iliaansche pers
i spreekt klare taal
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Chanberlain aan
dtn tand gevoeld
Tragisch ongeval
te Den Oever
Dr. Schacht gaat
naar Engeland
Brifsch-Fransche
stap te Berlijn?
N.S B. wil voor eigen
volk zorgen
Het Britsche leger
klein maar goed
Prins Bernhard
naar Londen
Beperking van loozing
op het IJselmeer
na 13 DECEMBER 1938. 83e Jaargang. No. 10751.
Uitg.-Mif „HoOoedt MooxfecVwoiüer"
jrieven tegen het
fnsche bewind in Dziboeti
het vraagstuk dient bij
den wortel te worden
aangevat.
«ijk parasiteert op den
italiaanschen arbeid
li de ïtaliaansche pers wordt
llai voor het eerst duidelijk en
nllvrig gesproken over Dzjiboeti,
au >1 door de „Giornale d'Italia".
Dltjad vraagt een grondige en de-
llnlive oplossing van het vraag-
stnDzjiboeti. Het betoogt, dat
Fratxijk zich van een kleine kolo-
nie/rausch Somaliland, waarvan
Dzjaeti de hoofdstad is, bediend
heeiom door te dringen in Abes-
jinien te strijden tegen de Italiaan-
schóelangen.
toora tijdens den Abessijnschen oorlog
js Dzooeti de voornaamste weg, waar-
tp d Negus voorraden en wapenen
wjr, lewel Mussolini en Laval in Ja-
ari 15 waren overeengekomen, dat Ita-
de vje hand in Abessinië zou hebben.
■eJert en heeft Frankrijk van Dzjiboeti
d weituig gemaakt voor een nog vijan-
lilijkerictie tegen Italië.
De Finsche Somalikolonie vormt een
wrtdumde bedreiging en uitdaging tegen
i* belaïen van Italië, Een uitdaging, die
Pet )an;r geduld kan worden.
IDe Fnschen blijven in het bezit van de
cwrweLandeelen, die den Negus hebben
Hbehod.
Vit c politieke beteekenis van het ha
AssM betreft krijgen wij vei'der te lezen
i Jfiie ransche autoriteiten tot op dit
I dfflbli hebben geweigerd het gebouw van
to Abednische consulaat aan Italië af te
üian, z»dat daar nog steeds Abessinische
labtenajii zetelen. Bovendien hebben zich
in de stad tal va.n politieke uitgewekenen
gevestigd, die er de bescherming genieten
van de Fransche overheid. Zij hebben zich
vereenigd en trachten contact te onderhou
den met de kleine groepen rebellen welke
op Abessinisch gebied nog weerstand bieden
aan de ïtaliaansche bezetting. Deze in Dji-
boeti zetelende vereeniging van aan den
negus getrouwen zou orders ontvangen van
Tecle Avariat, dien vroegeren vertrouwens
man van den negus te Genéve. Te Dzjiboeti
zou voorts op vrij groote schaal smokkelarij
in Italiaansch en Ethiopisch geld worden
bedreven.
Gayda weidt dan uit over de zeer onvol
doende laad- en losgelegenhcid in de haven,
over de vele en hooge rechten die door de
Franschcn worden geheven op het transito-
verkeer en dus ook op de ïtaliaansche goe
deren die voor de ïtaliaansche kolonie be
stemd zijn.
Aan dit alles, zoo besluit de .Giornale",
moet een einde komen. Italië kan niet toe
staan, dat deze parasiet leeft op kosten van
het verkeer en den arbeid in het ïtaliaansche
rijk. Het vraagstuk Dzjiboeti moet bij den
wortel aangevat worden, ter opheldering van
de Franschïtaliaansche betrekkingen.
Met list en geweld nam Frankrijk
Tunis.
De „Tribuna" bevatte gisteren wederom
een belangrijk artikel over Tunis, zegt het
Hsb. „Frankrijk", zoo kan men dezen, „heeft
met list en geweld Tunis bezet en slechts met
list en geweld kan bet zich handhaven, zoo
als bewezen wordt door het programma dat
ten doel heeft systematisch het ïtaliaansche
element in dit protectoraat te denationali-
seeren, d.w.z. het eenige Europeesche element
dat op groote schaal en op duurzame wijze
in den grond van Tunis wortel heeft gescho
ten. Italië zal niet ophouden voor de rech
ten van de Italianen in Tunis op te komen
en het helpt niet of Frankrijk wil trachten
van de Italianen Franschen te maken. Wa
ren niet ook de Italianen in Trente en in
Triest Oostenrijkers en waren niet de Duit-
schers van het Sudetengebied Tsjechen?
Voor Italië blijft dit vraagstuk bestaan zoo
lang het niet op een rechtvaardige wijze
wordt opgelost, volgens de eischen van de
nieuwe Europeesche solidariteit, die te Mun-
chen voor het eerst een begin van verwezen
lijking heeft gevonden."
Wat zal Engeland doen, als Italië
Frankrijk aanvalt?
Engdand niet verplicht
Fnnkrijk te helpen!
In het Britsche Lagerhuis is de
regering een vraag gesteld,, of
eenis verdrag, pact of overeenkomst
bestat, waarbij in geval Italië oor-
logszichtige operaties aanvangt te
gen Frankrijk of deszelfs bezittingen,
op spciale wijze Groot-Brittan je ver
plicht zou zijn militaire hulp te ver-
leenej aan Frankrijk. Chamberlain
heeft hierop geantwoord, dat geen
dusdanige speciale verplichting be
staat in eenig verdrag of pact met
Fraikrijk.
'p een verdere vraag betreffende de
iliaansche betoogingen tegen Frankrijk,
tnlwoordde Chamberlain met te herhalen,
dat de Britsche regeering de ïtaliaansche
peering er op gewezen heeft, dat betoo-
J giffen van dezen aard een nadeelige uit-
^fking moeten hebben, tienzij stappen ge-
'^n worden om den erdoor gewekten
j te herstellen. Voor het oogenblik
I "il de premier hier niets aan toe te voe-
?eti
Vorder beeft men Chamberlain gevraagd
de Britsche regeering in kennis is ge
steld van den invloed der besprekingen
jj'sschen de Fransche regeering en Von
«'bbentrop en of de regeering te Londen
°verleg pleegt met Parijs over de Italiaan-
Jfhe aanspraken op Tunis. Corsica en Ni-
Ce- welke don status quo in de Middelland
se Zee zouden verstoren, indien zij ver
wezenlijkt werden.
Chamberlain beantwoordde beide vragen
bevestigend.
In antwoord op een vraag in bet T,ager-
jP'lis heeft Wallaoe verklaard, dat 46 pro
eent van de Suezkanaai rechten bet vorige
liai" betaald is door Britsche schepen en on
geveer 17 procent door ïtaliaansche sche
pen. De bestaande concessie loopt in 1968
Ministerpresident Chamberlain heeft ont
kennend geantwoord op de vraag of een of
ficieel verzoek was gedaan aan Groot Brit-
1a,1ie door Duitschland betreffende terug-
Save der vroegere Duitsohe koloniën.
Een uitlating die misverstand
kan wekken!
Ongetwijfeld is de uitlating van Chamber
lain, dat Engeland geen enkele verplichting
heeft Frankrijk te helpen, hoewel naar den
letter juist, verre van prettig.
In politieke en diplomatieke kringen is
zij met eenige onstêltenis ontvangen. De
wijze" waarop de premier zich heeft uitge
drukt, wordt op zijn minst tactloos geac-ht.
Het is koren op den propagandaboten van
de ïtaliaansche autoriteiten en kan hen
slechts helpen bij hun streven om de bin-
nenlandsche opinie te doen gelooven, dat
Engeland de ïtaliaansche campagne tegen
Frankrijk goedkeurt
Wat men betreurt is, dat de verklaring
van den premier, losgerukt uit het ver
band, zoo bij uitstek geschikt is om in het
buitenland en vooral bij de ïtaliaansche pu
blieke opinie den indruk te wekken, dat
Engeland zich voor het Fransch-Italiaansch
geschil niet interesseert. De premier bad dit
kunnen voorkomen, zegt de N.R.C. door een
ander, waarschuwend woord toe te voegen
aan zijn feitelijk antwoord. Dat hij dit niet
heeft, gedaan, en dat hij zoodoende de mo
gelijkheid van nieuwe en gevaarlijke mis
verstanden heeft geopend, wordt hiem aange
rekend als een diplomatieke tactloosheid.
Italië springt gewoonlijk eigenaardig om
met Engelsche courantenberichten en regee-
ringsui'tlatingen en zoo zal het er naar alle
waarschijnlijkheid ook niet voor terugge
schrokken zijn voordeel te doen met een ge
zaghebbende verklaring van Engeland's
eersten minister, die zoo voorbeeldig past in
Italië's binnenlandsche propaganda.
Allerlei gissingen. Een brug tus-
schen de verschillende opvattin
gen van Engeland en Duitsch
land?
De President van de Duitsche
Rijksbank Dr. Schacht zal deze week
een bezoek aan Londen brengen. Dit
bericht geeft aanleiding tot allerlei
gissingen.
Men gelooft dat Dr. Schacht eenig
aanbod zal doen ten aanzien van de
finantieele omstandigheden der Jood-
sche vluchtelingen.
Reuter verneemt, dat het a.s. bezoek van
Dr. Schacht aan Londen het resultaat is
van schikkingen welke getroffen zijn dooi
den gouverneur van de bank van Engeland
en Schacht. Er zijn nog geen officieele in
lichtingen verkregen over de te bespreken
onderwerpen, hoewel men geen verrassend
resultaat verwacht.
Be heer J. Boersen misgestapt
en verdronken.
Gisteravond omstreeks half zes zou de 34-
iarige garagehouder, de heer J. Boersen
van zijn motorvlet op den wal stappen.
De heer B. gleed uit en kwam in de werk-
haven terecht. Op den wal stonden zijn
monteur de heer S. en de heer T.. Dade
lijk steldeai deze personen reddingspogingen
in het werk die door de duisternis zeer be
lemmerd werden. Op hulpgeroep kwamen
dra meerdere personen aan loepen. Na
twintig minuten zoeken die wel uren leken
had men den drenkeling aan een haak. Ter
stond werd kunstmatige ademhaling toege
past doch Dr. de Groot die dadelijk aanwe
zig was moest tenslotte den dood oonstatee-
ren. De heer Boersen, de kwieke kerel, die
altijd een ander behulpzaam was, is wel
zeer tragisch aan zijn einde gekomen. Hij
laat een vrouw en één zoontje achter.
Dc Memelkwestie
DR. SCHACHT.
Ongetwijfeld zal een ruim gebied worden
besproken.
In de kringen van de city heeft het aan
gekondigde bezoek van Dr. Schacht zeer
groote belangstelling gewekt en men ver
diept er zich in gissingen over den aard van
zijn particuliere besprekingen met den gou
verneur van de Bank van Engeland.
Volgens 'recente berichten in de Britsche
pers zijn eenige maanden lang informeele
besprekingen gehouden, langs niet officiee
le, doch erkende kanalen, over een nieuwe
EngelschDuitsche handelsovereenkomst.
Als een brug
Tijdens deze informatieve besprekingen is
volgens de Financial News het Britsche
standpunt geweest, dat geen overeenkomst
de moeite waard zou zijn, tenzij zij niet al
leen directe handelsbetrekkingen tusschen
de beide landen inhouden, doch ook hun
onderscheidene posities op de wereldmark
ten.
Bovendien gelooft men, dat Duitschland
de besprekingen binnen nauwer grenzen
wenscht te houden dan den directen handel
der beide landen.
Het wordt mogelijk geoordeeld, dat het be
zoek van dr. Schacht ten deele bedoeld is
om een brug te slaan tusschen de twee uit-
cenloopende opvattingen, hoewel het ook
mogelijk is, dat zij slechts betrekkingen zul
ten hebben gewone zaken welke zich voor
doen tusschen de centrale bankinstelling van
Groot Brittannië en Duitschland.
Dit nummer bevat 8 pagina's
Eerbiediging van het Memel
statuut gevraagd. De partij
van dr. Neumann zou geen
Anschlusz wenschen.
Littausche staatspolitie
ontbonden
Op een vraag betreffende den toestand
in Litauen en het Memelgebied heeft Cham
berlain geantwoord, dat er reden is om te
denken, dat na de verkiezingen van Zon
dag door de meerderheidspartijen van den
Mcmelschen landdag eischen kunnen wor
den gesteld aan de Litausche regeering,
wélke niet in overeenstemming zouden zijn
met het Memelstatuut.
Als onderteekenaarster van de Me
melconventie, zoo vervolgde Cham
berlain, kan de Britsche regeering
deze mogelijkheid niet over het
hoofd zien. Met het oog op de bij
zondere belangstelling, die de Duit
sche regeering in staat is in deze za
ken te toonen, aldus de premier,
heeft de Britsche zaakgelastigde te
Berlijn opdracht gekregen, om te
zamen met den Franschen ambas
sadeur uitdrukking te geven aan de
hoop dat de Duitsche regering haar
invloed zal uitoefenen to: verzeke
ring van de eerbiediging van het
Memelstatuut.
Te Berlijn wordt inmiddels ontkend dat
een slap is ondernomen. Er zouden slechts
beleefdheidsbezoeken zijn gebracht.
In Memelland zelf.
Veel liever gestreden en eerlijk gestorven
dan vrijheid verloren en de ziel verdorven,
aldus letterlijk vertaald de tekst op een
origineele verkiezingszuil in de vorm van
een grafsteen in Memclkuid... welke ietwat
lugubere reclame wij hierbij afbeelden.
Mussert stelt tienduizend collec
tanten en collectrices beschik
baar. Vragen van den heer
de Marchant et d'Ansembourg.
De heer de Marchant et d'Ansembourg
heeft aan den minister van Algemeene Za
ken, voorzitter van den raad van ministers,
de volgende vragen gesteld:
1. Heeft de minister er kennis van ge
nomen, dat de opbrengst van de collecte
voor Joodsche vluchtelingen, gehouden 3 De
cember jl., meer dan vierhonderdduizend
gulden zou hebben bedragen?
2. Heeft de minister er kennis van ge
nomen, dat de opbrengst van de inzameling
voor de winterhulp aam het Duitsche volk,
gehouden op 3 December jl. op den dag van
de Duitsche solidariteit, meer dan vijftien
millioen Reichsmark zou hebben bedragen?
3. Is de minister niet van meening, dat
gezien de sub 1 en 2 genoemde bedragen een
b.v. op Zaterdag 17 December van regee-
ringswege te houden Kerstinzameling „zorg
voor eigen volk" tenminste een millioen
gulden zou behooren op te brengen, waar
mede de nijpende nood van vele tiendui
zenden volksgenooten zou kunnen worden
gelenigd?
4. Is het den minister bekend, dat de
leider der nationaal-socialistische beweging
bereid is, tienduizend collectanten en col
lectrices voor het doen slagen van de sub
3 bedoelde Kerstinzameling beschikbaar te
stellen?
5. Is de minister bereid de sub 3 bedoelde
inzameling te organiseeren en het aanbod
van den leider der nat. soc. beweging te
aanvaarden?
DE BILT SEINT,
Verwachting voor het geheele
land: Zacht weer, overwe
gend droog, gedeeltelijk be-
wolktl zwakke tot matige
wind uit Zuidelijke richtin
gen*,
Geen behoefte aan dienstplicht in
Engeland!
De minister van coördinatie der landsver-
dediging, Inskip, heeft te Reading een rede
gehouden, waarin hij zeide, dat volgens zijn
overtuiging Groot Brittannië geen behoefte
heeft aan dienstplicht. De minister geeft de
voorkeur aan een vrijwillig systeem, dat ze
ker in vredestijd traditioneel is v-oor Enge
land.
Verder zeide de minister dat de regeering,
wat er ook zou gebeuren, in geen geval de
fouten van 1914 zou herhalen en gespeciali
seerde arbeiders, die werkzaam zijn in de
industrie welke voor het leger werken, uit
do fabrieken weghalen en naar 't front stu
ren.
Tenslotte bracht bij hulde aan het Brit
sche leger, dat niet groot is en niet verge
leken kan worden met de legere op het vaste
land, welke de divisies bij twintigtallen tel
len. Het is een klein, doch goed leger.
De Gast Zijner vrienden.
Naar wij vernemen, zal Prins Bernhard in
den loop van deze week een officieus bezoek
aan Londen brengen, alwaar Z.K.H. eenige
dagen zou vertoeven. De Prins zal in de En
gelsche hoofdstad de Gast zijn van enkele
Zijner persoonlijke vrienden.
In de rode, die de herkozen president
Smetona gistermiddag ter gelegenheid van
zijn beëediging in het parlement, heeft ge
houden, verklaarde hij o.m.. dat de betrok
kingen van Litauen met al zijn buren zich
op bevredigende wijze ontwikkelen. Hij zei
de te wenschen, dat het autonome statuut
in zijn geheel wordt toegepast.
Staatspolitie buiten dienst.
Het bestuur van het Memelgebied heeft
een verordening uitgevaardigd, waarbij in
bet Memelgebied alleen de districtspolitie
dienst mag doen. De leden van de Litausche
staatspolitie gelden thans als particuliere
personen.
Wenscht Dr. Neumann geen
Anschlusz?
De correspondent van de Dobry Wieczor
meldt uit Memel, dtt het succes van de
Duitschers onbetwistbaar is. De Litauers
rekenen slechts op drie mandaten.
Ondanks de in Europa circuleerende ge
ruchten eischt de partij van dr. Neumann
geen aanhechting van Memel bij het Duit
sche rijk, daar zij officieel politieke, eco
nomische en cultureele autonomie en voor
al vrijheid voor het propageeren van de
nationaal socialistische denkbeelden vraagt.
Men verwacht, dat binnenkort met de Li
tausche rogeering een overeenkomst geslo
ten zal worden, welke den Duitschers in
Memel dc verwezenlijking van hun eischen
binnen liet kader van <Je Litaiuschen staat
verzekert.
FRIESLAND HEEFT ERNSTIGE
BEZWAREN.
Ged. Staten van Friesland hebben in
een adres aan de Tweede Kamer hun
bezwaren uiteengezet tegen het wets
ontwerp, waarbij o.m. de vrije loozing
op het IJselmeer in de toekomst be
perk wordt.
Het Rijk, dat gemeend heeft de Zuiderzee
te moeten afsluiten, dient de daaruit voort
vloeiende gevolgen, aldus Ged., ten volle voor
zijn rekening te nemen en mag die niet af
wentelen op gebieden, die tot nu toe vrijelijk
hun overtollig water konden loozen.
Het bezwaar van adressant is niet slechts,
dat acht sluizen door de beperkingen on
bruikbaar worden, doch ook, dat gewijzigde
inzichten omtrent bet meest gewensebte peil
voor den Frieschen boezem ruimere water-
loozing zouden kunnen vereischen dan tot
nu toe.
Verder heeft de minister in zijn toelichting
tot het wetsontwerp zelf erkend, dat dit on
tijdig wordt ingediend.
Immers van nu reeds bestaande bezwa
ren. verbonden aan de onbeperkte loozing
en onttrekking van water op en aan het
IJselmeer, is niets gebleken! De minister
vreest slechts dat die bezwaren in de toe
komst zullen kunnen ontstaan, vooral na
verdere inpolderingen. Waarom wacht Zijne
Excellentie die verdere inpolderingen niet
af?
En de IJsel dan?
Tenslotte begrijpen adressanten niet, waar
om de beperkingen, zooals de tekst van het
ontwerp doet veronderstellen, niet van toe
passing zullen zijn op het afleiden uit of
het loozen op den IJsel en andere rivieren
Op die wijze zou van deze zijde het waterbe-
zwaar op het IJselmeer nog kunnen worden
vergroot!
Frieslands recht om als van ouds vrijelijk
op het IJselmeer to loozen, is, aldus adr.
even deugdelijk gefundeerd als dat van bet
stroomgebied van dén IJsel en andere rivie
ren!
Gedeputeerden verzoeken met den mees
ten aandrang het betreffende wetsontwerp
te laten rusten tot. de noodzakelijkheid van
het treffen van maatregelen duidelijker ge
bleken is.