en
wei van 250.000 k.g. tot 350.000 k.g. Mochten
de boterprijzen verder blijven stijgen, dan
zal de regeering niet aarzelen de deur voor
den invoer nog verder open te zetten.
Er zij aan herinnerd, dat Nederland 27
van bovenbedoeld contingent levert.
Liefde kan niet van één kant
komen, zegt de Engelsche minis
ter van handeL
Oliver Stanley, de Britsche minister van
handel, heeft in een te Wintermere gehou
den toespraak verklaard: „Ik wensch uit
een te zetten, dat hoewel, naar mijn mee
ning een werkelijke overeenkomst niet
Duitschland de grootste waarborg is voor
den wereldvrede, deze overeenkomst toch
niet eenzijdig moet zijn.
Indien het Britsche volk bereid is een
hoogen prijs voor den vrede te betalen, is
dat, omdat vrede de grootste weldaad der
beschaving is, maar het is gerechtvaardigd,
wanneer wij in ruil daarvoor aan Duitsch
land vragen ook zijn prijs te betalen."
Spreker kantte zich tegen de door tota
litaire staten gebruikte 1 ïandelsmiethoden.
„Wij zijn vastbesloten, zeide hij, onzen han
delslieden op cle neutrale wereldmarkten
een rechtvaardige behandeling te doen deel
achtiig worden. Indien dat niet niet vreed
zame methoden of onder handel ingen verwe
zenlijkt kan worden, zullen wij geen andere
keuze hebben dan te strijden. En indien
georganiseerde Britsche industrieën den
strijd zouden moeten aanbinden tegen die
van andere landen, bestaat er voor mij. al
dus Stanley, geen twijfel hoe de afloop van
den strijd zal zijn,"
Strijd tusschen particuliere en
r.-katholieke onderneming te
Breda.
Dc begrafeniskwestie is te Breda nog
steeds niet opgelost. Zaterdagmorgen bleek
dit weer bij ccn uitvaart in de Kathedrale
Kerk van St. Barbara, gevolgd door een ter
aardebestelling op de r.k. begraafplaats te
Zuylen.
Het betrof hier, aldus de N. R. Ct., de uit
vaart en begrafenis van een ouden man uit
cle .Middellaan. wiens familie in betrekkelijk
bekrompen omstandigheden leeft. Deze fa
milie had de regeling van de begrafenis op
gedragen aan een particuliere begrafenison
derneming, welker tarieven aanzienlijk la
ger zijn dan die van de kerkelijke begrafenis
onderneming.
En hoewel volgens de Begrafeniswet een
ieder vrij is, voor het vervoeren van lijken
naar de kerk en naar de begraafplaats, de
middelen te kiezen, welke hij wil, blijkt dit
te Breda slechts in beperkte mate mogelijk
te zijn.
Want wel kon niemand den particulieren
begrafenisondernemer verbieden het stoffe
lijk overschot van den ouden man over
den openbaren weg te vervoeren, doch tot
kerk en begraafplaats wordt hem nog steeds
cle toegang geweigerd en daar moet hij de
kist met. het stoffelijk overschot overgeven
aan de dragers der kerkelijke begrafenison
derneming. waarvoor de familie extra moet
betalen, zoodat het voordeel van de lagere
tarieven der particuliere onderneming ge
heel verloren gaat. Zoowel aan de kerk als
aan de begraafplaats werd dan ook Zater
dagmorgen het stoffelijk overschot van den
ouden man. dat door de particuliere onder
neming tot aan de kerk en tot aan de be
graafplaats was gebracht, overgenomen
door 6 dragers der kerkelijke onderneming,
terwijl het hek van de begraafplaats on
middellijk nadat dc familieleden de be
graafplaats hadden betreden met een hang
slot met ketting werd gesloten en belang
stellenden daarop niet werden toegelaten.
Minister stelt voor, enkele nieu
we categorieën werknemers van
de Ongevallenwet te doen pro-
fiteeren.
Geen renten aan in concubinaat
levende weduwen.
Ingediend zijn twee wetsontwerpen
tot wijziging van de Ongevallenwet
en van de Land- en Tuinbouw-onge-
vallenwet.
Opdat de ongevallenpremie in oorlogstijd
niet et zwaar zou gaan drukken op de ver-
zekeringsplichtige bedrijven, schijnt 't den
minister noodig, dat de werking der beide
ongevallenwetten wordt beperkt tot schaden
ontstaan uit anderen hoofde dan uit geweld
dadigheden, gepleegd in een gewapend con
flict.
Voorts wordt voorgesteld, dat personen,
die aangenomen werk verrichten ten behoe
ve van een publiekrechtelijk lichaam of van
een natuurlijk of rechtspersoon, zullen wor
den geacht te arbeiden in dienst van den-
gene, van wien het werk is aangenomen.
Deze laatste wordt voor de toepassing der
Ongevallenwet als wetgever geschouwd.
Zoodra de regeering het noodig acht
maatregelen te treffen ten behoeve van cle
strategische veiligheid, zullen in het grens
gebied van ons land door burgers verschil
lende werkzaamheden moeten worden, uit
gevoerd, als de aanleg van verdedigings
werken, enz. De billijkheid eisch.t, dat,
zoolang cle staat van oorlog niet is afge
kondigd, deze burgers ook van de Ongc-
vallewot profiteeren.
Minister houdt rekening met de
werkloosheid.
Zooals bekend, baseert mien de schadeloos
stelling van den door een ongeval getrof
fen werkman op het dagloon; thans is een
nieuwe voorziening ontworpen, welke be
oogt om bij de vaststelling van het dagloon
uit te schakelen den invloed van de zoo
sterk gedaalde arbeidsgelegenheid op den
arbeidsduur.
Deze voorziening geldt die werklieden, ten
aanzien van wie aannemelijk is. dat zij
zonder het bestaan van buitengewone werk
loosheid hetzij geregeld in de onderneming.,
waarin het ongeval plaats vond, zouden heb
ben gewerkt, het zij meer dagen in het
zelfde bedrijf of in een soortgelijk bedrijf
zouden hebben gewerkt dan het geval is
gewee&t.
Goed nieuws voor schippersl
De minister stelt verder voor, een werk
gever. die woont, aan boord van het door
hem bevaren schip en die in een gemeente
hier te lande in het bevolkingsregister staat
ingeschreven, hier te lande is gevestigd. En
daarmede komt dan de bemanning vam het
schip ook gedurende hét verblijf van het
schip in hot buitenland te vallen onder het
bereik der ongevallenwet
Ten slotte wordt voorgesteld een einde
fe maken aan den ongewenschten toestand,
dat een rentetrekkende weduwe in concubi
naat leeft en niet wil hertrouwen, omdat
haar rente alsdan vervalt De rente zal n.
1. niet worden uitgelaaid gedurende den
tijd, dat de weduwe in concubinaat leeft
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT S EI NT t
Verwachting voor het geheele
land: Matige tot krachtige,
meest Z.O. wind, gedeeltelijk
bewolkt, overwegend droog,
iets kouder.
Zal Goering Ds. Niemöller
helpen
Op vrijlating vóór Kerstmis ge
hoopt.
Ondanks de reeds bekende omstandigheid,
dat ds. Niemöller niet in vrijheid is gesteld,
omdat hij (evenals bij vorige dergelijke ge
legenheden) weigerde zich te verbinden om
nooit meer als predikant op te treden, blij
ven velen nog hopen, dat hij toch nog yóór
Kerstmis uit het concentratiekamp zal wor
den vrijgelaten en wel door middel van gene-
raal-vêldmaarschalk Göring, van wien dan,
naar de N. R. Ct. meldt, verwacht wordt,
dat hij een formule zal kunnen vinden, wel
ke zoowel voor ds. Niemöller als voor de
staatspolitie aanvaardbaar zal wezen.
Wielrijder door
dieseltrein gegrepen
Doodelijk ongeluk op ónbewaak-
ten overweg te Best (X.Br.)
Gisteravond ara vijf miinuiten over acht
is de 28-jarige landbouwer L. vam de Ven
uit Best, die per fiets den oivbewaaktem
ovenveg nabij wachtpost 42 onder de ge
meente Best (N.B.) wilde oversteken, door
een dieseltrein gegrepen en op slag ge
dood. Het slachtoffer werd twintig meter
verder in een sloot geslingerd, v. d. V. had
vergezeld van een anderen wielrijder, bij
den overweg gewacht op den trein, die uit
de richting Eindhoven naderde, Toen deze
gepasseerd was staken de mannen de rails
over zonder aandacht te schenken aan clem
trein die op hetzelfde oogenblik van den
kant van Boxtel kwam. I>e andere per
soon w'ist zich nog juist bijtijds in veiligheid
te stellen. De trein had ruim drie kwartier
•vertraging.
„Zelfstandige Joodsche kracht"
Een voorwaarde tot de oplossing
van het Joodsche vraagstuk.
Op een vergadering van den Nederland-
schen Zionistenbond te Amsterdam, -heeft de
voorzitter, mr. A. J. Herzberg, Zaterdagavond
een rede gehouden, waarin hij o.m. zeide,
dat het Joodsche vraagstuk niet kan wor
den opgelost zonder cle medewerking van
de niet-Joodschc wereld. Met betrekking tot
de pogroms merkte spr. op, dat de Joden
in Duitschland niet zijn vervolgd, omdat zij
zulke slechte, maar juist omdat zij zulke
goede Duitschers zijn geweest.
Tenslotte betoogde mr. Herzberg, dat voor
een oplossing van het Joodsche probleem
noodig is de vorming van zelfstand1 re
Joodsche kracht, dat wil uiteindelijk zeggen,
dc vorming van ccn Jodenstaat. Prof. Rro-
detzki van de executieve van het Jewish
Agencv hield vervolgens een toesoiv»'
waarin hij. doelende op dc Palestijnsehe
kwestie, uitriep: „Wij willen samenwerken,
maar nooit zullon wij ons aan den wil dor
Arabieren onderwerpen!"
De „Walvisch" werd in
brand gesfo' n
Exploitant van den molen en
twee arbeiders gearresteerd.
De Schiedamsche politie is overgegaan tot
de arrestatie van den heer H. G. J., lid van
de firma G. J. en zoon aldaar, welke firma
de molen „dc Walvisch" in huur had en
waarin zij een maalderij en een drogerij had
gevestigd. De molen brandde zooals wij
meldden, dezer dagen bijna af, waardoor
een schade van 25.000 gulden ontstond.
Met den firmant zijn twee arbeiders, die
op den dag van den brand nog in den mo
len hadden gewerkt, gearresteerd.
Allen hebben bekend zich schuldig te heb
ben gemaakt aan brandstichting. Zij zullen
ter beschikking van de Justitie worden
gesteld.