CHAMBERLAIN
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
kondigt den
dienstplicht aan
Eigen reporter naar
de vlootschouw
Hitier „geen tijd"
voor Brittannië
Vertrouwen in de
Belgische regeering
Soldaten noodig voor
onze West!
Overeenstemming tusschen
Engeland en Roemenië
Een vliegveld
bij Hilversum
De plaatsvervanging
van dienstplichtigen
Patrouillebooten
die niet deugen
Laan, Scha gen, Tel. 20.
DONDERDAG 27 APRIL 1939. 83e Jaargang. No. 10865.
Ufcgowr Set KV. UHg.-M* „Ho*o«<fc NootdeffewoHfec"
ri'fom'oiit
200.000 MAN ONDER DE WAPENEN.
OEFENINGSTIJD ZES MAANDEN.
Gisteren heeft minister-president Chamberlain in het
Lagerhuis den dienstplicht aangekondigd voor jongeman
nen van 20 en 21 jaar Ze zullen een opleiding van zes
maanden ontvangen en daarna kunnen ze toetreden tot
het territoriale leger voor den tijd van drie en een half
jaar. Naar schatting zullen 250.000 a 300.000 jongelieden in
dienst moeten treden. Verder heeft de regeering besloten
de volgende week een reserve en hulptroepenwet in te
dienen.
Chamberlain heeft het besluit der regee
ring uitvoerig gemotiveerd.
Na voltooiing hunner opleiding, zoo deelde
Chamberlain verder mede, zullen de opge
roepen jongemannen in de gelegenheid wor
den gesteld, voor 31/2 jaar dienst te nemen in
het territoriale leger. Doei\ zij dat niet, dan
gaan ze over naar een speciale reserve van
het staande leger.
Voor het geregelde leger, de vloot en de
luchtmacht zal het vrijwillige karakter Van
de dienstneming gehandhaafd worden.
De regeering is verder voornemens, nieuwe
maatregelen te nemen tot beperking van oor-
logs-winstmakerij in vei'band met het bewa
peningsprogramma. Zij stelt zich op het
standpunt, dat, als er oorlog komt, speciale
wetten van kracht dienen te worden, waar
bij bijzondere straffen worden gesteld op het.
maken van oorlogswinst en de vergrooting
van winsten of persoonlijken rijkdom be
perkt wordt ten behoeve van don staat.
Chamberlain herinnerde er aan, dat hij
indertijd verklaard heeft dat in vredestijd
geen dienstplicht zou worden ingevoerd.
„Wij zijn", zei de hij, „thans wel niet in oor
log, doch niemand kan beweren, dat dit een
vredestijd is in den zin, waarin dit woord
met recht kan worden gebruikt. Het thans
genomen besluit getuigt inlusschen van En-
^elands vasten wil, daadwerkelijk een rol te
spelen bij bet verzekeren van den vrede".
De conscriptie is voorloopig.
Ik zeg „voorloopig", zei Chamber
lain, omdat ik er op wil wijzen, dat
de regeeringsvoorstellen, die vervat
zijn in een tweede wetsontwerp, dat
tegelijk met het eerste zal worden
ingediend en den naam „wet inzake
de militaire opleiding" zal dragen,
van lijdelijken aard zullen zijn. He*
ligt in de bedoeling, dat de bevoegd
heden op grond van de wet voor
drie jaar zullen gelden, doch als op
een vroegeren datum de regeering
van oordeel zou zijn, dat de omstan
digheden zoodanig gewijzigd zijn,
dat de bevoegdheden niet langer
noodig zijn, dan kunnen zij door
den „geheimen raad" worden opge
heven. Daarentegen kan de geldig
heidsduur van de wet door het par
lement van jaar tot jaar verlengd
worden.
OPPOSITIE
Nadat Attlce (Labour) had betoogd, dat
het besluit der regeering verdeeldheid, in
de gelederen zou zaaien, en op krachtig ver
zet zou stuiten, nam Sinclair, de leider der
liberale oppositie het woord. Spr. vroeg
waarom er geen overleg met de oppositie
was gepleegd alvorens de belofte van Cham
berlain om geen dienstplicht in te voeren,
in vredestijd, herzien werd. Hij zeide, dat
de oppositie er recht op had, geraadpleegd
te worden, al was het alleen maar wegens
haar krachtige overtuiging ten aanzien van
het beginsel van vrijwilligen dienst en het
stijgende succes bij de aanwerving voor dien
dienst.
Chamberlain gaf Sinclair de verzekering
dat het niet de bedoeling was geweest, on
hoffelijk te zijn, of de gebruikelijke vormen
te verwaarloozen, doch er was geen tijd om
meer te doen dan den leider der oppositie
cn de leden van het vakvereenigingscongres
van de voorstellen in kennis te stellen.
Toen Lansbury en Bevan de gedachte op
perden, het debat langer dan een dag te
doen duren, verklaarde de premier, dat er
deze week nog andere gebeurtenissen plaats
grijpen en dat hij een spoedige beslissing
van bet buis gewenscht achtte.
In het Hoogerhuis, waar Lord Stanbope
een geheel gelijkluidende rede hield over
bet voorstel tot invoering van den dienst
plicht als die van Chamberlain in het La
gerhuis, zal heden eveneens over de regee-
ringsmotie gestemd worden.
Nader wordt nog gemeld, dat de Labour-
fractie in het Lagerhuis een motie heeft in
gediend, waarin het afwijken van het prin
cipe van den vrijwilligen dienst wordt be
treurd en het wetsontwerp wordt gequa-
lificeerd als:
„Een verder bewijs, dat de wijze,'waarop
de regeeringen in deze kritieke tijden 's
lands belangen behartigt, het vertrouwen
van land en Lagerhuis niet verdient.
Direct in dienst!
Reuter meldt nog dat dc voorbereidingen
voor de invoering van den dienstplicht reeds
zoover gevorderd zijn, dat reeds een of
twee dagen na goedkeuring van het wets
ontwerp door het parlement, de eerste dienst
plichtigen zullen kunnen worden opgeroe
pen.
Naar schatting zal Engeland, na de in
voering van den dienstplicht, zelfs in den
door Chamberlain aangekondigden vorm,
beschikken over een militaire macht van
meer dan een millioen man.
Hierbij zijn niet gerekend de Engelsche
troepen in Britsch-Indië en Bui-ma.
Fel verzet tegen dienstplicht
verwacht
Onordelijkheden in de Bri*sche
werkplaatsen?
Het Schotsche vakvereenigingscongres, dat
'c Ruthesay vergaderde, heeft gistermiddag
zijn arbeid plotseling onderbroken, toen het
bekend werd, dat de regeering besloten had
een dicnstplichtontwerp in te dienen. De al-
gemeene raad achtte den toestand zoo ern
stig, aldus zegt men, dat hij de aangele
genheid in een bijeenkomst wenschte te he
spreken. De president van de „Amalgamated
Engineering Union" heeft tegenover dc pers
verklaard: „Als dienstplicht in een of an
deren vorm zou worden aanvaard, zouden
wanordelijkheden in de werkplaatsen niet
uitblijven."
Het Schotsche vakvereenigingscongres
heeft een motie aangenomen, waarin het
verklaart, vijandig te staan tegenover iede-
ren vorm van verplichten militairen dienst.
Engeland kan geen kruiser
missen
Inplaats van met den slagkruiser
Repulse, het Britsche Koningspaar
per passagiersschip naar Ameri
ka?
Toen de Engelsche Koning eergisteren
met Chamberlain confereerde, is volgens de
Daily Express ook gesproken over het be
zoek dat het Britsche koningspaar binnen
kort aan Amerika zal brengen. Men weet
dat de overtocht zou geschieden per slag
kruiser Repulse. Overwogen zou nu zijn, het
Koningspaar per passagiersschip over te
brengen. Men acht het noodzakelijk dat
een oorlogsbodem als de Repulse dicht bij
huis blijft met het oog op den internatio
nalen toestand. Marine-experts hebben ge
concludeerd, dat het vertrek van dc Re
pulse en dus de afwezigheid van 8 Mei lot
22 Juni niet verantwoord is. Er is echter
nog meer. De Repulse zou begeleid worden
door negen destroyers. Dan zijn twee 9100
kruisers, de Southampton cn de Slieffield,
momenteel niet beschikbaar, zoodat de
Britsche vloot door een cn ander wel zcts;
verzwakt zou zijn.
Duitschland heeft drie lichtbewapende
„vestzakslagschepen", de „Duitsphland", de
„Graf von Spree" en de „Admiraal Scheer',
ieder met een snelheid van 26 knots, zes '11
inch kanons, zes 4.1 inch luchtafweerge
schut en acht 5.9 inch-kanons. Alleen de
drie Britsche slagkruisers zijn in staat deze
oorlogsbodems te weerstaan, en wel de Re
pulse, de Hood en de Renown. De laatste
twee zijn elders. Men wijst er op dat gedu
rende de eerste zes maanden van het af-
geloopen jaar zeven-en-twintig Britsche
handelsschepen bij Spanje in den grond zijn
gehoord en dus bescherming noodzakelijk is.
Of reeds een besluit genomen is, is nog niet
bekend.
Demonstraties op de Nieu
we Maas.
De Koningin vertrekt mor
gen naar IJmuiden.
Aan de vlootschouw, welke Za
terdagmiddag a.s. op de Nieuwe
Maas te Rotterdam zal plaats heb
ben, zullen tien oorlogsbodems
deelnemen, benevens vijf vliegtui
gen van het vliegkamp de Kooij en
vijf vliegtuigen van de Mok.
Onze eigen verslaggever gaat aan
boord, teneinde onzen lezers een in
teressante reportage te geven van
de vlootschouw en van de hoogst
belangwekkende militaire demon
straties, welke op het programma
staan en reeds Vrijdagmiddag be
ginnen.
Mocht het weder gunstig zijn, dan
zal H. M. de Koningin het fraaie
schouwspel met Hare tegenwoordig
heid opluisteren, waartoe Zij zich
dan aan boord van den kruiser
Tromp zal begeven.
Reeds morgenochtend vertrekt dc
Vorstin naar IJmuiden, waar de oor
logsbodem de komst van de Hoo-
ge Bezoekster afwacht.
Staking in werkverschaffing
Loonconflict bij Amersfoort.
In de werkverschaffing in den Treek, een
landgoed bij Amersfoort, waar onder leiding
van de Ned. Heide Mij. ontginningswerk
zaamheden worden uitgevoerd, is gisteren
een staking uitgebroken, waarhij een vijf
tigtal arbeiders zijn betrokken. liet betreft
hier een loonconflict. Volgens van arbci-
derszijde verstrekte inlichtingen varieert 't
loon van twaalf tot zeventien gulden per
week, terwijl hij andere werkverschaffingen
meer wordt uitgekeerd.
Sir Neville Henderson door een
Staatssecretaris ontvangen.
Ontstemming in Engeland.
De Britsche ambassadeur Henderson heeft
zich gisteren om kwart over 12 naar het
ministerie van buitenlandsche zaken be
geven, waar hij door staatssecretaris von
Weiszaeker werd ontvangen.
Omtrent het onderhoud zijn nog geen bij
zonderheden bekend, terwijl het evenmin
bekend is, of de ambassadeur een boodschap
heeft overgebracht.
Men gelooft, dat hij de Duitsche regec-
ring in kennis heeft gesteld van het be
sluit der Britsche regeering tot invoering
van dienstplicht.
Het is wel aan te nemen, dat Henderson
niet meer door Hitier of Von Ribbentrob
zal worden ontvangen voor begin van de
volgende week, dus in geen geval voor het
uitspreken van Hitiers rede. De ontstem
ming in Engeland over de beleediging Hen
derson, „den hoogsten woordvoerder van het
rijk", aangedaan, blijft zeer groot. De Brit
sche regcering moet dus wel een zeer goe
de reden hebben Henderson nogmaals con
tact te laten zoeken Blijkbaar wil men, kost
wat kost. trachten Hitier nog te kalmeeren.
Of deze poging succes zal hebben, zal dus
den dag van morgen leeren. De Britsche
bladen ironiseeren met hooghartige spot wat
zij overdreven Duitsche gewichtigheid noe
men. Selkirk Panton, de Staff reporter van
de Daily Express, schrijft uit Berlijn:
De Duitsche bladen zeggen, dat Hitier en
von Ribbentrop het „zeer druk" hebben cn
op het oogenblik „hoopen vreemde diplo
maten ontvangen".
De radicale nazi's, schrijft hij verder, zien
in de weigering om Henderson te ontvan
gen, een zegevierende snauw aan Engeland
Zij juichen, dat het Rijk koelwe»; zijn schou
ders ophaalt voor. de Britsche diplomatie.
De Amerikaansche bewapening
Aanleg van vloot- en luchtbases.
Roosevelt heeft, volgens Un. Press, het
congres gevraagd, hem 31 millioen 621 dui
zend dollars toe te staan, om onmiddellijk
een begin te maken met den bouw van
een reeks vlootbases in Alaska, het Zuiden
van den Stillen Oceaan, West-Indië en Flo-
rida, welke 66 millioen dollar moeten kos
ten.
Ook heeft hij het Huis gevraagd, de com
missie toestemming te geven tot het af
sluiten van contracten tot een totaal be
drag van 65 millioen dollar voor een geheele
reeks luchtbases. Dit verzoek werd gister
avond door den president geteekcrod.
Men schat de geheele begrooting van ma
rine over 1039 op 800 millioen dollar, hetgeen
een record in vredestijd beteekent.
Kamer keurt de volmachten goed.
De Belgische Kamer heeft met 104
tegen 84 stemmen en 5 onthoudingen
het wetsontwerp, waarbij de regee
ring speciale volmachten worden
verleend, aanvaard.
Tevoren heeft de Belgische minister van
financiën uitvoerig gesproken over den be
narden financieelen toestand en de nieuwe
belastingen. Over de devaluatiegeruchten
zeide minister Gutt volgens de N.R.Crk:
„Ons eenige antwoord op deze geruchten
is de samenstelling van een stevige regee
ring, die zal weten te handelen. Een deva
luatie van den Belgischen franc in de hui
dige omstandigheden zou een misdaad zijn.
Spr. zei het den Franschen minister Rey-
naud na, dat het heter is een nieuwe belas
ting in te stellen dan tot valsche munte-
rij over te gaan. Ik zeg en herhaal, aldus
de minister, dat de devaluatie een afzetterij
zou zijn. Technisch gesproken is het onzin
aan devaluatie te denken. Mocht toch nog
een devaluatie onvermijdelijk worden, dan
zou dit geenszins aan de Nationale Bank of
aan de regeering moeten worden toegeschre
ven. Alleen een verlenging van de regee-
ringsloosheid, waaraan het land ten prooi
is geweest, zou zulks kunnen mogelijk ma
ken.
De „merkwaardige figuren" in het Belgi
sche Parlement Degrelle, Grammens en de
technocraat Frenssen zijn aan het woord
geweest.
De communisten riepen aan het adres
van Degrelle: „Knecht van Berlijn". Maar
Degrelle zette te midden van het tumult
zijn rede voort. Hij pleitte voor verstand
houding tusschen Vlamingen en Walen, be
weerde verder nog, dat België zoowel oeco-
nomisch als militair in groot gevaar ver
keert en legde de schuld voor de ontredde
ring van het land en van Europa op het
Marxisme.
Herhaaldelijk door de socialisten geïnter
rumpeerd, besloot hij met den hekenden
kreet: „Rex zal overwinnen!"
Grammens stelde een aantal vragen be
treffende de toepassing van de taalwetten,
aan de regeering, speciaal de Vlaamsche
ministers, en gaf hun de stellige verzeke
ring, dat, indien de eentaligheid van het
Vlaamsche land niet ten spoedigste werke
lijkheid werd, en zijn gestrafte medewer
kers geen amnestie bekomen, hij zijn actie
zal hervatten.
Frenssen, ae langharige Antwerpsqhe tech
nocraat, was de laatste ingeschreven spre
ker voor de algemeene discussies. Zijn dof
fe stem maakte hem moeilijk verstaanbaar.
Hij beweerde, dat zoolang de grondslagen
van de kapitalistische oeconomie niet ge
wijzigd zijn, niets goeds verricht kan wor
den. Het talenvraagstuk zou hij oplossen
door middel van het Esperanto, dat op alle
scholen in België moest worden onderwezen
Regeering stelt een onderzoek in,
Dc regeering heeft, naar de Tel. verneemt,
doen nagaan, hoeveel gewezen dienstplich
tigen uit Nederland, reserve-officieren en
andere oudgedienden zich op het oogenblik
in Suriname en op Curagao bevinden, waar
zij dan een ambtelijken of particulieren
werkkring hebben, en laten bekijken of zij,
en zoo ja, hoe en waar zij eventueel inge
schakeld zouden kunnen worden in de ver
dediging van de Zuid-Amerikaansche dee-
len van het Koninkrijk.
Aan een invoering van dienstplicht in
eenigerlei vorm', zooals deze in Ned. Indië
voor Europeanen bestaat, wordt voor de
West niet gedacht.
Dit nummer bevat 8 pagina's
Echter nog geen wederzijdsche
garantie.
Rusland het struikelblok. -
De Roemeensche minister van Buitenland
sche Zaken Gafencu is gistermiddag om half
vijf uit Londen naar Parijs vertrokken.
Gafencu stelt zich voor, na zijn bezoek aan
Parijs, zijn reis te onderbreken te Rome en
Belgrado.
Officieel communiqué.
In een communiqué van het Engelsche
ministerie van buitenlandsche zaken wordt
medegedeeld, dat Gafencu's bezoek aan Lon
den een welkome gelegenheid heeft gebo
den voor een gedachtcnwisseling tusschen
den Roemcenschen diplomaat en den Engel-
schen president en den minister van bui
tenlandsche zaken.
De bijeenkomsten werden geken
merkt door oen zeer groote open
hartigheid en hartelijkheid aan bei
de zijden en hebben er toe gediend
den nadruk te leggen op de alge
meene overeenstemming van opvat
ting, welke tusschen de beide regee
ringen bestaat nopens de aan de or
de zijnde vraagstukken.
Roemeensche kringen verklaren, dat de
volledige overeenstemming waarvan in dit
communiqué wordt gesproken, een feit is en
geen gelegenheidsfrase.
Een teer punt.
Men is hij de Roemeensch—Engelsche
besprekingen ongetwijfeld uitgegaan
van de Britsche garantie aan Roe
menië, doch het schijnt, dat een \ve-
derkeerigc garantie nog niet is ge
geven. Het struikelblok voor Roeme
nië, om toe te treden tot een ideolo
gisch blok, vormt de verhouding tot
Rusland, een uiterst teere aangele
genheid.
Er schijnt een nieuw handelsverdrag tus
schen heide landen op komst te zijn, waar-
hij de Roemeensche export naar Groot-Brit-
tannië aanzienlijk verruimd zal worden.
DE BILT SEINT:
Verwachting: Meest matige, la
ter wellicht toenemende N
tot N.O. wind, in het N. hel
der tot licht of half bewolkt
droog weer. koude ochtend
overdag zelfde temperatuur.
Alg. vooruitz.: Aanhouden van
het gure en schrale weer m
nachtvorsten, later eenige
toename der bewolking.
Een der belangrijkste sportvlieg-
centra der toekomst.
Naar wij vernemen, zal nog in den loop
van dit jaar het vliegveld „Gooi" te Hil
versum, nabij de Loosdrechtsche plassen,
in gebruik genomen worden, waardoor ein
delijk wordt voorzien in een lang gevoelde
behoefte.
Venvacht mag worden, dat het vliegveld
„Gooi" zich tot een der belangrijkste sport-
vliegcentra van Nederland zal ontwikkelen,
gezien de zeer gunstige ligging. Indien de
toestand van het terrein dit veroorlooft, het
geen wordt aangenomen (hoewel de aanleg
is voltooid moet de grasmat langs natuurlij
ken weg voldoende hardheid verkrijgen),
zal de officieele opening in Augustus a.s.
plaats vinden.
loozen en werkenden.
Hef onderscheid tusschen werk-
Ir. J. W. Albarda heeft den minister van
Defensie de volgende vragen gesteld:
Welke zijn de gronden voor 's ministers
besluit ter vervanging van diegenen der
wegens de buitengewone omstandigheden
onder de wapens geroepen dienstplichtigen,
die om aanvaardbare redenen voor onthef
fing van de buitengewone werkelijke dienst
in aanmerking komen, uitsluitend werklooze
dienstplichtigen op te roepen?
Heeft dc minister hij het overleg met
eenige zijner ambtgenooten dat aan dat be
sluit is voorafgegaan, zich rekenschap ge
geven, dat door de uitvoering daarvan ve
le werkloozen voor geruimen tijd de kans
kunnen verliezen opnieuw een plaats in het
bedrijfsleven tc vinden en acht de minis
ter daardoor die werkloozen niet zeer
zwaar getroffen?
Zou de minister het niet billijk achten, in
dien werkloozen cn werkenden, voorzoover
deze voor het bedrijfsleven of voor gewich
tige diensten niet onmisbaar zijn. op den-
zelfden voet worden behandeld en wil de
minister, alsnog overwegen zijn besluit in
deze zin te wijzigen, hetzij door voor de
plaatsvervanging gebruik te maken van
vrijwilligers uit de lichtingen 1924 en la
tere jaren, hetzij door dienstplichtigen van
deze lichtingen onder de wapens te roepen,
zonder onderscheid te maken tusschen werk
loozen en anderen?
Onze Oost
Niet snel genoeg.
De op het Marine-etablissement te Soerabaja
gebouwde patrouillebooten voor de bewa
king van Soerabaja van de zeezijde en voor
de communicatie van de Quantas-vlicgboo-
ten met den wal, die f 35.000 per stuk heb
ben gekost, zijn, naar de Tel. meldt, geble
ken van weinig waarde te zijn, aangezien
de voorgeschreven snelheid bij lange na niet
gehaald kan worden. De commandant der
zeemacht heeft onmiddellijk practische
maatregelen genomen om alsnog te verkrij
gen wat noodig is, doch intusschen is veel
geld verknoeid.
Op het Marine-etablissement te Soerabaja
is een drietal motorbootcn gebouwd, welke
bestemd waren om ter beschikking te wor
den gesteld van den Australischen Quantas-
vliegdienst. Deze maatschappij gebruikt
vlicgbooten en zoodra deze op het water zijn
neergestreken, is, voor een goede service,
verbinding met dén wal noodig door snel-
loopcndc motorbooten. Deze zijn bovendien
noodig om controle uit te oefenen in het
wateroppervlak, waarin de vliegbootcn moe
ten dalen, ten einde te voorkomen, dat zich
daar prauwen, drijvende voorwerpen of an
dere obstakels bevinden, welke het neer
strijken kunnen heiemmeren.
De opzet was, dat deze booten, die gesta-
tionnoord zouden worden te Koepang, Bima,
Soerabaja, en Tandjong Priok, een snelheid
zouden hebben van 15 mijlen en gecomman
deerd zouden worden door een officier van
de Gouvernementsmarine.
