apan's kabinet
onder druk van
Dantzig bindt in
alles goed!
Irene Emma Elisabeth
«-r—
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Irene beteekent
vrede
Anti-Rev. weigeren
jhr. de Geer hun
medewerking -
Laan, Schaden. Tel. 444 (2 lijnen).
PINSDAG 8 AUGUSTUS 1939. 83e Jaargang. No. 10951.
tfHgöwe c£m'11.V. „Ho*o«<k Noord
ZalHiranoema.de
gematigde, zich hand- Uvl Vj
haven
De verhouding tot Europa be
sproken. - Jong Japan dringt
naar nauw verbond met de as.
Nadat de minister van Oorlog na
mens leger en vloot een bezoek had
gebracht aan den Japanschen minis
ter-president, heeft deze, tegen zijn
oorspronkelijke toezegging in, om
slechts aan het voltallige kabinet
internationale kwesties voor te leg
gen, een vijftal ministers voor een
conferentie bijeen geroepen over de
loopende internationale zaken en
vooral over de verhouding van Ja
pan tot de situatie in Europa.
Op deze bijeenkomst gaf de minis
ter van Oorlog een uiteenzetting
over de situatie, gezien van militair
standpunt.
Over de resultaten van de bespre
kingen is niets uitgelekt, doch in
bevoegde kringen te Tokio neemt
men aan. dat leger en vloot de re
geering steeds verder drijven naar
een bindende overeenkomst met de
as Rome-Berlijn.
Ten aanzien van de Britsch-Japansche
conferentie wint de meening grond, dat in
dien verdere vertraging komt in de instruc
tics van de Brilsche regeering aan haar
ambassadeur, men beter doet de aandacht
van de Britsche regeering erop te vestigen,
dat hét. mogelijk is, dat een verder uitstel
een ongunstige ontwikkeling met zich zou
brengen.
Zwijgen!
In een persconferentie op het Japansche
departement van buitenlandsche Zaken,
■hebben de buitenlandsche journalisten den
woordvoerder vragen gesteld betreffende de
geruohen over een militaire alliantie tus-
schen Japan, Duitschland en Italië. De
woordvoerder weigerde evenwel hierover
een mededeeling te verstrekken. Evenmin
•wenschte hij iets te onthullen over de be
sprekingen der beide Japansche ambassa
deurs aan het Comomeer. Slechts verklaar
de hij, dat generaal Terauchi zich naar
Duitschland begaf op uitnoodiging van Hit-
Ier, uitsluitend om het partij congres in
Neurenberg bij te wonen.
Volgens inlichtingen uit betrouwbare bron
te Shanghai uit Tokio ontvangen, zou de
zg. groep der jonge kolonels Berlijn haar
eerewoord gegeven hebben, dat een Duitsch
Italiaansch—Japansch militair verdrag in
den ruimstcn zin zou worden toegepast on
danks beperkende voorwaarden van het ge
matigde kabinet-Iiiranoerna. Onder deze om
standigheden kwamen de voorstanders van
een bondgenootschap ertoe snel te handelen,
teneinde de uitwerking van een mogelijk
HI-RANOEMA.
compromis tusschen Engeland e- de ge
matigde elementen te Tokio te verhinderen.
De groote vraag is dus thans, of minister
president Hiranoema zijn rol van gematigd
scheidsrechter zal kunnen blijven spelen.
Zooals bekend, zouden de jongste Japan
sche voorstellen, welke begin Juni door Ja
pan gedaan werden, doch door Berlijn en
Rome werden afgewezen, de volgende ge
weest zijn:
lo. Een automatisch in werking tredend,
onvoorwaardelijk militair bondgenootschap
tegen Sovjet-Rusland.
2o. Japan is in beginsel bereid ook bij
stand te verleenen in geval van een con
flict met de andere vijanden- van den drie
hoek, doch de modaliteiten daarvan zouden
voor elk speciaal geval mpeten worden vast
gesteld.
3o. Het verdrag zal geheim gehouden
moeten worden, teneinde de publieke opinie
in Engeland en Amerika niet in beroering
te brengen.
Tengevolge van de verwerping van deze
voorstellen door Duitschland en Italië had
Japan zich bereid verklaard, het sluiten van
het verdrag toch maar bekend te maken.
Intusschen bleef de vraag open, in welke
mate Tokio zich zou aanpassen aan een
Europeesche politiek, welke het niet alleen
tegenover Sovjet-Rusland doch ook tegen
over de democratieën, vooral Engeland, zou
kunnen plaatsen.
De ontwikkeling van den internationalen
toestand in den loop van de laatste twee
maanden heeft ertoe bijgedragen, de Duit-
sche eischen te matigen en het rijk ervan te
overtuigen, dat het beter is, de Japansche
voorstellen in groote lijnen te accepteeren.
Stadium van regelmatige diplo
matieke onderhandelingen be
reikt.
Polen houdt het bit stijf
Als men den toestand te Dantzig vanuit
Berlijn beziet, zegt Reuter, krijgt men den
indruk, dat met betrekkelijke zekerheid ge
zegd, kan worden, dat het stadium van re
gelmatige diplomatieke onderhandelingen
bereikt is. In ieder geval is men in politieke
kringen van meening, dat het antwoord
van Dantzig de mogelijkheid opent tot het
houden van .besprekingen over het douane-
vraagstuk. De. feiten zijn overigens nog niet
geheel duidelijk. Duitsche kringen nemen
natuurlijk de lezing van Dantzig over, vol
gens welke Polen op grond van een wild ge
rucht zou hebben gehandeld. In buitenland
sche politieke kringen echter verklaart men,
dat de Poolsche douane-inspecteurs ongetwij
feld van iemand uanwijzing hebben gekre
gen te vertrekken.
Volgens een bericht uit Poolsche bron te
Dantzig zou in de nota van den senaat, die
gisteren overhandigd is, gezegd zijn, dat de
senaat noch de douancdirectie, instructies
hebben gegeven die ten doel zouden hebben
gehad den Poolschen beambten de uitoefe
ning van hun functie onmogelijk te maken
De nota zou vorder geprotesteerd hebben te
gen den dreigenden vorm der Poolsche nota
Douane weer in civiel?
Er zijn aanwijzingen voor het vermoeden,
dat de Poolsche douanecontroleurs, die gis
teren, zooals aangekondigd was, gewapend
waren, heden weer in civiel zullen verschij
nen.
In een officicele verklaring wordt echter
gezegd, dat de Poolsche douane-inspectie te
Dantzig in vollen omvang zal worden ge
handhaafd.
Wat de houding van Dantzig nu weer be
treft, kan het antwoord van den Senaat op
dc Poolsche protestnota van Zaterdag ten
aanzien van de positie der Poolsche douane
inspecteurs in de vrije stad niet worden uit
gelegd als een afwijzing. Het antwoord geeft
uitdrukking aan de verrassing, dat de jong
ste gebeurtenissen beschouwd zouden moe
ten worden als een rechtvaardiging voor een
„ultimatum, speciaal op een oogenblik, dat
het zoo gemakkelijk tot een ontbranding zou
kunnen komen."
De Senaat protesteert tegen de bedreiging
met niet nader genoemde tegenmaatregelen
door Polen. De nota besluit met uiting te ge
ven aan de bereidheid over de aangelegen
heden te beraadslagen.
In Dantzig overheerscht den indruk,
dat de Polen niet tevreden zijn met
het antwoord.
De hooge commissarins te Dantzig
laat niets ongedaan om een meer
normale atmosfeer te scheppen.
De indruk in Polen.
Van de zijde van Polen wordt verklaard,
dat men reeds mondeling was overeengeko
men Poolsch-Dantziger onderhandelingen te
openen, om het vraagstuk der Poolsche
douaniers tot klaarheid te brengen. Het
Poolsche standpunt te dien aanzien is niet
gewijzigd: indien Dantzig in bespreking
wcnscht te treden, zal dit verzoek worden
ingewilligd op voorwaarde, dat de juridi
sche positie der Poolsche douane-inspecteurs
niet zal worden betwist en de rechten dezer
inspecteurs worden geëerbiedigd.
De eerste naam van onze jong
ste Prinses, Irene, het Griekséhe
woord voor vrede, heeft in deze
tijden een bijizondere, symboli
sche betcekenis.
Irene of Eirene, was dochter
van Zeus of Themis en dc jongste
dor Horen, in oorsprong godin van
de welvaart en de bloei der lente.
Later werd zij tot Vredcsgodin
(Griekseik eirene vrede). Keizer
Vcspasianus wijdde haar een tem
pel.
De tweede naam van de Prinses,
Emma, spreekt voor zichzelf. Het
is de naam van onze onvergetelij
ke Koningin-Moedcri
De derde naam, Elisabeth, is die
van de oud-tante van de jonge
prinses, do Groot-Hertogin van
Oldenburg.
Wij hooren van burgemeester
van Rcenen, dat de eerste naam
zal worden uitgesproken als
„I e r e e n".
Duitsche troepen aan de
Poolsche grenzen
Concentratie van Duitsche sol
daten in Silezië.
De troepen hebben alle openbare gebou
wen en scholen bezet.
De „Wieczor Warszwasky" bericht uit
Kattowitz, dat Duitsche troepen worden
geconcentreerd in Silezië aan de Poolsche
grens. Vrijdag zijn in het gebied van
Zabrzc autotransporten met afdeelingen
van het zevenden legercorps aangekomen.
Onrust te Shanghai
Nachtelijke gevechten in de voor
steden.
De Sjanghai dollar heeft een laagterecord
bereikt, de koers was 3 29/32 pence, terwijl
de vorige week de koers nog 4 3/8 pence
was.
Bewoners van de westelijke voorsteden
van Sjanghai berichtten, dat voortdurend
's nachts wordt gevochten tusschen Chinee-
sche guerillabendcn en Japansche troepen,
Een Engelschman heeft den correspondent
van Reuter medegedeeld, dat hij 's nachts
wakker is gehouden door kanonvuur en
dat hij mondingsvuur heeft gezien van ge
schut, naar zijn meening loopgraafmortie
ren.
De pogingen om in Sjanghai anti-Brit-
sche agitatie te verwekken, worden voort
gezet.
Amerika koopt Chineesch zilver.
In welingelichte kringen wordt vernomen,
•lat liet Amerikaansohe ministerie van finan
ciën zich verbonden heeft zes millioen ons
Chineesch zilver te koopen, betaalbaar te
gen de koers van den dag van levering. Op
een basis van 35 d.ccnt per ons, de huidige
koers, zal de Chineeschc regt-ering dns meer
dan twee millioen dollar ontvangen.
Men is van oordeel, dat dit besluit betee
kent, dat de regeering van de Vereenigde
Staten de politiek van het aankoopen van
Chineesch zilver wil voortzetten, hoewel dit
den Chineeschen tegenstand tegen Japan
aanmoedigt.
Italiaansche manoeuvres
geëindigd
Mussolini's nieuwe taktiek bleek
de bestee.
De manoeuvres in Noord-Italië zijn gè-
eindigd met een volledige overwinning van
het Poleger, dat was opgebouwd op geheel
nieuwe grondslagen op initiatief van Mus-
solini.
De staatscourant publiceert, een decreet,
waarbij een crediet van acht millioen lire
beschikbaar wordt gesteld voor ontwikkeling
van de „politieke politie".
Geboorte-acte van de jonge Prinses
W-1
sU- - -
7..,,., e-,...-*/.-...-
i*'
ifut*
'C i
ii. g-v- *'"77
3^5l/<yy
«v w I' •TTW-y
'r, ii..-.
A V-
jtfeg cA tre f is
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT
Verwachting: Betrokken tot
zwaar bewolkt, nu en dan
ccnigen regen, in den mid
dag en avond met kans 01
onweer, zwakke tot matige
Zuidelijike tot Zuidwestelij
ken wind, zelfde tempera
tuur als gisteren.
DE KABINETSCRISIS.
Naar ons van betrouwbare zijde
wordt medegedeeld, hebben de hoe-
ren dr. J. J. C. van Dijk en mr.
J. Terpsra het standpunt ingeno
men, dat zij niet zitting kunnen
nemen in het kabinet, dat de heer
jhr. mr. D. J. de Geer zich voorge
nomen heeft te vormen.
De kabinetsformateur, Jhr. Mr. D. J. de
Geer, heeft gisterochtend 0111 half elf een
bezoek gebracht aan minister van Boeyen
op het departement van Binnenlandsche
Zaken.
Voorts heeft Jhr. de Geer gisteren gecon
fereerd met den demissionnairen minister
van Waterstaat, jhr. ir. O. C. A. van Lidt
dé Jende, ir. J. W. Albarda, den luitenant
kolonel van den Generalen Staf A. Q. H.
Dijxhoom, en mr. A. M. Joekes, voorzitter
van de vrij-z.-dem. fractie der Tweede Ka
mer. Voorts zocht de formateur telefonisch
contact, met mr. P. J. Oud, burgemeester
van Rotterdam en oud-minister van Finan
ciën.
Hoe kwamen de anti-rev. er toe?
Naar het Hsb. verneemt, zijn de anti-revo
lutionairen tot hun weigering gekomen,
vooral omdat, zij het standpunt, innemen, dat
de kabinetsformatie, waarnaar de heer De
Geer de laatste dagen heeft gestreefd, niet
past. op het votum van de Tweede Kamer,
waarbij de R. K. de S. D. en V.D. als groot
ste groepen het vijfde kabinet-Colijn heb
ben weggestemd.
In deze phase der kabinetscrisis rijst di
rect de vraag, of de liberale jhr. ir. O. C.
A. van Lidth de Jende al dan niet bereid
zal zijn in liet door jhr. De Geer te vormen
kabinet zitting te nemen. Natuurlijk zal de
beslissing daaromtrent afhangen van de
vraag, met welk program het nieuwe ka
binet. voor den dag zal komen.
Het besluit schijnt uit den aard d«* zaak
niet gemakkelijk, omdat het standpunt van
den demissionnairen minister van Water
staat op zich zelf zou moeten worden be
paald en hij zich hierbij niet door de
zelfde beweegredenen kan laten leiden als
de anti-revolutionairen Van Dijk en Terp
stra.
Mocht jhr. Van Lidth dc Jeude weigeren
toe te treden, dan zou er een goede kans
zijn, dat de formateur zal overgaan lot de
vorming van een vier-partijen kabinet, van
C. H., R.K., V.D. en S.D. Toch is de mogelijk
heid niet uitgesloten, dat jhr. Dc Geer, als
liet dan op het. opstellen \an program aan
komt, met zijn toekomstige ambtgenooten
niet tot overeenstemming zou kunnen gera
ken en de opdracht zou moeten teruggeven.
Vooralsnog acht men echter deze mogelijk
heid niet groot.
Het spijt de R.K.
Het r.k. dagblad De Maasbode schrijft:
Het spijt ons ten zeerste, dat de anti-revo
lutionairen deze houding meenen te moeten
aannemen.
Wij venvachten intusschen, dat jhr. De
Geer zijn formatiepogingen zal voortzetten.
Het contact met den commandant van het
veldleger en met overste Dijxhoorn wees
reeds in deze richting.
Soestdijk meldt:
Naar wij vernemen, blijft de toe
stand van Prinses Juliana en Prin
ses Irene in alle opzichten bevredi
gend.
