ertog van Windsor
pleit voor
den vrede
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Ernstig beroep
op de leiders
der volkeren
Engeland licht Japan in
Inkrimpen van
steunverleening
Hollaodsche melkknecht in
Duitschland vermoord
Moordaanslag na
echtscheiding
Economische samenwerking
met onze Oost
crCo u runt
Laan,
DINSDAG 9 MEI 1939.
Schagen, Tel. 20.
83e Jaargang. No. 10875.
KV. Utg.-Miy WwdMwiliw'
jd-
id,
De Hertog van Windsor (ex-koning van
Engeland) heeft gisteravond vanuit Verdun
een radiorede gehouden tot de Vereenigde
Staten.
Nu ik, zoo zeïde hij o.m.. van deze histo
rische plaats tot us preek, hen ik mij diep
bewust van de tegenwoordigheid van het
[groote gezelschap der dooden en ik ben er
van overtuigd, dat zij, zoo zij hun stem
konden laten hooren, met mij zouden zijn
in wat ik ga zeggen.
Ik spreek voor niemand dan mij
zelf en zonder voorkennis van eeni-
ge regeering. Ik spreek alleen maar
als soldaat uit den laatsten oorlog,
wiens vurigste bede is, dat zulk een
wreede en vernietigende waanzin zich
nooit meer van de menschheid mees
ter zal maken. Ik verbreek mijn vrij
willig stilzwijgen thans alleen in
verband met het duidelijk aanwezige
gevaar, dat wij alleen nader kunnen
komen tot een herhaling van de gru
welijkste gebeurtenissen, die zich een
kwart eeuw geleden hebben voorge
daan.
De ernstige spanning in den tijd, waarin
•Wij leven, dwingen mij, mijn stem te ver
heffen, om uiting te geven aan het alge
meen verlangen, verlost te worden van de
vrees, waarin wij leven en terug te keeren
tot normale omstandigheden.
Ik kan mij niet beroepen op bijzondere
staatsmanskennis, doch ik heb tenminste
het groote geluk de wereld te bereizen en
zoodoende de menschelijke natuur te kun
nen bestudecren. Deze waardevolle ervaring
heeft bij mij de diepe overtuiging gewekt,
dat er geen land is, welks volk oorlog
wenscht. Ik geloof, dal dit geldt voor de
Duitsche natie, zoowel als voor de Britsche
natie, waartoe ik behoor en de Fransche na
tie, op wier vriendeiijken grond ik thans
woon.
De vraagstukken, die ons op dit oogeniblik
be<zig houden, zijn slechts de weerspiege
ling op grooter schaal van de afgunst en
achterdacht van het alledaagsche leven. In
ons persoonlijk contact streven wij er allen
naar, in harmonie met onze medemenschen
te leven, anders zou de moderne beschaving
nooit ontstaan kunnen zijn!
Gaan wij thans die beschouwing ver
woesten, door internationaal niet te doen,
wat wij indiVideuel geleerd hebben wel te
doen?
Na gewezen te hebben op het ontmoedi
gende van alle schadelijke propaganda en
zijn leedwezen te hebben uitgesproken over
het gebruik van woorden als omsingeling
en agressie, besloot de hertog, dat in brec-
deren geest dan van zuiver persoonlijke of
nationale belangen naar vrede moet worden
gestreefd.
Uit naam van hen, die in den laat st en
oorlog vielen, doe ik een dringend beroep,
zeide hij, op alle politieke leiders, zich
vastberaden van deze taak te kwijten. Ik
doe een beroep op hen uit naam van de
levenden, wier bestaan en geluk in hun
handen is en ik doe in het bijzonder een
beroep op hen uit naam van de heden-
daagsche jeugd, met al haar onschatbare
mogelijkheden van toekomstig nut voor de
menschheid!
Gezantschap der Sovjet-Unie
te Boekarest?
Potemkin heden te Warschau.
Na het bezoek van den plaatsver-
vangenden volkscommissaris van
Buitenlandsche Zaken der Sovjet
Unie aan Boekarest, wordt in wel
ingelichte kringen aldaar vernomen,
dat de Sovjetregeering binnenkort
een gezant te Boekarest zal benoe
men.
Sinds een jaar worden de zaken der Sov
jet Unie te Boekarest door een zaakgelas
tigde geleid.
Hedenavond wordt Potemkin te Warschau
verwacht. Het is niet buitengesloten, dat
hij nog denzelfden avond een onderhoud zal
hebben met Beek.
Morgenochtend zal Potemkin zijn reis
naar Moskou voortzetten.
Omtrent den stand der Engclsch-
Russische onderhandelingen.
Engeland heeft Japan volledig in
gelicht over den huidigen stand der
Engelsch-Russische onderhandelin
gen.
Men hoopt nu, dat Japan deze be
leefdheid zal beantwoorden door
Engeland mede te deelen, wat er
precies aan de hand is met de leven
dige politieke en militaire bespre
kingen van Japan met Duitschland
en Italë.
Lord Halifax, de Britsche minister van
buitenlandsche zaken, heeft den Japanschen
ambassadeur Sjigemitsoe, kort geleden op
het ministerie ontboden en met hem een
lang gesprek gevoerd, waarin beide staats
lieden uiting gaven aan hun wederzijdsche
grieven.
Sjigemitsoe zou zich volgens U.P. ernstig
beklaagd hebben over den Engelschen steun
aan China. Hij betoogde, dat de regeering
van Tsjoeng Iving, die door Engeland fi
nancieel gesteund wordt, onder den invloed
staat van Sovjet Rusland. Hij zou zelfs naar
men vertelt, de staking van den Britsclien
steun aan China gevraagd hebben. Dit zou
dan den weg vrij moeten maken voor een
verbetering van de EngelschJapansche be
trekkingen.
Arita, de Japansche minister van buiten
landsche zaken, heeft inmiddels te Tokio
een rede gehouden, waarin hij zeide, dat
Japan de Britsche onderhandelingen met
Rusland niet kan negeeren, ondanks de uit
sluiting van het Verre Oosten daarbij. Hij
voegde er aan toe dat de anti-komintern
versterking behoeft, omdat Japan het hoofd
moet kunnen bieden aan de komende inter
nationale ontwikkelingen, ofschoon een on
middellijke verslechterig van de Europecsche
situatie onmogelijk is.
Roosevelt's boodschap was naar Arita's
meening bestemd voor binnenlandsch ge
bruik in Amerika, doch tevens om de we
reld op te zetten te"-en Duitschland en Ita
lië. Een direct effect tegen de anti-komin-
ternstaten was echter niet bedoeld.
Duifsch-Ifaliaansch blok omvat
150 millioen menschen
Het strekt zich uit van Oostzee
tot Noord-AIrika. - Duitschland
verontwaardigd dat de wereld
zoo weinig verrast is.
De speciale correspondent van de „Deut
sche Allgemeine Zeitung" te Milaan schrijft
dat het JJuitsch-Italiaanscne verbond in de
geschiedenis bekend zal zijn „als het ver
bond van Milaan, bet zal waarschijnlijk
to Berlijn geteekend worden en de onder-
tockcning zal de gelegenheid bieden voor
nieuwe samenkomst van de staatsman
nen der beide staten"
De minister van buitenlandsche zaken
graaf Ciano, is intusschen vanmiddag hier
uit Milaan te Rome teruggekeerd, waar hij
door een groote menigte werd toegejuicht.
In hun commentaren op het pact
van Milaan, schrijven de Romein-
sche bladen, dat de alliantie de per
manente vorming beteekent van een
blok van volkeren, dat zich nit-
strekt van de Oostzee tot de knsten
van Noord-Afrika, bestaande nit 130
millioen menschen, waarbij men nog
kan voegen de tien millioen burgers
van Hongarije en de tien millioen
van het Italiaansche koloniale rijk,
tezamen dus 150 millioen menschen.
Met dit formidabele blok moeten de
mogendheden, die het hebben uitge
lokt, rekening houden, zoowel in
vredes- als in oorlogstijd.
Voor alle in Milaan bestudeerde vraag
stukken en vooral voor de netelige kwesties
der Duitsche en Italiaansche eischen, is een
handelwijze overeengekomen, welke geïn
spireerd wordt door een sterken wil naar
vrede en samenwerking. Daarom is behal
ve de alliantie van Milaan, geen enkel
nieuw uitzonderlijk feit aangekondigd dat
de rust ih Europa zou kunnen verstoren.
Echter zouden de verschillende verant
woordelijke regeeringen zich sterk vergis
sen, wanneer zij die politieke rust van Ita
lië en Duitschland uitlegden als een uit-
noodiging om de vraagstukken welke een
oplossing vereischten in het archief te ber
gen, of als een aanmoediging tot provoca
ties.
Zal Zondag Mussolini spreken?
Er loopen geruchten, dat Mussolini in een
Zondag te Turijn te houden rede de Itali
aansche eischen zou willen herhalen.
Het is duidelijk, dat de twee ministers te
Milaan wel degelijk ook over het Poolsche
vraagstuk hebben gesproken; dat Italië
daarbij verzoenend is opgetreden, staat,
volgens het Hsb., buiten twijfel en juist in
de omstandigheid, dat het verdrag wordt
aangekondigd, zou men een. bewijs mogen
zien, dat de Italiaansche verzoeningspogin
gen ook wel succes hebben gehad.
Immers, dat het initiatief om tot een mi
litair verdrag te geraken van Duitsche zij
de uitging, zal wel niemand betwijfelen en
dat Mussolini niet lichtvaardig een verbond
zal aangaan, dat hem morgen in een oorlog
zou kunnen verwikkelen om een voor Ita
lië zoo weinig beteekenend vraagstuk als
Dantzig, mogen wij ook aannemen.
Duitschland beleedigd.
In Duitschland is men er slecht over te
spreken, dat het buitenland betrekkelijk zoo
weinig notitie neemt en zich niet verrast
toont door het militaire verbond met Rome.
De Duitsche bladen houden zich in groote
opmaak met het verbond bezig en gaan door
materiaal te verzamelen over mishandelin
gen van Duitsche burgers in Polen.
De Poolsche pers beweert, dat Duitschland
het accoord met Italië noodig had om zich op
een nieuw succes te kunnen beroepen, ge
zien de vele nederlagen welke -het den laat-
stcn tijd geleden heeft. Berlijn wilde den
Duitschers bewijzen, dat men op Italië kan
rekenen. Het lijdt geen twijfel, dat Italië geen
oorlog wil en om Dantzig geen catastrophe
wil riskeeren. De socialistische „Dziennik
Lidove", ziet in het pact een poging tot in
timidatie en bedreiging jegens de wereld, dus
jegens Polen.
Duitschland weerlegt
„onthullingen"
Ook Polen was niet zuiver op de
graat
De Nationalzeitung keert zich tegen ze
kere „onthullingen" als zou Duitschland aan
Polen bepaalde voorstellen gedaan hebben
inzake bet herstel van een onafhankelijke
Ookraine, waarbij Polen tot werktuig eener
agressieve Doiitsche politiek zou worden.
Het blad zegt, dat men in Warschau eerder
bad kunnen onthullen, dat Polen in vroe
ger tijden niet ongenegen was af te zien van
thans zoo belangrijke gebieden als den cor
ridor, wanneer het zich aan Litauen had
kunnen schadeloos stellen.
In verband met arbeidsmogelijk
heden in land- en tuinbouw.
Voor de provincie Friesland is thans door
den minister van Sociale Zaken machtiging
verleend om, evenals in voorgaande jaren,
in verband met den voorjaarsarbeid in
land- en tuinbouw, in 'n groot aantal ge
meenten personen, die in werkverschaffing
of steunverleening zijn opgenomen, gelei
delijk te doen afvloeien, dan wel in een en
kel geval de plaatsing geheel stop te zetten.
Zeer binnenkort zullen ook in_ sommige
andere provincies overeenkomstige rege
lingen worden getroffen.
Wederom Amerikaaoscbe
vliegers voor de K.L.M.
Thans negen buitenlanders in
dienst.
Naar bet Hsbl. meldt zijn op Schiphol twee
Amerikaansche vliegtuigbestuurders aan
gekomen, die deze week in dienst zullen
treden van de K.L.M., zulks in verband met
het tekort aan vliegers bij deze maatschap
pij.
Het zijn de heeren August H. J. Rose, van
de T.W.A., en Richard A. McMakin, van de
United Airlines, die ieder ruim 1000 vlieg
uren op de Douglas-vliegtuigen hebben.
In totaal heeft de K.L.M. thans zes Ame
rikanen, een Zweed, een Duitsclier en een
Deen in dienst, waarmede, naar men ons
mededeelt, althans voorloopig een leemte
in de pex-soneelsterkte is aangevuld.
Opnieuw een Sovjetambassadeur
te Warschau
Begin van toenadering tusschen
Rusland en Polen?
Tot ambassadeur der Sovjet-Unie te
Warschau is de vroegere gezant te
Athene, Charonoff benoemd, waar
mede de sinds het najaar van 1937
leegstaande post weer bezet is gewor
den.
- Voorspeld wordt, dat een toenadering tus
schen Polen en Rusland de volgende stap
zal zijn in Oost-Europa, om het hoofd te bie
den aan een mogelijke herleving van Hitler's
„Drang nach Osten".
In diplomatieke kringen hecht men, vol
gens een V.P. bericht, veel beteekenis aan hot
beozelc van Potemkin aan Warschau en aau
de benoeming van een nieuwen Russischen
ambassadeur te Warschau, een post, die
reeds bijna anderhalf jaar vacant was.
Men acht dit in het bijzonder van belang
na den val van Litwinoff, omdat Polen dik
wijls heeft beweert, dat Litwinoff verant
woordelijk was voor de slechte verhouding
tusschen Polen en Rusland.
Niet alleen werd Litwinoffs politiek van
collectieve veiligheid te Warschau afge
keurd, maar bovendien bestond er een sterke
persoonlijke afkeer tusschen Beek en Litwi
noff.
Uit Moskou wordt intusschen zoowel door
het ministerie van buitenlandsche zaken als
door de Poolsche ambassade het bericht te
gengesproken, dat de Russische ambassadeur
te Warschau reeds officieel benoemd zou
zijri.
Gruwelijk misdrijf in Westfalen.
Een Nederlander is in Duitschland
het slachtoffer geworden van een
laaghartigen moord. De verslagene
is de 38-jarige melkknecht Jacobus
van Dam uit Gouderak, op wien in
het Weslfaalsche plaatsje Vollern
nabij Munster een roofmoord is ge
pleegd.
Zaterdagmiddag vervoegde zich bij de ou
ders van het slachtoffer, die aan den IJsel-
dijk vlak bij Gouderak een boerderijtje heb
been, een man, die, aldus de Tel., kwam in-
formeeren of Jacobus van Dam thuis was,
dan wel of de ouders wisten, waar hij zich
'xcvond.
De bezoeker was iemand uit 't Zand
in Noordliolland, die als melkknecht
in Duitschland werkt en met Van
Dam bevriend was. Deze Nederlan
der was sinds kort met verlof naar
ons land gekomen en hij had op zich
genomen naar zijn vriend te infor-
ineercn, omdat deze Vermist werd.
Hij was Van Dam sinds eenïge dagen kwijt
daarom was afgesproken, dat de vriend
,,'ons zijn verblijf hier te lande zou trach
ten te weten te komen waar de vermiste
was, terwijl een in Duitschland achtergeble
ven kameraad daar een onderzoek zou in
stellen. Van deze laatste had de met verlof
gegane arbeider Vrijdagavond bericht ont
vangen, dat Van Dam nog niet terecht was,
doch dat naar de verdwijning een gerechte
lijk onderzoek werd ingesteld.
Een ontstellende gewaarwording.
De vriend kwam bij de ouders. 64 en 65
jaar oud zijnde, op het oogenblik, dat de
familie juist in de krant gelezen had, dat
een Nederlander, Jacobus van Dam, in
Vollern was vermoord. Wel stond de woon
plaats er niet bij, maar 't bleek aanstonds
uit de bijzonderheden van het krantenbe
richt, dat het slachtoffer de vermiste melk
knecht was. Het was uiteraard een ont
stellende gewaarwording voor de ouders,
die het droeve nieuws alzoo van buiten af
moesten vernemen, want in Duitschland
hadden zij, hoewel hun zoon al sinds 24
April vermist werd, en de moord, blijkens
een courantenbericht, al eenige dagen
moest zijn uitgekomen, geen enkele mede-
deeling ontvangen.
Chantage.
De feiten, zooals zij werden gepubliceerd,
luidden, dat van Dam op 20 April uit huis
was gelokt door een Nederlander B. en een
zekeren K., wiens nationaliteit niet vermeld
is. B. vertelde Van Dam, dat hij van hem.
eenige dingen wist, die voor den verslage
ne zeer onaangename gevolgen zouden
hebben indien ze bekend werden. Ais prijs
voor stilzwijgendheid werd de motorfiets
gevraagd, welke Van Dam korten tijd gele
den in Duitschland had gekocht. Van Dam
weigerde op deze chantagepoging in te gaan
waarop B. te zamen met K. hem met een
bijl den schedel moet hebben ingeslagen.
Het lijk hebben de daders in een vijver la
ten zinken. Het slachtoffer werden de
schoenen uitgetrokken, die K. aandeed. De
voeten van het lichaam van den vermoor
de hebben de daders verzwaard met een
gewicht van 20 Kg.
Daders gearresteerd.
Toen Van Dam op 24 April nog niet te
recht was en zijn vermissing naar buiten
bekend werd, volgde een onderzoek van de
justitie, dat na eenige dagen tot de aan
houding van B. en K. leidde.
Nadat contact was gezocht met de Duit
sche autoriteiten, ontvingen de zwaarbe
proefde ouders gisterochtend een telegram,
dat vermeldde, dat het lijk vrijgegeven
was en naar Holland kon worden gebracht..
Van Dam was gehuwd en vader van twee
kinderen, doeh leefde gescheiden. Hij was
een eigenaardige man en niet ten volle bij
zijn verstand; vroeger is hij in een gesticht
verpleegd geweest.
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT*
Verwachting: Iels warmer dan
gisteren, gedeeltelijk be
wolkt, droog weer, zwakke
tot matige Noordelijke tot
Oostelijken wind.
Alg. vooruitz.: Aanhouden van
het droge weer.
Drama in de hoofdstad.
Gistermorgen om zeven uur heeft een 46-
jarige petroleumventer te Amsterdam, die
sedert oenigen tijd van zijn 48-jarige vrouw
gescheiden leeft, zich via 'n raam toegang
verschaft tot een woning in de Boomstraat,
waar zijn echtgenoote thans verblijf houdt.
Hij had zich daartoe in het bezit gesteld
van een ladder, welke hij tegen den gevel
van het huis plaatste.
Nadat de man was binnengeklom
men, begaf hij zich naar de kamer,
waar de vrouw zich ophield. Er ont
stond een ernstige twist tusschen
den petroleumventer en zijn hevig
geschrokken vrouw, tijdens welke
de man eensklaps een bijl te voor
schijn haalde en de vrouw te lijf
ging.
De vrouw werd slechts even geraakt Zij
zag kans naar buiten, de straat op te vluch
ten, waar zij een surveilleerend agent aan
hield, die zich met de vrouw naar de wo
ning begaf.
De petroleumventer had inmiddels echter
het huis verlaten en bevond zich in de
Boomstraat, toen de agent kwam aan loopen
De tnan, die zich tijdens de afwezigheid
der vrouw in de polsen had gesneden,
bloedde ernstig en werd, nadat de agent
den G.G. en G.D. had laten waarschuwen,
naar het Wilhelminagasthuis overgebracht.
„Geen crisismaatregelen, maar
een onderdeel van onze econo
mische politiek".
Aan de ministers van Koloniën en van
Economische Zaken is uitgebracht het rap
port van de commissie-Hart over de economi
sche samenwerking tusschen Ned.-Indië en
Nederland.
De commissie acht blijkens dit rapport, den
tijd niet rijp voor een alomvattend en slui
tend stelsel van economische samenwerking
tusschen beide gebiedsdeelen; zij volstaat
daarom met eenige voorstellen tot verbete
ring van den huidigen toestand.
Haar algemeene conclusie is, dat be
doelde samenwerking niet langer een
geheel van crisis-maatregelen dient
te zijn, doch een blijvend onderdeel
van de economische politiek van het
Koninkrijk.
Wij lezen in liet rapport, dat er thans
geen aanleiding bestaat tot de invoering van
nieuwe contingenleeringen en van de thans
geldende contingenteeringen enkele in aan
merking komen voor opheffing na een zeke
ren overgangstermijn. Voor die opheffing zal
dan de overweging gelden, dat voor die ge
vallen liet belang van Indië van een zoo laag
mogelijk prijsniveau zwaarder dient te we
gen dan liet, belang, dat de hierbij betrokken
landen hebben hij de bescherming van hun
afzet in onze Oost.
De nijverheid.
Wat de Indische nijverheid betreft, dient
buitengewone bescherming te worden ver
meden en is voor speciale protectionisti
sche tarieven van invoerrechten geen plaats.
Het zal kunnen voorkomen, dat de ont
wikkeling van de Indische nijverheid on
vermijdelijk mede brengt, dat invoer in In-
die ook invoer uit Nederland wordt
vervangen door Indische productie.
De medewerking van Nederlandsch
kapitaal en Nederlandsche werk
kracht aan de industrieelc ontwik
keling van onze overzeeschc gewes
ten is overigens een groot en veel
zijdig belang, zoowel voor dc Indi
sche nijverheid op zichzelf, als voor
de Nederlandsche industrie, die zoo
doende haar arbeidsveld eer vergroot
zal zien dan verkleind.
Bij de Nederlandsche deelneming aan groo
tere Indische bedrijven is ook een moeder-
lan dsche exportbelang betrokken, o.m. met
het oog op een mogelijke toekomstige co
ördinatie.
Het rapport geeft voorts een aantal maat
regelen aan, om de organisatie van de eco
nomische samenwerking tusschen ons land
en den Archipel te doen slagen.