Japansche pers
eischt Nieuw Guinea op
Werkloosheidsproblemen in
't Britsche Lagerhuis
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
EB
Nederlandsch mailschip
in botsing met
Engelsche torpedoboot
Serum tegen mond- en
klauwzeer te duur geacht
Democratie beteekent
bewapeningskoorts
Franco wil
niet buigen
De Ita'ianen veroverden
Minorca
Nieuw kabinet in
in Hongarije
SPANJE
Gewijzigde Republikeinsche
vredesvoorwaarden
Laan, Schagen, Tel. 20.
VRIJDAG 17 FEBRUARI 1939. 83e Jaargang. No. 10807.
UHgave der N.V. Uitg.-Mif. „Hollonds Noordcrfcwortier"
hainan thans openlijk als
bolwerk tegen andere lan
den aangekondigd.
Dreigementen aan
Nederland, Engeland
en Frankrijk
De Japansche bladen laten thans hun re-
lerve over*de bezetting van Hainan vallen.
Zij spreken openlijk over hinder, die andere
landen als Frankrijk, Engeland en Amerika,
daarvan zullen ondervinden en betrekken
daarbij Nederland.
Een ander land, aldus de Osaka
Asaki, Nederland, zal de bezetting
van Hainan eveneens voelen. Dit
land maakte zich meester van Ne-
derlandsch-Indië, zonder met de min
ste opoffering voor de verwerving er
van te betalen. Laat ons afwachten
totdat dat land zich bewust van
den nieuwen toestand ons den ver
koop van Nieuw-Guinea zal voorstel
len."
Waar de Japansche pers, zooals In
alle andere totalitaire staten onder
Invloed der regeering staat, moet de
ze uitlating als zeer ernstig be
schouwd worden.
De Asahi (Tokio) juicht toe dat Hong
kong, Indo China, Singapore en Birma bin
nen het bereik der Japansche luchtmacht
liggen.
De zeer bekende publicist Tokoedomi, die
lid is van het Hoogerhuis, schrijft in de
Nitsji, wij moeten Hainan zoo weten te ver
dedigen, dat wij het nimmer meer zullen
verliezen.
Ook in de overige bladen is een campagne
begonnen om de Japansche regeering er toe
temngen Hainan te gebruiken als middel
om druk uit te oefenen op Frankrijk en En-
iRland. Tezelfdertijd wordt Arita heftig ge-
crilisecrd door zekere bladen wegens de ge
matigdheid van zijn antwoord op de stap
pen van den Franschen ambassadeur, Jules
Henry, en den ambassadeur van Engeland
Craigie, gedaan na de ontscheping van troe
pen op Hainan.
De Osaka Asaki laat zijn gebruikelijke re
serve varen en schrijft: „Met Hainan bezet
te houden, bezitten wij het recht van leven
en dood over Hongkong en brengen wij In
do China in onze werkingsieer. Frankrijk
en Engeland zijn voortaan niet meer in staat
een krachtige houding tegen ons te hebben.
Zij zullen meer en meer gevoelen, welken
hinder de bezetting van Hainan door de Ja-
panneezen voor hun rijken beteekent.
Fransche oorlogsbodems in
buurt van Hainan.
de
Van Kwantsjau-baai is volgens Chineesche
kringen bericht ontvangen, dat drie Fran
sche oorlogsschepen ter hoogte van Hoihau
zijn aangekomen, doch nog niet de haven
zijn binnengevaren. Deze haven bevindt zich
thans in Japansch bezit.
Volgens een ander bericht zouden 17
Fransche oorlogsbodems bij Hoihau worden
geconcentreerd.
Het volgende bericht uit Parijs dient men
daarom wel met een korrel zout te nemen:
Volgens den Parijschen correspondent van
de „Nitsji Nitsji Sjimboen" is de Fransche
regeering blijkbaar tevreden gesteld door de
Japansche motiveering van de bezetting van
Hainan en wenseht zij verdere verwikkelin
gen met Japan te vermijden. De correspon
dent meldt verder, dat Parijs besloten
heeft agrement te verleenen voor den nieu
wen Japanschen ambassadeur Tani.
Japan kan snel handelen.
Op een desbetreffende vraag van een bui-
tenlandschen journalist heeft de woordvoer
der der admiraliteit verklaard, dat de be
zetting der voornaamste punten van het
eiland Hainan voldoende is om de Japan
sche marine in staat te stellen snel te han
delen bij het onderscheppen van wapen
transporten.
Volgens Vice-admiraal Kanazawa, chef
van het persbureau der admiraliteit, heeft
de Japansche landing op Hainan zich zon
der bloedvergieten voltrokken. De Chinee
sche militaire macht op Hainan bestond uit
anderhalve divisie Kantoneesche troepen en
5000 andere militairen, waarvan een deel
gevlucht is naar het Chineesche vasteland,
voordat de Japanneezen landden, en waar
van de rest de bergen ingetrokken is.
}K
«n aan:
[EN. j aam )s
Door storm uit de koers
geslagen
Het Nederlandsche mailschip „Si-
bajak" van de Rotterdamsche Lloyd,
dat zich op de thuisreis bevindt, is
gistermiddag in de Straat van Gi
braltar tijdens een hevigen storm in
aanvaring gekomen met den Engel-
schen torpedobootjager „Somali",
waarbij de Sibajak averij zou heb
ben opgeloopen aan stuurboordzijde
van het voorschip en de oorlogsbo
dem aan den bakboordboeg. De bot
sing geschiedde doordat de Sibajak
als gevolg van den krachtigen wind
uit de koers liep. Persoonlijke onge
lukken deden zich niet voor.
Op vastgestelde tijd vertrokken.
Bij de Rotterdamsche Lloyd zijn de ge
wone telegrammen van den gezagvoerder
'üi de Sibajak ontvangen, waaruit blijkt,
«thet schip op de normale, in de dienst-
J^ling vastgestelde tijden, Gibraltar en
T%r heeft aangedaan en gisteravond om
zes uur weer van laatstgenoemde plaats
w^ken is. Aangezien de kapitein geen
jing maakt van het ongeval, mag wor-
aangenomen, dat dit niet van ernstigen
geweest.
Ltctuur die de zeden
verwoest
„Wat doet de minister er tegen?"
Het Tweede Kamerlid, de heer Van den
j-aal heeft aan den minister van Onderwijs,
Aunsten en Wetenschappen gevraagd:
Is het den minister bekend, dat in een
Nae, uitgesproken op '&e jaarvergadering
i5,er Staatkundig Gerefineerde Partij op 8
I «wuari 1938 te Utrecht, is gezegd, dat ton-
en gouds worden uitgegeven o.a. „voor
Penbare leeszalen, die dag aan dag de
'e<jst God-onteerende en zeden verwoesten-
lectuur onder liet volk brengen"?.
lotel fIen minister gebleken mocht zijn,
1 er inderdaad dergelijke misstanden bc-
welke maal regelen stelt de minister
dan voor hiertegen te nemen?
.gen
huis
taris
ard.
best
be-
De heer Weitkamp is nog niet
bevredigd.
Het Tweede Kamerlid de heer Weitkamp,
heeft aan den minister van Economische
Zaken de volgende vragen gesteld:
Is het juist, dat sedert December 1937
door het serum-instituut in België zijn af
geleverd 35.000 liter reconvalescenten serum
als voorbehoedmiddel tegen mond en klauw
zeer?
Is het juist, dat de totale kosten, aan
deze aflevering verbonden, hebben bedra
gen 300.000 francs of ongeveer 8.50 francs
per liter, dus circa 51 cent, en dat onder
de kosten van afrekening ook zijn begrepen
die van het aanschaffen van de voor de
bereiding noodige separatoren, van de fles-
schen waarin het serum* afgeleverd wordt,
enz.?
Indien deze vragen bevestigend worden
beantwoord, is dan de minister alsnog be
reid, in afwijking van het door hem op 16
Januari 1939 gegeven antwoord op de op dit
onderwerp betrekking hebbende vragen
van 28 December 1938, te bevorderen, dat
de prijs van het zoogenaamde reconvales
centen serum tegen het mond- en klauw
zeer hier te lande aanzienlijk worde ver
minderd?
Het tekort aan
transportmiddelen in Duitschland
Capaciteit van de spoorwegen 15
20 te klein.
Het Duitsche Instituut voor Conjunctuur-
onderzoek behandelt in zijn jongste week
overzicht de oorzaken van de onvoldoende
transportmiddelen bij de spoorwegen en de
binnenscheepvaart. Tachtig procent van het
binnenlandsche verkeer kwam op rekening
van de spoorwegen en 20 procent op reke
ning van de binnenscheepvaart. Vergeleken
met het laagtepunt in 1932 is het verkeer in
1938 met 91 procent gestegen. De beschik
bare laadruimte is sedert 1933 geregeld ge
daald zoodat bij de spoorwegen de te groote
capaciteit veranderde in een te kleine capa
citeit van 15 20 procent-. Van de noodzake
lijke aanschaffingen is pas een gedeelte be
steld, hoewel het aanfal opdrachten in 1939
vergeleken met 1938 driemaal zoo hoog ge
worden is.
Daar het niet. meer mogelijk is deze zeer
groote opdrachten uit eigen middelen te fi
nancieren, zullen de spoorwegen in de eerst
volgende jaren in aanzienlijken omvang een
beroep moeten doen op de kapitaalmarkt»
Indrukken te Rome en Berlijn
over de Engelsche bewapenings
plannen.
Vandaag zullen de aanvragen
worden ingediend voor aanvullende
credieten voor het ministerie van oor
log ten bedrage van 8.025.000 pond
sterling. Hiervan is 1.100.000 pond
bestemd voor verbetering van het
staande leger en 4.500.000 voor de
versnelling van bepaalde werkzaam
heden.
Het totaal van de aanvullende cre
dieten voor 1938-39 is hiermede ge
stegen tot 15.976.000 pond sterling.
Zal Italië weer volgen?
In Italiaansche politieke kringen vreest
men, dat de versterking van de Britsche be
wapening een verhoogde belasting voor de
Italianen zal beteekenen. Men verwacht, dat
de fascisten een handig gebruik zullen ma
ken van het groote bedrag van 580 millioen
pond sterling om de Italianen aan te spo
ren de bewapening op te voeren.
Een officieel persoon zei de over dit bedrag:
„Meer dan tweemaal de totale uitgave van
Italië, een aardig bedrag."
Democratie beteekent
ningskoorts.
bewape-
Wat volgens de Duitsche bladen vooral
jammer is, is 't feit dat de Engelsche be
wapening eerst recht begonnen is na den
„vrede va.ii Muenchen." Dit feit drukt zwaar
der op. de Duitsch-Engelsche betrekkingen,
dan alle Britsche bewapeningsmaatregelen,
„Wie Duitschlands vriend wil zijn, moet
de nieuwe continentale positie van groot-
Duitschland erkennen en ze óók innerlijk
goedkeuren."
De „Lokalanzeiger" vindt, dat de Britsche
gedragingen een uiting zijn van zuiver mili
tarisme. In ieder geval, vervolgt het blad,
staat de bewapeningskoorts der democra
tieën in lijnrechte tegenstelling tot de vre-
desphrasen, waarmede ze hun belangenpo-
litiek zoeken te bemantelen."
Erkenning van Engeland stuit
af op Franco's weigering amnes
tie te verleenen.
ZAL ENGELAND HEM DES
ONDANKS ERKENNEN?
Minister Halifax heeft gisteravond voor
het comité van buitenlandsche zaken van
de conservatieve Lagerhuisfractie een ver
klaring afgelegd omtrent het standpunt
der regeering ten aanzien van het vraag
stuk der ekenning van Franco. Naar ver
nomen wordt, heeft Halifax er o.a. op ge
wezen, dat het oogenblik, waarop van de
erkenning mededeeling moet worden ge
daan, snel nadert. De regeering tracht de
afkondiging van een amnestie te verkrij
gen, doch zij stuit op het verzet van Franco,
tegen iedere voorwaarde, die aan de erken
ning wordt verbonden.
Halifax zou hieraan toegevoegd hebben,
dat de regeering niettemin haar invloed
hoopt te kunnen aanwenden om, wanneer
Franco eenmaal officieel zal zijn erkend,
een regel in? te vergemakkelijken.
De uiteenzetting van Halifax heeft een
optimistischen indruk nagelaten bij de par
lementsleden, die in de wandelgangen van
het parlement wezen op de positieve ver
betering, die de laatste weken in den inter
nationalen toestand gekomen is.
De Italianen eischen thans de
eer voor zich op Minorca te heb
ben bezet.
Het eiland Minorca werd zoolang Barco-
lona in handen was der linksche regeering,
behoorlijk van levensmiddelen enz., voor
zien en kon als vrijwel onneembaar gelden.
Zoodra echter Barcelona zou vallen en daar
mede de aanvoer van levensmiddelen en wat
dies meer zij moest ophouden, kon men aan
nemen dat de toestand voor de op het eiland
verblijf houdende troepen spoedig onhoud
baar zou worden.
Dit wist de commandant der Ita
liaansche luchtmacht op Majorca
zeer wel en daar deze ook door her
haalde verkenningsvluchten nauw
keurig ingelicht was over de verde
digingsmogelijkheden van het nabu
rige eiland, besloot hij reeds op den
23en Januari tot het organiseeren
van een luchtaanval op het eiland,
met de bedoeling dit ten spoedigste
te laten bezetten.
Op 4 Februari wordt voor het eerst
door een talrijke groep vliegtuigen
boven het eiland gevlogen en worden
■er manifesten naar beneden gewor
pen, die op overgave der bezetting
van het eiland aandringen en aan
de bevolking den val van Barcelona
bekend maken. Deze propaganda-
vluchtcn om het moreel van de te
genstanders te ondermijnen worden
op de beide volgende dagen herhaald.
Op den avond van den 6en Februari be
gonnen de onderhandelingen met de aan
boord van de „Devonshire" vervoerde verte
genwoordigers van Franco en de luchtmani-
festaties worden dientengevolge tijdelijk on
derbroken. De Italiaansche vliegers, aldus
het Hsb., bombardeerden tijdens deze bespre
kingen de linksche oorlogsschepen 'n de ha
ven van Cartagcna om te beletten dat deze
vloot het eiland te hulp zou komen.
Later geschiedde de bezetting onder be
scherming der Italiaansche luchtmacht.
HANDELSOORLOG MET DUITSCH
LAND ONGEWENSCHT GEACHT.
Motie van
wantrouwen verworpen
Hoewel de stemming in het Britsche La
gerhuis gisteren gunstig was ten opzichte
van korter werktijd, en al wat daarmede
verband houdt, heeft de Labourpartij geen
succes gehad met een motie van wantrou
wen inzake de regeeringspolitiek betreffen
de de werkloosheid. Met 344 tegen 146 stem
men werd de motie verworpen. De meeste
sprekers zagen het werkloosheidsprobleem
in grooter verband en knoopten daaraan de
algemeene handelspolitiek vast.
De Labourafgevaardigde Grenwood sprak
een pleidooi uit, ten gunste van korter
werktijden, vacantie met behoud van loon
en afschaffing van overuren, tezamen met
verhooging van de koopkracht, organisatie
van den buitenlandschen handel, groote
plannen voord raineering van land en verbe
teringen van havens en van het transport
systeem. De toestad eischt optreden op
dit oogenblik. zoo zeide hij, en wij zijn niet
voornemens ons te laten afschepen met
een academisch debat. Wij willen weten,
wat de regeering op dit oogenblik gaat
doen.
Gen staand leqer van werkloo-
zenl
Minister Brown, de minister van arbeid
bestreed dat er thans een staand leger van
werkloozen zou zijn. Er zijn geen twee mil
lioen werkloozen door leegloopen in verval
geraakt.
Sommige werkloozen gingen van liet eenfc
baantje naar het andere, zij hebben geen
regeeringsoptreden noodig behalve misschien
den werkloosheidsteun, waarvoor zij heb
ben bijgedragen. Een tweede groep heeft
bijstand noodig van de machinerie van het
ministerie van arbeid, teneinde snel in
contact gebracht te worden met de werk
gevers. Verleden jaar hebben de arbeids
beurzen bijna drie millioen personen ge
plaatst. Andere groepen hebben opleiding
noodig om ze geschikt te maken voor be
trekkingen.
Ernstige factoren
Minister Brown verklaarde, dat het ern
stigste deel van het probleem geworteld is
in den internationalen toestand en in ver
band staat met de 3 groote exportindustrie
ön: de steenkoolindustrie, de katoenindus
trie en de scheepvaart.
Twee factoren, de politieke spanning en
de daling der prijzen voor primaire produc
ten, hebben een grooten invloed gehad op
het stopzetten van het 'schitterend herstel
van 1933 tot 1937.
De minister van handel Stanley gaf nog
een nader overzicht van de toestand der
industrie en kwam tot de conclusie, dat een
handelsoorlog met Duitschland ongewenscht
i$. Men moet trachten een middenweg te
vinden.
Er zijn, aldus Stanley, landen, die luid
keels klagen over ontbering, armoede en
offers als gevolg van de economische om
standigheden en een tekort aan grondstof
fen. Als de verlangens van al deze landen
werden ingewilligd, zou alles wat zij hier
door zonden krijgen minder tot den voorspoed
op de wereld en het geluk hunner volken
bijdragen, dan wat zij zouden kunnen ver
krijgen door een penncstreek, waardoor zou
worden mcdcgeholpen aan het wegnemen
nn de spanning, tot het ontstaan waarvan
*ii Iieiiben bijgedragen»
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEIN Ti
Verwachting: Zwakke tot mati
ge, W. wind, gedeeltelijk be
wolkt, mogelijk lichte regen
buitjes, koude ochtend, over
dag iets kouder.
Alg. vooruitz.: Overdag gedeelte
lijk bewolkt, 's nachts hel
der en koud met kans op
lichte vorst.
ALLE MINISTERS BEHALVE
IMREDY BLIJVEN.
De Hongaarsche ministercrisis heeft
haar oplossing gevonden, doordat de
oudminister van onderwijs, Graaf
Teleki, wien de vorming van een
nieuw ministerie was opgedragen, er
in geslaagd is een nieuw kabinet te
vormen, dat gelijk is aan de vorige,
behalve de minister-president.
Men verzekert, in sommige Spaansche krin
gen', die over het algemeen welingelicht-*
zijn, dat hooggeplaatste Britsche persoon
lijkheden op verzoek van Azana er in toege
stemd zouden hebben de rol van bemidde
laar op zich te nemen.
De besprekingen zouden reeds thans aan
gevangen zijn op den grondslag van de drie
volgende eischen de republikeinsche regee
ring, welke zeer dicht staan bij de door
Negrin opgesomde vredesvoorwaarden tij
dens de laatste zitting van de Cortes in
Figueras op 2 Februari voor de algeheele
bezetting van Catalonië door de rechtschen.
Ontruiming van het Spaansche gebied door
de buitenlandsche vrijwilligers. 2. de verze
kering, dat gcenerlei represaillemaat
regelen tegen de republikeinen zal
worden uitgeoefend; 3 Verdwijning
van iederen buitenlandschen invloed op het
oogenblik, waarop het Spaansche volk over
zijn lot zal beslissen. Wanneer deze voor
waarden vervuld zijn, zou een wapenstil
stand gesloten kunnen worden.
Is hulp aan de Spaansche
vluchtelingen nog noodig?
Br. Colljn betwijfelt het.
Op vragen van het Tweede Kamerlid Al-
barda betreffende medewerking door Ne
derland aan voorziening in den nood der
Spaansche vluchtelingen heeft de heer Co-
lijn, geantwoord, dat hem niets bekend is
van een verklaring tot bijstand inzake de
Spaansche burgers, welke de regeeringen
van de Ver. Staten, Zwitserland. België en
Engeland aan Frankrijk zouden hebben ge
daan.
De regeering overweegt fn hoeverre
het na de jongste gebeurtenissen nog
noodzakelijk moet worden geacht op
een of andere wijze mede te. werken
ter voorziening in den nood der
vluchtelingen.
De nood der vluchtelingen zal sterk in be-
teekenis afnemen, nu voor de vluchtelingen
de mogelijkheid aanwezig is naar hun woon
plaatsen terug te keeren. Onder die omstan
digheden wacht de regeering* het verder ver
loop der zaken af. Mocht alsnog blijken, dat
hulp geboden is, dan zal ook Nederland zich
van die hulpverleening niet onthouden»
Hoe hij over Enge
land denkt, vertelt
Hitier onzen lezers
op pag. 4 van het 2e blad.