Waar hartstochten
losbreken
genoeg graan
voor den oorlog
NOODLOT
Hebben zij
Donderdag 3 Augustus 1939
Vierde blad
De negerrenbaan
van Panama
Paardenrennen en speelbanken,
twee instellingen, waar de harts
tochten kunnen losbreken en en ze
gevieren. Een centrum van het „ge-
luksspcl" is de republiek Panama,
waar al deze ondernemingen in
'handen van één man zijn
Meer dan de leden van eenig ander ras,
ïvoelt de neger zich aangetrokken tot het
spel en de hartstochten van het wedden. En
nergens kunnen zich de hartstochten zóó
uitleven, als op de „neger-renbaan" van Pa
nama. Hier paart zich de aangeboren lust
der zwarten tot wedden aan de moderne
techniek van het geluksspel van de blan
ken en hierdoor ontwikkelt zich hier een
hazard-atmosfeer, die met geen enkel ander
Europcesch of Amerikaansch voorbeeld ver
geleken kan worden.
Nergens is het publiek dat de renbanor.
bezoekt, zóó opgewonden, als in Juan Fran
co, do renbaan van Panama. Negentig pro
cent van do jockey's, die hier hun kundig
heden vertoonen, behooren tot het zwarte
ïas, evenals de toeschouwers, 's Middags om
twee uur beginnen de wedstrijden. Een
enorm geschreeuw en lawaai weerklinkt
over het groote terrein en voor het houten
huisje, dat voor de hoofdtribune staat en
waar de jockey's voor de rit gewogen
worden, verdringt zich het publiek; men
fluistert en men wisselt geheimzinnige toe-
kens onder elkaar uit. die alle Europeesc.be
jockey's en besturen van renbanen in het
tuchthuis zouden brengen.
Renverordenïngen een wassen
neus.
Vanzelfsprekend heeft ook Juan Franco,
zooals trouwens iedere behoorlijke renbaan,
haar renverordeningen, maar men behoeft
niet te denken, dat er ook maar iemand is,
die zich hierom bekommert. Ook de ambte
naren van de vrije republiek Panama knip
pen gewoonlijk een oogje dicht en dat niet
zonder reden. Immers, de belasting die de
trust, welke de renbaan en nog een groot
aanlal andere amusementsgelcgonheden in
het-land bezit, opbrengt, dekt bijna voor een
.vijfde deel het gcheele staatsbudget.
In Juan Franco wordt echter niet
alleen „geschoven", doch ook „be
dwelmd" Er bestaat in Panama geen
wet, die het ingeven van bedwel
mende middelen verbiedt en straf
baar stelt en bovendien zou het, in
dien noodig, zeer moeilijk of in het
geheel niet aangetoond kunnen
worden. Do middelen, die men daar
toe gebruikt zijn geheel anders dan
in Europa. De jockey's van Juan
Franco geven hun paarden mari
huana, een soort van hennep-achlige
plant, die slechts in Centraal-Ame-
rika groeit, een soort van hasji-
achtig bedwelmend middel bevat en.
zonder groote onkosten en moeilijk
heden verkregen kan worden, daar
de plant in het wild groeit. Buiten
de Middcn-Amerikaansche staten
was deze plant eenige jaren gele
den nog zoo weinig bekend, dat de
actie der' Vereenigde Staten tegen
bedwelmende middelen er nog geen
notitie van nam.
Het gebruik van die verdoovende middel
heeft zijn voordeden, maar ook zijn nadee-
len. Wanneer men er een geringe dosis
.van inneemt, werkt het middel opwekkend,
■ja zelfs opwindend, neemt men er daaren
tegen een groote hoeveelheid van in, dan
wekt het de slaap op. I-Ict middel wordt in
het bloed onmiddellijk in andere stoffen
omgezet, zoodat het nadcrhanc. niet meer
aangetoond kan worden. Men moet hier dus
een zeer nauwkeurige dosis toedienen, wil
men succes hebben.
De zwarte jockey, die zijn paard met ma
rihuana bedwelmt, is er echter nooit zelccr
van, of een staljongen, die door zijn con
currenten omgekocht is, zijn paard nog niet
een tweede dosis van dit middel geeft,
"waardoor juist het omgekccrdo gevolg ver
kregen wordt. Het bedrog met dit bedwel
mende middel is dus in Panama een zeer
belangrijke* zaak, die echter steeds twee
kanten heeft. Tenslotte viert het toeval dan
toch altijd de overwinning en de zwarten
hebben er des te meer gelegenheid tot
.wedden voor.
Loten worden nooit gestolen...
De voormiddag wordt gebruikt voor de
loterij. Iedere week vindt er een trekking
plaats. De loten zijn bij alle kranten-,
vruchten- en marktverkoopers te krijgen.
Ze hangen in lange strookCn voor iedere
winkel. Wie voorbij een winkel gaat,, waar
de loten hangen, legt een halve Balboa (-40
'Amcrikaansche centen) op tafel en scheurt
een lot af. Niemand hoeft hierbij te staan,
want zelfs niet de ergste blanke, bruine
of gele bedrieger zou een loterij-lot stelen:
hij weet maar al te goed, dat een gestolen
lot nooit een prijs krijgt.
Op de trekkingsdagen staat de gchccle
bevolking van Panama en Colon voor het
loterij-bureau. Zelfs do anders zoo trotsche
lAmerikanen mengen zich dan onder de bon
te menigte. Het plein voor het loterij-ge
bouw in Panama is misschien wel de eeni
ge plaats op aarde, waar mcnschen van
alle rassen naast elkaar staan en rustig met
elkaar over de wins- verlieskansen spreken.
De spcelkoorts is hier sterker dan alle ras
verschillen en -vooroordeclen. Het grootste
lot bedraagt slechts SOOBalboa, maar bijna
iedereen koopt meer dan één lot zoodat er
iedere week mcnschen rijn, die voor eeni
ge duizenden gewonnen hebben.
In het Casino van Colon zijn de inzetten
en de winsten natuurlijk veel hoogcr. Hier
worden alle spelen gespeeld, die elders ten
strengste verboden zijn: baccarat, poker en
dergelijke geluksspelen en ook hier vormen
de Amerikanen uit de naburigo kanaalzo
ne, waar deze spelen verboden zijn, een
groot deel van het bczockcrscontingent. Hon
derdduizenden Balboa's en dollars worden
hier omgezet maar dat kan de loterij niets
schelen, omdat de renbaan, de loterij en bet
Casino toch tot een en de zelfde trust be-
hooren.
Allee nheerscher I
De directeur van deze groote onderneming
is de Mulat Gonzalo Arias. Zijn broer Har-
modio was eerst „generaal" en is eenige
jaren geleden president van de republiek
geworden. Sinsdien heeft geen mensch het
ooit meer beproefd een concurrecrende on
derneming op te richten. Gonzalo Arias be-
hecrscht echter niet alleen de renbaan, de
loterij en het Casino. Waar gespeeld wordt,
wordt ook gedronken en daarom is hij tege
lijkertijd ook het hoofd, van de „Atlantic
Breving and Rcfrigerating Company" die
Panama van bier voorziet. Zijn pogingen,
om door liet in handen krijgen van de Oran
je Crush Company ook de limonade-produc
tie. machtig te worden, leden eerst schip
breuk, maar eenige jaren geleden is de
Griek Alexander Tagaropulus, die deze in
dustrie controleerde, zijn vennoot geworden.
Bovendien heeft Aritas langzamerhand en
zonder dat men er erg in had, alle marihua
na-plantages van Panama opgekocht en
verdient zoo ook nog aan het bedrog, dat
op zijn renbaan voortdurend gepleegd wordt
Waar spel en drank zegevieren, daar
bloei ook het kwaad. De prostitutie is in
de republiek Panama, in tegenstelling tot
de kanaalzone niet verboden, maar wordt
toch wel beperkt tot bepaalde straten der
beide steden Panama en Colon. Dat ook deze
huizen zich zonder uitzondering in handen
van de koning van het geluksspel. Conzalo
Arias bevinden behoeft hier wel niet met
nadruk gezegd te worden
Hij reisde in bretels en manclietknoopen.
Daar steekt niets in. Ieder doet wat: de een
springt door hoepels, de ander conserveert
oude ossen in blik, 'n derde draait knoopen
uit de beenderen van 'n vorig geslacht. Het
leven is betrekkelijk lang. Als men rekent,
dat de mensch gemiddeld 25 jaar wordt ('k
heb dc statistiek niet bij de hand, doch la
ten we nu eens supposeeren, dan maakt dit
1300 weken is 9100 dagen. Men moet iets
doen, om daar doorheen te komen. Men kan
maar niet halsstarrig blijven zitten, zelfs dc
allerrijkste niet Het is absoluut noodzake
lijk, dat we schoenen verslijten, trouwen,
naar diners gaan, onze neus snuiten, prijs
couranten laten drukken en meer van die
bezigheden verrichten, zonder dat we eigen
lijk weten, waar -hel voor dient. Doch de
feiten wijzen uit, dat men er niet buiten kan.
Hij nu reisde in bretels en manchetknoopen.
Hoe hij er toe gekomen was? Hij wist 't
niet. Uit roeping? Hoe komt men tot alles?
Waarom doet de een in medicijnen, de an
der in sterken drank, 'n Derde in gevangc
niswezen?? Hij was eerst 'n paar jaar op
kantoren geweest. Doch dat vlotte niet: het
Stanley-achtige van den commisvoyageur
verraadde zich reeds in z'n ongedurigheid.
Toen ging-ie reizen in van alles; leverworst,
fietsbanden, electrische bellen, kabeltouw,
scheerzeep, amandelen. Maar 't wou niet: hij
had z'n levensdoel nog niet gevonden. Weer
bracht-ie 'n jaar achter 'n lessenaar door.
Toen, 'n oogenblik den gelukkigen greep,
de groote vondst, welke 'm voor goed in de
veilige haven bracht van 'n geregelde mooie
verdienste: hij wierp zich in de manchet
knoopjes en bretels.
Van 't eerste oogenblik af, dat-ie zich daar
aan gaf, rees z'n voorspoed, 't Was 'n won
der. Reisde een ander met precies dezelfde
knoopjes en eendere bretels, zoo waren de
resultaten gei-ing.
Zoodra echter bemoeide hij zich er mee,
Jean Meiers, van de firma Breukelmans Zo
nen, of de omzet was enorm en de fabrieken
werkten dag en nacht door. Hij had 'n be
paalde flair, die artikelen te plaatsen Met 'n
geheel apart chic wist-ic de fijne streep van
een bretel, de schittering van 'n knoop op
z'n voordeeligst te doen uitkomen. In de
handelswereld trachtte men 'm te imit.ee-
ren. Maar 't was toch nooit dat. Het cachet
bleef er aan ontbreken. Jean Meiers was 'n
unicum. Zoo vloden de jaren in welvaart-
noesten arbeid en aangename verpoozing in
(.0 vele hotels dezer lage landen. En Jean
Meiers, tevreden, had geen hoogcr illusie,
dan tot z'n jongstcn snik 1c mogen blijven
verkoopen die bretels en die knoopjes. Het
was eten en drinken voor 'm geworden, 'n
behoefte, 'n gewoonte. Met die artikelen
deinde z'n leven rustig voort, als 't vlak
ecner spiegelgladde zee Was hij niet te be
nijden boven velen?
Maar helaas, er kwamen jaren, dat de gol
ven zijner levenszee hoog gingen als storen
de schuimsels, die woedden en braken en
klotsten en ziedden, om bij te vergaan Geen
mensch ontkomt z'n noodlot, 't Staat altijd
gereed, zich verraderlijk op den armen ster
veling te werpen en tandenknarsend slaat
't z'n ni.jpendc klauwen in de weerlooze
prooi. Zoo verging 't ook Jean Meiers van
dc firma Breukelmans Zonen.
't Was 'n tjuitendc, spruitende lentemaand
vogels floten, bloemen wiegden, luchte-
blauw schalde dat onze reiziger zich ar
geloos waagde in 't oude stedeke Workum.
Met z'n aangenaam aplomb trad-ic 'n winkel
binnen en in zijn gewone, overredende pose
in de rechterhand 'n bretel, in de linker een
doosjes knoopjes, presenteerde ie zich aan
do toonbank, om dadelijk van wal te steken.
Doch z'n stem stokte en in wilde stuwing
steeg 't bloed naar z'n hoofd. Want daar,
voor de hooge laden met ellegoed, veters,
corset-baleinen en wat dies meer zij, stond
een jonge dame van ongemocne schoonheid,
frisch als een bloesem, blank als lelie-zeep
't Bracht 'm gansch in de war; z'n radheid
van tong begaf 'm en Jean Meiers begreep
dat in dit oogenblik over z'n leven beslist
werd. Als-ie eindelijk z'n welbespraaktheid
herwon, begon-ie met de gewone aanprijzing
zijner artikelen, maar hij voelde, dat 't niet
van harte ging, werktuigelijk. En opeens
schoot de Friesche schoone in zulk 'n scha
terlach, dat-ie onthutst ophield. Hij vroeg
naar de reden van haar vroolijkheid. Toen
vertelde ze 'm, dat ze 't zoo bespottelijk vond
'n man, die reisde in bretels en manchet
knoopjes. O, ze hield 't niet uit! En proes
tend vloog ze naar achter, 'r vader te roe
pen, die verder den reiziger maar helpen
moest.
Dit voorval maakte op Meiers 'n onuit-
wisclibarcn indruk. Voor 't eerst sinds z'n
betrekking bij Breukelmans Zonen, ging 't
in 'm woelen, of er iets onwaardigs slak
in dat reizen met bretels en knoopjes. I-Iij
ging er gedrukt onder, werd stil, verkocht
niet meer zooveel als vroeger. En terug in
Amsterdam kwelde 'm het beeld van de
Friesche schoone uit den winkel in manu
facturen, liet 'm niet los, stond 'm voor den
geest dag en nacht.
O, hij kon niet meer buiten 'r! Geen aflei
ding baatte. Tot-ic, koen, 'n besluit nam,
overstak naar Stavoren en de lelie-zeep
blanke z'n hart aanbood en hand. Ze keek
'm aan, vorschcnd. Toen schudde ze 't
hoofd. „Nee," zei ze, om de bretels en
knoopjes. Alles kon ze zich voorstellen, des
noods dat 'n man reisde in vijgen en stroop.
Maar 'n echtgenoot in manchetknoopjes en
brockhouders, dat nooit! Als hij zich een
andere positie wist te scheppen, wie weet!
Dan zou ze nog eens zien.
Meiers nam zijn ontslag. Breukelmans in
zak en asch. De fabrieken zetten stop. En
Jean probeerde van alles: automobielban
den, champagnckurken, muilkorven, sigaren
pijpjes. Maar niets lukte. Hij verviel tot ar
moede.
Op 'n dag boden Breukelmans Zonen ten
einde raad 'm 't compagnonschap aan, on
der beding echter, dat hij persoonlijk bleef
reizen. Meiers geen uitweg meer ziende,
accepteerde. De knoopjes en bretels vlogen
weer. 't Was nu eenmaal z'n noodlot. Op
nieuw kocsterdc-ie hoop. Op z'n kamer voor
'n hoogen spiegel, bestudeerde hij zichzelf,
in die bekende pose van in de eene hand 'n
pantalonhouder, in de andere 'n doosje. Hij
kwam zich hoogst begeerenswaardig voor,
begreep niet wat de wreede uit 't verre Wor
kum daar voor bespottelijks aan vond Hij liet
zich fotografeeren in die houding, een facg,
profiel en trots quarts. De vrienden waren
er verrukt over. De firma maakte er een
reuze reclame mee. Overal gingen de por
tretten heen. Ze verschenen zelfs in de ge-
illustreerde bladen met 't onderschrift: „Jan
Meiers, de bekende specialiteit in artikelen
voor hecren". Moedig door 't succes, trok
Jean de stoute schoenen aan, zond een ka
binetformaat naar den Frieschcn winkel in
manufacturen. In 'n hoek teekende-ie per
soonlijk, 'n pijl-doorschoten hart. 't Geval
kwam per keerende post terug, met er qj
gekrabbeld: „Bah!"
Toen gaf Meiers 't op. Hij nam een recla
me-bretel extra qualitcit, en verhing zich.
Z'n hospita bemerkte gelukkig nog intijds
't drama en hij werd afgesneden. De dokter.
Dat gaat goed tusschen die twee!
gaf hoop. Doch Meiers wees aldoor op z'n
maag. Die werd leeggepompt en tot. 's dok
ters groote verbazing kwamen er 32 man
chetknoopjes voor den dag. 'Was duidelijk:
Meiers had zich op dubbele wijze willen
zelfmoorden. De firma werd er mee in ken
nis gesteld. Die zond toen de volgende brief
naar Workum:
Mejuffrouw!
Wij hebben de eer u mede te deelcn, dat
uw geachte beminde Jean Meiers zich he
den vergreep aan 'n reclamebretel, prima
qualiteit wij leveren u die tegen concur
reerenden prijs en 'n 32 hoogst smaak
volle knoopjes, waarmede wij steeds veel
PRIMA AMERIKAANSCHE PETROLEUM
514 ct. per liter per vat.
TOKO - LAANWEG OUDKARSPEL.
Desgewenscht Telef. 104 Br. op Langendijk.
succes hebben.
Aangezien wij ons op den duur tegen
dergelijke verliezen wensclien te vrijwaren
en dergelijke straffe middelen ook 'n slech
ten invloed zouden kunnen hebben op den
algemeenen gezondheidstoestand van ge
noemden beminde, verzoekend wij -U drin
gend, ons telegrafisch tc verzekeren van de
warme gevoelens, welk gij voor onzen fir
mant koestert. Kosten van telegram en hu
welijk nemen wij gaarne voor onze reke
ning.
Onder minzame aanbeveling, verblijven
wij hoogachtend,
Breukelmans Zonen".
Dit was de Workumsche schoone te
veel. Ze wilde niet den dood van Jean
Meiers, noch 't faillissement van de gere
nommeerde firma op 't geweten hebben. Ze
accepteerde.
Doch recht gelukkig zijn ze nooit gewor
den.
ITALIë OP AUSTRALIë AANGEWEZEN
MAAR ENGELAND OOK!
RECORDOOGSTEN IN ZUID-OOST
EUROPA.
Als de oogst begint
(door onzen Londenschen correspondent)
De oogst begint. Van Siberië
tot Canada, van Roemenië
tot Nederland, van Argenti
nië tot Indië slijpen de boe
ren hun zeisen. Overal rijpt
het graan, 430 milliocn hecta
ren land worden gemaaid en
in alle landen beijvert men
zich, het graan zoo spoedig
mogelijk in de schuren tc
brengen. Vroeger waren deze
weken een vreugde voor dc
mcnschheid. De boeren wa
ren gelukkig, wanneer zij
oogstten, wat zij gezaaid had
den. Maar tegenwoordig
maakt zich in dezen tijd van
het jaar een angstpsychose
van dc mensclien meester.
„Wanneer het graan binnen
is, staat wellicht de oorlog
voor dc deur", denken velen.
Een oorlog kan echter slechts
uitbreken, het is treurig
het tc moeten constatecrcn!
wanneer de loogst groot
genoeg is om de soldaten der
verschillende legers naar be-
hoore« te kunnen voeden.
Hoe ziet het er in dit opzicht
nu in het jaar 1939 uit?
Voor Duitschland is de
oogst in hooge mate een ar
beidsprobleem. Zooveel Duit-
schers werken in de indus
trie of dienen in het leger,
dat het Derde Rijk bijna
100.000 landarbeiders uit het
vroegere Tjsccho-Slowakije
moet laten komen om met graan, dat op
5.037.000 Duitsch akkerland groeit, in de
schuren te brenger). Op dezen bodem wordt
jaarlijks 5.490.000 ton graan geproduceerd.
Om zijn bevolking van 80 milliocn mcn
schen tc kunnen verzadigen, heeft Duitsch
land cchtifr nog verder 1.248.000 tou-graan
noodig. Deze hoeveelheid kan het slechts
uit het buitenland, b.v. uit Noord- en Zuid-
Amerika en Australië invoeren. En hier ligt
ook een van de zwkke plekken van Duitsch
land, wantnog beheerscht Groot-Brittan-
nië de zeeën. In het afgeloopen jaar lever
den Canada, de U.S.A. Argentinië, Indic en
Australië 728.000 ton graan aan Duitsch
land. Breekt er een oorlog uit, dan kan het
land op deze leveranties niet meer rekenen
Derhalve zijn de Duitschers blij to hooren,
dat er in Roemenië en Hongarije dit jaar
een recordoogst verwacht wordt. Sinds we
ken bereizen Duitsche handelsdelegaties de
ze landen om daar zooveel mogelijk graan
op te koopen. Zoo is men b.v. van plan zich
60% van de totale Hongaarschc oogst ie
laten leveren.
Mussolini is niet tevreden»
Voor Mussolini is het graanvraagstuk in
gewikkelder dan voor Hitier. Hij heeft in
de laatste weken alle graangcbicden van
Italië bezocht en geen al tc gunstigen in
druk gekregen. In Mei was het weer zoo
slecht, dat de oogst op het schiereiland
niet grooter zal zijn dan in het vorige jaar.
Dc duce heeft werkelijk pech, want sinds
1938 heeft hij het akkerland nog wel met
4% uitgebreid. Op 12.5 millioen hectaren
wordt op het oogenblik 7.964.000 ton graan
geproduceerd. Maar er blijft dan nog steeds
als uiterst minimum een behoefte van
2S5.000 ton te dekken. Derhalve heeft Rome
in overzecschc gebieden 127.000 ton graan
besteld en 115.000 ton in Zuid-Oost-Europa.
Dc voornaamste invoer heeft ook hier
plaats langs wegen, die in geval van oorlog
afgesneden kunnen worden.
Gebrek aan arbeiders ook in
Frankrijk.
Frankrijk is er ten aanzien van zijn graan
voorraden heel wat beter aan toen dan Ita
lië. Wel zijn Frankrijks graanvelden niet
grooter dan de Italiaansche, maar de boe
reu trekken daaruit een veel grootere op
brengst, namelijk 9.251.00 ton per jaar. Het
land kan zich dus, normaal gesproken, zelf
voeden en wanneer het desondanks \erle-
den jaar nog 160.000 ton invoerde, was dit
voor een ander deel de schuld van het
Franschc volk, dat bij iederen maaltijd
ennormc hoeveelheden brood pleegt te ver
orberen. Het eenigste oogstprobleem is voor
Parijs in het gebrek aan landarbeiders ge
legen. Gedurende de maanden Juli, Augus
tus en September werden op het land tot
nog toe ieder jaar 500.000 arbeiders uit Bel
gië, Polen en het vroegere Tsjecho-S lowa-
kije te werk gesteld. Ditmaal zal dit echter
niet zoo gemakkelijk zijn, want de Polen
zijn onder de wapenen en Tsjechen en Slo-
waken werken op Duitschlands velden.
Waarom Engeland een sterke
vloot noodig heeft.
Wat Engeland ten slotte betreft: daar
vindt men slechts 1.928.000 hectaren akker
land met een opbrengst van 1.965.000 ton
por jaar. Daarmede kan men natuurlijk ae
behoefte van de bevolking van het eiland
bij lange na niet dekken en aldus staat
Engeland aan het hoofd van alle graan-
i^iporteercnde landen. Het importeert niet
minder dan 5.082.000 ton per jaar en wan
neer het niet verhongeren wil, moet het
reeds daarom de heerschappij ter zee be
waren. De weg naar Australië moet onder
alle omstandigheden opengehouden worden,
want alleen vandaar komt reeds 1.550.000
ton. De duikbooten op den Atlantischcn
Oceaan moeten vernietigd worden, want
Cnnada stuurt 1.143.000 ton en de U.S.A.
789.000 ton. Men kan zeggen, dat Engeland
van alle staten der wereld zijn graan hot
duurst koopt, want het legt niet slechts het
geld contant op tafel, maar moet tegelijk
een vloot onderhouden, die lang niet zoo
machtig zou behoeven te zijn, wanneer op
het eiland zelf weer meer korenaren dan
fabrieksschoorslecucn zouden groeien!
