STATION te Schagen jubileert
-li 75 jaar geleden
En eensalsdoor Kanaal en Spoor,
een Stad hier is verrezen
Zal Schagens Reus, met Schagens Roos
Noord-Hollands Sieraad wezen'
Maar een foto...
Het huldigingsfeest te Heerhugowaard
Zaterdag 19 Augustus 1939
Derde blad
EEN AFDRUK VAX DE GEDEXK-
PREXT. WELKE IX OXS JLBl-
LEER EX D STATIOX TE ZIEN IS,
EX OXS DOOR DEX STATIONS
CHEF, DEX HEER ZONXEXBERG
WELWILLEND IN BRl'IKLEEN
WERD AFGESTAAN.
komst: 45.491). Dit vervoer is dus in ruim
70 jaren ongeveer verdublield. doch tuaschen
1866 en 19.37 in overschrijdt liet aantal pas
sagiers, dat in Schagen in- of uitstapt, meer
malen de 100.000, n.1. in de jaren 1916 en
1920. In 't jaar n& de crisis begint een dui
delijke teruggang: t totaal aantal personen
daalt dan v. 80.000 tot op ongeveer de helft
en we zien in deze cijfers mede den achter
uitgang der spoorwegen zich manifestceren.
TOEN DE KOEIEN NOG PER
TREIN GINGEN.
Buitengewoon interessant is 't te vernemen,
hoe 't met 't vee\er\oer per trein in het
afgeloopen tijdperk gesteld was. Ja, dat is
nu verléden: koeien per spoor Sinds
Schagen een haven rijk is, ach neen, sinds
steeds méér hoeren over eigen vervoermid
delen beschikken, gaat de levende markt
waar niet meer per rail.
De meeste koeien, stieren, varkens, scha
pen, paarden, enz., werden vervoerd om
streeks 1880; toen laadde men in Schagen
per jaar ruim 25.000 stuks in of uit. Ook hier
toont de statistiek heftige schommelingen.
Het jaar 1937 vermeldt: vertrek 3 (zegge
drie) stuks vee en aankomst 18 (zegge acht
tien) stuks
Voor de curiositeit laten wij hieronder een
tabel volgen:
Vertrek: Aankomst:
1886:
1880:
1900:
1910:
1916:
1920:
1930:
1935:
1937:
1.451 stuks vee
25.799
8.936
7-386
7.540
2.604
2.747
379
3
1.329
1.706
2.721
1.042
643
46
18
heid der Spoorwegen afhangen. O. zeker.
Schagen is knooppunt \an den spoor
weg geworden, sinds Mei 1937 werden im
mers de halten Sint Panera* Noontschar-
woude. Zijdewind. Breezand en Koegras
opgeheven, doch het vervoermiddel dat
..trein'' heet maakt ondanks alle propagan
da er voor. thans een ernstige crisis door.
Wij kunnen niet meer. zoo kinderlijk en
thousiast worden over 'n trein ah onze voor
vaderen. We glimlachen geamuseerd als we
lezen, óók In die goede oude Schager van
24 Aug. 1804:
Vurig ros van metaal, dat daar
holt langs een baan
Als gezweept door de geesten, wat
heil brengt ge ons aan?
Gehuld in den rookwalm, die daar
stijgt uit uw muil
Rent gU voort en steeds voort onder
sissend gehuil.
Gij vliegt als een stormwind onze
blikken voorbij
En wie U zien naderen, wijken
angstig ter zij.
Zoo rent gij. als door de magt van
een demon geperst.
Van steden, tot steden, van gewest
tot gewest.
En de vreedzaamste streek, zoo ge uw
loop tot haar wendt
Voelt een deel van de koortsdrift
waarmede gij rent.
Zich geplant in het bloed, en geen
stilstand bekoort
Of geen rust streelt haar langer, zij
wil met u voort!
O, had de oudheid aldus u aan
schouwd in uw vaart.
Voor U had haar schedel zich gebo
gen ter aard.
Dat vrees'lijke voertuig, neen het
scheen voor de zoon
Des stofs niet geschapen, maar alleen
voor de goón.
el en
ren.
dige
van
ïter-
lers.
hun
Mei
wie
(op
pko-
rijk
Het
de
le n,
>ge«
•ene
Nevenstaande versregels stonden, op den 24sten Augus
tus 1864 te lezen op een eerepoort, welke op de Markt te
Schagen was opgericht ter gelegenheid van de eerste
steenlegging van het Station.
Donderdag a.s. zal deze heuglijke gebeurtenis precies
vijf en zeventig jaar geleden zijn. Is de dichterlijke voor
spelling uitgekomen? Wij zullen eens zien
ialf
lik
te
Do rijmende profeet heeft trouwens nog
Béér gezegd, en dat stond óók op die eere
poort te lezen:
MWas eens mijn Root West-Frieslands
kracht, bij strijd in 't woest verleden;
Een beter roem, bij reiner glans,
schenkt haar mijn bloei van heden."
Met andere woorden, ons stadje was
ln de vorige eeuw erg Ingenomen
met zichzelf en stelde zijn rustigen
bloei bóven den stormachtigen le
venslast, die haar kenmerkte in de
tijden van oorlogsgerncht, als de
Weetfries zich met hand en tand te-
Ben vreemde overheerschers verzet
ten moest.
UIT DE „SCHAGER" VAN 1884.
Niettemin, zónder Westfricsche taaiheid is
het Station, is, juister gezegd, de Staatsspoor
weg var» Alkmaar via Schagen naar
Den Helder, er niet gekomen.
Lezen wij niet in het verslag van de Scha
ger Crt over de steenlegging in 1864:
„Lang wu men geslingerd geweest
„tusschen hopen en vreezen, want
„niet te verachten was de tegen
stand, die de rigting van den Staats-
„Spoorweg door dit Noord oostelijk
„deel van Noord-Holland heeft onder-
„vonden".
De tegenstand was nu overwonnen en
«hagen kon jubelen. In plechtstatige woor-
«n beschrijft het de verslaggever \an de
Sthager:
•Op het stationsterrein aangekomen, dat
Prijkte met de vlaggen van alle natiën, met
welke de Spoorweg belooft Schagen nader te
tullen verbinden, en waar zich een onafzien
bare menigte verzameld had. o|»ende de
eerstaanwezende Ingenieur, de heer Van
Prehn het feest, door den truffel over te rei
ken aan den burgemeester De Meer, na een
gepaste toespraak, waarin hij hem verzocht
om deu eersten steen, die gelegd zou wor
den, met zijne collega's Hoornen en Kroon,
door het bijvoegen van een tweeden, der
den en vierden te bevestigen. Burgemeester
De Méér stelde daarop den truffel in handen
van Willem Alexander l'aul Frederik I.o-
J«*tjk. zoontje van Boogh. (Dit knaapje
werd later conducteur hij de Holl. Spoorweg
vierde in 1911 zijn zilveren jubileum
aÜL pn naar wij vernemen, in
co loop van dit jaar overleden.) En nu was
het gewichtigste oogenblik van den dag ge
komen. De eerste steen werd gelegd. Het
•tweejarig kind, keurig gekleed in zwart flu
weel. met zilver afgezet, gedroeg zich. ge-
holjvcn door den burgemeester, zoo vrijmoe
dig. zoo flink, dat het ieders verwachting
overtrof.
Alle harten klopten van blijdschap met
het oog op de toekomst, toen men daarna
plaats nam in den opzettelijk voor deze ge
legenheid ingerigten feesttrein en een klein
toertje deed met dit nieuwe middel van ver
voer, dat ongetwijfeld zoowel op het stoffe
lijk als op het zedelijk welzijn van Schagen
en omstreken een hoogst gunstigen invloed
zal uitoefenen."
UPS EN DOWNS.
Wat behelsde die toekomst? Het duide
lijkste antwoord dat wij hierop geven kun
nen, is een antwoord in cijfers! Spreken
de cijfers van het passagiers vee- en goe
derenvervoer gedurende 75 jaar, naar en van
Schagen. kostbare gegevens, ons door de
Commercieels Afdeeling van de N.V. Neder-
landsche Spoorwegen welwillend afgestaan.
Het eerste overzichtje geldt het jaar 1866
(op 20 Dec. 65 werd met de exploitatie 'i'i
de sectie Alkmaar—Den Helder begonnen)
en vermeldt, wat het rcizigersvervoer be
treft, 23.565 van Schagen vertrekkende per
sonen. Voor 1937 luidt dit getal: 43.342 (aan-
UIT HET VERSLAG OMTRENT DE GELD
MIDDELEN VAN DE HOLLANDSCHE
IJZEREN SPOORWEG MAATSCHAPPIJ
OVER HET EXPLOITATIE-JAAR 18*5.
Te Schagen werd de aanleg ge
maakt tot verlichting met gas. De
vergrooting van dat station, door
bijbouwing van wachtkamer en
ruime vestibule, werd den tien No
vember aanbesteed en bij beschik
king ran den Minister van Binnen-
landsche Zaken, d.d. 36 November,
Xo. 275, LLe Afdeeling, gegund
aan C. X. Vlaming te Schagen
voor f 7989.—
De toegangswegen der stations
waren orer het algemeen in slech
ten toestand, doordien de betrok
ken gemeentebesturen niet geneigd
schenen het onderhoud en de re*-
lichting dier wegen U aanvaarden.
Het gaat als een nachtkaars uit Doch
Schagen s karakter als marktplaata ia er
zéér duidelijk mee ge teekend.
WAGONS VOL.
Het goederenvervoer gaat van 165 ton in
1866 via 1157 t in 1900. 5068 t. in 1916,4861.
in 1935 naar 589 t. in 1937, althans wat de
uitgaande goederen betreft. In datzelfde voor
de spoorwegen zoo magere jaar 1937 komen
er echter 10.140 t binnen!
Over het algemeen werden er hier twee
maal zooveel goederen In- als uitgevoerd.
ALS GEZWEEPT DOOR DE GEESTEN
Uit een en ander blijkt wel. dat hier ..door
kanaal en spoor, een stad is verrezen", doch
of die stad steeds gróóter zal worden, kan
in onze dagen niet meer van de welwillend-
Al glimlachen we dnn over dit rijm-vol-
pathos, één regeltje er van willen we in
onze ooren knoopen:
„GEEN STILSTAND BEKOORTT
De Spoorwegen gaan steeds verder, zij wer
ken thans, na hun overwinning op de wilde
bus en nu hun eeuwfeest nadert, onder hoog
spanning en zij hebben Schagen geholpen,
door het tot knooppunt te promovee ren. maar
Schagen moet zelf óók verder! Het moet zich
als centrumplaats handhaven, schade inha
len. het dient, om met dien ouderwetschen
krantenpoéet ie spreken, „gezweept te zijn
door de geesten"! Geesten van durf en door
zettingsvermogen en van vertrouwen in eigen
initiatief. Dat zij dan de les van ons goede
oude. jubileerende Station!
Beitels' Kunstkorrel
wel nagemaakt, maar
nimmer geëvenaard!
Met haar bi/na 13-jarige reputatie
ie Bertels' Kunstkorrel nog steede
het voordeeligtte voeder voor Ut»
pluimvee.
Volledig dagrantsoen, eenvoudiger f*
betere voedering, sterkere kuikens,
krachtiger jonge hennen, ideale leg-
eters.
Indien niet ter plaat te verkrijgbaar
geschiedt levering door de fabriek.
BERTELS'OLIEFABRIEKEN N.V.
afd. Kunstkorrel
AMSTERDAM-O.
In Mei van dit jaar maakte de heer S. M.
(4e Jong een foto van een aardig troepje
jongens in den Polder.
De bloem l>oHen velden stonden in vollen
bloei, hyacinten geurden.
Met volle armen stonden op de kruispun
ten der wegen en voor de boerenwoningen
de kindereu om den Htedeling, die van de
ze weelde kwam genieten voor een geringe
vergoeding een groote boa tulpen, tulpen
van allerlei kleur, te verkoopen.
Zoo ging het ook den lieer de Jong. Een
troepje vroolijke boerenjongetjes mei blo
zende roode wangetjes, vol levenridijheid
prees ijverig de bloemen aan. die zoo juist
op liet land waren geaneden.
De heer de Jong vond dit zoon aardig ge
zicht, dat hij een foto maakte. Een foto,
die helder en duidelijk was, en nu ia een
aardige foto, maar verder zonder beteek*-
nis
In Juli gebeurde er een droevig onge
luk in den polder, tengevolge waarvan het
2H jarig zoontje van de familie Veldman
overleed.
En van het kereltje hadden zij geen foto...
De foto, die de fotograaf na het overlij
den maakte kon toch niet weergeven hel
blije ventje, zooals deze ouders het hadden
gekend.
Toen schoot het een meisje te bin
nen, dat ougeveer m Mei een paar
mensohen een foto van een troepje
jongens hadden gemaakt.
Met hulp van den fotograaf werd
een oproep in ons blad gedaan, of
er ook iemand was, die enkele
maanden geleden deze foto gemaakt
had.
Door de uitvoerige beschrijving,
die gegeven werd, opmerkzaam ge
maakt, herinnerde de heer de Jong
zich de foto en onmiddellijk toog
hij op weg om te vragen of dit wer
kelijk de juiste was.
En het bleek inderdaad zoo te
zijn.
Ontroerd en dankbaar hielden de ouder»
de foto in hun handen.
„Ik kan niet zeggen boe blij ik daarme#
ben", zei de vader. Zij 't ook een vreugd»,
getemperd door de smarteliike herinnering
aan een ongeluk, dat nog zoo versch in het
geheugen ligt.
Zooals we in ons nummer van gister reeds
uitvoerig hebben vermeld, heeft het „Janus
van dokter" te Heerhugowaard ter gelegen
heid van zijn 46-jarig jubileum in het Dok
tershuis niet aan belangstelling ontbroken.
Temidden van zijn patroons en zijn fami
lie. in de feestelijk met bloemen getooide
kamer ten huize van dokter Swart» had on
ze jubilaris talrijke gelukwenschen in ont
vangst te nemen. Een foto van het gezel
schap drukken wij hierboven af.
In het midden zien we den Jubilaris met
het Kere medaille in zilver, verhonden aan
de Orde van Oranje Naseau, op de borst
Rechts van hem zit zijn oud-patroon dr.
Spiering» daarnaast burgemeester Sutman-
Meijer en daarnaast mevrouw Spiering».
Links van den jubilaris dr. Sw-art, bij
wien hij thans in dienst is '.vervolgens pas
toor De Mulder en mevrouw Swart
