Moet Nederland
thans tol betalen
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Hitier worden nieuwe plannen
toegeschreven waarbij ook
Nederland betrokken is
Nederlandsche luchtlijn
op Noord-Amerika?
Schiphol's centrale positie
(och in gevaar?
De Oud-Beierlandsche
kerktoren brandt
Rijtijdenbesluit
komt spoedig
Verlangen naar
goedkooper vervoer
Legerdag in Duitschland
Laan, Schaaen, Tel 20.
DONDERDAG 9 MAART 1939. 83e Jaargang. No. 10824.
utlgeve <fe' N V Uitg.-Mif. „WoNo.dt NoorderVwortier"
Dé Spaansche kust
geblokkeerd
Franco wacht op het sein van
Miaja: „Alles veilig".
EEN WAPENSTILSTAND VAN
20 DAGEN?
Franco's positie is thans, ondanks
zijn volledige overwinning, niet ge
makkelijk. Wat moet hij met Ma
drid? Zijn bondgenooten Duitschland
en Italië zullen ongetwijfeld op een
min of meer gewelddadige verove
ring aansturen, waarbij zonder on
derscheid alle tegenstanders moeten
worden onschadelijk gemaakt. Fran-
co zelf, die tot taak heeft het na
tionale Spanje weer op te bouwen,
is geneigd te wachten tot Cassado
en Miaja het sein „alles veilig" ge
ven. Alles zou veilig zijn, wanneer
de republikeinsche leiders, die iets
van Franco te duchten hebben, in de
gelegenheid waren gesteld Madrid te
ontvluchten. „De voorwaarden voor
een onvoorwaardelijke overgave" zou
dan alleen zijn een wapenstilstand
van 20 dagen.
Officieel zet Franco zijn voorberei
dingen voor een laatst groot offen
sief nog voort. Volgens Negrin zal
dat heel niet noodig zijn. Heftig
verbolgen op Cassado en Miaja, heeft
hij te Parijs gezegd: De oorlog is uit,
Franco heeft gewonnen.
Spaansche kust geblokkeerd.
De rechtsche admiraliteit waar
schuwt in een communiqué alle
schepen, dat tusschen den vuurtoren
van Torre Lamesa en Kaap Palos
onderzeebooten kruisen, die opdracht
hebben, ieder schip tot zinken te
brengen, welke vlag het ook voert,
dat zou trachten, binnen de drie-
mij lsgrens te komen.
Schepen, die lading aan boord hebben
voor andere havens aan de republikeinsche
kust, welke vlag zij ook voeren, moeten naar
een nationalistische haven opstooomen en
worden uitgenoodigd, naar Barcelona, Palma
en Majorca of Malaga te varen.
Voorts wordt in het communiqué nog me
degedeeld, dat de duikbootblokkade ook de
kustwateren ter hoogte van Cartagena om
vat. De blokkade treedt onmiddellijk in wer-
kinK.
Te Valencia zoowel als te Madrid, is alles
rustig. De Nationale Verdedigingsraad houdt
de teugels strak. Alles wacht op de liquida
tie van de laatste zaken de burgeroorlog
betreffende.
Hore Belisha over de Britsche defensieplannen
DEBATTEN IN HET BRITSCHE LAGERHUIS
VALLEN SAMEN MET EEN FRANSCH COU-
RANTENBERICHT.
Het Journal des Débats, een Parijsch blad, dat men
allerminst van sensatiezucht mag verdenken, bevestigt
oude geruchten over plannen van Hitier, waarbij ook Ne
derland betrokken zou zijn. Volgens dit blad is de afspraak
tusschen Hitier en Mussolini, dat de twee dictatoren tege
lijk zouden optreden na, zooals dezen laatsten tijd al meer
gebeurd is, de Westersche mogendheden eerst op allerlei
manieren door een perscampagne, dreigementen langs de
koloniale grenzen, gestook in Syrië en Palestina, mobili
satie in Italië, enz. te hebben lastig gevallen. Op hetzelfde
oogenblik, dat Italië zijn eischen kenbaar maakt, zou Hit-
Ier van plan zijn een onverwachten aanval op Nederland
en eventueel ook op Zwitserland te doen. Met deze „voor-
loopige bezetting" zou hij slechts ten doel hebben territo
riale waarborgen in handen te krijgen om Engeland en
Frankrijk er toe te brengen, de Italiaansche en eventueel
ook nieuwe Duitsche eischen in te willigen.
Wij zouden aan dit courantenbericht niet zooveel aan
dacht schenken, als het niet, merkwaardig genoeg, samen
viel met debatten naar aanleiding van een groote rede,
gisteravond door den Britschen minister Hore Belisha in
het Lagerhuis uitgesproken. Een rede over het uitzenden
van troepen, naar het vasteland, in geval van oorlog,
welke speciaal in Berlijn groote aandacht heeft getrokken.
Regeering wil plannen steunen.
Aan de Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer nopens de begrooting van
waterstaat ontleenen wij het volgende:
De regeering kan erkennen, dat
door totstandkoming van een Ne-
derlandsch luchtverkeer met Noord-
Amerika, gewichtige verkeers- en
economische belangen kunnen wor
den gediend. Zij is bereid aan desbe
treffende plannen haar steun te
£evcn mits voldoende waarborgen
Kinnen worden verstrekt met be
trekking tot de uitvoerbaarheid,
n'et slechts uit een oogpunt van
economie, doch ook uit een oogpunt
van vliegtechnische en organisato-
nsche mogelijkheden.
In 1939 kan er van transatlantisch
n u vïrkeep voor Nederland echter nog
wets komen,
Het is zeker niet noodig zich overmatig
ongerust te maken over dergelijke geruch
ten. De groote Staten zijn uiterst oplettend
en tot de tanden gewapend, zoodat men zich
nog wel tweemaal zal bedenken, alvorens
een kleine staat aan te vallen, als men
met aan zekerheid gi'enzende waarschijn
lijkheid kan veiwachten, dat dit een wereld
oorlog tot gevolg zal hebben.
Het was, nadat Hoi*e Belisha uitvoerig de
begrooting van het leger had behandeld,
toen de conservatief Rayner de aandacht
vestigde op de beteekenis van het Britsche
leger in verband met de rijksverdediging.
Hij diende een motie in, waar-bij het Lager
huis dringend werd verzocht de wenschelijk-
heid van vergrooting van het landleger te
overwegen.
De Labourafgevaardigde Lees-
Smith bestreed de motie van Ray
ner. De conservatief Wise steunde
haar. De mogelijke gevaren, zeide
hij o.a. zijn een aanval op Frank
rijk of een aanval op Nederland.
Wij kunnen niet verwachten, dat
Frankrijk troepen naar Nederland
zendt, tenzij wij een gelijk aantal
divisies waarborgen. Ais voor de
verdediging van Nederland 30 divi
sies noodig zijn, zouden wij er 15
moeten levei-en. Wise meende, dat
het territoriale leger tot een half
millioen zou moeten worden ver
groot.
Het Labourlid Ede verklaarde:
een der dingen, waarvoor ik bang
ben, is dat het volgende zilverstuk,
dat aan de dictators betaald moet
worden, de gift van het Nederland
sche rijk aan hen zal zijn, opdat zij
van onze grenzen zullen afblijven.
Rayner trok later zijn motie in. De gehee-
le begrooting werd aangenomen, nadat een
formeele motie der oppositie om de credie-
ten voor 185.700 man met 100 pond te
verlagen, was verworpen.
DE BRITSCHE MILITAIRE PLANNEN.
De rede van Hore Belisha.
Allereerst stelde Hore Belisha de vraag,
in welke mate Engeland in geval van een
ooi-log bereid moet zijn met landstx-ijd-
krachten te intervenieeren op het vasteland
van Europa.
Hij voegde hieraan toe, dat deze kwestie
alleen op passende wijze besproken zou
kunnen worden in samenhang met de stra
tegische problemen van Groot-Brittannië,
welke verschillen van die van andere mo
gendheden omdat de gi-enzen verschillend
zijn.
De troepensterkte in het moederland dient
als strategische reserve beschouwd te wor
den, welke in staat is in, geval van nood een
stoottroep te verschaffen. Aan het luchtwa-
pen worden nog twee divisies toegevoegd.
In het nieuwe financieele jaar zal het
aantal bestaande batterijen tusschen 50 en
1QQ Pek .woeden vermeerderd, Met deze
maatregelen is meer dan 30 millioen ge
moeid.
Het geregelde leger is vrijgemaakt voor
diensten buitenslands in een tijd, dat de
voorziening in de veiligheid van Groot Brit-
tannië zelve niet langer de overheerschen-
de factor was bij de beschikking over onze
strijdkrachten, aldus de minister.
Dat is thans de overheerschende factor.
Toch hebben wij niet aan het geregelde le
ger geraakt. Wij hebben het geheele veld
leger der territoriale legers vrijgemaakt voor
samenwerking met het geregelde veldleger.
Door de vorming van een aparte luchtafweer
en een leger voor de kustverdediging, uit de
territoriale troepen, wordt een enorme toe
neming van onze militaire kracht verkregen
Uitvoerig besprak Hore Belisha daarop de
verdediging der overzeesche havens. Over
het algemeen, aldus verklaarde hij, is alles
gedaan om
een snelle mobilisatie mogelijk
te maken. Van het gei-egelde leger zijn vier
infanterie- en een pantserdivisie bij het veld
leger gevoegd. Alle divisies zijn mobiel en
het geheele leger is goed geschoold.
De sterkte van het territoriale leger zal
op 250.000 man worden gebracht. Den der
den of vierden dag van de mobilisatie zul
len in het geheele land 200 recruteerings-
centra zijn geopend voor alle wapens en
dienstvakken, terwijl intusschen mannen
worden gerecruteerd.
Wat de verhouding met Frankrijk betreft
verklaarde de minister dat alle besprekin-
gen steeds betrekking hadden op plannen
voor de verdediging en niet voor den aan
val. Met 77.000 recruten in 12 maanden, vei--
Minister Steenberghe
te Leipzig
Receptie.
Ter eere van den Nederlandschen minis
ter van Economische Zaken, Mr. Steen
berghe, die thans in Leipzig is aangekomen,
heeft de Nederlandsche gezant, Jhr. Mr. A.
M. van Haersma de With, een receptie ge
houden, waar de minister een toespraak
hield. Zijne Excellentie wees daarbij op de
groote beteekenis van de Leipziger Messe
voor de bevordering der goede betrekkingen
tusschen Nederland en Duitschland. De vi-
cc-president van het Messeamt, Fichter, wees
op den grooten goederenruil tusschen de
beide landen. Duitschland, zoo zeide hij,
heeft in 1938 15 pet. van den geheelen uit
voer van Nederland opgenomen. De voor-
jaarsmesse van 1938 werd door 2600 Neder
landsche zakenlieden bezocht. Heden zal
Mr. Steenbei-ghe een bezoek brengen aan de
Nederlandsche aldeeling op de jaarbeurs.
geleken met 45.000 het jaar tevoren heeft de
recruteering met gemak alle records gebro
ken sinds de oprichting van het tei-ritoriale
leger.
De indruk te Berlijn.
Tc Berlijn bestaat volgens Reuter zeer
groote belangstelling voor de Britsche mi
litaire plannen. Een woordvoerder van poli
tieke kringen zeide, dat Duitschland niet
zoozeer de cijfers interesseeren als wel de
kwestie of, wanneer en onder welke om
standigheden deze strijdkrachten in be
weging zullen worden gezet, met andere
woorden, waar zij ontscheept zullen worden.
Berliner Boersenzeitung meldt uit Lon
den, dat de Britsche regeering door haar
plannen ongetwijfeld hel gevoel van vei
ligheid, zoowel in eigen land, als in Frank
rijk, wenscht te vergrooten.
In dit opzicht kan de verklaring van
Hore Belisha geacht worden in de plaats
te komen van den waarborgen, welke Groot-
Brittannic niet heeft willen geven.
Frankrijk verwelkomt op hartelijke wijze
de verklaring van Hore Belisha inzake de
uitzending van een veldleger voor krijgs
dienst op het vasteland.
Terwijl de Britsche pogingen ter zee en
in de lucht ten zeerste werden gewaar
deerd, was men in Frankrijk tot nu toe van
gevoelen dat Groot-Brittannië bij zijn defen
sieve voorbereidingen te weinig aandacht
besteedde aan het legér.
MINISTER WACHT OP ADVIES.
Commissie ingesteld. Depar
tementen, gemeenten en K-L.M.
ingeschakeld.
Gelet op de vele stroomingen op
het! gebied van de ontwikkeling der
luchthavens in het Westen des lands
en de wenschelijkheid om bij het
doen van verdere stappen te be
schikken over een zoo veelzijdig mo
gelijk inzicht in de verschillende on-
derdeelen van het vraagstuk, heeft
de minister van Waterstaat in over
leg met zijne daarbij betrokken
ambtgenooten zich voorgenomen
een commissie in te stellen, welke
tot taak zal hebben op korten ter
mijn advies over het vraagstuk van
een centrale luchthaven uit te bren
gen. In die commissie zullen de bij
deze gelegenheid betrokken departe
menten en gemeenten alsmede de
K.L.M. vertegenwoordigd zijn.
Het vuur voor de brandweer
onbereikbaar
Tijdens een hevig onweer is gisteravond
tusschen zes uur en kwart over zes de
bliksem geslagen in den toren van de Ne-
derduitsch-Hervormde Kerk te Oud-Beijer-
land waardoor een begin van brand ont
stond.
Onmiddellijk nadat de plaatselijke brand
weer gewaarschuwd was. rukte zij uit. De
brandt woedt hoofdzakelijk in de spits van
den 40 meter hoogen toren.
Een zware vonkenregen valt omlaag,
zoodat de vele nieuwsgierigen, die den
brand gadeslaan, op een aanzienlijken af
stand moeten worden gehouden.
Vuur niet te bereiken door de
harde wind.
Te middernacht kwamen het kruis met
bal en haan naar beneden en sloegen daar
bij door het dak van de consistoriekamei*.
De waakzame brandweer bluschte onmiddel
lijk de brandende stukken.
De brandweer staat hier al voor een heel
ondankbare taak. Om bij de vlammen te
kunnen komen, moet tegen wind in worden
gespoten. De wind is echter zoo krachtig,
dat het water, dat met voldoenden druk
op de waterleiding wordt gegeven, wegwaait
Met de slangen in den kerktoren, dus bin
nendoor, valt ook niets te bereiken, omdat
de spits, die veertien meter lang is, eindigt
in een massieve punt van drie meter eiken
hout. De brand in den in 1614 gebouwden
gemeentetoren is het beste te vergelijken
met een brandende kaars, het vuur is niet
groot.
Het eikenhout brandt voor den voet op Een
paar meter is 4e toren al afgebrand en men
vreest, dat de geheele spits verloren zal
gaan. De storm doet de verwachtingen niet
erg optimistisch zijn.
Door den brand ligt het dorp geheel on
der een vonkenregen cn de brandweer past
op haar tellen, om elk mogelijk begin van
brand in de kiem te smoren.
Spoedig beslissing
over Velser tunnel
De minister van Waterstaat heeft in zijn
Memorie van Antwoord betreffende zijn
departement medegedeeld, binnenkort een
beslissing te kunnen nemen over den
bouw, yan den yerkeerstunnel bij .Velsen.
Dit nummer bevat 8 pagina's
WEERBERICHT
DE BILT SEINT*
Verwachting: Krachtige, later
snel afnemende, N.W. tot N.
wind, zwaar bewolkt met
tijdelijke opklaringen, afne
mend buiig, guur weer.
Algemeene vooruitzichten: On
gestadig, guur en buiig weer
Eén centraal vluchtelingenkamp!
Joodsche vluchtelingen en hun
gezinnen zullen waarschijnlijk te
Elspeet worden ondergebracht.
Morgenmiddag zal de gemeenteraad
van Ermelo in een spoedeischende
vergadering bijeenkomen, ter behan
deling van een voorstel tot uitgifte
in erfpacht van honderd H.A. heide
te Elspeet aan den staat der Neder
landen voor de vestiging van een
centraal kamp vöor Joodsche vluch
telingen.
Naar wij vernemen heeft Minister Van
Boeven bij zijn bezoek van Vrijdag j.1. aan
Ermelo zijn keuze op dit teri-ein laten val
len.
Het is de bedoeling, dat ook vrouwen en
kinderen van Joodsche uitgewekenen in dit
kamp worden ondergebracht. Alleen diege
nen, die op wettige manier ons land bin
nenkwamen, zullen voor huisvesting in aan
merking komen. Het kamp zou in totaal
tusschen de 2500 cn 3000 personen kunnen
bevatten.
Geleidelijk hoopt men dan tot de ophef
fing van de andere vluchtelingenkampen
over te gaan.
INWERKINGTREDING MET MEI?
In de Memorie van Antwoord aan do
Eerste Kamer betreffende de begrooting
van Waterstaat voor 1939, zegt de minister
van Waterstaat dat het Rijtijdenbesluit de
zer dagen zal worden afgekondigd. Zonder
hiermede op de beslissing te dezer zake te
willen vooruitloopen, wil de minister in dit
verband toch wel mededeelen, dat hij de
inwerkingtreding omstreeks Mei van dit
jaar verwacht.
Regeering wil wel medewerken....
Het gebeurde met de „wilde bussen"
wijst er ook naar het oordeel van den mi
nister van Waterstaat op. zoo deelt hij in
een nota aan de Eerste Kamer mede, dat
een levendig verlangen bestaat naar goed
kooper vervoer, dat met name op de druk
ke hoofdverbindingen mogelijk zou zijn.
De minister is gaarne bereid te overwegen,
of aan dit verlangen kan worden voldaan,
en, bij bevestigende beantwoording van
deze vraag, medewerking in dien zin te
verleenen
Ook naar de mcening van den minister
houden de uitkomsten van de vervoerbe
drijven ten nauwste verband met den al-
gemeenen gang van het economische leven,
en zal een definitieve oplossing van hei
vervoerprobleem bezwaarlijk kunnen wor-
den verwacht voordat vei'betering in den
algemecnen toestand is ingetreden.
Geen verplichte auto-keuring
Naar wij vernemen, ligt het niet in de
bedoeling van den minister aanstonds een
periodieke keuring van motorrijtuigen, geen
autobussen, taxi's of huurauto's zijnde,
verplicht te stellen. Een andere vraag is,
in hoever bevorderd kan worden, dat auto
bezitters hun voertuigen vrijwillig aan een
periodieke keuring doen onderwerpen. De
ze vraag is in onderzoek.
Parades en spiegelgevechten.
Zondag 19 Maart a.s. zal in geheel
Duitschland 'n legerdag worden gehouden,
welke in alle garnizoenen gevierd zal wor
den met parades en spiegelgevechten.
Te Berlijn zullen voor het eerst acht bal
lons van. de versperring tegen vliegtuig-
aanvallen worden opgelaten cn zal lucht
doelartillerie. worden opgesteld.