r
De Astensche Peel
DAGBLAD VOOR HOLLAHDS NOORDERKWARTIER
Nieuwe Cbineesche
successen
Een driewiel-landiog
Vorstelijke krans op de
baar van generaal Snijders
Grondwerker door
mosterdgas besmet 1
/ÜhleJtiefL
Stilte om Tom Smith
Een aartsbisschop zijn
dak ontnomen
Pleidooi voor Defensiefoods
Franco richt zich tot
de vrouwen
R-K- geestelijken in burger
Laan, Schagen, Tel. 20.
WOENSDAG 31 MEI 1939. 83e Jaargang. No. 10892.
tWgare tfe» >1.V. llitg.-Mif. „WoHo.ik Neordefkwortier"
Vierhonderd bunder door
het vuur vernield.
Tal van fraaie vogels in
de vlammen omgekomen.
Gistermiddag om twee uur is in de. heide, 500 meter uit
den provincialen weg Asten-Meyel (Noord-Brabant) brand
ontstaan.
Door de groote droogte plantte het vuur zich snel
voort, zoodat ook het veen van de Peel werd aangetast.
Vierhonderd hectaren heide en veen zijn aan de vlammen
ten offer gevallen, terwijl veel turf door den brand werd
vernield. Ook veel wild kwam deerlijk om.
Om Ihalf drie brak door tot dusverre on
bekende oorzaak het vuur uit bewesten den
provincialen weg Asten—Meyel. Hier ligt de
zg. Astensche Peel, waarvan een onderdeel
hij de streekbewoners van oudsher békend is
als „De Veluwe."
Deze „Veluwe" is geüieel door brand ver
woest.
Aangewakkerd door den wind.
Aangewakkerd door den noordoos
telijken wind nam het vuur over een
breedte van 1000 meter zijn weg in
de richting van de Zuidwillemsvaart
In het eerste gedeelte, de zg. Boeren-
peel, waar nog veel oude heide en
droog gras staat, vonden de vlam
men gretig voedsel.
Zij joegen voor tot in de noardelijfce ter
reinen van de N.V. Maatschappij van der
Grienclt's Landcxploitatie, waar een vrij be-
•langrijke hoeveelheid turf in den brand ver
loren ging.
In het zuidoosten liep het vuur tegen de
Weerterbaan dood.
Bluschwater uit het Peelkanaal.
Het blusschingswerk werd, ondanks den
verstikkèndcn rook, ter hand genomen door
personeel van de maatschappij en arbei
ders uit de gemeentelijke werkverschaffing
van Asten, daarbij geholpen door de motor-
spuiten van Ncderweert en Someren, welke
het water betrokken uit het Peelkanaal, dat
hij suis 12 in de Zuid-Willemsvaart komt.
Met vereende krachten slaagde men erin
op 2 kan. afstand van de Zuidwillemsvaart
het vuur tot staan te brengen.
Het had zich vier k.m. voorfcgevre-
ten. Vierhonderd ha. fraaie natuur,
waar zich veel wild ophield, en
waar een groote verscheidenheid vo
gels zooals korhoenders, patrijzen en
roofvogels, juist haar broedtijd aan
ving, werden troosteloos zwartge
brand en bleven naargeestig smeu
lend en smokend over. Een schaftlo
kaal ging mede in de vlammen op.
Gespaard.
De brand is niet overgeslagen naar de
zuidelijke terreinen van van der Griendt's
landexploitatie, welke een grootte van 500
ha. hebben. Deze terreinen worden uit een
oogpunt van preventie des winters voorge-
stookt, d.i. onder deskundige leiding afge
brand, waardoor zij 's zomers, bij droogte,
veel minder brandgevaar opleveren dan het
veen, dat nog met heide en droog gras is
bedekt. Doordat dit gedeelte is gespaard ge
bleven is het bedrijf niet meer dan gedeel
telijk gestagneerd.
Geen gevaar voor directe uit
breiding.
Den geh celen avond en den ganscihen
nacht werd er hij het terrein van den brand
gewaakt. Er is geen gevaar voor directe uit
breiding. Personeel van de maatschappij
blijft water geven om het diep in het veen
vretende vuur zoo weinig mogelijk kans te
geven zijn vernielende werking te hervat
ten. Daartoe worden ook breede brandstroo-
ken gegraven.
Het verwoeste terrein kan nog niet wor
den betreden, zoodat de schade nog niet
met juistheid kan worden opgegeven.
Noordelijk Hoepei thans vrij van
Japanners.
De woordvoerder van de Chineezen
heeft verklaard, dat geheel Noorde
lijk Hoepei benevens Tiao Yang en
Soei Sjen gezuiverd zijn van Japan
sche troepen. De Chineezen rukken
volgens U.P. op het oogenblik op
naar Tsoeng Siang. Er worden he
vige gevechten geleverd. Andere troe
pen rukken op langs de wegen naar
Hankow Itsjang en Tienmenyokow.
Japansche oorlogsbodems voor
Swatau.
Naar het Chineesclie persbureau meldt,
heerscht te Swatau spanning in verband met
de concentratie van Japansche oorlogsbo
dems, ter hoogte van deze haven. Onder de
ze oorlogsschepen bevinden zich twee vlieg
tuigmoederschepen, waarvan er een zestien
vliegtuigen aan boord heeft, die de nabijge
legen kuststeden hebben gebombardeerd.
Vrouwen, kinderen en grijsaards worden in
allerijl uit Swatau geëvacueerd, terwijl de
fabrieksinstallaties bij wijze van voorzorg
naar het binnenland worden verplaatst.
Vreemde vlaggen misbrüikt.
De woordvoerder der Japanneezen heeft
verklaard, dat stappen zijn ondernomen te
gen het misbruiken van Britsche en Fran-
sche vlaggen door Chineesche strijdkrachten.
De Japansche vertegenwoordigers hebben
zich daarvoor gewend tot de ambassades van
Engeland en Frankrijk. Binnenkort zuilen
ook stappen worden gedaan bij de Verecnig-
de Staten en Nederland.
Spreker onthulde dat cle Fransche ambas
sadeur formeel heeft geprotesteerd tegen 't
Japansche optreden bij het aanhouden en
aan boord gaan van het stoomschip Aramis.
Hij herhaalde, dat de Japanneezen aan boord
van ieder schip, dat zij als verdacht zouden
beschouwen, een onderzoek zouden instellen,
ongeacht de grootte van het schip.
DE FOKKER D. 23 VOOR HET EERST DE
LUCHT IN.
Het toestel heeft in eerste instan
lie zijn luchiv aardigheid bewe
zen.
Gisteravond te zeven uur is op Schiphol
voor de eerste maal liet nieuwste product
der Fokkerfabrieken, het, tweemotorige
eenpersoons jachtvliegtuig D. 23, dat op de
Parijsche luchtvaartsalon in Octobcr j.1. zoo
groot opzien baarde, door de geheel nieuwe
principes, volgens welke het geconstrueerd
was, de lucht ingegaan.
Het was voor de Nederlandsche vliegtuig
industrie een merkwaardig moment, aange
zien dit tevens de eerste maal was, dat een
Nederlandsch vliegtuig met neuswielonder-
stel den luchtdoop onderging.
Deze eerste vlucht werd gemaakt door
den jongsten invlieger der Fokkerfabrieken,
den heer G. Sonderman.
Sonderman taxiede nog ccnigc malen naar
het einde van het veld, zooals hij in de
afgeloopcn dagen reeds herhaaldelijk tijdens
de verschillende taxiproevcn heeft gedaan,
toen zette hij het vliegtuig met den neus in
den wind en startte vol gas weg, om halver
wege gas te verminderen en naar het uit
gangspunt terug te keeren.
Opnieuw startte hij tegen den wind
in en te zeven uur precies verhief
zich de D.. 23 voor de eerste maal in
de lucht. Zonder het landingsgestel
in te trekken, draaide Sonderman
op circa honderd meter hoogte een
kleine bocht boven het veld om
daarna, planeerende, te landen, zon
der af te vangen, tegen den grond
vliegende, zooais dat door het neus-
wiel mogelijk wordt gemaakt.
Ten tweede male startte de vlieger en
maakte nu een wijde bocht boven het veld,
wederom een prachtige driewiellanding
makende. Hiermede had het toestel zijn
luchtdoop gehad en had' het in eerste in
stantie zijn luchtvaardigheid bewezen.
Natuurlijk is deze eerste vlucht slechts
het begin van een groote serie proefvluchten
waarbij het vliegtuig zal toonen over welke
capaciteiten het beschikt en waartusschen
door nog telkens kleine technische verbete
ringen zullen worden aangebracht.
Bij den Fokker-hangar, hadden directie,
invlieger en constructeurs, tal van gcluk-
wenjsehen in ontvangst té nemen.
Naar men weet is de D. 23 uitgerust met
twee, in tandem gebouwde Walter Sagitta
motoren van 540 P.K. elk en beschikt het
over een intrekbaar landingsgestel met
neuswiel.
De heer Sonderman, die nog enkele maan
den geleden luitenantvlieger in Soesterberg
was, heeft voor de eerste maal een proto
type ingevlogen en is voor het eerst geland
met een vliegtuig met neuswiel-onderstel.
Rouwbeklag van den Belgischen
minister van Defensie.
II.M. de Koningin heeft gistermiddag door
een ordonnans-officier een krans doen neer
leggen bij de baar met liet stoffelijk over
schot van generaal Snijders.
Ook de Duitsche ex-keizer heeft een krans
doen toekomen.
Naar aanleiding van het overlijden van
generaal C. J. Snijders heeft de Belgische
minister van landsverdediging, luitenant
generaal Denis, een telegram gezonden aan
den Nederlandsch en minister van Defensie,
Dr. J. J. C. van Dijk, waarin hij zijn leedwe
zen betuigt met den dood van den generaal,
en den minister, evenals liet Nederlandsche
leger, de condoleance overbrengt van het
Belgische leger.
Minister van Dijk heeft hierop geantwoord
dat hij zeer getroffen was door het sympa
thieke telegram.
De bekende robbenjager Piet Leen te De Cooksdorp op Texel wist dezer dagen
met een welgemikt schot niet minder dan drie zware robben te bemachtigen.
Geheimzinnig geval aan de Hem-
brug.
Op de terreinen van de Artillerie-
Inrichtingen aan de Hcmbrug heeft
zich een geheimzinnig bcsmettings-
geval voorgedaan, waarover de
autoriteiten de grootste stilzwijgend
heid in acht nemen. Het staat ech
ter vrijwel vast, dat het hier een
besmetting met mosterdgas betreft.
De 29-jarige ongehuwde grondwerker P.
Tichelaar, in dienst bij de N.V. van Wan
ning s Aanneming Mij. te Rotterdam, welke
maatschappij thans op de Artillerie-terrei
nen bouwwerk doet uitvoeren, had nl. een
ijzeren staaf in den grond aangeraakt,
waarna hij een prikkeling in zijn vingers
voelde. Zonder er verder bij na te denken,
veegde hij zijn handen aan zijn kleeren af.
's Avonds thuisgekomen, begon de man zich
onwel te voelen. Zijn .toestand werd van
dien aard, dat hij een dokter ontbood, die
constateerde, dat het lichaam van den ar
beider overdekt was met brandblaren.
Onmiddellijk werd het slachtoffer over
gebracht naar het gemeentelijk ziekenhuis
te Zaandam, terwijl de geneeskundige
dienst de woning met chloorkalk ontsmette.
Noodlottige proeven.
Wat is nu het geval geweest? Ongeveer
een half jaar geleden heeft men aan de
Iiemibrug proeven genomen met verschillen
de soorten oorlogsgassen, waaronder ook
mosterdgas, De voorwerpen, welke met de
gevaarlijke gassen in aanraking waren ge
weest, o.a. een ijzeren staaf, werden na af
loop der experimenten in den grond gestopt.
Deze ijzeren staaf heeft de ongelukkige
lieer Tichelaar vermoedelijk aangevat.
Nog vijf andere arbeiders zijn door het
mosterdgas besmet, doch door onmiddellijk
medisch ingrepen hebben deze mannen
geen nadecligc gevolgen ondervonden.
Inmiddels hebben de autoriteiten het bouw
werk afgezet. Het schijnt, dat de Justitie
niet, in de kwestie zal worden gemoeid.
Moeder van den waaghals heeft
de hoop nog niet opgegeven.
De ouders van den 27-jarigen Amerikaan-
schen Oceaan vlieger Tom Smith zijn -den
geheelen nacht opgebleven, in de hoop
over de radio of door de telefoon het be
richt te ontvangen, dat hun zoon in veilig
heid was. Zij hebben geenszins de hoop op
gegeven en Smitihs moeder heeft het tele
gram, dat zij direct nadat haar zoon was
opgestegen, heeft opgesteld, nog gereed
liggen. Het luidt: „Gelukgewcnscht Tom
my. Kom alsjeblieft om mijnentwil per
boot terug.
Een «werkelijke volkenbond"
verlangd
Britsche arbeiders kanten ziel
tegen Chamberlain.
De conferentie van de Labourpartij te
Southport heeft met 2.363.000 stemmen tegen
55.000 een resolutie aangenomen, waarhij de
buitenlandsche politiek van de regeering—
Chamberlain wordt veroordeeld, en waarin
de ongerustheid van een deel van de partij
tot uitdrukking komt over het voortdurende
uitstellen van het tot stand komen van een
gemeenschappelijk verdedigingsverdrag tus-
schen Engeland, Frankrijk en de Sovjet
Unie. Verder wordt verlangd, dat een „wer
kelijke Volkenbond" wordt opgericht.
De conferentie verwierp met 1.670.000 stem
men tegen 286.000 een resolutie waarbij
iedere vorm van dienstplicht werd afge
wezen.
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT t
Verwachting: Tijdelijk zwaar
bewolkt tot betrokken, over
wegen/d droog, weinig ver
andering in temperatuur,
zwakke tot matigen N. tot
O. wind.
Ruimte voor de nationaal socia
listen!
Uit particuliere bron wordt vernomen, dat
het paleis van mgr. Waitz, den aartsbis-,
schop van Salzburg door de politie is bezet
en ontruimd volgens een besluit der nat. soc.
autoriteiten, dat ongeveer een maand gele
den is genomen. Het paleis zou gebruikt
worden voor de S.S.
De aartsbisschop zou ondergebracht zijn
in een seminarium. Te Berlijn is hierover
niets békend.
Onze Oost
DUITSCHLAND—NEDERLAND (DAMES)
TE AKEN.
De daimesathletiekwedslrijd Duitschlamd—
Nederland, welke op 6 Augustus wordlt ge
houden, zal te Aken plaats vinden.
Moet Nederland bijdragen?
Aan het Voorloopig Verslag der Tweede
Kamer op het ontwerp van wet tot wijzi
ging en aanvulling van onderscheidene af-
deelingen der begrooting van Ncderlandseh-
lndië voor het dienstjaar 1939 wordt o.m.
het volgende ontleend:
Verscheidene ledeh zijn van oordeel, dat
het algemeen Rijksbelang een meer blij
vende beschikbaarstelling van Nederland
sche middelen voor sommige welvaartsuit
gaven rechtvaardigt.
Andere leden meenen tegen het denkbeeld
van voortzetting van de financieelo bijdrage
ten behoeve van de welvaartszorg van Indië
bezwaar te moeten maken met het oog op
den zoi'gvollen toestand, waarin de Neder
landsche financiën zich, als gevolg van de
bijzondere eischen, welke daaraan in dezen
tijd worden gesteld, bevinden.
Ofschoon bereid tot medewerking aan een
noodzakelijke versterking, ook van de Indi
sche defensie, meenden verscheidene leden,
dat daarbij stelselmatiger behoort te" wor
den gehandeld dan tot nu toe naar buiten
blijkt. Het thans voor het leger aange
vraagde aanzienlijke bedrag van f30.325.000
waarvan f 23.242.500 ten laste van den bui
tengewonen dienst komt, wordt, gevraagd
voor hetid oen van uitgaven, welke slechts
een deel vormen van een in het openhaar
nog niet, bekend plan van ïegeruitbreiding.
De steeds stijgendg kosten voor de Indische
defensie leger zoowel als vloot en de
nog bestaande onzekerheid, waar die stijging
haar grens zal vinden, rechtvaardigen, naar
het oordeel .van de leden, hier aan het woord,
Zij moeten eenheid in hun wo
ning smeden.
Franco heeft voor 10.000 vrouwen van de
Spaansclie Phalanx-partij een rede gehou
den, waarin hij o.m. zeide: ik wil dat
Spanje sterk is, niet om het in dwaze avon
turen te storten, doch omdat nationale
kracht de beste waarborg voor den vrede
is. Uw werk, zoo vervolgde Franco, is met
het succes van onze troepen niet geëindigd.
Thans moet het Spaansche tehuis nog her
overd worden. Wapens en militaire strijd
krachten zijn niet voldoende om toekomsti
ge oorlogen te winnen. Zulke oorlogen zou
den de verbeelding te hoven gaan en zij,
die zich, achter de linies bevinden zouden er
in gelijke'mate onder lijden als degenen
aan het front. Daarom zouden de Spaansche
vrouwen door het smeden van eenheid en
vaderlandsliefde in haar woning de voor
posten van den vrede zijn.
Maatregelen van kardinaal In-
nitzer.
Alle Katholieke geestelijken en zusters te
Weenen hebben aanzegging gekregen van
kardinaal Innitzer zich op straat in gewone
kleeding te vertoonen. Katholieke instellin
gen hebben oproepen geplaatst den geeste
lijken burgerkleeding te verschaffen, waar
aan op bevredigende wijze is beantwoord.
Tevens is voorgeschreven, dat ordegeestelij
ken voortaan moeten nalaten hun haar op
de voor hun orde kenmerkende wijze te la
ten knippen.
NIEUW OCEAAN VLIEGTUIG IN AAN
BOUW.
In Triast (Italië) is een viermotorig-
vliegtuig in aanbouw, dat 40 passagiers
kan vervoeren en een snelheid van 310
zeemijlen kan ontwikkelen.
Het toestel zal in December of Januari
gereed zijn en een proefvlucht niaiken over
het Zuidelijke deel van den Atlantischen
Oceaan, om daarna gebruikt te worden
voor den geregelden 1 lichtdienst, naar New
York.
een speciale financiering, aangezien het
budget anders dreigt te worden ontwricht.
Er is thans alle aanleiding om de
instelling te overwegen van een De-
fensicfonds, waarin, behalve het on
ontbeerlijke leeninggeld, ook een ze
ker percentage van de gewone mid
delen, verder de opbrengst van een
van de meest draagkrachtigcn te
heffen weerbelasting of buitenge
wone heffing op groote winsten, als
ook een afzonderlijke legerbijdrage
van Nederland, zouden behooren te
worden gestort.
Kostcnverdecling.
Andere leden zijn eveneens van oordeel,
dat het in de tegenwoordige omstandigheden
gewenscht is, de verdeeling der kosten voor
cie defensie tusschen Nederland en lndië
opnieuw onder de oogen te zien.
Verscheidene leden kunnen zich met het
denkbeeld van instelling van een defensie
fonds vereenigen. Zij waren evenwel van
oordeel, dat er geen aanleiding bestaat, Ne
derland een deel der kosten van het leger
in Indië te doen dragen, daar de inrichting
en instandhouding van een leger in Indië
behoort tot de taak van Nedcrlandsch-Indië
zelf.
Van andere zijde acht men de instelling
van een Defensiefonds niet aanbevelens
waardig.
OOGSTMISLUKKING OP JAVA.
Blijkens mededeeling van den Provincialen
Landbouwvoorlichtingsdienst voor Oost-Ja-
va zijn, aldus de <N.R. Crt., in het eerste
kwartaal van dit jaar in het district Bodjo-
negoro 13.000 H.A. aan padi-areaal bescha
digd terwijl in Kediri de padi over een aan
plant van 2100 H.A. is mislukt.
