SclwKICl'fo II 1*41 II t
Koolhoven bouwt
een Oceaan-
vliegboot
1
Vandaag wordt over
Slowakije's lot beslist
Vliegbooten op de Holland-Indië-lijn?
Weer een leening
aan Frankrijk?
De sabel rinkelt
in Midden-Europa
Laan. Schaden. Tel. 20. g
MAART!939 ^83e Jaargang. No.^ 10828. DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
In 20 uur
naar
Amerika!!
DINSDAG li
Uitgave «fe* N.V. Uitg.-Mif. „Holto«d* Noorderkwartier"
HOLLANDSCHE VLIEGTUIGBOUWERS
GEPASSEERD?
(Van onzen eigen verslaggever.)
In verband met berichten, dat de regeering plannen
overweegt om te komen tot de stichting van een commis
sie ter bestudeering van de mogelijkheid om de binnen-
landsche luchtvaartindustrie te bevorderen, hebben wij ons
tot den heer Frits Koolhoven gewend, teneinde te infor-
meeren, hoe dit bericht in kringen van de Nederlandsche
industrie is ontvangen. De heer Koolhoven deelde ons
mede, dat men in kringen van de Nederlandsche vliegtuig
industrie van regeeringszijde geen enkele mededeeling
had ontvangen, waaruit zou blijken, dat er plannen be
staan om de Nederlandsche industrie te beschermen. Een
dergelijke mededeeling van de regeering zou met zeer
groote vreugde worden begroet.
Een straal van hoop
Het is voor de Nederlandsche vliegtuig
bouwers een ware ergernis, telkens weer te
vernemen, dat de KLM en de militaire lucht
macht belangrijke orders in Amerika plaat
sen. Thans zijn er weer bestellingen van
Douglas DC 4 en DC 5 toestellen en IS Dou-
glas trainingsvliegtuigen loopende.
Er is geen enkele reden, dergelijke op
drachten aan het buitenland te geven en het
was ook nooit noodig geweest, zulks in het
verleden te doen. Men zal zich kunnen in
denken, hoe zeer de binnenlandsche indus
trie geprikkeld is, wanneer men weet, dat
er voor 44 millioen 1-Iollandsche guldens is
uitgelegd voor den aankoop van -luchlvaart-
matcriaal voor de Nederlandsche en Neder-
landsch-Indische regeering.
Voor een dergelijk bedrag zouden
wij gedurende 4 jaar aan 4000 man
werk hebben kunnen geven. Gedu
rende de afgeloopen twintig maan
den hebben wij geen enkele opdracht
van Soesterberg ontvangen en wan
neer wij onze toevlucht niet tot het
buitenland hadden gezocht, zouden
de 800 arbeiders, die Koolhoven in
dienst heeft, thans voor het meeren-
deel werkloos zijn.
Er loopen weliswaar onderhandelingen
met Soesterberg, maar die duren zoo lang,
dat wij in dien tijd een heele serie toestellen
hadden kunnen bouwen.
Wij hebben 't buitenland niet
noodig.
Wanneer men inderdaad een commissie
benoemt, zal deze tot dezelfde conclusie ko
men als die waartoe men in kringen van
de Nederlandsche vliegtuigindustrie reeds
jaren geleden geraakt is, dat het volkomen
onnoodig is, in het buitenland te ltoopen.
Ik durf te beweren, dat de Nederlandsche
industrie het beter en vlugger kan dan het
buitenland. De Koofhovenfabriekcn hebben
in een tijdsbestek van S weken op verzoek
van de Fransche regeering de bekende Kool-
hovenjager gebouwd. Aanvankelijk was men
ook in Frankrijk van plan,'in Amerika te
koopen. Wij hebben toen de Fransche regec-
ï'ing de vraag gesteld, waarom men op 8000
km. van Parijs orders "ging plaatsen, terwijl
wij op 40 minuten vliegafstand van Pa
rijs een dergelijke order ook kunnen uit
voeren. Wat heeft de Fransche regeering ge
antwoord? Wij zouden dat wel doen, wan
neer U ons een moderne jager kunt leveren,
maar dat kunt U niet. Ons antwoord luid
de: Wanneer U ons een Fransche motor
stuurt, zenden wij U over twee en halve
maand een splinternieuwe jager. De Fran-
scho regeering heeft het gloednieuwe pro
duct van Koolhoven terdege getest. Nog
nooit hadden buitenlandsche toestellen in
Frankrijk een zoo zware proef te doorstaan
gehad.
Wantrouwen.
Zelfs de Curtesloestcllen heeft men rcgel-
r®cht uit Amerika laten komen zonder ze te
testen. Tijdens een der proefvluchten met
de voor Frankrijk bestemde jagers, heeft
men den grootsten duikvlucht geregistreerd,
tvelke ooit is uitgevoerd. Waarom Fokker,
die zeer zeker ook tot prachtige dingen in
8faat is en Koolhoven, zoo dikwijls zijn
gepasseerd, is een vraag die ik niet kan be
antwoorden.
Er is wel eens beweerd, dat de le
vertijd in het binnenland zoo lang
duurt, maar dat komt, omdat men
hier telkens weer eischen stelt, die
remmend werken op de productie.
Wanneer toestellen in Amerika in
aanbouw zijn, gebeurt dat niet. Bo
vendien biedt de Nederl. industrie
het voerdeel, dat zij toestellen bouwt
die zich beter aanpassen bij omstan
digheden, die zich in ons land kun
nen voordoen.
De buitenlandsche metalen toestellen zijn
dikwijls niét meer te gebruiken, wanneer
zij bij een landing in een sloot terecht ko
men. Beschadigde toestellen van onze eigen
industrie zijn na een week weer vliegklaar.
Zeer veel nadeel ondervindt de Neder
landsche industrie op de buitenlandsche
markt van het peil, dat haar eigen regee
ring deze producten zelf niet afne'emt. Zoo
liepen er eenigen tijd reeds vergevorderde
besprekingen met het buitenland over den
verkoop van torpedo-carriers. De zaak was
zoo goed als in kannen en kruiken, toen
men de vraag stelde of de Nederlandsche re
geering ze ook had afgenomen.
Dit was niet het geval en men heeft de
buitenlandsche order toen niet gekregen.
Steeds weer wordt den heer Koolhoven de
vraag gesteld, waarom de Nederlandsche
Iuchtvaartm'ij. geen gebruik maakt van het
type vliegtuigen, dat deze industrie aan
Zwitserland heeft geleverd. Onwillekeurig
denkt men dan in het buitenland, dat er
iets met die toestellen niet in den haak is.
Ik kan niet begrijpen, zoo zeide de heer
Koolhoven ons, waarom de regeering zoo
weinig belangstelling toont voor onze in
dustrie.
Gunstige symptomen.
Er is zelfs van officieele zijde nog geen
bezoek gebracht aan den nieuwen Koolho-
venjager, die wij hebben gebouwd. Op het
oogenblik wordt er in de Koolhovenfabriek
gewerkt aan de orders voor de Fransche
regeering en aan de staart van de op
dracht, die men destijds van het Departe
ment van Koloniën heeft gekregen. Wan
neer men de opdracht van Frankrijk niet
zou hebben gekregen, zouden er thans 650
menschen-op straat staan. Thans zijn er
symptomen, die er op wijzen, dat men ver
andering wil brengen in den toestand zoo
als die tot nu toe Heeft bestaan.
De mededeeling van den aankoop van
nieuwe toestellen in het buitenland heeft
zich inmiddels reeds ter beurze doen gevoe
len. De Fokker-aandeelen zijn n.1. Zaterdag
j.1. met 25 procent gedaald.
Bij dit onderhoud deelde de heer
Koolhoven ons mede, dat men In
zijn fabriek is begonnen met den
bouw van een Koolhoven-Oceaan-
vliegtnigboot, die 100 ton zal meten
Het zal plaats bieden aan zeventig
passagiers. Hiermede zal men in 20
uur naar en in 16 uur van Amerika
kunnen vliegen. Over trwee en half
jaar hoopt men met den bouw ge
reed te zijn.
Ik ben hiertoe besloten, zoo zeide de heer
Koolhoven omdat ik er van overtuigd ben,
dat de oceaanvliegbooten een prachtige toe
komst tegemoet gaan. Ik durf te zeggen,
dat de toekomst voor de vliegboot is. Het
bouwen van groote landvliegtuigen is geld
verspilling.
Hét toestel om een verbinding met
Indië te onderhouden, zal in de toe
komst de vlieeboot zijn. Men is dan
niet meer gebonden aan vliegvelden
op dergelijke trajecten en er is nu
eenmaal veel meer water op de we
reld dan land.
De vliegvelden zullen alleen gebruik!
worden voor bet verkeer met kleine toe
stellen. Een kleine vliegboot daarentegen
acht ik een ondingi
Het lot van de kleine landtoestellen.
Vliegbooten van het-type, welke ik thans
op stapel heb gezet, bieden een uitstekend
rendement. Het stoomschip „Noordam" b.v.
vervoert in 7 dagen 120 passagiers naar
Amerika. Een vliegboot, die 70 passagiers
vervoert, heeft voor een dergelijk traject
maar 20 uur noodig. Waarom zou men
kostbare vliegvelden aanleggen om groote
vliegtuigen te doen landen, wanneer wij
zelf landingsplaatsen voor watervliegtuigen
voor het grijpen hebben? B.v. de Oude
Maas, het Brasemermeer, de Zuiderzee, hit
Hollandsch Diep, de Westeinderplas. De
twaalf en een half millioen gulden aan 'n
vliegveld besteed kunnen direct in materi
aal gestoken- worden. Ik moet nog altijd
zien, dat een vliegtuig van dezelfde grootte
als mijn oceaanboot behoorlijk op Waalha
ven zal kunnen landen! De kleine landtoe
stellen zullen in de toekomst worden ge
bruikt om de .passagiers van de groote
vliegbooten naar hun plaats van bestem
ming te brengen, wanneer zij met behulp
van kleine motorbooten aan land zijn ge
zet, zoo besloot de heer Koolhoven het on
derhoud.
Tot een bedrag van 300 mil
lioen Zwitsersche francs.
Naar het Hsb. ter oore komt moeten er op
het oogenblik besprekingen worden ge
voerd over de plaatsing van een Fransche
leening in Zwitserland en Nederland, tot
een bedrag van 300 millioen Zwitsersche
francs.
De leening zou eventueel den vorm aan
neming van notes met een looptijd van zes
jaar. Daar de besprekingen nog van voor-
loopigen aard zijn, kan over de modalitei
ten van de leening natuurlijk nog niets
worden gezegd.
Zij zou naar het heet, dienen, tot aflos
sing van Fransch schatkistpapier op de
Zwitsersche markt, doch het lijkt waar
schijnlijk, dat eventueel een deel ook zou
kunnen dienen voor aflossing van de spoor-
wegleeningen, daar zooals bekend de groote
Fransche leening, die hier onlangs is uit
gegeven en die diende tot aflossipg van de
spoorwegleeftiingen. niet ten volle is ge
plaatst.
Met het oog op de sterke kooplust, die er
aan den dag treedt vooi het Fransche
schatkistpapier, wil men blijkbaar thans de
voorkeur geven aan dezen tusschenvorm, nl.
een leening met een looptijd van zes jaar.
ALS IN SEPTEMBER:
GEDEELTELIJKE MOBILISATIE
EN TROEPENCONCENTRATIE.
200.000 Duitsche soldaten
marcheeren op
De ontwikkeling van den toestand
in Midden-Europa begint weer merk
waardig veel te lijken op de gebeur
tenissen in de spannende September
dagen. Er zijn weer mededeelingen
over gedeeltelijke mobilisatie in Tsje
cho Slowakije en van Duitsche troe
penconcentraties.
Vernomen wordt, dat in de nabij
heid van de DuitschTsjechische
grens belangrijke troepenbewegin
gen hebben plaats gevonden.
Volgens inlichtingen uit goede
bron, die Havas echter onder alle
voorbehoud publiceert, zouden deze
troepenbewegingen in totaal 200.000
man omvatten. Een groep van het
leger zou te Dresden samengetrok
ken zijn, de tweede te Leipzig en
Chemnitz en de derde te Weenen.
RESERVISTEN TE MUENCHEN
OPGEROEPEN.
Gisteren zijn te Muenchen plotseling re
servisten van de lichting 1913 opgeroepen.
Velen hunner moesten hun werk in den
steek laten. In den loop van den dag is een
aantal troepentreinen naar Weenen ver
trokken.
Van te voren had het ministerie van pro
paganda reeds doen weten, dat de troepen
bewegingen verband hielden met de voor
bereidingen voor den troepenschouw, die
Hitier te Weenen zal afnemen in verband
met de herdenking van den Anschluss.
Poolsch-Oekrainsche grens versterkt.
Volgens berichten uit Autonomistische
Slowaaksche bron, welke uit Bratislawa te
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT,
Verwachting: Meest matige W
tot N.W. wind, betrokken tot
zwaar of half bewolkt, kans
op lichte regen- of hagel
buien, vooral in het Noor
den, guur weer.
Alg. vooruitz.: Wind tusschen
West en Noord, guur weer.
Boedapest zijn ontvangen, zou de Poolsch-
Oekrainsche grens versterkt zijn.. Aan den
Hongaarschen kant worden soortgelijke
maatregelen genomen.
Duitsche troepenbewegingen naar
de grens.
De Duitsche troepenbewegingen in de af
geloopen weken in Beieren zijn groot genoeg
geweest om de aandacht te trekken. Zij heb
ben het onderwerp gevormd van gesprekken
onder het publiek.
Deze troepenbewegingen zijn sterker dan
gewoonlijk geweest en zijn waargehomen op
de openbare groote wegen in Beieren in de
richting van Salsburg terwijl sommige troe
penverplaatsingen van Neurenberg naar
München geschiedden.
De betrokken troepen waren voor het mee-
rendeel gemechaniseerde detachementen,
sommige met licht geschut.
Luchtafweerkanonnen en pantserwagens,
lange colonnes gemechaniseerde troepen met
licht geschut, zijn onlangs getrokken door de
straten, zeer vroeg in den morgen. Tijdens
het weekeinde waren de Münchensche stra
ten vol colonnes luchtafweertroepen met ka
nonnen.
Op den autoweg van München naar Salz-
bui'g heeft zich de laatste twee dagen een
stoet voortbewogen van zware vrachtwagens
met troepen.
Praag zal opnieuw zwichten voor de Duitsche eischen
HITLER ACHTER TISO, DEN AFGEZET-
TEN PREMIER.
Naar alle waarschijnlijkheid zal de geschiedenis zich
herhalen en Praag zwichten voor de Duitsche eischen.
Tiso, de afgezette Slowaaksche premier, heeft een onder
houd met Hitier gehad en is reeds weer in Slowakije terug.
Van semi-officieele zijde wordt vernomen, dat Tiso
president Hacha heeft verzocht het Slowaaksche parlement
tegen hedenochtend tien uur te Bratislava bijeen te roepen.
Verklaard wordt, dat het verzoek van Tiso om een
buitengewone parlementszitting is afgekomen als gevolg
van zijn bespreking te Berlijn met Hitier. Hacha heeft het
verzoek ingewilligd.
Het Slowaaksche parlement zal moeten beslissen over
de toekomst van Slowakije.
De aanneming van de in waarheid Duit
sche eischen zullen heden, in den landdag
worden bekend gemaakt.
Te Praag wordt van semi-offici
eele zijde vernomen, dat Duitsch-
land de centrale regeering te Praag
verzoekt:
1. Slowakije het recht op zelfbe
schikking te geven.
2. den Tsjechischen minister van
landsverdediging, generaal Sirovy,
en minister van binnenlandsche za
ken, Fischer, te vervangen.
3. Waarborg te geven voor de be
scherming der Duitsche minderhe
den in Botfemen en Moravie.
Geen Europeesche crisis verwacht
Duitsche kringen verwachten niet, dat
de Tsjechische regeering onredelijk zal blij
ken en men verwacht geen volslagen Euro-
peesclie crisis.
Men verwacht echter, dat de Praagsche
regeering zal aftreden-.
Gespannen aandacht van Hongarije.
De houding van Hongarije ten opzichte
van de Slowaaksche crisis is er een van
pijnlijk gespannen belangstelling.
De onafhankelijkheid van Slowakije zou
niet alleen het einde betcekenen van de
hoop ooit Bratislava terug te krijgen, doch
zou de geheele noordelijke grens van Hon
garije, evenals de westelijke grens tegen
Duitschland, of in ieder geval tegen een
Duitschen vazalstaat aan doen liggen.
Het gewicht van den Duitschen invloed
zou aldus steeds zwaarder worden.
Verbitterde toon der Duitsche pers
De Duitsche pers heeft de laatste twee
dagen zeer scherpe artikelen gepubliceerd
tegen „de terreur der Tsjechen, die na Mün
chen niets hebben geleerd". De bladen be
schuldigen Praag opzettelijk twist te hebben
gezocht. Zij maken melding van molesta
ties van Slowaaksche vrouwen en mishan
deling van Slowaaksche mannen.
In Bratislava
wordt volgens het D.N.B. den toestand steeds
dreigender. De Tsjechische militaire hebben
de laatste uren iedere terughoudendheid op
gegeven. Sidor is, naar het schijnt, den toe
stand niet meer meester. Zwaar gewapende
Tsjechen houden den aanlegsteiger bezet. In
het Landesmuseum, dat tegenover de Dou
aneburg en ook tegenover het huis der Duit
sche partij een domineerende positie in
neemt, zijn machinegeweeren in stelling ge
bracht. Ook het Universiteitsgebouw, dat
vooral in gunstige strategische positie ligt
tegenover het regeeringsgebouw, hebben
zwaar gewapende troepen bezet. Ook daar
werden talrijke machineweren in stelling
gebracht. Het aantal tanks, dat in de Ste-
fanik- en de Hurbunkazerne aangekomen is,
wordt op meer dan vijftig geraamd.
Dr. Benesj weer op het tooneel?
Op de hoogte gesteld van het uit Nationaal-
Socialistische bron afkomstige gerucht,
waarbij werd beweerd dat zijn vrienden in
Tsjecho-Slowakije een putsch zouden voor
bereiden, heeft dr. Benesj aan de pers het
volgende communiqué verstrekt: Dr. Benesj
kan geen enkele verklaring afleggen, dan
dat hij niet langer een politiek man is en
geen enkel contact heeft met Europeesche
kringen.