Kabinet- Colijn DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER beschermen de Britsche vloot Positie der regeering verzwakt Onze Koningin bij de kustversterkingen Minister Goseling een boozeling 1 Oost Pruisen is één vesting Duitschland heeft gebrek aan ingenieurs Dc Staten Generaal komt toch steeds achteraan! Laan. Schagen, Tel. 20. MAANDAG 22 MEI 1939. 83e Jaargang. No. 10885. Uitgave der N.V. Uitg.-Mif. „VloHondi Noorderkwartier" ^i'CoihVIHI Mr.J.A.de Wilde treedt af als minister van finantiën Mr. J. A. DE WILDE, de afgetreden minister van finantiën. De tegenstellingen, welke den laatsten tijd reeds zoo nu en dan merkbaar waren in ons regeeringsbeleid, heb ben thans geleid tot het aftreden van een der bekwaam ste regeei'ingspersonen, nl. den minister van finantiën, Mr. J. A. de Wilde. Officieel wordt gemeld, dat dit aftreden voortspruit uit bezwaren van de zijde van Mr. de Wilde, gerezen met betrekking tot nieuw aangevraagde uitgaven en dat mi- nister-president Dr. H. Colijn, die ad interim met het be heer van het departement van finantiën is belast, op zich heeft genomen door bezuinigingen, de taak, die ook Mr. de Wilde zich voor oogen had gesteld, namelijk om voor 1940 budgetair evenwicht te bereiken, tot een goed einde te brengen. Ingewijden echter vragen zich af hoe Dr. Colijn zich de vervulling van deze taak denkt, daar het immer duidelijk is dat mi nister de Wilde heengaat, omdat hij meent niet langer te kunnen voldoen aan de zwa re eischen, welke speciaal van Roomsch- Katholieke zijde voor sommige maatrege len aan de schatkist worden gesteld en het meer en meer duidelijk wordt dat de regeerkracht van dit kabinet zeer is ver zwakt. Het Hsbd. legt er den nadruk op, dat de spanning tusschen de 4 katholieke Minis ters eenerzijds en de protestantsch-ehriste- lijke leden van het ministerie anderzijds, toch reeds op bepaalde oogenblikken zeer groot zijn geweest. Tegenover de Kamer is de laatste maan den de positie van het kabinet er geenszins sterker op geworden. Op het stuk van het centrale vliegveld, bij zijn aanvankelijke weigering om de korting op de spoorweg pensioenen op te heffen, en bij de aanvrage van extra middelen voor het inrichten van een departementale afdeeling aangaande een electrisch koppelnet, is Minister van Buuren met de Kamer in conflict geweest. Minister Goseling zag in de Eerste Kamer de belemmerende wet privaatrecht, niet aanvaard. Het feit, dat nu langzamerhand hekend wordt, dat hij aan de Kamcrcom- misie betreffende Oss niet alle gewcnschte medewerking verleent, heeft stellig in rui men kring een zekeren wrevel gewekt. Voorts herinneren wij er aan, dat minister Van Dijk anders toch wel enfant ehéri van de Kamer bij de aanvraag voor een gebouw van de artillerie-inrichtingen de noodzakelijke gelden niet heeft verkre gen. Minister Slotemaker de Bruine tenslotte zag op een onbeteekendend onderdeel, door zijn katholieken aartsvijand in de Tweede Kamer, het groote kweekschool-ontwerp tot stranden gedoemd. Zijn geheele onderwijs beleid kon trouwens geen genade vinden in de oogen van de R.K. fractie. Bedenkt men verder, dat bij de belasting voorstellen de tegemoetkoming aan de eroo- te gezinnen geenszins de goedkeuring der C. H. wegdraagt, - zij stellen immers een be tere voorziening van ouden van dagen op den voorgrond dan is het duidelijk, dat zoowel in het kabinet, als in de rcchtsohe Kamerfracties waarop deze regeering is aangewezen, de homogeniteit ver te zoeken is. Bovendien verneemt men in A.R. kringen, dat men T over verlenging van de dienst plichtwet geenszins eens was. Want er zijn stroomingen, welke aan een uitsprei ding van het contingent verre de voorkeur zouden geven boven de voorgestelde ver lenging van den diensttijd tot twee jaar. Ten slotte luiden onze berichten, aldus het blad, dat men in het ministerie ook over de groote wei'kverruimingsplannen - zoo o.m. over de toepassing van het plan- Westhoff moeilijk tot overeenstemming kan komen. Alles tezamen blijkt, de zoo hoog geroem de homogeniteit in de formaitie-op-simal'le- basis geenszins grooter te zijn dan in het vorige kabinet. Integendeel. Ook het slagkruiserplan schijnt re den tot wrijving te geven. Speciaal van katholieke zijde zijn, beweert men, zeer liooge eischen gesteld ten aanziez, van verdere versterking van onze weer macht in het bijzonder van de marine, eischen welke minister De Wilde niet ver antwoord achtte tegenover den nog steeds ernstigen toestand van de schatkist. De N. R. Crt. zegt: Volgens het communiqué van den regee ring spersdienst stelt minister Colijn zich voor de niet aangeduide nieuwe uit gaven op te vangen door de invoering vqn bezuinigingen. Men moet hieruit opmaken, dat de heer de Wilde daartoe niet bereid was. Of dit nu beteekent, dat de minister president zich nog meer dan hij reeds deed, voor de eischen der roomsch-katholiekcn zal buigen, is met liet oog op den nog on- zekeren aard der uitgaven nog niet te zeg gen. In de r.k. pers is aan minister S lot cm aker de Bruine al eens te verstaan gegeven, dat hij voor ondenvijsbelangen maar eens met de vuist op de tafel van den minister van financiën moest slaan, zooals de r.k. minis ter voor de hun na aan het hart liegende belangen deden. Het „Vaderland" meent te weten, dat, hoewel de eenheid in het Kabinet reeds gcruimen tijd zoek is, een meeningsverschil tusschen minister De Wilde en minister Romme de directe aanleiding tol do ont slagaanvrage van den eerste zou zijn ee- weest. Het zou ons niet verwonderen, aldus liet blad, indien dit laatste gerucht liet dichtst bij de waarheid kwam. Het is namelijk be kend, dat de minister van Sociale Zaken een programma heeft opgesteld, dat de noo digc millioenen zal vergen. Men weet, dat reeds een rijksdienst voor de werkloosheids bestrijding is ingesteld, welke dienst. na goedkeuring door het parlement zal worden omgezet in een rijksbed rijf. Deze dienst zal dan voornamelijk het dure en in menig op zicht improductieve plan-Westhof, al dan niet gewijzigd, tot. - uitvoering moeten bren gen. Een onderdeel van de plannen van minister Romme is ook de bestrijding van de jeugdwerkloosheid. Er is reeds een cen trale jeugddienst ingesteld en wat de lei der van dezen dienst daaromtrent in rede voeringen heeft losgelaten, wekt den indruk dat ook deze zaak ettelijke millioenen zal vragen. Een man van karakter. De „Maasbode" (r.k.) meent dat zonder eenigen twijfel het uittreden van den bekwamen, karaktervollen minister v. Financiën voor het kabinet-Colijn cön ge duchte verzwakking kan beteekencn. Hoe groot deze is, zal in niet geringe ma te afhangen van de vraag, wie zijn zware erfenis zal aanvaarden. Dut minister De Wilde steeds geheel werkzaam was in de door vele katholieken gewilde lijn, kan moeilijk worden beweerd. Velen vonden, dat hij wel wat al te „rem mend" werkte. Maar dat hij een uiterst ta lentvol bewindsman, een mecsleepend par lementair redenaar was, een man vol over tuiging, die met groolcn vechtlust en strijd vaardigheid was bezield, zal niemand ont kennen. Dat deze minister geen seconde langer op zijn post zou blijven dan hem verant woordelijk scheen, stond vast. Als man van overtuiging gaat hij, nu bij aan nieuw aangevraagde uitgaven meende niet te kunnen voldoen. Niet officieel bezoek aan de kam pen tusschen Terheide en Kijk duin. Zaterdagmorgen heeft H. M. de Koningin met gevolg een niet officieel bezoek gebracht aan het tijdelijk garnizoen te Terheide aan Zee, gemeente Monster. II. M. werd rondgeleid door den reserve luitenant-generaal .J. pan Andcl, comman dant van de vesting Holland. Nadat de Koningin de wacht welke onder commando stond van den kampcommandant kapitein H. F. D. Oxenaar, had geïnspecteerd, nam H. M. dc loopgraven in de duinen en de soldaténkeuken in oogensrhouw, om ver volgens weer per aulo met haar gevolg te vertrekken in de richting, van Hoek van Hol land. In Kijkduin heeft de Koningin o.a. de school bezichtigd waar dc manschappen zijn ingekwartierd, in Terheide vórmden de al daar aanwezige stellingen het onderwerp van de hooge belangstelling en in Hoek van Holland, ten slotte werd liet kamp van de N.C.R.V. bezichtigd, waar de mariniers zijn ondergebracht. Bij het radiostation aan den Kranenburg- weg, waai' bet ververschingskanaal uitmondt, doe dc Koningin majoor De Bont ontbie den. Hare Majesteit zeidc hem, dat zij met belangstelling de verschillende verdedigings werken had bezichtigd. Gebrek aan medewerking in de zaak-Oss. Kamercommissie mag enkele getuigen niet hooren. Volgens berichten uit Haagsche politieke kringen zou bij het nader onderzoek van de Kamercommissie in de zaak-Oss minister Go seling zijn medewerking aan liet verstrek ken van enkele schriftelijke bescheiden heb ben geweigerd. Vrijdag is de commissie tot het hooren van getuigen overgegaan. Voor de vergadering van Vrijdag, had, naar verluidt, de commissie de officieren en onder-officieren der marechaussee, die.bij de ze zaak betrokken waren, evenals onder meer den procureur-generaal van het hof in Den Bosch, voor het geven van inlichtingen opgeroepen. De ministers van justitie en de fensie hebben echter dezen getuigen verbo den voor de commissie te verschijnen. De verschillende opgeroepenen zouden met op gave van redenen in een brief aan de com missie van hun reden van verhindering heb ben doen blijken. Volgens inlichtingen ingewonnen te be- voegdcr plaatse, kan het Hbld. mededeelen, dat de betrokken ministers zich op het stand punt stellen, dat dc Kamercommissie zich niet „langs een omweg" de rechten zou mo gen aanmatigen" van een enquête-commissie. Do kans zou niet. groot zijn, dat de comniis- missie zich met nadere vragen tot den mi nister zal wenden. Het is aan te nemen, dat zij spoedig verslag aan de Kamer zal Uitbren- gcn. Wat nu? Het is niet denkbaar, dat de Ka mer thans over de geheele linie zal toegeven, zegt het Hdbld. Twee wegen zullen nog openstaan: lo. De Tweede Kamer kan het parlemen tair initiatief nemen tot het afkondigen van een wet tot het instellen van een staatscom missie, belast met een onderzoek inzake de gebeurtenissen op politieel gebied voorgeval len te Oss op de bekende data. Een derge lijke staatscommissie werkte in de jaren 1890—1891 op sociaal gebied. Aan deze staats commissie werd de bevoegdheid gegeven van een enquête-commissie. Dit voorbeeld zou kunnen worden gevolgd. 2o. De Tweede Kamer kan het voorstel tot houden van een parlementaire enquête, zooals dc heer Weiulelaar tijdens de debat ten reeds voorstelde, thans aannemen. Optimisme over de Britsch- Russische onderhandelingen Frankrijk zou de partijen tot elkaar brengen. Een drievoudig militair verbond te wachten? Nadat op zijn doorreis naar Genève Hali- fax te Parijs een langdurige conferentie mei Daladier en Bonnet heeft gehad, is hij in eerstgenoemde plaats gisteren gearriveerd. Reeds is er een onderhoud met den Russi- sclien ambassadeur Maiskv geweest. Naar verluidt waren de besprekingen hoofdzakelijk van terreinverkerinenden aard Zij waren zeer hartelijk. Zoowel Ilalifax als Maisky hebben na hot onderhoud een rap port aan hun regeeringen gezonden en het is niet waarschijnlijk, dat er'ccnigerlci ver dere ontwikkelingen zullen komen in de Britsch-iïussiseJie besprekingen vóór het Britsche kabinet Woensdag a.s. bijeen zal zijn geweest. Ilalifax vertrekt morgenavond naar Londen om de kabinetszitting bij te wonen. Dc grootste discretie wordt in acht genomen ten aanzien van dc positie en be halve, dat men gelooft, dat de atmosfeer gunstiger is, moet men ieder uitvoeriger be richt voorzichtig opvatten. De officieele Sovjetpersonen en de pers bewaren het stilzwijgen over de verklaring van minister-president Ohamberlain in het Lagerhuis inzake de besprekingen tusschen Engeland en de Sovjet Unie. Men beschouwt dit als een teeken, dat men in Sovjetkringen nog niet gereed is tegemoet te komen- aan de nieuwe Britsche tegenvoorstellen. Men verwacht geen Russische verklaring voor Donderdag a.s. Optimisme. Diplomaiteke kringen te Parijs zijn be paald optimistisch. Het is niet gewaagd om te veronderstel len dat van Fransche zijde bepaalde voor stellen zijn gedaan om het Britsche-, en het So\vjet-Russische standpunt nader lol elkan der (e brengen, wat betreft de wederkeerig- hcid van den te verleenen bijstand. Dc strekking van deze suggestie is niet onthuld. In sommige kringen evenwel wordt de opvatting aangehangen en dit in ver band met de besprekingen van Zaterdagmid dag dat het ging om een formule van wederzijdschen bijstand tusschen Engeland. Frankrijk en Rusland voor het geval een dezer landen zich verwikkeld zou zien in een actie van steun verleening als gevolg van een agressieve actie tegen een van dc lan den, welke in het Oosten aan Duitschland grenzen. Zonder zoover te gaan als dc jongste Rus sische voorstellen, zou deze formule de ver dienste hebben in gróote maté tegemoet tc komen aan de opvattingen van Moskou, omdat door Litauen in het systeem van ga ranties dat zich thans ontwikkelt op te ne men, tot gevolg zou hebben dat Rusland in direct tegen iedere bedreiging met agressie via de Baltische landen zou worden be schermd. Opzeggen van Poolsch-Duitsche verdrag heeft arbeidstempo ver sneld. De chef van den persdienst van het Duit- schc leger, kojonel von Wedel, kondigt in de Voelkische Beobachtcr aan, dat sedert het opzeggen van het Duitsch—Poolsche ver drag, speciale voorzorgsmaatregelen werden genomen aan de Oostgrens. Ook hier werden verdedigingswerken gebouwd. De kolonel schrijft verder, dat Oost Pruisen in zijn ge heel één vesting is, ook in Pommercn en Silczie worden vestingwerken gebouwd, doch nog veel moet worden gedaan, doch binnen korten tijd zullen de versterkingen aan de Oostgrens die aan dc Westgrens evenaren. Reeds zijn in Silezië groote af- declingcn Van den Arbeidsdienst aan het werk, terwijl, ev enals bij dc versterkingen in het Westen, ook in het Oosten de arbeiders, die werken aan de autowegen, aan het' werk zullen worden gezet aan het bouwen van de versterkingen. De geluiden der duikbooten dienstbaar gemaakt aan den af weer. De Britsche admiraliteit heeft twin tig schepen van een absoluut nieuw en streng geheim gehouden type besteld, welke bestemd zijn om het anti-duikboot wapen te versterken. Daily Express weet te vertellen, dat deze schepen ieder 900 ton waterverplaatsing hebben en met zeer groote spoed zullen wor den gebouwd. Bovendien zijn nog in aanbouw 3G dostroyers en dat wijst er op, zegt het blad, dat Engeland alles op alles zet om eiken duikboot vijand, hoe modern ingericht en hoe talrijk, ook, onschadelijk te maken De bestelde 20 geheimzinnige schepen zijn het. resultaat van jarenlange proefnemingen aan de d-uikboot se hooi te Portland, waar tal van specialisten en marine-officieren voortdurend werken aan de vervolmaking van dc afweer tegen den vijand onder wa ter. Het schijnt dat de basis van deze af weer gezocht wordt in het geluid, dat elke duikboot, hoe volmaakt ook, onder water voortbrengt. Deze geluiden planten zich lot op grootcn afstand in het water voort en de nieuwste instrumenten, in gebruik bij dc Britsche marine stellen in staat door liet opvangen dezer geluidsgolven van vrij ver af tot op een kilometer nauwkeurig dc plaats, waar een duikboot zich onder water ophoudt, te bepalen. Dit systeem is zeer werkzaam gebleken tijdens de crisis in 1935. toen ltaliaansche onderzeeërs zich ophielden nabij hel Engel- sche marinesteunpunt Malta en toen door dostroyers gedwongen konden worden om aan de zee-oppervlakte tc komen In marinekringen te Londen verzekert men, dat door do nieuwste anti-duikboot- uitvindingen het onderzeebootwapen volko men onbruikbaar zal blijken te zijn tegen over de oorlogsvloot, terwijl dc nieuw be stelde schepen, welke als convooigeleiders bedoeld zijn. verliezen door dc koopvaar dijvloot vrijwel uitschakelen. Bij den aanval op onderzeebooten maakt men, zooals gezegd, gebruik van de gelui den, welke dc duikboot onder water voort brengt. Do dëstroyers, geleid door hun fijne hoor- instrumeuten, vormen een steeds kleiner wordende kring om den gesignaleerden vijand en laten dan dieptebommen vallen welke onder water zulke ontploffingen ver oorzaken, dat de vervolgde onderzeeër óf di rect vernietigd wordt, óf wel aan dc opper vlakte moet verschijnen, waar natuurlijk korte metten met licn wordt gemaakt, Dit nummer bevat 8 pagina's DE BILT SEINTj Verwachting: Helder tot licht bewolkt, iets warmer dan gisteren, zwakke verander lijke wind. Korter opleidingstijd der candi- daten. De inspecteur-géneraal van het Duitsch e wegennet Todt heeft het woord gevoerd in de vergadering der vereciiiging van Duit- schc ingenieurs en verklaard, dat ten einde het hoofd tc bieden aan een dringende be hoefte 2000 tot 3000 ingenieurs in de techni sche bedrijven moeten worden ingeschakeld. Er moet een gedeelte van hun opleidings tijd worden afgenomen. Zij moeten vóór den gewonen tijd te werk worden geste>1. Het betreft hier een noodzakelijkheid, welke zich voor één keer voordoet. Gloeiende vuurbol spatte uiteen Merkwaardig hemelverschijnsel in ons land. Gisteravond om ongeveer tien minuten voor half tien is in verschillende plaatsen van ons land, met name in de provincies Zeeland, Noord Brabant, Utrecht en Noord- Holland een merkwaardig hemelverschijn sel waargenomen, dat in het algemeen be schreven wordt als een oranje-gele of groene vuurbol met een lange staart, waaruit von ken cn vlammen schoten. De bol bewoog zich in sohuinsche richting naar de aarde toe, om achter den horizon te verdwijnen. Naar aanleiding van deze berichten heb ben wij ons in verbinding gesteld met den hoofddirecteur van het Kon. Ned. Meteoro logisch instituut te De Bilt, Dr. H. G. Can- nogietcr, die eveneens uit verschillende plaatsen in het zuiden cn midden van ons land van het verschijnsel in kennis was ge steld. Op grond van de gedane medeUeelin- gen sprak Dr. Cannegieter het vermoeden uit, dat het hier betreft een gloeiende me teoor van bijzondere grootte, welke boven de "aarde is uiteengespat. Waarom dan voor de artillerie- geschiedenis zooveel oponthoud, vragen enkele leden. Blijkens het eindverslag van de commissie van rapporteurs over liet ontwerp van wet tot verhooging van de begrooting van het staatsbedrijf der artillerie-inrichtingen voor het dienstjaar 1938, verklaarden ecnige le den het te betreuren, dat de wijziging, ge durende het openbaar overleg tusschen re geering en Tweede Kamer in het wetsont werp gebracht, een niet onbelangrijk opont houd in dc verbetering van onze defensieuit rusting heeft veroorzaakt en dat daaruit bo vendien noodelooze kosten zijn. voortgevloeid Goedkeuring door de Statcn-Gcne- raal achteraf van regeeringsmaatre- gclen is, dus spraken deze leden, reeds zoo gebruikelijk in ons lancl, dat zij niet vermochten in te zien, waarom thans eensklaps op het stuk der defensie anders en wel licht niet zonder opzet tegen den uitdrukkelijken wensch van de re geering1 in moest worden gehan deld. Gaarne zouden de leden, hier aan het woord, vernemen, hoeveel de kosten bedra gen, welke een gevolg zijn van het votum der Tweede Kamer te bedoclder zake. Andere leden verklaarden hiertegenover, dat zij de voorgenoemde wijziging in de wetsvoordraclit toejuichen. Zij achtten met de meerderheid der Tweede Kamer niet oorhaar, dat de regeering uitgaven doet, zonder daartoe wettelijk" bevoegd te zijn. Met klem betwistten zij, dat aan de beslis sing, te dier zake genomen, andere motieven ten grondslag zouden hebben gelegen dan het streven naar ccnc juiste uiloefening van het budgetrecht.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1939 | | pagina 1