Per vlerkprauw
Regeering en geld
Pleziervaart tusschen twee wereldzeeën
„Daar komt dat beest aan"
„Pioda" weet er meer van'
Sneeuw,
slagveld
SI OOSTERLING HEEFT DEN TIJD
DENPASS AR (BALI).
Er was iets geheimzinnigs in het
Chineesche hotel te Banjoewangi,
waar ik logeerde. Töen ik me tegen
twaalf uur 's nachts -te slapen legde
na eerst nog mijn aanteekeningen
voor dien dag te hebben geschreven,
was het in het hotel volkomen stil.
i Er brandden slechts eenige zwakke
lichtjes en op de voorgalerij bij den
ingang lag een Javaansche bediende
te slapen, de nachtportier.
Een geheimzinnige twist.
Om on ere veer één uur in den nacht ont
waakte ik door luide stemmen, die sche
nen te twisten. Waarover de twist ging,
kon ik niet ontdekken, want dé opgewon
den gesprekken werden gevoerd in een mij
onbekende taal. vermoedelijk Chineesch. Na
eenige oogeniblikken scheen de twist be
slecht en werd het stil. Ik sliep we
der in, maar na eenigen tijd naar het
mij voorkwam, enkele minuten ontwaakte
ik weder door dezelfde twistende stemmen.
Ik luisterde en vroeg mij af wat toch die
twist in het dienste van den nacht te be-
teekenen kon hebben Toen na vele minu
ten de twist nog voortduurde, snrong ik uit
bed en ontstak het electrische licht on mijn
kamer. Het licht, dat door miin kamerven
ster naar buiten viel. scheen als een alarm
sein te werken, want plotseling zwegen de
Opgewonden stemmen. Tk luisterde enkele
oogenblikken. maar alles bleef stil. Toen
draaide ik bat licht weer uit en le-dp me
vreder ta l»ed Toen ik na korten lüd wederom
door twistende stemmen gewekt werd, be
sloot ik te trachten achter het geheim van
die herhaalde ruzies te komen. Ik kwam
mijn bed uit, maar, geleerd door de erva
ring, ontstak ik het licht in miin karper
niet. Behoedzaam opende ik de deur van
ïrmn kamer, die on een lange, voorgalerij
uitkwam. Tn nachtkleeding en op bloote
voeten sloop ik in de richting vanwaar het
rianvfeleaiid kwam. Tk ontdekte 'n verlichte
kamer, waarvan de deur half onen stond.
fS o^r, t^fei zaten een aantal Chineezen.
hiJd tegen elkander in spraken. Hevig
ongewende*! schenen mïi de mannen, van
wer taal ik geen woord verstond.
Onbemerkt sloop ik weder naar mijn
Kamer terug.
Wat konden die ongewohden mannen en
die heftige twist gesprekken beduiden? vroeg
ik me af. Werd daar een nolitieke vergade
ring gebonden, waarbij de meeningen fel
tegen elkander-botsten?
Die verklaring leek mij de meest
waarschijnlijke. Later hoorde ik
evenwel, dat het Chineesche hotel,
waar ik toen logeerde, berucht was
als een geheim speelhol, waar heel
vaak Chineezen groote bedragen won
nen of verloren. En het was een
club spelers, die ik daar laat in
den nacht bijeen had gezien.
Te drie uur werd het eindelijk Stil en
kon ik ongestoord slapen.
Schelden onmogelijk!
Te zeven uur In den morgen zou de mo
torboot over de Straat van Bali naar Bali
vertrekken. Door den kleinen Chinees Liem
Eie Sing die me in dat hotel gebracht had,
Md ik de opdracht laten geven me uiter
lijk te zes uur in den morgen te wekken.
Ik ontwaakte te tien minuten voor zeve
nen. Men had vergeten me te wekken. Van
'het hotel naar de afvaartplaats van de
'tootorbont naar Bali was minstens tien mi-
Juten. Ik moest me nog baden en klee-
<ton, dus die motorboot zou zonder mij
'vertrekken.
Hevig was ik u!f mijn Humeur en Het
uefst had ik het heele hotel, den Chinee-
schen waard en de Javaansche bedienden,
wns lekker uitgescholden maar... dat was
onmogelijk. Daarvoor kende ik niet genoeg
Maleisch om van Chineesch nog niet eens te
«preken.
In ontbeet en ik kwam weder ïn een
hetere stemming. Tk bedacht, dat ik me in
den Oriënt bevond, waar ..tiid" niet bestaat,
ook al Ioopen dan In Nederlandsch-Tndië
de treinen on-Oostersch stipt naar de dienst
regeling.
Ik wilde vragen of er dien dag nog een
andere gelegenheid was naar Bali te ko-
ften, doch mijn gebrek aan talenkennis ver
hinderde mij die vraag te stellen.
Ik troostte mij: Ik bevond me in' den
Oriënt, waar steeds alles terecht komt en:
-Aan de andere zijde der sterren is het
toch steeds gisteren," zooals de Arabieren
^gen.
Daar zag ik" als «en redder uit den nood
M Chineesje van den vorigen avond, Liem
Sing. verschonen. Hu' kwam eens iufor-
^*ren hoe ik dien nacht geslapen had en
tooncfe zich volstrekt niet verbaasd mij
In het hotel te vindien.
Tk Vroeg hem of er dien naig nog een
ftr"tore boot naar Bali vertrok en hij ant
woordde: „Ja, te twee Uur, maar het is
waarschijnlijk nog niet te laat voor de
tooiyen-boot. Deze vertrekt meestal niet
zoe juist op tijd. Het wordt wel eens half
en zelfs acht uur voor het vertrek
Plaats heeft"
Dit antwoord HracHt me eensklaps weder
ïn de volkomen Orientaalsche rust. dat
UQptersche „cpiiéMsmie", zooals de groote ken
ïier van den Oriënt, Gobimeau, het noemt.
Een vlerkprauw.
Het kleine Chineesje wilde me naar de
boot brengen en we vertrokken in een
„kar", een klein rijtuigje op twee wielen
met een klein paardje ervoor en een In-
landschen koetsier.
Teleurstelling.
Toen we aan de afvaartplaats van de mo
torboot kwamen, zagen we de motorboot
reeds een kilometer uit de kust op weg
naar Bali, waarvan we de bergen duide
lijk konden onderscheiden. De Straat van
Bali is daar niet meer dan ongeveer zes ki
lometer breod.
„Ik zal moeten wachten tot vanmiddag,"
buchtte ik gelaten.
„Dat is niet noodig," zei de het Chineesje
„U kunt ook een .prauw senuan' (een vlerk
prauw) nemen."
Dit was een heel nieuw gezichtspunt.
Een „vlerkprauw" is een kleine „prauw"
(scheepje) met een driehoekig zeil en twee
„vlerken," dat zijn twee brlfken. die op
ongeveer anderhalven meter ter weerszij
den van het vaartuigje in liet water rus
ten en niet liet bootje door omgebogen stan
gen verbonden zijn. Deze „vlerken" doen
dus dienst als „zwaarden."
De kleine Chinees riep een Madoereesehen
schipper aan en langdurige onderhandelin
gen begonnen. Ten slotte werd de prijs vast
gesteld op de helft van den prijs, die de
overtocht per motorboot gekost zou heb
ben. De Chinees, die mijn belangen verde
digde of het de zijne waren, achtte dit veel
te duur, maar ik was tevreden.
Blij met een dubbeltje.
Een stevige Madoerees (een inlander, af
komstig van het eiland Madoera) bracht,
wadend door het water, mijn kleine kof
fer en miin schrijfmachine aan boord. Ik
gaf hem daarvoor een dubbeltje, een beloo
ning. die hij zoo vorstelijk vond. dat hij me
ervoor nog zelf aan boord bracht. Hij nam
me op of ik een kleinkmdje was en d-roeg
me zoo naar de „prauw".
Daar hadden de schipper en zijn knecht
in tusschen met een groote mat een soort
tentje gebouwd, waaronder ik, beschut te
gen de stralen van de al brandende zon.
op bet dek kon zitten.
Het driehoekig zeil werd géheschen en
we v of ren af. terviil het kl°ine Chineesje,
dat zich zoo diestbereid had getoond, me
nog lang nawuifde.
Brave Liem Hie Sing.
Met den schipper en ziïn knecht kon ik
bij gebrek aan kennis van de taal niet
spreken, maar toen ik een sigaret opstak en
hun ook liet opsteken, waardeerden ze dat
ten zeerste.
Pleiziervaart.
Er stond een frisschen bries en een sterke
stroom, die dreigde ons af te drijven, doch
de Madoereezen zijn uitstekende zeelieden,
die de vaarwateren en* de stroomingen goed
kennen.
De Straat van Be li is liicr zes kilometer
breed. Deze „straat" vormt een der verbin
dingen tusschen twee wereldzeeën, tusschen
den Grooten Oceaan en de Stille Zuidzee.
De getijen in die wereldzeeën vallen on ver
schillende tijden, zoodat er in de Straat
van Bali eenige uren per dag een zeer
sterke stroom staat, die van richting wis
selt. Die stroom heeft langs de oevers vaak
een snelheid van acht mijl (biina vijtien
kilometer), iets waarmede zeelieden natuur
lijk goed rekening moeten houden.
Een friissche bries maakte dezen over
tocht tot een pleziervaart. Echter, alle
moeilijkheden waren nog niet voorbij. De
groote vraag was of ik op Bali eenig ver
voermiddel zou vinden voor de reis naar
Denpassar. een afstand van ruim 125 kilo
meter. Het eiland Bali is namelijk niet zoo
klein als wij ons gewoonlijk vooretellen.
Het heeft een onnervlakte van niet minder
dan ongeveer 5800 vierkante kilometer.
Ik rekende er echter op: ook dat zou wel
terecht komen.
J. K. BREDERODE.
Niet de helft van de vuile wasch!
In verband met de strubbelingen in de
Amsterdamsche Vrijwillige Burgerwacht
schrijft de Haagsche Post:
Wat er nu precies aan de hand is, zijn wij
uit die couranten-berichten niet te weten ge
komen en vermoedelijk zal het iedereen zoo
vergaan zijn als ons, want zij die deze be
richten lanceerden doen nogal gewichtig en
geheimzinnig. Zulke halve discretie nu, is
misplaatst. Óf men spele open kaart öf men
brenge zulk een kwestie, die betrekking
heeft op zulk een belangrijke instelling als
de Amsterdamsche Burgerwacht niet in de
openbaarheid. Men moet zijn „linge sale"
(vuile wasch) óf buitenshuis óf binnenshuis
wasschen, maar niet de helft buiten de deur
en de andere helft er binnen. Op die laat
ste manier schaadt men groote belangen.
Het is niet uit nieuwsgierigheid, doch in de
overtuiging van de belangrijkheid van het
Burgerwachtwezen, dat wij, nu de helft is
gepubliceerd, thans ook op volledige uiteen
zetting van deze zaken aandringen.
„Leelijk Nederland"
Uit het Handelsblad:
Hoeveel en hoe vaak wordt er niet al re
clame gemaakt voor „Mooi Nederland", in
woord en schrift en beeld. Prachtige praat
jes bij prachtige plaatjes; als men dat alles
hoort en ziet, zou men zeggen, dat heel Ne
derland een ideaal van schoonheid is, van
stads- en dorps- en landschapschoon. Maar
wat is dikwijls de werkelijkheid? Hier en
daar iets moois en dan vaak iets héél
moois tusschen vrij wat leelijks... en er is
maar een klein brok leelijkheid noodig om
de eenheidswerking van een heele schoonp
omgeving te bederven. Eén enkel leelijk.
maar groot betonnen gebouw kan een land
schap van vele hectaren nesthetisrh totaal
verstoren. In de groote steden gaat het nog
het best omdat men daar aesthetisehe ad
viseurs heeft (indivïdueele en collegiale),
die althans de ergste schennissen van
schoonheid tegenhouden en omdat de ge
meentebesturen er allengs eenige waardee
ring voor schoonheid hebben gekregen,
maar zelfs daar staat men nog herhaalde
lijk voor verbijsterende monstruositeiten.
Maar het ergst is het op het platteland
Reeds in de kleinere steden. Als men niet
oppast, zou het weldra ironisch kunnen
worden om nog van „Mooi Nederland" te
spreken. Moet het werkelijk tot „leelijk Ne
derland" komen?
De werkverscbaffinq in
Noord-Holland Noord
Tijdelijke stopzetting verlengd.
De Rijksinspectie voor de werkverschaf
fing in Noordholland (Noord) deelt mede.
dat in verband met de weersomstandighe
den van de laatste dagen, de tijdelijke stop
zetting van de werkverschaffing in haar
ressort voorloopig met een week wordt ver
lengd,
Honderdjarige te Westbroek ver
telt van de eerste treinreis
Utrecht Amsterdam.
Op 9 Januari a.s. hoopt de weduwe
Johannes Erne, geboren Pieternel-
la Ver rips, in haar woning aan den
Gagel dijk te Westbroek, haar hon
derdsten geboortedag te vieren.
De 100-jarige is sinds dertien jaar weduwe
In 1925 overleed haar echtgenoot op negen
tigjarigen leeftijd. Behalve een 67-jarige
dochter, die haar verzorgt, heeft zij nog
drie kinderen.
Juffrouw Erné heeft een scherp geheu
gen. Zoo herinnert zij zich nog heel goed de
periode van den hongersnood van 1845. Zij
weet veel te vertellen van vroegere winters
met sneeuwstormen en aanhoudende vorst,
eens zóó, dat er met Paschen nog on de Lek
schaatsen gereden werd. Ook heeft zij in
den. tijd, dat zij te Breukelen diende, mee
maakt, dat voor het eerst een trein reed
tusschen Utercht en Amsterdam. Toen het
puffende gevaarte door de Breukelensche
landbouwer) reed. spotte men: „Daar komt
dat beest aan". Ter animeering mocht de
eerste dagen gratis worden gereden, „maar
niemand durfde".
Ofschoon ook mejuffrouw Erné moet on
dervinden. dat de ouderdom met gebreken
komt en haar gezondheid wel een en ander
te wenschen overlaat, is zij no- heel opge
wekt en vol goeden moed voor het komen
de jaar.
Deze bijzondere verjaarag zal een waren
feestdag worden voor Westbroek.
Verdere daliag van het Engeische
Pond De Gulden volgt het Pond
niet Roosevelts rede een stimulans
voor Walstreet Gunstige conjunc
tuurverschijnselen in de V. S. Ver
rassend interimdividend Koninklij
ke Waarom de emissie der 3l/z
leening der Bataafsche niet door
gaat Rendement en standing
Rubberuitvoer door rubberverbruik
overtroffen.
Mr. H. A. van Nierop, de bekende directeur
van de Amsterdamsche Bank heeft het vo
rig jaar in een beschouwing over de geld
markt de opemrking gemaakt: Wie over de
toekomst van de geldmarkt wil ingelicht
worden, vrage het de regeering.
Dit geldt van de geldmarkt, maar het geldt
ook van de wisselkoersen, die sinds den
laatsten tijd in sterke mate door de opera
ties der Egalisatiefondsen worden beheerscht
Maar een vraag aan de regeering helpt
niét. Want zij antwoordt niet. Die ervaring
heeft men ook hier te lande in het parlement
nog opgedaan, toen gevraagd werd naar de
reden van de goudverzendingen naar het
buitenland.
Zeker is echter dat goudzéndingen, devie-
zenverkoopen, etc. ondergeschikt worden
gemaakt aan de financieol-economïscbe poli
tiek der regeeringen en dat men over de toe
komst van de geldmarkt en van do wissel
koersen meer dan ooit in het onzekere ver
keert.
Ook omtrent de toekomst van het Engel-
schc Pond, dat deze week door een verdere
daling, weer de aandacht trok. Na een her
stel tot .67 is thans weer nagenoeg het laag
terecord van eind September 1938. toen de
wereld on springen stond, bereikt. Terwiil we
dit schrijven is de notecring c.a. 4.62 en
men vreest een verdere daling, omdat de
Engelsehe regeering naar men meent met
krachtige steunmaatregelen zal wachten tot
dat een koers van 4.50 of 4.40 bereikt is.
Dergelijke geruchten werken natuurlijk ver
koop van Ponden, ook on termijn en voor
zuiver speculatieve doeleinden in de hand,
die on hun beurt straks weer een herstel ver
oorzaken. Maar wanneer de regeering van
een verdere depreciatie van het Pond niet
afkeerig is, zal dat herstal vermoedelijk niet
xoot zijn en niet lang duren. Engeland be
gint zich industrieel eenigszins te herstel
len. echter leidt ook daar de financieele po
litiek tot een zekere inflatie van het geld.
Het station der evenwichtige hegrootingen
is men ook daar gepasseerd Over 9 maan
den van 1938 was er een deficit van 250
I""-"1' JW-pifflp
tijdvak van 1938. Alleen voor defensie zijn
de uitgaven in 1038—'39 370 millioen tegen
262 millioen in 1937—'38.
Er zou nog veel over te zeggen zijn. Maar
voor ditmaal willen we volstaan met de op
merking dat deze nieuwe Pondendaling voor
ons land geen voordeel bet eek ent. Want
de Nederlandsche regeering die den Gulden
heheerecht. laat den Gulden thans niet met
het Pond dalen, maar sluit zich hij den
Dollar aan. Dit beteekent dus een daling
van het Pond ook in Guldens, zoodat
notecring te Amsterdam tot ca f 8.50 is
ingezakt. Verlies dus voor allen die ponden-
vorderingen bezitten, of pon den vorderingen
bezitten, of pondenobligaties en voor de be
drijven. die hun prijzen in ponden noteeren
Men denke hier vooral aan de reederijen en
de Indische cultuurmaatschappijen (met
name de rubbermaatschappijen.) Vandaar
dat velen het regecringsbeleid op dit punt
gispen en pleiten voor aansluiting bij het
sterling blok.
XXX
Mogelijk is hierin een der redenen gele
gen, waarom de Amsterdamsche Beurs
eigenlijk niet met de Ncw-Yorksche Beu re
mee wil, die nu reeds sinds don eersten
winterdag muurvast is en die na een lichte
reactie deze week een nieuwe spurt maak
te onder den invloed van Roosevelts bood
schap.
Het is voor de eerste maal. zoo lezen we
in een Amerikaanse!) blad. dat Wallstreet
gunstig op een speech van Roosevelt rea
geert. Het is in tusschen alleszins verklaar-
Serie rijwieldiefstallen opgehel
derd.
Tn het laatste kwartaal van het afgeloo-
pen jaar werden bij de Haagsche politie
verscheidene aangiften van rijwieldiefstallen
gedaan, alle uit de Wagenstraat en omge
ving. Na onderzoek kon de politie dc hand
leggen op den 18-jarigen lossen werkman F.
H. G. A„ bijgenaamd „pinda" en zijn 18-
iarigen vriend, den bloemenknopman C. B.,
heiden bekenden ongeveer 15 rijwielen te
hebben gestolen. Hiervan zijn er tien ach
terhaald. Tegen drie personen, waaronder
twee bloemengrossiers te Rijnsburg, zal pro
ces-verbaal wegens schuldheling worden op
gemaakt. „Pinda" heeft nog bekend in den
nacht van 23 op 24 December een vitrine in
de Groote Marktstraat te hebben ingedrukt
en daaruit een blauw sportcostuum te heb
ben ontvreemd!
De moord te Amsterdam
De sinarenwinkelier in vrijheid
gesteld.
Gistermorgen is de sigarenwinkelier B.
die door de politie was gearresteerd, omdat
hij verdacht werd. betrokken te zijn hij den
dubbelen moord, die Woensdag j.1. gepleegd
is in het perceel Oude Doelenstraat te Am
sterdam voor den Officier van Justitie geleid.
De man is in vrijheid gesteld, daar zijn
schuld niet gebleken is. Het onderzoek van
de politie duurt nog voort.
baar. De Amerikaansehe president heeft
zijn agressieve houding tegenover „big bu
siness" laten varen, maar een program van
nationale activiteit ontwikkeld, waarin ka
pitaal en arbeid zich kunnen vinden. Sa
menwerking tuschen die beide zal. zoo
meent de president, het nationaal inkomen
der V. S. tot 80 mi 11 lard opvoeren en de
nationale defensie zal aan de bestrijding
der werkloosheid worden dienstbaar ge-
Ook voor lied buitenland is Roosevelts re
devoering niet zonder beteekenis. Zijn ver
dediging der democratische staatsinstellin
gen en de daardoor gewaarborgde volks
vrijheid is een moreele steun voor de demo
cratische landen in Europa en -is daarom
op de Parijsche en de Londensche beurs met
groote instemming begroet.
De psychologische beteekenis van Roose
velts houding voor het Amerikaansche be
drijfsleven mag niet worden onderschat.
Werkt de regeering met de grootbedrijven
mee tot oplossing van de bedrijfs- en finan
cieele moeilijkheden, -dan komt er meer
grond voor de verwachting dat de conjunc
tuur in de V. S. zich verder in opwaartsche
richting zal bewegen. Uit de staalnijverheid
is reeds bericht dat de bij de jaarswisse
ling ingezonken bedrijvigheid zich heeft
hersteld. En de spoorwegen hebben in het
vierde kwartaal van 1938 reeds 50 millioen
van het verlies over de eerste nogen maan
den ad 8 175 millioen ingehaald. De erva
ring heeft wel geleerd dait het in de V. S.
snel kan verkeeren: 't is daar doorgaans
wat men noemt hollen of stilstaan.
We zeiden het reeds: Aan de Amsterdam
sche Beurs is men voorzichtiger. Men volgt
hier wel de New-Yorksche merken, maar
overigens kijkt men na de teleurstellende
ervaringen van 1937, liever de kat uit den
boom.
Zelfs de verrassende divïdendaankondi-
ging van de Koninklijke (6 pet. interim als
vorig jaar) werd met een simpele koers
stijging van 6 pet. ontvangen. Vroeger wa
ren fluctuaties van 10 en 15 pet. in dit
fonds niet zeldzaam. Toch heeft deze divi
denddeclaratie op de beurs een goeden in
druk gemaakt, omdat het conservatisme
van de directie der Koninklijke bekend is.
Minder goed was men té spreken over
het niet doorgaan van de emissie der 3V?
pet. obligatieleening Bataafsche van f 100
millioen, waarop bankiers, beleggers en
heursmenerhen zich' reeds hadden verheugd
Het werd in dezen schralen tijd ook wel
eens tijd voor een vet kluif ie. Terwijl we
dit schrijven, is nog niet officieel bekend
waarom de emissie niet doorgaat. Maar de
beurs hppft het vermoedelijk goed begre
pen, dat de Rijksfondsen dit beentje weer
voor haar hebben weggesnoept. Is het won
der dat men aan dc beurs van die Rijksr
fondsen niets moet hebben en in die krin
gen af en toe het pleit hoort voeren voor
een opslagsysteem inplaats van fondsvor
ming. Beurs en particuliere belegger wor
den steeds meer uitgeschakeld, komt er
nog een restantje van een groote leening
aan de markt, dan moet men er als hon
gerige wolven om vechten en houdt het
fonds een beperkte rnarkt. Umwertung al
ler Werte ook op het gebied der geld
belegging.
Geen groot effect maakte het dividend
van 8 pet. oo de aandeden van Wijers In
dustrie en Handelsonderneming, hoewel dit
een rendement van fi1/? net. heteekent bij
een koers van 1°5 e\d. De winst is lager
dan in 1937 ff 533.000 te-en f 845.000). maar
toch zeer bevredigend. Daarin te-en noteert
een aandeel als dat van „De Drie Hoef-
iizers" /bierbrouwerij). waaron R pet. wordt
uitgekeerd. 198 pet. Financieele standing
wordt op de beurs zwaar betaald!
Besluiten we ditmaal met de gunstige cij
fers van uitvoer en verbruik van rubber.
Tn November een verbruiksexcedent van
24.51 ton, voor elf maanden van 1938 van
18.700 ton. Het gaat hier dus weer in de
goede richting. De ruhberprijs ligt vrij vast
op S 1/8 d. te Londen, rubberaandeelen too-
nen echter nog niet veel avans. .De lagere
dooreneecijfers voor de in 1938 verkochte
rubber en de te wachten lagere dividenden
over dat jaar hebben hun invloed blijkbaar
nog niet verloren.
