Engelands levensader
door de woestijn
Door een sok verraden
Veel geschreeuw en
weinig wol
Kapitein bestolen
P conomische
barometer
MOSSOEL-OLIE VLOEIT NAAR DE
MIDDELLANDSCHE ZEE.
ZORGVULDIG WORDT DE KWETSBARE
OLIELEIDING BEWAAKT.
Sinds maanden verschijncfi in de bla
den bij herhaling berichten over Ara
bische aanslagen op de Engelsche
olieleiding van Mossoel naar Haifa,
het nieuwe Engelsche vlootsteunpunt
in het oostelijk deel van de Middel-
landsche Zee. Onderstaand artikel
geeft een overzicht van het ontstaan
van do olieleiding en van den tegen
woordig heerschenden gespannen
toestand.
Wie de woestijn bedwingen kan, zal eens
een grootsche daad in de geschiedenis der
menschheid volbracht hebben. Dit inzicht
ligt ten grondslag aan alle plannen en pro
jecten, die, op het oogenblik nog in theorie,
morgen misschien met de middelen der mo
derne techniek en ingenieurskunst de Sa
hara willen bevloeien of aan een nieuw
vruchtbaar maken van de Gobi denken. De
mensch kijkt met een scheel oog naar de
leege zandwoestijnen en wil niet, dat zij,
die eens vrucht droegen, eenzaam en nutte
loos blijven. Een resultaat is reeds bereikt.
Over deze prestatie willen wij spreken.
Bedoeïnen verbaasden zich
Vele geheimen heeft de bodem reeds moe
ten prijsgeven en met recht zijn wij daar
trotsch op. Toen elf jaren geleden bij Kir-
kock, in de nabijheid van het Iraksche Mos
soel, de eerste boortorens werden gebouwd,
zullen de Bedoeïnen, de tentenkampen der
Europeanen aanschouwend, zich wel met
angst en verbazing hebben afgevraagd, wat
dit alles te beteekenen had. Op de velden
van Irak ontstonden dan na 1926 vele con
structies uit cement, ijzer en steen. Deze
materialen werden tezamen met motoren en
onderdeden van machines moeizaam naar
hier getransporteerd. Inheemsche krachten
onder Europeesche leiding werden aange
worven, spoedig had men 10.000 arbeiders
in dienst, en zelfs menige Bedoe'in nam het
houweel in de hand, om zijde aan zijde met
den door hem verachten Arabier uit de stad
zijn brood te verdienen. Het werk, in 1927
begonnen, in Januari 1935 voltooid, was het
dubbele buizensysteem; dat de Mossoel-olie
naar de Middellandsche Zee moest dragen -
een reusachtig plan.
Werkkampen werden uitgeroofd.
Terwij] boven de bronnen de boortorens
en onmiddellijk daarnaast de pompstations
verrezen, trokken gemotoriseerde colonnes
arbeiders steeds dieper de wildernis in.
Zandstormen trachtten de dapperen tegen te
houden. Troepen Bedoeïnen, mannen van
vijandelijke stammen, kwamen op onbesla
gen paarden in den nacht aangereden en
roofden de werkkampen uit, zonder onder
scheid van vriend en vijand. Maar het stel
naadlooze buizen drong steeds dieper de
woestijn binnen.
Mesopotamië wordt weer vrucht
baar.
De petroleum van het primitieve Azië zal
naar de schepen in de Middellandsche zee
havens vloeien. Engelands vloot, zijn in
dustrie en landbouw, het Britsche wereldrijk
wil zich in het Palestijnsche Haifa van de
kostbare vloeistof voorzien, ook Frankrijk
wil deelnemen en zelfs het aan petroleum
zoo rijke Amerika, belegt hier zijn kapitaal.
Van Kirkoek tot de Middellandsche Zee is
het niet slechts een zuiver economische be
geerte, maar daarnaast ook een politiek be
lang, een militair misschien beslissende fac
tor, die een overheerschende rol speelt. Tien
duizend arbeiders leggen Engelands levens
ader door de woestijn aan en de 10 millioen
pond, die de aanleg verslinden zal, zijn voor
het grootste deel een reusachtige investee-
ring voor de Britsche mai*ine.
Een eeuwig vuur voor de goden...
Zeiden wij zoo juist: „het primitieve Azië?"
Nu, in het Tweestroomenland tusschen
Euphraat en Tigris lag vroeger een vrucht
bare bodem. Groote rijken kwamen en ver
gingen, het economische leven van deze an
tieke wereld bloeide en verwelkte, ook aan
politiek deed men reeds en de Assyriërs ge
bruikten de olievelden, om daar voor hun
godheden een eeuwig vuur te ontsteken en
het pek te winnen, dat zij voor hun bouw
werken gebruikten. Of op het oogenblik
misschien een of ander staat uit de olie
leiding de leer van het algemeen belang zal
trekken, opdat de politiek niet weer de
brandfakkel aan het vredeswerk ontsteekt?
Inderdaad, Irak, het uit den wereldoorlog
ontstane, sinds ecnige jaren van het man-
daatsbestuur bevrijde Arabische staatswezen,
heeft dit lofwaardige plan. Wanneer er maar
eenmaal genoeg petroleum door de buizen
gestuwd is en de regcering van Irak uit
haar tantièmes aanzienlijke kanitaalrescrven
gevormd heeft, kan do nieuwe droom van de
bevloeiing van Mesonotamiö in vervulling
gaan. Pan zullen in de Tigris enorme stuw
dammen ontstaan en de barrières van ijzer
en cement zullen het water naar zijkanalcn
leiden. Twee en een half millioen hectaren
land kunnen dan weer tot tuinen en akkers
worden. Dat is de wcnsch van Irak.
De „zee der beslissingen".
Aziatische petroleum voör de motoren van
Europa! Vier millioen tonnen per jaar vloei
en uit den bodem van Mossoel, worden naar
de ontgassingstanks en dan naar de pomp
stations geleid, raderen en machines staan
nooit stil, noch bij dag noch bij nacht, mooie
Europeesche nederzettingen liggen aan den
woestijnrand, de radio brengt dansmuziek
en schlagers uit alle deelen van de wereld.
Verder naar het westen moeten vijf reus
achtige pompinstallaties de hoogteverschil
len, die de Libanon veroorzaakt, overwinnen.
Maar dat is reeds in de nabijheid van de
Middellandsche Zee, die niet in de laatste
plaats door de petroleum een „zee der be
slissingen" werd. Vijftienhonderd kilometer
werden onder alle moeilijkheden, die de
aardbol te bieden heeft, onder alle plagen
van den Oriëpt bedwongen. Tweehonderd
vijftig kilometer van de velden van Kirkoek
verwijderd, in Haditha aan de Euphraat,
vindt een splitsing plaats. Olie-buizen naar
Haifa, nog 900 kilometer verwijderd, de an
dere naar Tripolis in Syrië, dat op een af
stand van 850 kilometer van Haditha verwij
derd ligt.
Petroleum en -vijanden.
Boven echter, aan den hemel van Azië,
cirkelen vliegtuigen en waarnemers kijken
uit naar eventuecle vijanden. Hetzelfde doen
de militaire patrouilles in Irak en Transjor-
danië, die met eigenaardige mutsen op en
een bijzonder toeken op de mouw, Engelands
levensader bewaken. Tanks, boosaardige
machinegeweren, kruipen bedachtzaam voort
Maar de woestijn is bedwongen, een droom
is werkelijkheid geworden. Helaas begeleidt
politiek de voltooiing van het werk. Wanneer
de vloten van twee rijken aan de Middelland
sche Zee de brandstoffen willen halen, die
zij noodig hebben, moeten deze rijken hun
macht en hun sterkte ontplooien. Druk ech
ter wekt tegendruk op dat weten de tech
nici der oliemaatschappijen uit eigen erva
ring. En aldus levert de oude Assyrische bo
dem den Engclschen en Franschen de petro
leum en vijanden.
Ralley Monte Carlo
Hedenavond spreekt. Han Hol
lander er over in het Sport- j
halfuur.
Hedenavond van i.SO tot 7.00 staat
het AVRO-sporthalfuur in het teeken i
van de Ra 11ey Monte Carlo, welke ster-
rit, zooals reeds eerder geschreven
werd, meegemaakt zal worden door een
onzer eigen verslaggevers.
Als spreker kan men beluisteren, be-
halve Han Hollander, de heer G. J. van
Wickevoort Crommelin, sportcommissa-
ris van de K.N.A.C.
Lompenkoopman wegens inbraak
voor den rechter.
In den- nacht van 7 op 8 Augustus 1938
werd door middel van inklimming ten hui
ze van den heer A. Eikelenboom te Krim
pen aan de Lek een inbraak gepleegd,
waarbij voor ongeveer f4000 aan effecten en
een paar honderd gulden aan geld werd ge
stolen.
Het ingestelde onderzoek leidde tot arres
tatie van den 48-jarigen lompenkoopman
G. M. S„ die op 17 November d.a.v. door de
Rotterdamsclie rechtbank tot twee laar ge
vangenisstraf werd veroordeeld.
Tegen dit vonnis teekci.de S. hooger be
roep aan en gisteren behandelde het Ilaag-
sche gerechtshof deze zaak.
Drie veerlieden werden achtereenvolgens
gehoord, die verklaarden, dat zij den man
meermalen des avonds bij Krimpen in de
veerpont hadden overgezet en dat hij zich,
in tegenstelling tot andere avondpassagiers,
nimmer in een gesprek met den veerman
had begeven. Bovendien placht hij z"n pet
voorover te dragen, met gepast geld te be
talen, blijkbaar om zoo min mogelijk te
worden herkend. Niettemin was de herken
ning van de zijde der veerlieden positief
en had een hunner op het politiebureau te
Rotterdam uit 700 portretten van misdadige
elementen onmiddellijk de foto van S. aan
gewezen.
Verraderlijke voorwerpen.
Sterker nog was evenwel het stomme ge-
tuigcnmateriaal. dat in deze zaak werd vcr
zamöld. Op de plaats van de inbraak wer
den een sok en een eindje koperdraad ge
vonden en nu bleek de andere sok van bet
zelfde paar kenbaar aan constructie, slij
tage en reparatie in alle détails in de
woonschuit van S. te zijn aangetroffen, ter
wijl het stukje koperdraad precies paste
bij een gebroken spiranlvcer. welke even
eens in de woonschuit werd gevonden. In
beslag genomen werden bovendien een
stukje metaal en een halve nijptang resp.
bekend als voorwerpen om een raam pin
door te stooten en een raam van buiten
af op te lichten.
Een als deskundige gehoorde rcchercheui
verklaarde, dat de sokken cp bijzonder keu
rige wijze waren gestopt met volkomen iden
tieko draden.
De verdachte schreef dit aan een toeval
ligheid toe en beweerde, dat hij meerma
len sokken onder zijn lompen ophaalde
zoowel enkelvoudige als paarsgewijze en dat
het stoppen op normale wijze was geschied
Aan de herkenning van het koperdraad
hechtte hij geen waarde.
Hoe het zij. de man ontkende en bleef ont
kennen de inbraak te hebben gepleegd.
De procureur-generaal eischte bevestiging
van het vonnis. Hierbij herinnerde spr. er
aan. dat S. tienmaal is veroordeeld, waar
van zevenmaal wegens diefstal.
Verdachte's raadsman p1eïtte vrijspraak
op grond dat het ten laste gelegde niet ab
soluut zou zijn bewezen.
Arrest 18 Januari,
Voor de tweede maal in één week is door den sluisknecht C. Wit te Den Oever
een volwassen zeehond levend uit het IJsseimeer aangebracht. Beide dieren zijn
afgestaan aan Artis te Amsterdam. Op de foto: Wit bezig met het verzenden
van zijn vangst, hetgeen uit den aard der zaak heel wat moeilijkheden opleverde.
H. M. de Koningin bezoekt de
Fransche tentoonstelling in
Den Haag
H. M. de Koningin heeft gisterochtend een
langdurig bezoek gebracht aan de tentoon
stelling van Fransche schilders in Pulchri
Studio te Den Haag.
H. M. de Koningin werd bij aankomst ont
vangen door den Franschen gezant, baron
de Vitrolles, waarna H. M. die zeer veel be
langstelling voor de geëxposeerde werken
toonde, werd rondgeleid door den voorzitter
van Pulchri, den heer Willy Sluiter en een
der organisatoren der tentoonstelling, den
heer George de.Feure.
Nederland naar de Olympische
Spelen te Helsinski
Naar wij vernemen heeft het bestuur van
het Nederlandsch Olympisch Comité in be
ginsel de uitnoodiging, van de zijde van het
Finsch Olympisch Comité binnengekomen,
tot deelneming aan de Spelen van de 12e
Olympiade te Hensynki, aanvaard.
In totaal hebben; thans 16 landen in prin
cipe toegezegd-met een pleeg naar Helsinki
te komen.
Het besluit van het bestuur van het N.O.C.
moet natuurlijk nog tz.t. worden goedge
keurd door de ajgemeene vergadering.
Zware ijsgang in de
Overijsselsche Vecht
De oude Berknmerbrug reeds 30
c.M. verzakt.
De Overijsselsche Vecht vertoont zwaren
ijsgang. Groote hoeveelheden schotsen vul
len de rivier en de uiterwaarden, en drijven
Zwarte Water.
De ijsschotsen bedreigen de oude houten
Berkumerbrug, een ophaalbrug, waarover het
geheele verkeer van Zwolle met centraal
Overijssel gaat, en ook de rails van de De-
demsvaartsche stoomtram loopen.
Met geweld stroomt het water, dat een
stand van vijf meter heeft bereikt, met een
verval van 20 c.M. onder de brug door, een
ijsmuur van 1 a 2 meter dikte met zich voe
rende. De brug is reeds dertig centimeter ver
zakt, waardoor in het brugdek een diepe
kuil is ontstaan.
Alle verkeer over de brug is stopgezet.
Het wordt thans geleid over de nieuwe be
tonnen Berkumerbrug, die een honderdtal
meters stroomafwaarts over de rivier ligt,
doch op een veel hooger niveau gebouwd
werd.
Stijgt het water nog meer. waarvoor alle
kans bestaat, dan zal de oude brug niet be
houden kunnen worden.
De man uit de
Sing-Sing-gevangenis
Een hond verraadde hem
Wegens poging tot diefstal met inklim
ming aan het P. C. Hooftplein te Rotterdam
veroordeelde de Rotterdamsche Rechtbank
den 35-jarigen B. H. B. tot een jaar gevange
nisstraf. De man had een belangrijk deel van
zijn leven in Amerika doorgebracht, waarvan
bijna 12 jaren in de Sing-Sing-gevangenis.
Toen de man op het P. C. Hooftplein over
een srhnlting was geklommen met inbraak
materialen hij zirh. hetron een hond zoodanig
te blaffen, dat de politie argwaan kreeg en
den hoosdocner in zijn schuilplaats ontdekte.
De procureur-generaal requireerde beves
tiging van het vonnis.
'sMans verdediger drong aan op clementie,
zoodanig, dat B. binnenkort weer zou kun
nen gaan varen.
Arrest IS Januari.
Onze Oost
KOELIE VERMOORDT BOORMEESTER.
De heer H. A. van Eek, boormeester bij de
Nederlandsche Koloniale Potroleum-Mij., is
irt de omgeving van Palembang door een koe
lie vermoord. De dader is gearresteerd. Het
slachtoffer laat, aldus de N. B. Ct., een vrouw
achter met een kind van drie jaar.
SCHIP MET VLAS GELADEN,
IN BRAND.
Het te Wemeldinge thuis behoorende mo
torschip „Resnova", schipper Van Houdt, ge
laden met vlas en op weg van Colijnsplaat
naar België, is op de Ooster-Schclde, door on
bekende oorzaak in brand gevlogen.
De drie opvarenden, t.w. de kapitein, diens
vrouw en een knecht, konden, zij het met
zeer veel moeite, door een passeerenden
schipper met een roeiboot worden gered. Zij
zijn te Wemeklinge aan wal gebracht
Schip en lading moeten als verloren wor
den beschouwd. Het bergingsvaartuig „Zee
hond" van Van der Tak's Bergingsbedrijf zal
trachten het schip op de gronden te zetten.
Schip en lading zijn verzekerd.
Italiaansche fabricage van lani-
tal sterk teruggeloopen. De
mogelijkheden der caseïne-pro-
ductie sterk overschat?
Het orgaan van den Alg. Ned. Zuivelbond
wijst op een artikel in de „Neue Zürcher
Zeitung", dat onder den titel „En.de des
Lanital?" den teruggang van de Italiaan
sche, mei kwal productie .tot „onderwerp heeft.
De totale Italiaansche productie van
kunstvezels (kunstzijde, ocllulose-wol, lani
tal en afval van kunstzijde) is, volgens de
„Neue Zürcher Zeitung" in de laatste maan
don sterk teruggeloopen. In het bijzonder is
dit het geval bij cellulosevvol en lanital. De
productie van rellulosowol bedroeg in Mei
1938 7.427 ton, in Juni 7.096 ton, Juli 6.34S
ton. Augustus 5.475 ton en September 4.456
ton. Over de oorzaak van dezen sterken
achteruitgang der productie van cellulose-
wol wordt door de betrokken firma's het
zwijgen toegedaan.
Ongetwijfeld bestaat deze echter
hierin, dat de afzet van de ge
mengde weefsels den laatsten tijd
sterk is teruggeloopen: de Italiaan
sche regeering heeft daarom be
sloten, het gebruik van zuiver ka
toenen en wollen producten voor
het binnenland te verbieden.
Het decreet, waarin deze maatregel is
neergelegd, is echter tot dusver nog niet
van kracht geworden.
Nog eigenaardiger is de achteruitgang van
lamtal-productie; zooals blijkt uit het
feit, dat deze productie in begin 193S 231
ton bpdroeg en in Dec. j.1. slechts 41 ton...
De „Neue Zürcher Zeitung" veronderstelt,
dat de oorzaak van deze productie-vermin
dering n'et gelegen is in moeilijkheden met
den afzet van het nroduct. daar de wolindu
strie zich cornoratief heeft verbonden in het
iaar 193S 2000 ton lanital te verwerken, een
hoeveelheid, welke lang niet geproduceerd
wordt.
De moeilijkheden schijnen volgens
het blad bij de fabricage te liggen.
De mogelijkheden der caseïne-pro-
ductie heeft men sterk overschat,
terwijl de productiekosten bij de
beschikbare kleine hoeveelheden
veel te hoog zijn.
Het orgaan van den F.N.Z. teekent hier
nn" bij aan:
Wij vermeldden reeds in het Off. Orgaan
van 16 November j.1. dat de lanital-fabri-
cage tijdelijk nagenoeg geheel was stopge
zet. hetgeen door het bovenstaande wordt
bevestigd. Onderfnsschen werpt dit wel een
zeer bijzonder licht op het trompetgeschal,
waarmedp destijds de introductie der nieu
we textiel vezel pii der betreffende paten
ten, welke in tusschen in Nederland nog
steeds niet ziin onenhaar gemaakt ge
paard ging. Het snreekwoord „veel ge-
schreeuw, weinig wol", bliikt ook in letter
lijken zin zijn waarde te behouden.
Verdachte geeft als excuus op
dronkenschap.
Een uit Riga geboortige Duitsch spreken
de staatlooze jongeman, zekere V. H., werd
beschuldigd, in den avond van 27 Juni jl.
een hoeveelheid Fransche bankbiljetten op
een te Rotterdam liggende boot ten nadeele
van den kapitein te hebben gestolen. Hij
zou per taxi uit Schiedam zijn gekomen en
dienzelfden avond naar Amsterdam zijn ge
reden, waar hij den nacht mrt een hem tot
dat oogenblik onbekende vrouw had doorge
bracht, na met een Engeisch pond het lo
gies te hebben betaald. Den volgenden och
tend werd hij gesnapt en in verzekerde be
waring gesteld. De Rotterdamsche recht
bank veroordeelde den jongeman tot ander
half jaar gevangenisstraf.
Gister diende de zaak in hooger beroep.
De vrouw in kwestie getuigde, dat de
buitenlandsche gast ruim voorzien was van
Fransche en andere bankbiljetten pn de
chauffeur, die hem had gereden, gaf de noo-
dige inlichtingen omtrent de gemaakte rit
ten.
Verdachte beriep zich op dronkenschap
en bekende.
De procureur-generaal eischte bevestiging
van het Rotterdamsche vonnis.
Verdachtes raadsman pleitte clementie,
Arrest 18 Januari.
HET PROCES „NIEKISCH" BEGONNEN.
Tiet proces tegen den schrijver Ernst Nie-
kisch en twee van diens medewerkers, die
beschuldigd worden van „voorbereiding van
hoogverraad" is Dinsdag te Berlijn voor een
volk«!gerecht begonnen en zal waarschijnlijk
tot R Januari duren.
Ten stelligste wordt ontkend, dat de be
schuldigden een aanslag tegen Hitier zou
den hebben voorbereid.
Taxi-staking te New York
Het geheele politiecorps van New
York op de been.
Voor den eersten keer sedert 1927 is de
geheele politiemacht van New York, welke
19.000 man sterk is, op de been om dienst te
doen met het oog op de staking van 11.000
taxi-chauffeurs, daar gevreesd wordt voor
een herhaling der hevige incidenten, welke
zich hebben voorgedaan bij le taxi-staking
in 1914. Tot nu toe zijn nog slechts weinig
incidenten gemeld. De stakers hebben de on- ff
afhankelijke rijders er voor gewaarschuwd I
van de straat te blijven.
DE AMERIKAANSCHDUITSCHE
BETREKKINGEN.
Hugh Wilson, de ambassadeur der Ver-
eenigde Staten voor Duitschland, heeft ver
klaard, dat hij naar Washington zal vertrek
ken om een nieuwe bespreking te houden
met president Roosevelt om wellicht uit te
maken of de diplomatieke betrekkingen met
Duitschland hervat zullen worden.
BOKSER SLOEG KRANKZINNIGE NEER.
„Wild West" in de straten van
Barking.
In de straten van Barking (Engeland) had
dezer dagen een Wild West-drama plaats.
Een man, die, oogenschijnlijk zonder eenig
kwaad in den zin, op een siraniiw»k,
vuurde plotseling een revolver af op een
passeerende politic-agent en een kantoor
klerk. De dader, die later bleek geestesziek te
zijn, rende daarna weg, Joch werd tegenge
houden door een zekeren mr. Philip Taylor
De ongelukkige trof het niet, want Taylor
was, volgens de Daily Express, vroeger bok
ser geweest en sloeg zijn- slachtoffer met
een vuistslag tegen den grond. Hij hield hem
vast, totdat de politie den krankzinnige over
nam. Op het politiebureau werd om een zie
kenauto getelefoneerd, waarna de schutter
naar een der psychopaten-inrichtingen werd
overgebracht.
Basis overeenkomstige
week 1937 100
5 t m
12 t m
26 tm
10 Dec.
17 Dec.
31 Dec.
Effect enjn ar kt
Aandeelenkoersen
89.0
88.7
89.0
Betalingsverkeer
Omzet postcheque-
110.7
109.5
102.7
en girodienst
Groothandel
Groot handelsprijzen
68.0
68.8
69.5
Omzet termijnmarkt
Amsterdam
119.0
139.2
73.9
Kleinhandel
127.5
102.-
Omzet winkelbedrijf
107.6
Goederenverkeer
Gewerkte taken
(1 taak halve ar
beidsdag) Haven Am
86.1
126.7.
sterdam
97.1
Bevrachtingen wilde
123.3
147.4
45.0
binnenvaart
Arbeidsmarkt
Aanvragen van werk
98.9
gevers
107.0
101.0
Aanbiedingen van
werknemers
91.6
96.8
83.2
Plaatsingen
101.1
101.2
97.6
Week v. Maandag t/m Znterd.
479e STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
4de klasse, 3de lijst
Trekking van Woensdag 4 Januari 1939
Hooge Pryzen
1500.— 2425
1000.— 6999
100.— 1932 21626
Prijzen van 65.
1144 1277 2075 2238 2300 2322 2494 2729
2887 3012 3249 3312 3376 3440 3581 3809
4323 4698 4770 5361 5438 5566 5745 5863
6000 6237 633L 64o4 6610 7248 7363 7389
7412 7463 7916 8204 8367 8763 8847 9113
9142 9150 9545 9560 9597 9849 9928 10466
11063 11085 11383 11458 11596 12293 12733 12736
13291 13766 13818 14663 14786 14853 15048 15050
15764 16015 16131 16274 16438 16476 17059 17094
17167 17224 17544 17589 17820 17923 18225 18251
18397 18964 19131 19189 19892 20311 20395 20685
20701 20975 21098 21162 21468 21512 21943 21951
Verbet, éde klasse, 2de lijst: 20576 m. z. 20575,
