DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Nieuwe taak voor de
Italiaansche legionaires?
Solidair met Hitier
Sir Henry Deterding "f
De oppositie tegen
Hitier neemt toe
Massale uittocht
naar Frankrijk
Laan. Schagen. Tel.
JIAANDAG 6 FEBRUARI 1939. 83e Jaargang. No. 10797,
Uitgave der N.V. Uitg.-Mir. „Hollonds Noorderkwartier" -
rechtstreeksche bedrei
ging van frankrijk in
het officieuze italiaan
sche regeeringsorgaan.
Belangrijker dan de rede van Mussolini in
den grooten fascistischen raad is het daar
op volgende commentaar van het officieuze
regeeringsorgaan de Giornale d'ltalia. Daar
in wordt ten aanzien van den Spaansclien
burgeroorlog letterlijk gezegd:
Nieuwe manoeuvres tegen het na
tionaal vereenigde en onafhankelijke
Spanje zijn reeds aan den gang en
men tracht door diplomatieken druk
en interventie de opkomst van dit
Spanje te remmen.
Tot aan de volledige liquidatie van
de roode wapens in Spanje en in de
aangrenzende gebieden, waar de roo-
den steeds weer een onderkomen en
ondersteuning vinden, kan de over
winning van Franco niet als verze
kerd gezien worden. Daarom rul
len de Italiaansche lecionarissen 't
Spaansche gebied niet verlaten, voor
het volkomen bevrijd is van de roo
de benden en van de omliggende
vernielende invloeden hunner vrien
den.
Hiermede wordt feitelijk gezegd, dat wan
neer Frankrijk niet geheel met het linksche
Spanje breekt, de Italianen desnoods dei
Pyreneeën over zullen trekken en Zuid
Frankrijk bezetten. Daarmede zou het tege
lijkertijd een andere wonsch bevredigen
Frankrijk af te snijden van het Middelland
sche Zeegebied.
Een communiqué
In het communiqué, na de bijeenkomst
van de fascistischen r-aad uitgegeven, wordt
o.a. gezegd:
„De duce heeft een uiteenzetting van den
algemeenen internationalen toestand gege
ven. De grootc raad juichte hem herhaalde
lijk toe en zijn conclusies werden met een
geestdriftig applaus ontvangen.
„De Groot e Raad van liet Fascisme geeft
uiting aan zijn groote voldoening over do
rede, door Hitier uitgesproken ter gelegen
heid van den zesden verjaardag van zijn be
wind, waarin hij de politieke ideëele en mi
litaire solidariteit, welke de fascistische en
de nationaal-socialistische revolutie ver-
eenigt, evenals de toekomst der beide vol
ken, opnieuw bevestigde."
„De Groote Raad van het Fascisme, in ver
gadering bijeen op den dag, waarop door de
bezetting van Gerona geheel Catalonië van
de barbaarsche bolsjewistische onderdruk
king bevrijdt is, zendt een vurigen groet tot
de heldhaftige Spaansche strijders en de le-
gionnairs, die eensgezind zijn in het verlan
gen naar de overwinning en brengt ter ken
nis van allen, dat de vrijwillige strijdkrach
ten van het fascisme het tooneel van den
strijd niet zullen verlaten, alvorens de oor
log is geëindigd, zooals hij behoort te eindi
gen: met een overwinning van Franco."
Volgens de Giornale d'ltalia heeft het rap
port van Mussolini een volkomen duidelijk
beeld gegeven van de huidige onrustige pe
riode in Europa en de wereld. De vredespoli
tiek der verantwoordelijke staatslieden lijkt
met het oog op de manoeuvres der oorlogs
opruiers aah deze en gene zijde van den
Oceaan in steeds sterkere mate bedreigd. Te
genover dc dagelijks toenemende aanvals
lust der oorlogspartijen moeten de autori
taire mogendheden door vereeniging van al
hun krachten de voorwaarden voor een effec
tieve verdediging in het leven rooepen. De
ook uit de redevoering van Hitier blijkende
volkomen solidariteit der beide op den Brcn-
ner elkander rakende naties bedreigt nie
mand. Zij dient veeleer tot de verdediging
van de vitale belangen van beide volkeren
en van de Europeesche cultuur, doch doet
ook de vastbeslotenheid zien om verzet te
bieden aan ieder complot of iedere poging
tot omsingeling.
De man, die de „Koninklijke" een
wereldvermaardheid gaf.
Sir Henry Deterding, oud-directeur
generaal van de Koninklijke Neder-
lindsche Petroleum Maatschappij,
is Zaterdagmiddag in den leeftijd
van 72 jaar plotseling aan hartver
lamming te St. Moritz (Zwitserland)
overleden.
Henry Wilhelm August Deterding werd in
1866 ie Amsterdam geboren. Hij doorliep
daar ter stede dc hoogere burgerschool en
trad in 1®2 bij de Twentsche Bank in dienst.
Daar Weef hij tot 1888, waarna hij bij de Ne-
derlandsclie Handelmaatschappij in dienst
trad, bi 1889 ging hij naar Indië en werd
voor de Handelsmatschappij waarnemend
agent in Medan, later gevolgd door zijn aan
stelling i0t sub-agent in Penang.
mmer-
nbotef
12 va-
sir deterding
kliikp^ k'eig een functie hij de Konin-
AanvaniVaia-r, hem een zware taak wachtte,
nempnü Ü- als ^lsPecteur, later als waar-
dinrhn.'Tcl?ur en ten slotte, in 1901, als
sc|iappij nde hij de belangen dier maat-
v-pIu ?en. van c'e voornaamste successen,
bracht a z'in bestuur to stand zijn ge-
brenMn 0 fen?emd worden het tot stand
üatiMiio Koninklijke shell, de combi-
van Fnwsf tn ^ederiandschc en de groep
hij 2ma ewavScha|)')ijon- 1,1 1902 wcrd
[kreair rio« directeur-generaal en ver-
concern oe (lc opperste leiding van het
jVan zdn ve,e verdiensten werd
icEe Delft hon«°r Technische Hoogesehool
inde Tccffi J -doctor lionoris causa
f echnische Wetenschappen.
Zonder eenige twijfel is Deterding
de man geweest, aan wiens energie,
aan wiens koopmanschap en aan
wiens zakelijk beleid hot te danken
is, dat de Koninklijke van een natio
nale onderneming geworden is een
concern van wereldvermaardheid en
wercldbeteekenis, doch dadelijk moet
daarbij gevoegd worden, dat het ook
Deterding geweest is, die de Konin
klijke in al'haar grootheid en in haar
internationale ontwikkeling steeds
gehouden heeft tot een zuiver Neder-
landsche onderneming en dè zaak
van de Koninklijke steeds heeft be
schouwd als een nationale zaak.
In 1936 heeft de heer Deterding zijn ont
slag genomen en sinds dien was hij commis
saris van de Koninklijke. Als directeur-ge
neraal volgde ir. J. E. F. de Kok hem op.
Vlag halfstok.
Ten teeken van. deelneming in het overlij
den van dr. H. W. A. Deterding was giste
ren van het gebouw van de Koninklijke Pe
troleum Maatschappij en van dat der Ba-
taafsche Import Maatschappij de vlag half
stok geheschen.
Ook van alle benzine laadstations in Ne
derland was de vlag halfstok geheschen.
Stoffelijk overschot wordt naar
Mecklenburg vervoerd.
Het stoffelijk overschot van Sir Henry De
terding zal worden overgebracht naar Dob-
bin in Mecklenburg, waai' de overledene een
bezitting had en de laatste jaren geleefd
heeft.
De zoon van Sir Henry Deterding wordt
te St. Moritz verwacht.
In een onderhoud met de „New York Ti
mes" heeft Stampfer, vroeger hoofdredacteur
van de „Voorwaarts", verklaard, dat de op
positie tegen Hitier in Duitschland aanmer
kelijk is toegenomen sedert de inlijving van
Oostenrijk en het Sudetenduitsche gebied.
Stampfer is naar de Vereenigde Staten ge
komen om steun te vinden voor de vorming
van een anti-nationaal-socialistisch blok in
samenwerking met de oppositie binnen de
Duitsche grenzen.
ITALIAANSCH ADMIRAAL MET EIEREN
BEKOGELD.
De admiraal en officieren van de Italiaan
sche kruisers „Savoia" en „Duca de Aosta"
die op de rede van Balboa liggen, zijn Za
terdagmorgen, toen zij terugkeerden van
een officieelbezoek aan den president van
Panama, Arosemena, in de stad Panama
met bedorven eieren bekogeld. Een der da
ders is gearresteerd. De politic had speciale
maatregelen genomen om gewelddadigheden
te voorkomen, toen de officieren des avonds
een receptie zouden bijwonen.
In de geheele stad waren plakkaten aan
gebracht. mt het opschrift: „Weg met Mus
solini. Leve Roosevel't,"
Regeeringscrisis in
Zuid-Slavië
Het kabinet Stojadinowitsj afge
treden Reeds nieuw ministe
rie Zwetkowitsj gevormd. Het
Kroatische probleem de achter
grond.
De regeering van Zuid Slavië is Zaterdag
morgen afgetreden. Vijf ministers hebben nl.
aan den minister president Stojadinowitsj
een brief gestuurd waarin zij zeggen de
meeningsverschillen te hebben geconstateerd
in den boezem der regeering over het Kroa
tische vraagstug en van oordeel te zijn, dat
deze kwestie zoo snoedig mogelijk moet
worden opgelost. In haar huidige samenstel
ling vormt deze regeering een belemmering
voor de oplossing van dit ernstige, probleem,
en daarom hadden zij gemeend hun porte
feuilles ter beschikking te moeten stellen.
De oorzaak der crisis.
De regeeringscrisis was sinds verscheide
ne weken, vooral sedert.de verkiezingen van
11 December 1938 die duidelijk de kracht der
Kroatische beweging van Wladimir Matsj.ek
en van de met hem vereenigde Servische op
positie in het licht hebben gesteld, latent.
Inderdaad zijn het Kroatische probleem en
de verschillen van opvatting over dit pè'o
bleem in den boezem der regeering van Sto
jadinowitsj en de regeeringspartij dc oor
sprong van deze crisis.
Nieuw kabinet.
Prins regent Paul heeft Zwetkowitsj, minis
ter van sociale voorzorg in het afgetreden
kabinet opgedragen een nieuw ministerie te
vormen. Hoewel deze in den beginne op
groote moeilijkheden stuitte, daar verschei
dene figuren uit de kringen der vroegere
ministers weigerden tot een regeering
Zwetkowitsj toe te treden als Stojadinowitsj
hiervan geen deel uitmaakte, is het hem
toch gelukt een kabinet samen te stellen.
Zwetkowitsj zal zelf de portefeuille van
binnenlandsche zaken beheeren. Als minis
ter van buifenlandsche zaken is aangewezen
de tegenwoordige gezant te Berlijn. Marko-
wisj. Minister van oorlog is generaal Milan
Neditsj, van financien Djoeritsjitsj en van
handel en nijverheid Tomitsj. Het kabinet
telt vier ministers zonder portefeuille.
Buifenlandsche politiek dezelfde.
Men wijst er in regeeringskringen op, dat
de richtlijnen der buitenlandsche politiek
van het nieuwe kabiet geheel overeenkomen
met die van het afgetreden ministerie en
Zwetkowitsj de gevolgde politiek van Sto
jadinowitsj onvoorwaardelijk goedkeurt.
Arti!'eriewerkp!aafsen
gedeelte-ijk naar Rijswijk
Naar de Tel. verneemt, zullen de z.g. ont-
plofbare-stoffenafdeelingen van de artille-
riewerkplaatsen aan de Hembrug, n.1. voor
handgranaten en pyriet, naar Rijswijk wor
den overgeplaatst. Reeds zijn groote ner-
ceelen weiland nabij den Kleyweg en het
Jaagpad te Rijswijk aangekocht, waar vijf
tig gebouwen, van bescheiden omvang, zul
len verrijzen. De geheele omgeving zal met
prikkeldraad worden afgezet. Ongeveer 300
man van de Hembrug zullen naar Rijswijk
worden overgebracht. Het is de bedoeling,
dat reeds op 1 April een gedeelte der gebou
wen klaar zal zijn. Er wordt niet grooten
spoed gewerkt.
Roosevelts tegenspraak
kwam te laat
Duitsche en Italiaansche pers
neemt het niet ernstig.
In de autocratische landen Duitschland en
Italië is men door de rectificatie van Roo-
sevelt op zijn gehouden rede niet geheel te
vreden gesteld. In "Italië zegt men dat deze
rectificatie te laat komt; twee dagen lang
heeft Roosevelts oorlogsdreiging over Euro
pa gehangen. De Duitsche bladen noemen
Roosevelt's tegenspraak niet overtuigend. De
wereld zal zich verbaasd afvragen, wat te
denken van de politiek van Washington, die
vandaag theoretische oorlogsverklaringen
uitvaardigt, om morgen op den vredeshoorn
te blazen, zegt men.
Een nota verwacht?
Men verwacht te Berlijn de publicatie van
een officieele nota over de betrekkingen tus-
schen Duitschland en de Ver. Staten, en wel
naar aanleiding van de verklaringen van
president Roosevelt voor de militaire com
missie en een dubbele weigering der Ver.
Staten jegens Duitschland, t.w. de levering
van helium aan het Duitsche rijk, en het
vliegen over Amerikaansch gebied door een
trans-atlantischen vliegdienst, waartoe de
Lufthansa een nauwkeurig plan had opge
steld.
Iu Frankrijk houdt de pers zich vrij alge
meen aan Roosevelt's eerste verklaring vast,
en schenkt aan de tegenspraak weinig aan
dacht. Deze houding heeft weer tot felle
Duitsche critiek aanleiding gegeven. Boven
een verzoening met den naasten buurman,
verkiezen de Franschen blijkbaar de hulp
van den verren vriend, die zelf buiten schot
blijft als er wat gebeurt, schrijft men.
Dzjiboeti iret te vededigen
Verouderd materiaal, te weinig
manschappen.
Het „Journal" bevpt een artikel van dc
hand van Louis Rollin, oud-minister v. Ko
loniën, waarin deze de vraag stelt of Dzji
boeti op het oogenblïk in voldoenden staat
van verdediging verkeert.
Sedert eenige maanden reeds boycot Italië
systematisch Dzjiboeti en de spoorlijn, die
naar Addis Abeba leidt. Met benadeeling
van zijn eigen belangen vervoert het mate
riaal en levensmiddelen via de havens van
Assab en Massoea, en vervolgens per vracht
wagens hetgeen het transport 200 km. lan
ger doet zijn.
Dit economisch offensief van Italië tegen
Dzjiboeti heeft ten doel, Frankrijk daar te
verzwakken. Maar zal het daarbij blijven?
Is Frankrijk gereed in geval van een mili
tairen aanval weerstand te bieden? Dc
Fransche kust van Somaliland kan van hel
westen uit van de laagvlakte van Hanleh
worden aangevallen. De grenslijn aldaar is
niet definitief afgebakend en de Italianen
hebben reeds kleine posten op Fransch ge
bied geïnstalleerd Italië kan, dank zij uit
muntende wegen, snel 60 000 tot 100.000 man
in actie brengen: het bezit bovendien zeei
modem uitgeruste luihtbases, o.a. te Dessié
en Diré-Daoea, de eerste op één uur, de twee
de op anderhalf uur afstand van Dzjiboeti
Daartègenover kan Frankrijk als maximum
vier bataljons tirailleurs (waaronder zich de
twee onlangs gezonden bataljons bevinden),
dus ongeveer 3500 man plaatsen, en 18 tot
20 vliegtuigen van verouderd model. Ander
zijds bezit Dzjiboeti, met uitzondering van
de bronnen van vervoer, welke de oase van
Amboeli biedt, geen voorraden levensmid
delen. De zeeverbindingen worden slechts
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT:
Verwachting voor het geheele
land: Meest matige Z. tot
Z.W. wind, licht tot half be
wolkt, droog weer, weinig
verandering in temperatuur
Alg. vooruitz.: In den toestand
komt weinig verandering.
door twee oorlogsschepen beschermd: de
„Epervier" en het adviesjacht „dTberville".
„Zou onze Somali-kust met zulke beperkte
verdedigingsmiddelen in staat zijn weer
stand te bieden aan een onverhoedschen
overval", vraagt Rollin, „lang genoeg om de
komst van versterkingen af te wachten, 12
a 15 dagen na vertrek uit Marseille?"
Rollin meent van niet en dringt daarom
op versterking van het garnizoen met man
nen en materiaal aan.
Voorloopers der
Palestina-conferentie
Naar aanleiding van de conferentie te
Londen hebben de Joelen in alle Poolsche
steden betoogingen georganiseerd. In reso
luties wordt geëischt, dat de poorten van
Palestina voor de Joden zullen worden ger
opend.
Verklaring van rabbijn Wise.
Rabbijn Stephen Wise, voorzitter van het
Amerikaansche Joodsche congres, en lid der
Amerikaansche delegatie voor de bespre
king van den status van Palestina, is Za
terdag uit New York aangekomen, en heeft
te Plymouth aan Reuter het volgende ver
klaard: De Amerikaansche opvatting is, dat
de Joodsche immigratie in Palestina niet
mag worden stopgezet en dat het verkoopen
van grond niet beperkt mag worden.
Palestina kan het vraagstuk der Joodsche
vluchtelingen niet oplossen, maar zestig ja
ren ervaring in hef probleem der herkoloni
satie van Palestina maakt het, voor ons
mogelijk ruimte te verschaffen voor een
maximum aantal uitgewekenen.. De overi
gen moeten door andere bevriende landen
worden opgenomen.
Arrestaties in Jeruzalem.
Tijdens Zaterdag gehouden huiszoekingen
te Kafr-Kanna (het bijbelsche Cana bij Na-
zareth, hebben de Britsche troepen eenige
bekende Arabieren, waaronder de president
en vice president van het z.g. rebellenge-
rechtshof gearresteerd. In Samaria hebben
de Engelsche soldaten dern bendeleider in
hechtenis genomen, die zich vermomd had
als een gesluierde vrouw.
Bij een onverwachte razzia in de stads
wijk Moesrar zijn twintig verdachten gear
resteerd.
SPANJE
Linksch-Spaansche ministers pas
seer en de grenscontrêle. Ne-
grin's regeering thans naar Va-
lencia? Beweerde oneenigheid
tusschen linksche regeeringsper-
sonen.
Franco trekt
de frontlijn recht
De massale uittocht van linkse^
Spaansche troepen, regeeringspersu
nen en andere vluchtelingen naar
Frankrijk heeft gisteren den gehee-
len dag voortgeduurd. De val van
Figueras, het linksche regeerings
centrum na Barcelona kan iedc
oogenblik worden verwacht De laa'
ste dagen was de stad nog slechi
louter doorgangsplaats. De linksche
ministerraad heeft in een klein
dorpje aan de Fransche grens ver
gaderd en zou besloten zijn naar
Valencia te vertrekken.
Uit Perpignan wordt gemeld, dat
er groote oneenigheid zou bestaan
tusschen President Negrin en de
overige hooge linksche autoriteiten.
Men wil namelijk de reis van president
Azana, Companys, den leider van Catalo
nië en Aguirre, den leider van Baskenland,
naar Parijs beschouwen als een teeken van
ernstige meeningverschillen tusschen hen
en Negrin. De verklaringen, afgelegd door
talrijke republikeinsche figuren, die op het
oogenblik in de nabijheid van de grens ver
toeven, schijnen deze meening te bevestigen
Deze verschillende persoonlijkheden schij
nen voor alles de beëindiging van den oor
log op het oog te hebben. De wijze, waarop
de gebeurtenissen op elkaar gevolgd zijn.
hebben geleid tot verscherping van de mee
ningverschillen. die reeds geruimen tijd be
stonden tusschen de gematigde leden der
regeering en de voorstanders van verzet tot
het einde. Vorozoover men kan nagaan, be
vinden de laatsten zich vooral onder de le
gerleiders en de leiders van de arbeidersor
ganisaties en -partijen, die zich onvoorwaar
delijk achter de door Negrin bepleite poli
tiek van verzet gesteld hebben.
Generale staf van de vloot uit
geweken.
Dertig officieren en ondersecretarissen, die
tezamen den generalen staf van de link
sche vloot vormden, zijn te Port Vendres
aangekomen.
Zij verklaarden dat de regeering Figueras
heeft moeten ontruimen. Op het vliegveld
Salvaza zijn 24 rcgeeringsvliegtuigen geland
De vliegers deelden mede, voor een rechtsch
escadrille gevlucht te zijn. Verder wachten
duizenden soldaten en vluchtelingen om in
Frankrijk te worden toegelaten..
Deze menigte blijft, ondanks den ernst
van den toestand en de dreigende nabijheid
van de rechtsche troepen, echter rustig en
volstrekt lijdzaam.
Alvarez del Vavo is gistermorgen de grens
gepasseerd. Hij begaf zich in de richting
van La Juenquera. In het begin van den
avond was hij nog niet naar Fransch gebied
teruggekeerd.
Het Spaansche jninisterie tvaa buiten
landsche zaken heeft zijn bureaux ie Per
pignan gevestigd. Zijn voornaamste taak zal
bestaan uit het aanleggen van dossiers
waarin de Spanjaarden, die naar Franrijk
zijn gevlucht, worden ingeschreven.
Kunstschatten in veiligheid.
Gistermiddag om 12 uur is de laatste
vrachtwagen met Spaansche kunstschatten
de grens gepasseerd. De kunstschatten zijn
onder goede bewaking bijeengebracht in een
buitenwijk van Perpignan, in afwachting
van het oogenblik, waarop zij naar Genève
zullen worden gezonden. Men heeft in ernsti
ge ongerustheid verkeerd over deze meester
werken, aangezien de plaatsen, waar zij op
Spaansch gebied bijeengebracht waren, gis
teren verscheidene malen gebombardeerd
zijn.
De krijgsverrichtingen.
Men krijgt den indruk dat Franco den dag
van gisteren heeft gebruikt om het front in
Catalonië recht te trekken. In de laatste da
gen waren verschillende afdeelingen naar
voren geschoven. Gisteren en Zaterdag zijn
vele kleinere plaatsen veroverd, zoodat het
front thans vrijwel één lijn vormt. Seo de
Urgel is gistermiddag bezet. De bevolking
is naar Andorra gevlucht. Van feilen strijd
kan niet meer gesproken worden. De link
sche troepen verzetten zich nergens meer.
Interneering in het groot.
Er worden in de Zuid-Franschc departe
menten voorzieningen getroffen voor de in
terneering van 100 tot 140.000 soldaten van
het Spaansche regeeringsleger. Het concen
tratiekamp tc Argeles, bestaande uit voor-
loopige onderkomens, welke in allerijl ge
bouwd zijn, door een deel der reeds ontwa
pende Span jaarden, zal 100 000 man kunnen
opnemen.
Twee andere kampen (een te. Car-
cassonne en bet andere te Prades, zullen de
rest van de te interneeren soldaten her-
bergen»