e „Groene" jakkert
door de Baltische landen
we
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Hr. Hls. Tromp
te Lissabon aangevaren
Mussolini acht de niet-
inmengingspolitiek mislukt
Opzienbarende arrestatie
België
in
Tarragoaa gevallen,
Barceloaa bedreigd
an del
rekkii
men i&"|
icele
939 iiöei I
CKa4» Udl
vr draal
bij de
maand I
de New
de be-'.
pruil-1
11.01?
lichte:
KTOoU
33 wat
die be-
k ge
Dee
Laan, Schapen, Tel. 20.
VDAG 16 JANUARI 1939. 83e Jaargang. No. 10779.
Met 14 graden onder nul...
j(ntit'Van Kampen trotseeren honger en kou!
Duitschland, Polen, Vrije stad Dantzig, Littauen, Let
land of wel van Franfort a.d. Oder naar'Riga in één ruk.
Dat presteerde het team Kruit-van Kampen gedurende
den rit naar Tallinn, waar het tweetal zich thans voor
bereidt voor den start naar Monte Carlo, welke, zooals
men weet, morgen plaats heeft. Elk van de door onze Ral-
lye-rijders doorkruiste landen heeft zijn eigen romantiek
en, terwijl Kees Kruit de ijs- en sneeuwhindernissen
„neemt", legt Van Kampen alle bezienswaardigheden uit
het Hooge Noorden (voor zoover hij die door de be-ijzelde
ruiten van de „groene" kan waarnemen) voor onze lezers
vast in een boeiend reisrelaas.
Königsberg: sc'hoorsteeneru fabrieksge-
raas, donkere 'straten en apotheken. In
één straat tel ik er 12
RIGA.
Als wij dit schrijven, zitten wij met
half bevroren vingers, met een drie-
kwart leege maag en gevoellooze
teenen in 't imposante stationsres
taurant van Riga. Het kost moeite
hier, tusschen 't geroezemoes van
een paar honderd reizigers, 't ge
brul van de obers en 't geknars
van treinwielen op rails, in ge
dachten het zoo juist afgelegde
traject Duitsch—Poolsche grens—
Riga, terug te gaan. Een traject
van 1000 kilometer, non-stop afge-
i legd.
de Duitsche als Poolsche dou-
jwas kennelijk benieuwd naar den toe-
D(j van ^er Kaiser" in Doorn. Men
Dlar' en hoe de Hollanders over hem dach-
eekem wat ^,0 ex_i{eizer deed en of hij nog
tiueele aspiraties had om te repatri-
Sbedrijf en. Dit laatste werd echter dermate iro-
oductie ii gevraagd, dat 't duidelijk was, dat
aan- c den bejaarden monarch althans in
den (kringen niet meer geheel au sérieux
1 zich at,
«eerw, De Corridor, in.
met de
bevre- m gaat 't. naeindeloos geharrewar
n dat Geid-bescheinigungen, Passen-Kontroll,
auto-documenten, de Corridor in. De
idor, die we' instuiven met een flinke
goed# f?r uur, brengt ons vluchtende kippen
en hier ialkoenen, portretten van Pilsoedski in
ng to winkels, snaterende eenden, maar bo-
klank naarden. Auto's ziet men practisch
drijven Alles wordt hier getrokken of ge-
i door paarden. Groote, lange beesten,
heeft warrige manen en ongekamde staar-
t'hcdrijf Naast, den-wagen loopen de voerlui,
worden lange zweepen, die ze angstwekkend
effende knallen, met zwarte pelsmutsen open
soort bruin schootsvel om. Overigens
beurS jeeren wij h telkens bij t informee-
Kar den juisten weg naar een tong-
Iedere wegnaam heeft consekwemt
15medeklinkers achter elkaar en gezien
OoStlMc,ie hij de Polen- braken we er af en
raar taaltje uit
esiideo
pers
istot'
eer-I
n Ghi-f
ouitievol
rK
Polen bedelen.
k in Corridor blijkt dat, 't Poolsche
|«fin arm volk is. Bouwvallige huizen,
arloosde kinderen, slechte wegen, een
jr land en een vreemd volk. De jeugd
den tijd. Als we een halve minuut
Non, komen er 10 of meer jonge
I aangehold, die in commissie den be-
>ch slaan!
Pfïaat van dorp tot dorp. Steeds langs
Eindelooze wouden, sparren,
ft en wilgen, 't Is of heel Polen één
ftis. Soms schemert tuschen 't diep-
ftnet helder rood en brons-goud van 'n
Christusbeeld. Van een wonderlijke
N in deze woeste en kille omgeving,
ft we het weten, zijn we den Corridor
?raced. ..Freie Stadf Danzig". Weer
en-controle, weer de passen, 't carnet.
Ditmaal zelfs 2 mark boete,
jproéat Kees met daverende knalpot-
w de 3li kilometer lange Weichsel-
overgeraasd. We hebben 't mogen
Hakenkruisen
hï* Vri'6 Stadt veel hakenkruisen, veel
L ..Heil Hifler". veel stramme
'?r I I nen militair vertoon.
,.€l Wp--cen flits trekt Danzig voorbij. Groene
«mi L? Unifei'mcn, en bil Mariënberg 't
,"l i. kasteel. F.en machtig blok graniet
1 ardsfeen. Dan weer een Weichsel-
et ein-l
1 rijven I
ste da;j
teria:
waar-
ifficiefl
1
gedU'
pre'j
sdaad.
PnfL?Ver en we zijn in de provincie Oost-
Een >ander land en een ander volk
feest n snon'cn als van een maskerade-
de m6." Öferal groepjes menschen, die om
iiv, Fiat gaan staan. Monte Carlo....
ofnj A'/p 'S at-^ Waar ligt dat ook weer...?
«2 IV» van «hoorrl,
'In jif, ,..faan door naar Königsberg. een goede
tpr. nnm e*er op Reichs Auto Bahn. We
l' iPn 11 (op vol gas or door. Stadjes en dor-
;!,ii fnof '^neken flitsen voorbij. De motor
asf l-i n P\P7'er "'f. Als een magneet, zoo
Bsl k,emt hij aan het beton.
Souvenir-jacbt op de Fiat.
I-Iet is dezelfde straat waar we ons laven
aan een kostelijk Goulash. Origineel Hon-
gaarsch. Kees Kruit neemt een dubbele por
tie en vindt 't jammer, als we opstappen.
Het is hoog tijd, want behalve dat de jeugd
bezig is met de souvenir-jacht op de Fiat,
wacht ons nog een zwaar stuk van den dag
(en nacht!).
Bij Filsit weer de grens over. Via zware
bruggen loopen we 't Memelgebied binnen.
De rivier zelf ligt onzichtbaar onder kruiend
ijs. Het lijkt wel een betonweg, waarop een
ontploffing heeft" plaats gevonden.
De Littausche douane brengt den
Hïtler-groet. En hij vertelt, dat 't
niet lang meer duren zal of 't Me
melgebied is ook deel van 't Groote
Rijk. Reeds nu, aldus deze ambte
naar, is 87 pet. pro-nationaal-socia-
listisch. De rest bestaat uit Joden
buitenlanders. Op onze vraag, wan
neer Memel Duitsch zal worden,
lacht de man veelbeteekenend. Hij
zegt dan: „So etwas kommt doch
übernacht". En, voegt hij er aan
toe: „dann gibt's hier auch kein Pas-
senkontroll mehr
Overigens betalen we zoo iets als een
halve gulden voor „wegbelasfing"; bij de
eerste 25 meter zijn we echter al 3 maal
getorpedeerd door steenen op den weg, om
te zwijgen van de kuilen s
t Wordt steeds kouder.
Het is nu... 9 uur in den avond. De lucht
is grauw en ieder kwartier wordt 't kouder
De weg is wit-bevroren. De boomen zijn ge
heel beijzeld en regelmatig ziet men enor
me hoopen verzameld ijs op den weg. Bij
een tankstation wijst een barometer nu al 6
graden onder nul! Dat belooft wat. We jak
keren door. Kilometer na kilometer. Maar
evenredig aan de snelheid wordt 't ook
kouder.
Dat beteekent dat we midden tusschen de
bosschen een soort groteske verkleedpartij
geven. Lange overbroeken, mutsen, been
kappen en handschoenen rukken in gefor
ceerd tempo aan, en aldus tijgen wij ten
strijde.
Beijzelde ruiten.
Inderdaad dien nacht trokken wij
ten strijde. Het begon met de vier ven
sters, waarop de aanslag zich in den kortst
mogelijken tijd omzette in ijs. Eerst heb
ben wij er glycerine op gesmeerd, maar
dat hielp niet. Toen olie, hetgeen evenmin
resultaat opleverde. Vervolgens vaseline, en
daarna, als laatste middel, benzine. Het
hielp allemaal geen zier. Wreef ie buiten 't
voorraam schoon van ijs," eer je binnen
was, werd het bereikte resultaat te niet
gedaan. Ik heb mij voorgesteld 't fleschje
wonderolie uit.de medicijnkist te benutten,
doch dat ging niet door.
Hagel en sneeuw en glinsterende ijsnaald-
fes vallen nu. Het is fel koud. te meer daar
een dikke nevel over 't land ligt. Geen won
der. want we zijn hierop niet meer dan 2
kilometer van de Oostzee-kust. verwilderd.
Langs den stik donk eren weg, af en toe
een slee. Erop een man of een vrouw. Soms
heide. Ze liggen te slapen op 't hooi. maar
springen mpestal direct on. als we onze
„groene" laten brullen. Dat is een aparte
kunst van Kees. die met 't gas en de ver
snellingen de afgrijselijkste geluiden kan
oroduceeren!
Mannen en vrouwen in jutc-zakken
en huiden gewikkeld. Met lappen om 't ge
zicht en soms een pot. laaiend vuur op de
kar. Eigenaardig volk.
Wolven janken...
Zoo gaat de avond voorbij en de nacht
komt. Met nog meer kou en sneeuw. Dp
truien gaan over de overalls, en om de 2
minuten blazen we onze vingers warm. Ze
tintelen ontzettend.
Wij kijken nu al 2 uur lang uit naar een
Weinstube, of een kneipje, en we zouden
een koninkrijk betalen voor een heete
schnaps. Maar er is alleen de weg en de
sneeuw en de kou. En daar blijft 't bij. Een
enkele maal stoppen we. Soms om de
sneeuw wat weg te halen onder den wagen,
soms om den weg te vergelijken met de
kaart.
Dan valt de ontzaglijke stilte je
op. Nergens ter wereld kan het zoo
volmaakt eenzaam zijn Je hoort
je hart kloppen. En soms heel in de
verte, 't gejank van een wolf, hoewél
Kruit er z'n ziel en zaligheid om wil
verwedden dat 't een hond is. Mij
lijkt 't gegarandeerd wolvengehuil.
Om 2 uur in den nacht komen we aan de
Littausch-Letlandsche grens. De douane
slaapt en 't kost een half uur om hem te
porrenü (Gezwegen van de extra-Gebahr
Voor 't bij nacht passeeren der grens.
Hier zien de thermometer 14 gra
den!
Waar een Letlandsche douane
van opknapte
De Letlandsche ambtenaar moet eveneens
't bed verlaten. Hij trekt een gezicht van ze
ven dagen slecht weer, maar kikkert op bij
't zien van de Hollandsche sigaretten. Dan
vertelt hij bout portant dat Bakker—Schut
en z'n maat ons 3 uur voor zijn. Van de an
dere 2 koppels is hem niets bekend.
Letland in den nacht onherbergzaam
ijzig koud. Donker. We zitten vlak naast el
kaar om wat warmte op te vangen, maar
veel is 't niet, We hebben honger en zijn moe
Maar Riga móeten we halen; program is
program. En daarbij er is geen keus
hier. In de spaarzaam verspreide dorpen is
gc-en lichtje te bekennen. Uitgestorven. Dood.
Zoo gaat 't door Letland. Recht op Riga
aan. De weg is slecht; vol kuilen en gaten.
De veeren van de Groene hebben 't hard te
verantwoorden. De bagage rolt en klikt en
rammelt.
Kees volgt sleesporen.
Secds krabben we 't ijs weg. Een Tanta-
lus-arbeid. Kees zit aan 't stuur als de
schipper van een reddingboot. Hij heeft
twee slee-sporen en daarnaast ligt 3 deci
meter rulle sneeuw. Af en toe loopt de wa
gen eruit. Dan slingeren we naar links en
rechte en kwakken we tegen elkaar aan.
Om 6 uur in den morgen gloort er wat
rossigs aan de lucht. Als de mist optrekt,
eindelijk na zooveel uren, zien we een
groote stad. Riga Riga op één na ons
laatste punt. Na Riga Tallinn
Maar eerst gaan we eten. Worst met knof
look en zuurkool en brood. En wat mayon-
naise toe. We waren totaal uitgehongerd
en ik kan me niet herinneren ooit zoo co
pieus ontbeten te hebben!
Prinselijke belangstelling
voor onzen vliegtuigbouw
Prins Bernhard
Fokker D 23.
bewondert de
Z.K.H. Prins Bernhard die steeds met be
langstelling de ontwikkeling van de Neder-
landsche vliegtuigbouw volgt, bracht Zater
dagmiddag een bezoek aan de Fokkerfabrie
ken, speciaal om het nieuwe tweeniotorige
jachtvliegtuig, de Fokker-D-23, te bezichti
gen.
Zijne Koninklijke Hoogheid, vertoefde ge-
ruimen tijd bij de D 23 en liet zich uitvoe
rig inlichten omtrent de overwegingen, wel
ke tot den bouw van dit, volgens geheel
nieuwe principes geconstrueerd vliegtuig
hebben geleid.
Een gat beneden de waterlijn?
WINDSTOOT DREEF EEN DUITSCH
SCHIP OP DEN NEDERLANDSCHEN
OORLOGSBODEM.
Uit Lissabon wordt gemeld:
Het Duitsche s.s. Orinoco is gisteren
bij het verlaten van de haven in aan
raking gekomen met den Nederland-
schen flottieljeleider Hr. Ms. Tromp.
Hr. Ms. Tromp zou ernstig bescha
digd zijn.
Hr. Ms. Tromp, welke op zijn eerste voor-
jaarsreis Lissabon heeft aangedaan, zou vol
gens het routeschema op Woensdag 18 Jan.
vandaar vertrekken. De „Orinoco" is een
schip van de HamburgAmerikalijn met
een inhoud van 9660 bruto ton.
Bij het passeeren.
Nader vernemen wij, dat de „Orinoco" tij
dens stormweer de haven verliet, geassis
teerd door twee sleepbooten. Bij het passee
ren van Hr. Ms. Tromp, liep het schip als
gevolg van een hevigen windstoot uit de
koers en kwam het met den oorlogsbodem
in aanvaring, welke aan stuurboordzijde
werd getroffen. Een aantal stalen platen
van den Nederlandschen oorlogsbodem werd
ingedrukt.
Het verluidt., dat de flottieljeleider
ook een gat beneden de waterlijn
heeft gekregen. De sleepbooten heb--
ben tevergeefs getracht de aanvaring
te voorkomen, waarbij het weinig
scheelde of een van heide vaartuigen
was gekapseisd.
Na de hotsing heeft de „Orinoco", die niet
beschadigd is, de reis voortgezet.
Vertrek van Hr. Ms. Tromp uitge
steld.
De havenautoriteiten hebben een onder
zoek naar Hr. Ms. Tromp ingesteld. Zij waren
van meening, dat het schip ter reparatie in
een droogdok zal moeten worden opgenomen.
Tn verband hiermede is het vertrek van Hr.
Ms. Tromp tot onbepaaldon tijd uitgesteld.
De commandant van Hr? 'Ms. Tromp, kapi
tein ter zee Doorman, bleef den gehcelen dag
aan boord om persoonlijk alle veiligheids
maatregelen te nemen.
Hooggeplaatste regeeringsambte-
naar beschuldigd van document-
vervals ching.
Naar wordt medegedeeld is te Brussel ge
arresteerd een zekere dr. Inuiauuiboff. dfie de
functie bekleedt van kahinetsattaohe bij het
ministerie van arbeid en sociale verzekering
Hij wordt* beschuldigd van de vervalsohing
van in een proces te voorschijn gebrachte
stukken.
Dr. Imianitoff beweert, dat hij te Londen
zijn doctorsdiploma als geneesheer behaald
heeft, doch men twijfeld aan de echtheid
van dit document. Voorts beweert hij dat
hij tijdens den oorlog in 1918 als kapitein
van het Engelsche leger aan het front van
den User heeft gestreden. Zulks is onwaar
schijnlijk, daar hij in 1902 is geboren en
dus reeds op zestienjarigen leeftijd kapitein
moet zijn geweest.
Nader wordt vernomen dat Iminiatoff be
kend heeft een vervalscher te zijn.
Dit nummer bevat 8 pagina's
Vl/EERBERICHT
DE BILT SEINTi
Verwachting: Voor het geheele
land: Meest krachtige, tijde
lijk nog stormachtige, Z. tot
Z.W. wind, zwaar bewolkt
met opklaringen, nog regen
buien, iets minder zacht dan
gister.
Volgens de mededeelingen van het
hoofdkwartier van Franco ie gister
middag de stad Tarragonna aan de
Middellandsche Zee, zonder ernstig
verzet veroverd. Ook Reus, een plaats
in de buurt, met nog 80 andere dor
pen, zi'n door de Francotroepen be
zet. Zij hebben thans ruim 'n derde
gedeelte van Catalonië veroverd en
naderen angstig dicht Barcelona.
De linksche regcering heeft in deze stad,
een der laatste bolwerken, thans ook alle
vrouwen opgeroepen bijzondere diensten te
verrichten. Het linksche communiqué meldt
dat de troepen zich hebben teruggetrokken
ten Oosten van de lijn Valls-Tarragonna.
Ons kaartje geeft een beeld van het krijgs-
eebied.
Aan het Est.remaduraframt duurt-, volgens
de linksche communaqué's de stirijd voort en
zijn krachtige aanvallen der rechtschen af
geslagen.
Geineraal Miaja hoeft gistier,ein, in zijn stre
ven om den druk op Barcelona te vermin
deren, op een nieuw front een offensief tegen
de troepen van Franco ontketend.
Aan de Fransch-Spaansche grens wordt
vernomen, da do burgerbevolking van Seo
de Urgel van de regeering te Barcelona or
der heeft gekregen, de stad binnen 24 uur te
verlaten. Men maakt hieruit op, dat de re-
geeringstroepen vastbesloten zijn tot hard
nekkige verdediging van Seo de Urgel, dat
de sleutel is tot het dal van Puigcerda en tot
de spoorlijn van Frankrijk naar Barcelona
via Tour de Carol.
Hij blijft Franco steunen
CHAMBERLAIN HARTELIJK IN
ENGELAND ONTVANGEN.
De Britsche ministers pauselijk
onderscheiden.
Volgens de Informazione Diploma-
tica heeft Mussolini rondweg aan
Chamberlain verklaard, dat hij de
niet-inmengingspolitiek mislukt acht
en Franco blijft steunen. Chamber
lain wees op de nauwe betrekkingen
tusschen Londen en Parijs, Musso
lini verklaarde formeel, dat de as
RomeBerlijn de grondslag van de
Italiaansche politiek is en blijft.
Als gevolg van een en ander is in
Frankrijk een nieuwe golf van pro
paganda voor Iinksch-Spanje ont
staan, zegt men te Rome.
Wat Spanje betreft, herhaalde de Duce.
dat de laatste Italiaansche legionnaires te
ruggeroepen zouden worden, wanneer do
'inkschen Iwfralfde doen en wanneer men
Franco de belligeren tonrechten zal toeken
nen. Het. is onzinnig, dat men hem deze nog
steeds weigert, aldus de Duce. Indien men
echter, zoo voegde Mussolini eraan toe, in
den komenden tijd inmenging op groote
schaal zou vaststellen van de zijde der met
Negrin bevriende regeeringen, zou Italië zijn
vriibeid van handelen hernemen.
Tot dien kan van eenige conferentie geen
sprake zijn. Hier blijkt dus wel uit, dat de
conferentie inderdaad
geen enkel practisch resultaat
heeft gehad.
Een door Frankrijk tegen de vrijheidsbe
weging der faliangisten bevorderd „rood
Spanje" moet leiden tot een onrechtmatige
voortzetting van de Fransobe politiek op
het Iberische schiereiland en tot een krach
tenverschuiving. die voor den nationalen
vrijheidsgeest, van Spanje ondraaglijk en
voor de overige Middelinndsohe zee naties
gevaarlijk zou zijn. Het Fransoh-Spaansclie
probleem is derhalve thans- een probleem,
dat de grootste aandacht en controle eisebt
Berlijn is tevreden.
De Beriijniscbo pers, zooals men weet door
de regeering geïnspireerd deelt niet die mee-
ning, dat geen practisch resultaat zou zijn
bereikt. Een bekende autoriteit zou hebben
verklaard:
„Wij zijn verheugd over den voortgang,
welke is gemaakt om staatslieden en volk
'net de meeningen van anderen bekend te
•maken door directe besprekingen. Dit is on
getwijfeld ook te Rome het. geval geweest.
Mussolini vraagt zeer zeker mi-ets onrede
lijks en er kan geen twijfel over bestaan,
dat de Duce op dit punit verzekeringen heeft
gegeven, welke de Britsdhe staatslieden vol
doen."
Mussolini als oplosser van het
Joodsche vraagstuk?
Volgens Britsche kringen te Rome, die ver
klaren, dat Chamberlain en Halifax zeer
voldaan zijn over hun bezoek, is Mussolini
voornemens mede te werken aan de oplos
sing van het Joodsche vraagstuk.
De natuurlijke aspiraties van Italië zijn
tijdens de besprekingen niet gedefinieerd en
er was geen beraadslaging over de eischen
van Italië ten aanzien van Tunis, Suoz en
Dzjiboeti.
De officieele Italiaansche pers geeft uit
gebreide commentaren. Zij komen feitelijk
nergens anders op neer-, dan dat men el-
kaars standpunten beter heeft leeren ken
nen en waardeeren.
Chamberlains thuisreis.
Via Genua en Parijs is Cchamberlain naar
zijn vaderland teruggekeerd. Halifax is naar
Genève doorgereisd waar hij Bonnet zal ont
moeten. Op zijn thuisreis is Chamberlain
bij elk oponthoud aan de Italiaansche sta
tions door de bevolking luide toegejuicht. De
minister president is in Parijs niet uitgestapt
Duizenden menschen wachtten hem gister
avond te Londen op.
Chamberlain droeg een rose anjelier in
zijn knoopsgat en bad zijn parapluie in de
hand. Hij glimlachte, en zag er gebruind en
gezond uit.
De Paus beeft den Britschen ministers een
gouden medaille overhandigd. De paus zei-
de bij deze gelegenheid dat bij deze medail
le. welke de beeltenissen droeg van twee
groote Engelschen uit een ander tijdperk,
gaarne schonk aan de twee beroemde En
gelschen van heden. Beide ministers uitten
bun erkentelijkheid jegens den paus voor
het kostbare geschenk.