Onze volkskracht
Natuurelementen hinderen Franco
ongeschokt
Twintig motor-torpedobaoten
voor onze Marine
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Daladier voert
heeten strijd!
Steekpartij in
dronkenschap
Op Oudejaarsavond
vermoord
Wil de regeering
burgemeester De Vlugt
voor Amsterdam behouden
Laan, Schasen, Tel. 20.
MAANDAG 2 JANUARI 1939. 83e Jaargang. No. 197(7.
Uitgave der N.V. Uita. MiT. „Holland» Noerderkwoftier»
Toch; géén groote
verwachtingen voor 1939
ECONOMISCHE ZELFGENOEGZAAMHEID
NOODLOTTIG.
VERDER DAN OOIT ZIJN WIJ AF VAN DE
WELVAARTSCHEPPENDE INTERNA
TIONALE ARBEIDSVERDEELING.
Een jaar van dramatische bewogen
heid, waarin wij meer dan eens aan
den vooravond van een nieuwen we
reldoorlog meenden te staan, ligt
achter ons, aldus de heer Gottfr. H.
Crone, voorzitter van de Amsterdam-
sche Kamer van Koophandel en Fa
brieken in zijn heden gehouden
Nieuwjaarsrede.
Ik zie zoo zeitle spr. de beteekenis
van de bijeenkomst te München als een aan
wijzing in de richting van een breedere Eu-
ropeesche samenwerking niet over het hoofd.
Latere ervaringen stelden echter al te zeer
in het licht, hoe moeilijk het is om van het
[voornemen tot goede verstandhouding tus
schen de mogendheden lot de daad over te
irttan. Van groot gewicht was de stap naa.
internationale economische samenwerking,
dien Engeland en de Vereenïgde Staten op
•17 November j.1. volbrachten door het sluiten
van een handelsverdrag.
Als in Januari 1938
Overigens dient echter te worden gezegd,
dat de economische vooruitzichten bij de in
trede van het nieuwe jaar tenminste even
onzeker zijn, als zij bij het begin van het
oude waren. Twee feiten stonden op den
voorgrond: de daling van hot algemeen peil
der goederenprijzon en de achteruitgang van
de in den wereldhandel omgezette hoeveel
heden.
De vermindering van de in den wereld
handel omgezette hoeveelheden begon in den
[herfst van 1937. Depressie-haarden waren
■vooral de Vereenigde Staten van Noord-
[Amerika.
De monetaire rust, waarmee het jaar be
gon, deed aan een kalm tijdperk onder den
.gouden standaard denken. De gebeurtenis
sen in Oostenrijk veroorzaakten echter een
'nieuwe vlucht in' den dollar.
In geen tijden zijn wij zoover als
thans afgeweest van de welvaart-
scheppende, internationale arbeids
verdeling. Het noodlottige is, dat de
economische structuur van alle lan
den tengevplge van de overheids
maatregelen op economisch gebied
is veranderd.
Natuurlijk vooral daar, waar men met het
oog op de oorlogsvoorbereiding den weg
der zelfgenoegzaamheid het verst is opge
gaan, Het opruimen van handelsbelemme
ringen is geworden tot een langdurig pro
ces, dat ons nog jarenlang onder de han
delspolitieke fouten van dezen tijd zal doen
1 gebukt gaan. Voorshands acht spr. een nog
dieper ingrijpen van de staatsmacht in het
I bedrijfsleven waarschijnlijk.
Vertrouwen in Nederlands toe
komst.
Wat ons eigen land betreft, kenmerkte
een gioot deel van het afgeloopen jaar zich
door let voortschrijden van de verminde
ring d«r bedrijvigheid. De depressie-facto
ren zeil verflauwden- echter in de tweede
helft van het jaar en er begonnen zich toen
weer etnige aanwijzingen van een kente
ring tcitgoede voor te doen.
Wil kunnen het Nieuwe Jaar dan
ook niet met groote verwachtingen
aanvangen Maar onze volkskracht
is ongtichoitt en het bedrijfsleven in
tal van opzichten voortreffelijk inge
richt. Kederland mag zich gelukkig
prijzen in j,et bezit van een regee
ring, dienaar nationale saamhoorig-
heid streeft en tegenover het buiten
land getuigenis aflegt, eener onver
zwakte zelfstandigheidspolitiek. Ge
zamenlijk arbeidend op den grond
slagvan deze waarlijk nationale begin
selen, kunnen wij de toekomst met
vertrouwen tegemoet gaan. al zul
len d# teleurstellingen ons niet be
spaard blijven.
Wij ®?c^n yiaar een reconstructie van
onze vdksnuishouding streven op een kos-
fenhasiv "e "eer nieuwe bestaansmoge-
j lijkhed® biedt. Voorloopig is de geest van
bet Brlsch-Atnenkaahsche handelsverdrag
bij onsno* niet doorgedrongen.
Wij zijn bezig in te teren.
j)0 winstmogelijkheden zijn in 1937 grooter
gewoed danm het afgeloopen jaar. De be-
hoefteran Jiot bednjfs,evPn aan nieuw ka-
pitaaljeef bescheiden. De uitbreiding der
defensiHBaa egelen werd meer en meer een
factor van beteekenis voor de werkverrui
ming. Voor verschillende bedrijven was de
toestand niet onbevredigend, b.v. noemt spr.
de scheepsbouw, hoogovens, machine-fabrie
ken e.a.
De goudvoorraad van de Nederland-
sche bank bedraagt 1.461 millioen,
Nederland beschikt over zeer aan
zienlijke kapitaalreserves. Naar mijn
meening aldus de heer Crone
zijn wij echter bezig in te teren en
hiertegen dienen maatregelen geno
men te worden.
De inhoud der in de vaart zijnde zeesche
pen was grooter dan in het vorige jaar,
maar de gezamenlijke inklaring in onze ha
vens ging achteruit.
De waarde van de omzetten in het winkel
bedrijf vielen ten gunste van 1938 uit verge
leken bij 1937.
De directe belastingep brachten 12 mil
lioen meer op dan in 1937. Ook de overige
middelen toonden een stijging.
Den ecönomischen toestand van Amster
dam gedurende 1938 tenslotte besprekend
merkte de heer Crone onder meer op,
dat het verkeer in de luchthaven
Schiphol weder krachtig toenam, de geld
markt zich door een buitengewone ruimte
kenmerkte, op de scheepswerven groote be
drijvigheid heerschte en bij de vliegtuigen-
fabrieken in het begin van het jaar belang
rijke opdrachten binnenkwamen.
Bestemd voor de Noordzee en
Ned.-Indië. Verhoogde maxi
mumsnelheid.
Het ministerie van Defensie heeft
een contract gesloten voor twintig
motortorpedobooten, welke ontwor
pen zijn door den heer Soott-Paine.
De eerste boot zal door British Po
wer Boat Comp. in Engeland wor-
Hen gebouwd; de volgende booten
door de N.V. Werf Gusto te Schie
dam.
De motortorpedobooten zullen dienst doen
op do Noordzee en in Nederlandsch-Indië.
Zij zijn van een geheel nieuw type. De Ne-
derlandsche marine-autoriteiten hebben zeer
geslaagde proeven met dit type boot bij
gewoond. waarbij o.a. snelheid, zeewaar
digheid, maoeuvreerwaardigheid en geluid
loosheid bij kleine vaart werden beproefd.
De nieuwe boot heeft een lengte van on
geveer 23 meter, de waterverplaatsing be
draagt 32 ton. De maximum-snelheid van
de boot is niet hekend, doch naar verluidt,
is zij grooter dan die, welke bij vorige
motortorpedobooten werd gehaald.
Bewapening en bemanning.
De bewapening bestaat uit vier torpedo
buizen van 45 cm kaliber: uit luchtafweer-
mitrailleurs, die in mechanisch bewogen
koepels zijn opgesteld en uit dieptebom
men. T>e booten zijn van een nevelapparaat
voorzien.
Zij worden voortgedreven door dirie Rolls
Rovce Merlm-moforen, welke voor seheeps-
gebruik zijn gewijzigd door die firm.a Rolls
Royce im samenwerking met de Rrit.ish Po
wer Boat Comp.
Groote aandacht wordt besteed aan de
woonverbliiven en de venliilatie. opdat deze
ook voor de tropen geschikt zullen zijn. De
booten zullen waarschijnlijk worden be
mand door twee officieren en zeven onder
officieren en manschappen.
W atersehorpioenen.
De miotor-torpedoboot, waarvan het ge
bruik meer dan dat van een ander oorlogs
vaartuig vraagt eigenscharvpen van durf,
stuurmanskunst en handigheid, kan in han
den van ionge. vastberaden en geoefende
officieren een gevaarlijk wanen zijn.
Men heeft de motor-torpedoboot. aldus
de Tel., wel eens „waterschorpioen" ge
noemd. In een rookgordijn stuiven ze op den
vijand af, lanceeren haar torpedo's en
voordat men ze onder vuur kan nemen, zijn
zij reeds verdwenen.
De Engelsche en Duiitsche marine bezitten
eveneens van deze vaartuigen.
Zij vormen een uiterst kleine schietschijf
en zijn zeer beweeglijk. Vele proefnemingen
zijn er mee genomen en 't is gebleken, dat
aan de motor-torpedobooten allerlei op
drachten gegeven kunnen worden.
Thans gaat Nederland, zooals uit boven
staand berioht blijkt, dit type aangekondigd
in de Defensie-begrooting, ook bestellen
terwijl de bouw van kruisers, torpedojagers
en onderzee booten er niet door vertraagd
wordt.Juist in onze zeegaten en ook in
de Indische binnenzeeën kan de beet van
deze waterschorpioene.n doodelijk zijn. Ver
geleken bij andere oorlogsschepen zou men
tle motor-torpedoboot. wat afmetingen be
treft, „Kleinduimpje" kunnen noemen. Een
„Kleinduimpje" dat gevaarlijk kan worden
voor de reuzen, de „dreadnoughts" of slag
kruisers.
Tot tweemaal toe de kwestie van
vertrouwen gesteld in de Fran-
sche Kamer. Het begrootings-
ontwerp eindelijk aangenomen.
DE MINISTER-PRESIDENT NAAR
CORSICA EN TUNIS VERTROK
KEN.
Het is bij de begrootingsdebatten in
de Franschc Kamer weer eens zoo
hoog geloopen, dat Daladier tot twee
maal toe de vertrouwenskwestie
heeft moeten stellen. Zoowel de fi-
nantieele commissie jit de Kamer als
de oppositie moest worden verweten
den arbeid van Daladier en Reynaud
opzettelijk te vertragen. Ook Reynaud
stelde éénmaal de kwestiè van ver
trouwen. Tenslotte, na herhaalde
wijziging, heeft de Kamer clë begroo
ting in vierdel ezing met 377 tegen
228 stemmen goedgekeurd. Het ont
werp is aan den Senaat teruggezon
den.
Na de behandeling in vierde lezing door
de Kamer is het begrootingsevenwicht als
volgt vastgesteld: ontvangsten 66.388.068,027
frank, uitgaven 66.364.624.059 frank.
In de wandelgangen verluidde, dat de fi-
nancieele senaatscommissie besloten heeft
den tekst der Kamer te aanvaarden voor
de laatste punten, waarover nog geschil be
stond.
De kamer heeft zonder debat eenige wets
ontwerpen op handelsgebied aahgenomen
en o.m. haar goedkeuring gehecht aan de op
10 Juli 1937 tusschen Frankrijk en Neder
land uitgewisselde documenten met betrek
king tot de douanerechten van zwavel uit
NederlandschIndië bij invoer in Nieuw
Caledonië.
Nieuwjaarswenschen.
Het is begrijpelijk, dat met eenige span
ning tegemoet werd gezien, wat President
Lebrun dit jaar in zijn gebruikelijke Nieuw
jaarswensen naar \orer. zou brengen. Tij
dens de ontvangsten der buitenlandsche di
plomaten, zeide de President o.a.: Het souve-
reine en uitgebreide rijk, zich bewust van
zijn rechten en plichten, zal in de gevoelens
welke zijn taak inspireert, de kracht vin
den om zijn doelstellingen te voltooien.
Frankrijk wenscht bij de regeeringen der
andere landen eenzelfden goeden wil aan te
treffen.
De Franschc zaakgelastigde te Berlijn ont
ving de Fransche kolonie en zeide o.a.:
Onze eenheid, waakzaamheid en kracht
blijven als tevoren de eerste voorwaarden
vor de handhaving onzer nationale vrijhe
den, voor den prijs, dien men stellen zal op
onze vriendschap en voor het gezag van on
ze stem in de wereld.
Daladier vertrokken.
Minister-president Daladier is te -22.10 uur
te Toulon aangekomen. Vijf-en-dertig minu
ten later vertrok hij aan boord van den
kfuiser „Foch". Campinchi en andere auto
riteiten scheepten zich in op den kruiser
„Suffren."
De Fransche mailbooten „Sphinx" en
„Chantilly" zijn gistermiddag uitgevaren,
met aan boord een bataljon Senegaleezen,
die de Fransche troepen in Fransch Somali-
land moeten versterken.
Cafébezoeker te Helmond doode
lijk getroffen.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
ontstond een vechtpartij tusschen twee in
woners van Helmond, waarbij de 31-jarige
A. V. door zijn tegenstander, den 45-jarigen
G. S., met een mes in den buik werd gesto
ken, tengevolge waarvan de ongelukkige
in het ziekenhuis is overleden.
Zaterdag, in den vooravond, troffen de bei
de mannen elkaar in een café aan de Wolf-
slraat. Zij waren niet „drankvrij" en al spoe
dig kregen de lieden oneenigheid. De vrouw
van den kastelein wist de twist te sussen,
waarop S. zich na eenigen tijd verwijderde.
Kort na twaalf uur evenwel, nadat het
café gesloten was, kwam S. aan de achter
zijde van het café, de keuken binnen, waar
V. met den caféhouder en diens echtge-
noote aan de koffie zat. Opnieuw laaide de
ruzie op. V. verzocht den ander de zaak
buiten af te wikkelen. Hier zou V. zijn te
genstander eenige kaakslagen hebben ge
geven, waarop S. zijn mes trok en in het wil
de weg V enkele steken toebracht. V. zakte
hevig bloedend in elkaar. Inmiddels was de
caféhouder komen toesnellen. Deze droeg
den gewonde het café binnen en waarschuw
de een geneesheer en politie.
Het slachtoffer werd naar het Sint Anto-
niusgasthuis vervoerd, waar men operatief
ingreep, hetgeen evenwel niet meer mocht
baten. De man is in den loop van Zondag
middag overleden.
De dader kon kort na het gebeurde gear
resteerd worden. Hij zal vandaag naar Roer
mond worden overgebracht.
De verslagene was ongehuwd en werk
zaam in Duitschland.
Door sterke was der rivieren de
opmarsch vertraagd. Er wordt
verbitterd gevochten!
DE RECHTSCHEN VOL GOEDEN MOED!
Uit de van beide zijden ontvangen
berichten blijkt dat de druk der
rechtsche troepen tegen de Repu-
blikeinsche stellingen in Catalonië
aanhoudt. Wel heeft de sterke was
van Ebro en Sègre de krijgsoperaties
vertraagd, maar men verwacht dat
beide rivieren vandaag weer zullen
vallen.
Heftige bombardementen brengen telkens
de linkschen, die zich met machinegeweer
nesten in het heuvelland hebben opgesteld,
in het nauw.
Burgos meldt, dat aan drie fronten, in Ca
talonië, bij Madrid en bij Valencia, wordt
gevochten. Aan het front bij Valencia zou
verbitterd gestreden worden.
Het algemeen offensief aan het Catalaan-
sche front is nog in noordelijke richting uit
gebreid. Gisterochtend werd over een front
van meer dan 110 kilometer gevochten.
Hoe tot den laatsten man wordt ge
streden bewijst het volgende recht
sche krijgsbericht:
De inneming van Cubels is de moei
lijkste taak sedert het begin van
het offensief geweest. Vijf versterkte
loopgraafliniën moesten achtereen
volgens genomen worden. Eerst na
het verlies der voorlaatste prikkel
draadversperring namen de republi
keinen de wijk naar Artesa. Enkele
groepen echter gaven zich over na de
laatste kogels verschoten te hebben.
Sleutelpositie veroverd
Door den val van Cubclls hebben de recht
sche troepen intusschen een krachtig steun
punt voor den aanval op Artesa gekregen.
Artesa -is de sleutel der republikeinsche ver
dediging in den geheelen bovenloop van de
Sègre»
Bombardementen.
Barcelona en Carthagena zijn weer zwaar
gebombardeerd. Schade van belang is ech
ter niel aangericht.
Het nieuwe jaar zal Franco zegen
brengen.
Dit heeft hij althans zelf verklaard in een
interview. De oorlog nadert met reuzenschre
den zijn einde, zeide de generaal. Hij zal
eindigen met een overwinning der rechtsche
wapenen. De slag in Catalonië ontwikkelt
zich volgens het program. Het zegevierende
einde daarvan is beslissend voor do beëin
diging van den oorlog.
Verder sehetse Franco de belangrijkheid
van Spanje als zeemogendheid.
In dit verband verklaarde hij, dat er drie
redenen zijn, die hem aanleiding zouden ge
ven het Spaansche volk te mobiliseeren, n.1.:
1. om de christelijke leer te verdedigen, inge
val de christelijke kerk werd bedreigd. 2. In
geval van een buitenlandsche invasie. 3. In
geval van een poging om Spanje in de Mid-
dellandschc Zee de rol van een slaaf te laten
spelen. Waar ook maar de Middellandsche
Zee genoemd jvordt, moet Spanje genoemd
worden. Alle overeenkomsten betreffende de
Middellandsche Zee die zonder Spanje zijn
gesloten, zijn voor Spanje niet bindend.
Aan het einde van zijn verklaringen zeide
Franco, te wenschen de leider te zijn van alle
Spanjaarden.
Uit het linksche kamp.
Negrin de president van linksch-Spanjq,
heeft een Nieuwjaarsrede gehouden, waarin
hij zich speciaal tot Noord-Amerika richtte.
Het gaat erom, zeide hij, of het l®n<d zal
worden geregeld door brute kracht of over
eenkomstig de internationale wet, of de we
reld zal worden geregeerd door de totali
taire staten dan wel door de democratie.
Men moet thans handelend opteden om te
redden!
De internationale commissie voor de bom
bardementen heeft geconstateerd, dat alle
buitenlandsche vrijwilligers, die voor linksch
Spanje hebben gevochten, zijn vertrokken.
In welingerichte kringen verneemt men,
dat de Mexicaansche regeering zich bereid
verklaard heeft alle vrijwilligers uit de in
ternationale brigade, die niet naar hun land
kunnen terugkeeren. op te nemen. Deze men-
schen zijn in hoofdzaak Duitschers, Oosten
rijkers, Italianen en Tsjechen.
De manschappen van de José Luiz Diez
zijn begraven.
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT:
Verwachting: Enkele buien met
regen of natte sneeuw,
zwaar bewolkt, weinig ver
andering in temperatuur,
matige, tijdelijk krachtige
Zuidwestelijke tot Noordwes
telijke wind.
Vit minnenijd pleegt jeugdige
Fries gruweldaad.
Op Oudejaarsavond heeft de acht
tienjarige landarbeider J. van der
Ploeg bij een twist zijn dorpsgenoot
P. C. de Boer, d'ie even ouid was,
met een zakmes een achttal steken
in het bovenlichaam toegebracht.
Het slachtoffer werd in hoogst
zongwekkenden toestand opgeno
men en is tijdens het vervoer naar
het ziekenhuis te Leeuwardten aan
zijn verwondingen bezweken.
Het dirama speelde zich omstreeks kwart
voor twaalf op straat af, terwijl verschei
dene inwoners van het plaatsje in afwach
ting van de j aars wisseling buiten een
praatje stonden te maken. Tusschen de twee
genoemde jongelieden ontstond een hoog-
loopende ruzie, waarschijnlijk uit minnenijd
over een zestienjarig meisje. Het schijnt, dat
\an der Ploeg uit zelfverdediging gehan
deld heeft, toen de ander hem bij den keel
zou hebben gegrepen. Des nachts is de da
der van zijn bed gelicht en na verhoor door
den veldwachter en burgemeester Sytsraa
van Oostdongeradeel, tot' welke gemeente
Oostemijkerk behoort, ingesloten in de ma
rechausseekazerne te Dokkum.
De boer was de zoon van een vrachtrijder.
Door het gebeurde werd de vredige Oude
jaarsavondstemming op wreede wijze ver
stoord.
Bij de groote moeilijkheden ten aan
zien van de gemeentelijke financiën,
wordt de beschikking over een er-
varen burgemeester van groot be
lang geacht.
Naar de Tel. verneemt, wordt in regee-
ringskrinken overwogen of burgemeester
De Vlugt na afloop van zijn derde ambts
periode niet voor Amsterdam behouden zou
kunnen worden. Het blad meent te weten,
dat hierbij niet zoo zeer gedacht wordt aan
een derde herbenoeming voor zes jaar als-
wel onder de oogen gezien wordt de mo
gelijkheid van een beroep op dr. de Vlugt
om zijn ontslagaanvrage te herroepen en
zich althans nog voor eenige jaren be
schikbaar te stellen.
In verband met de groote moeilijikiheden,
welke er nog bestaan ten aanzien van de
gemeentelijke financiën, alsmede met het
oog op de verdere voorbereiding en uitvoe
ring van groote werken als den bouw van
het nieuwe raadhuis en den aanleg van de
IJtunnels. zou het van groot belang worden
geacht hierbij te kunnen blijven beschik
ken over werkkracht en ervaring van den
huidigen burgemeester van de hoofdstad.
Aangezien verschillende factoren bij de
.e nemen beslissing een rol spelen, is naar
het blad gelooft, niet reeds diezer diagen een
beslissing te wachten.
PROF. R. N. ROLAND HOLST
OVERLEDEN.
Na een ziekte, die slechts kort geduurd
heeft, is Zaterdagmiddag prof. R. N. Roland
Holst in zijn woning te Bloemendaal over
leden.
Met prof. R. N. Roland Holst verliest Ne
derland één van zijn grootste en veelzijdig-
ste kunstenaars, wiens naam niet alleen zal
blijven voortleven als die van den edelen
voorvechter der monumentale kunst, dch
die zich tevens een blijvende naam verwor
ven heeft als schrijver, schilder en teekenaar
KAZERNE TE ALKMAAR GEDOOPT.
Naar wij vernemen, zal de nieuwe kazerne
te Alkmaar, welke bestemd is voor het 2e
regiment luchtdoelartillerie, genaamd wor
den de „Jacob Cabiliaukazerne".
i
