I
Franco opent het
offensief
Broodgebrek
bedreigt Urk
POODEtöP
TABAK-
H
ZÜOïAAtA
JACHT.'
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Ongeregeldheden te
Twee chauffeurs in
garage dood gevonden
Hr. Ms. Z 5 kruist voor
Ameland
Vervoersregeling cn
spoorwegtekort
Tante Pos in de kou
De Oekrainers roeren
zich hevig
EERBERICHT
CENTRALE
VERWARMING
DE V
R l E S
Laan, Schagen, Tal. 20.
ZATERDAG 21 DECEMBER 1938. 83e Jaargang. No. 10761.
UHgav* der RV. Uitg.-Mij". „'HoHowd. Nowdwfewortier-
Een Kerstverrassing Er
wordt blijkens de wedérzijdsche
berichten hevig gevochten.
Successen der rechtsohen tegen
gesproken. Hielp een Fransch
oorlogsschip een linksche tor
pedojager?
DE FRANSCH-SPAANSCF"
GRENS GESLOTEN.
Het reeds lang aangekondigde of
fensief van Franco is gisteren inge
zet: Het hoofdkwartiei te Burgos
maakt melding van belangrijke suc-
oessen. ondanks het zeer slechte
weer, dat de operaties bemoeilijkt.
Barcelona geeft wel berichten over
de actie der Francotroepen, maar
spreekt tegen dat eenig materieel
suooes zou zijn behaald.
Meer dan 10 kilometer, aldus de Franco-
berichten, zijn de troepen opgerukt.
De rechtschen zeggen duizend gevange
nen te hebben gemaakt en verscheidene vol
ledige batterijen, benevens tanks en groote
hoeveelheden munitie te hebben buitge
maakt. De opmarsch duurt voort
Volgens Barcelona werden de door de ar
tillerie en luchtmacht voorbei eiiie aanvallen
in hoofdzaak ondernomen in de sectoren
Tremp en Seros, Op a'le punten, waar de
rech'tsche troepen aanvankelijk succes had
den. werden zo latei- teruggedreven De re
geer ings troep en hebben onder,, meer man
schappen van 'n Italiaansche divisie gevan
gen genomen.
In een officieel communiqué wordt door
Barcelona gezegd, dat de vijandelijke aan
val in Tremp met zware verliezen voor den
vijand afgeslagen. In den sector tüsschen
Lerida en Ballaguer zijn twee vijandelijke
eenheden, die de Sègre trachtten over te ste
ken, vernietigd. De resten trokken in wanor
de terug. Kr wordt nog verwoed gevochten.
Op zijn beurt bericht Franco's hoofdkwar
tier: De troepen van Franco zijn aan het
Segrefront plotseling tot een aanval overge
gaan. De troepen der regeering, welke zich
achter de rivier ingegraven hadden, hebben
blijkbaar geen weerstand kunnen bieden aan
den druk van de aanvallers.
Franco protesteert hij de Fran-
sche regeering.
Bij de rechtschen heerscht 'groote ontstem
ming over een bericht, als zouden Fransche
oorlogsschepen munitie gegeven hebben aan
de linksche torpedojager de José Luiz Biez.
Ook zou men geholpen hebben de schade
wqlke tijdens een zeegevecht was ontstaan,
te herstellen.
Eenige Fransche bladen melden thans, dat
de hertog Van Alva bij de Britsche regeering
een protest zou hebben ingediend. Uit van
Gibraltar ontvangen berichten blijkt, dat de
betrokken Spaansche oorlogsbodem geen
oogenblik met een Fransche eenheid in con
tact heeft gestaan. De averij aan het Spaan
sche schip is hersteld door een particuliere
onderneming, die twee sleepbooten ter be
schikking van het Spaansche consulaat heeft
gesteld, met goedkeuring van de Britsche
autoriteiten, welke zich er van vergewist
hadden, dat zich geen oorlogsmateriaal aan
boord der sleepbooten bevond.
SpaanschFransche grens geslo
ten.
De rechtsche autoriteiten hebben besloten
de grensbewaking nog te versterken. Gister
avond hebben de grensposten te Irun en
Behobia order gekregen niemand meer door
te laten.
Franco is met onbekende bestemming uit
Burgos vertrokken.
Collega doet vreeselijke ontdekking.
Hedennacht zijn twee chauffeurs-
monteur, in diensti van de autogara
ge „Favoriet", eigenaar de heer van
Wijnbergen, gelegen in de van Osta-
destraat te Amsterdam, tijdens het
verrichten van werkzaamheden aan
een auto in die garage om het le
ven gekomen. Vermoedelijk zijn de
slachtoffers door benzine- en olie-
dampen bedwelmd geraakt, doch het
is ook mogelijk dat zij geëlectrocu-
teerd zijn.
Omtrent het verloop van dit ernstig onge
val vernemen wij het volgende:
Het zal omstreeks half een geweest zijn.
toen een chauffeur van de „Favoriet" na
een rit terugkeerde. Het viel den man op,
dat er in de garage op dat oogenblik geen
licht brandde. Hij opende daai'op de deur
en ging naar binnen, waar een zware lucht
van benzinedampen en verbrande olie hem
tegemoet kwam. Midden in de garage stond
een auto waarvan de konliehten brandden.
Vóór deze auto was een looplamp op stan
daard opgesteld, die evenwel niet brandde
Vreeselijke vondst.
De chauffeur probeerde het electrische
licht in de garage te ontsteken, doch dit
weigerde, vermoedelijk doordat de stoppen
waren doorgeslagen. Hem wachtte evenwel
een nog ernstiger ontdekking.
Twee van zijn collega's de 32-jari
ge chauffeur-monteur K. J. en de 30-
jarige chauffeurmonteur M. G. die be
zig geweest waren deze auto te repa-
reeren lagen bewusteloos cn gaven
geen teekenen van leven. Eén hun
ner lag bij de looplamp voor den
wagen, de andere op een treeplank.
De verschrikte chauffeur riep aan
stonds om hulp en men bracht de
slachtoffers naar buiten, terwijl
men onverwijld den geneeskundigen
dienst opbelde. Spoedig verscheen
de auto met dr. Jacobs, die onmid
dellijk met behulp van zuurstofappa
raten trachtte de levensgeesten op te
wekken, evenwel tevergeefs.
Tot op dit oogenblik is de juiste oorzaak
van dit doodelijk ongeval nog niet bekend.
Vermoedelijk zijn de slachtoffers door de
benzine en oliedampen bedwelmd geraakt,-
maar het is niet uitgesloten, dat ook de
looplamp hier 'n rol heeft gespeeld en zij
door den electrischen stroom om het leven
zijn gekomen,. Beide mannen waren ge
huwd.
Ijsgang bemoeilijkt ie verbin
ding. Post, goederen en pas
sagiers echter afgezet.
Hr. Ms. torpedoboot Z 5, die gistermorgen
met ongeveer veertig passagiers, w.o. een
onzer verslaggevers, en een ton post uit
Den Helder naar Ameland is vertrokken, is
gistermiddag te circa twee uur tot op on
geveer 150 meter van de Amelandsohe kust
genaderd, doch kon door den geweldigen
ijsgang geen communicatie krijgen.
Een sloep kon het vaartuig niet benade
ren.
De torpedoboot bleef hedennacht in de
nabijheid van het eiland kruisen en zal
heden een tweede poging ondernemen, daar
althans volgens deskundigen, de landings
plaats in het Amelandergat ten Z.W. van
Ameland heden geheel ijsvrij zal zijn.
Er is ten Noordwesten op het strand van
Ameland een zeer goed landingsterrein.
Groote bestellingen.
Toen gisteren bekend werd, dat de oor
logsbodem zou komen, zijn o.a. door win
keliers, bakkers en de beide zuivelfabrie
ken uit Ameland vrij omvangrijke bestel
lingen gedaan, met het gevolg, dat een
groot aantal vrachtauto's aan de haven te
Nieuwediep arriveerde. Aangezien evenwel
slechts een vracht van duizend kilogram
kon worden meegenomen, moest het groot
ste deel der goederen achterblijven.
Reikhalzend ziet de beroepsver
voerder naar bescherming uit
Het bedrijfsleven vreest echter
ontwrichting.
In het Voorlbopig Verslag der Tweede Ka
mer over het wetsontwerp tot wijziging van
de zgn. Bezuinigingswet 1935 lezen wij. dat
vele leden 't er niet mee eens zijn, dat deze
wet pasklaar gemaakt wordt, om de ver-
voers coördinatie tot stand te brengen!
Dit nl. geeft voedsel aan de gedachte dat
de minister niet zoozeer een economisch
werkend verkeersapparaat nastreeft, doch
veeleer de spoorwegtekorten wil wegwerken.
Men vindt, dat de vervoersregeling in een
afzonderlijke wet dient te worden onderge
bracht.
Eenige andere leden kiezen de zijde
van den minister, doch velen mee
nen daarentegen, dat een regeling,
welke aan de spoorwegen rendabele
vervoerprijzen moet waarborgen, niet
alleen in bepaalde gevallen andere
vervoerondernemingen ernstig in
haar voortbestaan zal bedreigen,
maar ook de kosten van het ver
voer in het algemeen zoozeer zal op
drijven, dat het bedrijfsleven daar
door op ontoelaatbare wijze zal wor
den bemoeilijkt.
De hier aan het woord zijnde leden vinden
't ook eenzijdig ten bate van het spoorwegen
tekort in de algemeene vervoersontwikke-
ling in te grijpen. In verband met deze op
merking betoogen vele anderen, dat ook de
spoorwegen in het coördinatiestelsel betrok
ken zullen zijn, en deze niet boven de andere
vervoermiddelen zullen worden bevoordeeld,
dus het beroepsvervoer beschermd wordt.
Kunnen de tarieven worden be-
heerscht?
Verscheidene leden achten regeling der ta
rieven onuitvoerbaar en vreezen van het
De gist wil niet rijzen! Tweede
Kerstdag een extra postbestel
ling. Kovde-records in Amster
dam en Maastricht.
Gisteren hebben enkele bakkers te
Urk wegens gistgebrek niet kunnen
bakken en hebben de meeste an
dere bakkers hun laatste gist ver
bruikt.
Heden zullen dan ook slechts een
paar bakkers brood k-- nen bakken
temeer daar ook grcA gebrek aan
meel is. v
Een en ander is liet gevolg van
bet feit, dat men erop gerekend had,
dat de gist per vliegtuig zou worden
aangevoerd. Het toestel, dat. voor
den tocht naar Urk door de K.L.M.
was gereed gehouden, de P.H.O.T.O.
kon echter tengevolge van den mist
om Urk cn op Schiphol niet vertrek
ken. Men hoopt nu," dat dit heden
«mogelijk zal zijn. Het spreekt van
zelf, dat de K.L.M. geen enkel ri
sico neemt
De vlucht zal alleen worden uitgevoerd,
indien de weersomstandigheden van dien
aard zijn, dat het toestel nog denzelfden
dag naar Schiphol kan terugkecren, men
kan n.1. niet op het eiland overnachten,
daar de motoren dan zouden bevriezen.
Op Urk wordt men thans ongeduldig. Men
eischt dat in elk geval maatregelen zul
len worden genomen voor het overbrengen
van gist en de post., hetzij per ijsvlet of
auto, temeer daar het ijs tüsschen Kam
pen en Urk sterk genoeg blijkt te zijn.
Gisteren zijn zelfs sleden met 500 Kg. le
vensmiddelen aangekomen
De heeren Ockers en van der Wiel, die,
zooals wij elders in dit blad meidon, gis
terochtend per motorfiets over het ijs van
Urk naar Kampen zijn vertrokken, hebben
hun voertuig wegens een defect op den
kop van den dijk, ongeveer zeven K.M.
van Urk, neergezet, waarna zij te voet den
tocht voortzetten. Zij zijn inmiddels te
Kampen aangekomen.
Per auto over het ijs naar Marken.
Te Marken zijn Donderdag de eerste
auto's gearriveerd; gisteren door steeds
meer gevolgd.
Het is overigens niet aan te hevele-.
Marken op Zondag te bezoeken. Allereerst
zijn de Markers op Zondag niet op een
druk toeristenverkeer gesteld. En verder
zijn dan, aldus het Hsbl., alle zaken en
café's gesloten. De teleurstelling, dat men
na een ingespannen tocht geen enkelen
warmen dronk of andere verkwikking kan
krijgen, kan men zich dus besparen, door
Marteen op andere dagen te bezoeken.
Het hoofdbestuur der P.T.T. deelt mede,
dat tengevolge van de treinvertragingen bij
de spoorwegen ook het postvervoer in zoo
verre eenige vertraging kan ondervinden,
dat door het missen van aansluitingen de
mogelijkheid bestaat dat poststukken een
of twee bestellingen later worden bezorgd.
In verband met de aan het einde van
de week veelvuldig verschijnende perio
dieke bladen, o.a. de radiogidsen. moet er
rekening mede worden gehouden, d"ait deze
wellicht niet overal des Zaterdags zullen
kunnen worden besteld.
Echter zal overal in het land op den
Tweeden Kerstdag een bestelling plaats
vinden, waardoor eventueeel ongerief in
dit opzicht zooveel mogelijk wordt wegge
nomen.
Wat de sneeuw doet.
Nadat in het begin van de week vooral de
maximumtemperaturen overdag record
waarden van laagte bereikten, beginnen nu
ook de nachtelijke minima vroegere records
te breken. Het is nu niet zoozeer de aange
voerde, doch meer de plaatselijke gefabri
ceerde koude.
Wanneer in heldere nachten het aardop
pervlak warmte uitstraalt en daardoor af
koelt (en tevens de afkoeling van de onder
ste luchtlaag teweegbrengt) dan wordt die
afkoeling getemperd door aanvoer van
warmte uit de aarde zelf naar het opper
vlak. D. w. z. het wordt bij onbewolkten he
mel 's nachts toch reeds flink koud ('s zo
mers en 's winters) maar als die aanvoer
van warmte van beneden af niet plaats zou
hebben aou het nog veel kouder worden.
ontwerp ontwrichting van het bedrijfsleven
en verzwakking van het internationale con
currentievermogen
Van weer andere zijde wordt gezegd,
dat de beroepsvervoerder reikhalzend
uitziet naar een ingrijpen van de
overheid.
Vele leden vestigen er de aandacht op, dat
de minister in dit wetsontwerp een vrijwel
blanco volmacht vraagt voor de Kroon of
de door haar aangewezen autoriteit.
Een verlanglijstje.
Uit de verdere opmerkingen der Tweede
Kamer memoreeren wij nog, dat op soepele
voorwaarden inzake de tarieven wordt aan
gedrongen, vergunningsplicht voor lucht- en
kustvaart noodzakelijk zou zijn, het eigen
vervoer niet van een vergunningsstelsel af
hankelijk moet wezen en de evenredige
vrachtverdeeling niet gehandhaafd dient te
worden.
Velen spreken zich echter vóór de even
redige vrachtverdeeling uit. terwijl tenslotte
door verscheidcnen bezwaar wordt gemaakt
tegen de zware scheepvaartrechten, o.m. de
vergunningskosten. welke de schippers zelf
moeten dragen. Kunnen de Spoorwegen niet
een deel van deze kosten betalen? vraagt
HERNIEUWDE ACTIE IN
HET BUITENLAND.
Intens bereiden de Oekrainers in
het buitenland een actie voor, om
te komen tot de gewenschte onaf-
handelijkheid. De opvolger van Ko-
novalec, den te Rotterdam door een
bomontploffing omgekomen leider,
neemt daartoe verschillende maat
regelen.-
Zoo zijn o.m. twee Oekrainsche nationa
listische bureaux opgericht; een te Wee-
nen, balast met de vraagstukken, welke
vooral Oost-Galicië. de Karpatische Oekraïne
cn Roemenië betreffen en een te Rome,
voor de vraagstukken op cultureel en poli
tiek gebied van meer algemeenen aard.
Terrorisme verboden.
De eerste daad van kolonel Andrzej Mvl-
nik als leider van de O.U.N. was om alle
aanhangers van Konovalec te gelasten het
gebied van de Karpathische Oekraïne te
verlaten en te zelf der tijd verbood hij alle
deden van terreur.
Verder is het vroegere „huis van de
regeering van Petljoera" te Berlijn im han
den van de Duitsche regeering, nadat de
vorige eigenaar, een Poolsohe Jood, was
uitgewezen. De Duitsche autoriteiten heb
ben thans het gebouw weer de oude bestem
ming van centraal bureau voor inlichtingen
voor de Oekrainers in Duitsohland gegeven.
Hier werden de vragenlijsten opgesteld,
welke de Oekrainers in Duitschland moeten
invullen.
Te Praag zijn alle Oekrainsche partijen
samengevoegd onder den naam „Sojusz
Ukraincow Patriotow" (Unie van Oekrain
sche patrotten) Van deze organisatie is
Prokopowitsj de leider.
De hernieuwde activiteit heeft niet nage
laten invloed te hebben op de stroomdngen
onder de Oekrainers in Polen, die meer
eenheid wenschen, doch hier is de ontwik
keling langzamer.
EEN KERST ZONDER VOETBAL.
Meldden wij gisteren reeds, dat de K. N.
V. B. alle door haar voor de Kerstdagen
vastgestelde wedstrijden heeft afgelast, thans
kunnen wij mededeelen, dat hóe kan het
anders door den N.H.V.B. eenzelfde be
sluit is genomen. En zoo zullen we ditmaal,
in tegenstelling met voorgaande jaren, ge
heel van Kerstvoetbal verstoken blijven.
Heel erg betreuren doen we dat overigens
niet. Het schaatsenrijden lijkt ons minstens
even populair als de voetbalsport cn geeft
in ieder geval vermaak aan duizenden. Bo
vendien zijn dc voetbalprogramma's tot nu
toe vrij vlot afgewerkt en zal eenige stagna
tie direct geen zomervoetbal veroorzaken.
Voor den N. H. V. B. komt daar nog hij, dat
de competities dit seizoen kleiner zijn, dan
voorheen het geval was. Zou de competitie,
lieder, de heer Van Kcjel soms een ,bar"
wintertje voorzien hebben?
Dit laatste geval doet zich nu voor als
er een sneeuwlaag ligt. Deze isoleert zoo
goed, dat er bijna geen warmte uit de aarde
naar het oppervlak van de sneeuw door
dringt. De sneeuw behoedt dus eenerzijds de
aarde tegen afkoeling, maar anderzijds ont
houdt zij haar eigen bovenvlak en de daar
aan grenzende lucht den warmte-aanvoer.
Dit is, aldus het Hsb. de oorzaak van het
optreden van zeer lage luchttemperatuur
als het opklaart bij aanwezigheid van een
sneeuwdek.
Koude-records.
In Maastricht werd een nieuw koude-re-
cord bereikt, althans voor zoover het de De
cembermaand betreft, het vroor daar giste
ren 17 gr. C., tot nu toe was de laagste De-
cemhertemperatuur in de Limburgsche
hoofdstad 14 gr. C.
Gistermiddag was het in Amsterdam —13.9
gr. C., dat is lager dan tot nu toe in deze
periode zelfs 's nachte is genoteerd.
Dit nummtr bevat 16 pagina's
Sfp-s'
6, 10. 13 CT. PER HAL* ONS
DE BILT SEINT»
Verwachting voor het geheele
land: Meest matige Ooste
lijke w'ind, gedeeltelijk be
wolkt tot betrokken, weinig
of geen sneeuw, strenge tot
matige vorst
Algemeene vooruitzichten: Aan
houden der vorst.
Italiaansche matrozen slaags
met burgers.
Fascistengroet lokt protesten alt
De politie heeft schoten in de lucht
gelost en den sabel getrokken om
een groep Italiaansche matrozen te
beschermen, deel uitmakende van de
bemanning van den Italiaanschen
kruiser „Eugenio de Savoia", die
gisteravond bij ernstige ongeregeld
heden te Montevideo (Zuid Amerika)
betrokken zijn geweest. Naar gemeld
wordt zijn eenige burgers, die bij de
onlusten aanwezig waren, gekwetst.
Dit incident is het meest ernstige van de
reeks incidenten, welke zich tijdens het be
zoek van de Italiaansche matrozen sedert
hun aankomst heeft voorgedaan. Naar ge
meld wordt, heerscht onder de plaatselijke
bevolking groote verontwaardiging.
De moeilijkheden ontstonden toen de ma
trozen in autobussen door de stad reden,
daarbij luidkeels 'riepen en den fascisten-
groet brachten.
Ooggetuigen verhalen, dat hierop protes
ten door de voorbijgangers werden geuit.
Hierover ontstaken de Italianen blijkbaar in
woede. Althans, zij stapten uit de autobus
sen en deden een aanval op een eerste klas
theewinkel, tevens café, waar zij de tafel
tjes en stoelen omver wierpen en de ruiten
ingooiden. Daarop trokken zij weer af, ach
tervolgd door een menigte menschen. Een
groep Italianen, die de autobussen niet meer
konden bereiken, werd door de politie in
bescherming genomen.
De „Eugenio de Savoia" is een der beide
Italiaansche oorlogsbodems, welke een
tocht om de wereld maken en daarbij ver
schillende Zuid-Amerikaansche havens aan
doen.
ALLEEN GOEDE VER
WARMINGEN MAKEN
WIJ, IETS WAT WIJ
BLIJVEND GARAN
DEER EN.
TECHN.BUREAU
ALKMAAR ROTTERDAM
Tel 3045 - 2 lijnen
44504
