$Q/UJL
\Du
Duitschlands fout
RADIO
LINODYNE AFSTEMMING
„Niemand wil hit Westen
onderwerpen"
tegenover Japan
Kristalhelder geluid
Ga ze zien en hooren bij
Uw radiohandelaar
Ongeluk op
bewaakten overweg
Zaterdag 23 September 1939
Derde blad
in prijzen yonof f|, 92.50
In 1914 begon Duitschland de groote worste
ling met een ernstige fout: de schending van
de Belgische neutraliteit.
In 1939 begaat het een even "groote (out:
het verraad, gepleegd aan Japan, door het
niet-aanvalspact met Rusland.
SJANGHAI.
De laatste weken zijn ook hier weken
van groote spanning geweest. De gebeurte
nissen in Europa hielden de geesten der
Europeanen met angstige belangstelling be
zig, want hoe vreemd dit ook schijnen mo
ge, de onmiddellijke gevolgen hadden \<>or
«Ie Europeanen hier nog tragischer kunnen
zijn, dqn voor de bewoners van Europa. b>n
nlgemeene onzekerheid heerschtc hier.
Hardnekkige geruchten liepen, dat de Ja
panners, sterk* door hun vriendschap met
Duitschland, da internationale nederzetting
en de Fnmsehe concessie wilden bezetten.
„Zullen «Ie Frnnschcn en de Engelschen
Sjanghai tegen de Japanners verdedigen?
Dat is ten zeerste do vraag. Wat kunnen
zij met hun enkele duizenden manschappen
doen tegenover een Japansche overmacht
van tien, twintig, dertig maal zoo veel. De
Japanners rukken binnen en dan volgt
„le massacrc" (nlgemeene moord), zooal
niet door do Japanners, dan toch door de
heffe van hot Chincosche volk".
De man. die me «leze woorden zeidc. was
een Vlaming, een Gentenaar, die ruim een
kwarteeuw geleden naar China gekomen is.
Toen kende hij alleen Vlnnmsch. dat hij nu
zoo goed als vergeten heeft, maar thans
spreekt hij vloeiend Fransch, Engelsch en
Mandarijnen Chineesch.
Van de gebeurtenissen in Europa hing
het leven en welzijn van duizenden Euro
peanen hier af. tot een kleine week geleden
hier het bericht ontvangen werd van het
non-agressie-verdrag van Duitschland met
Rusland en een volkomen verandering Sn
den toestand bracht.
Reactie bij de Europeanen.
In Europa kan dit verdrag onmogelijk
zoo'n grooten indruk gemaakt hebben als
hier. Nadnt de Europeanen van htm eerste
verbazing Inkomen waren, hoorde men een
luid gelach opgaan.
Het oordeel over do Duitschc diplomatic
was vrijwel algemeen vernietigend.
Een der hier verschijnende bladen om-
schroef op komische wijze den draai, die
Duitschland genomen heeft. In korte woor
den: „Rusland heeft zich hij de anti Komin
tern aangesloten." Een Zwitser, die vijf-en-
dertig jaar ..China" achter den rug heeft,
vloeiend Chineesch spreekt en leest en den
gehcelen ontwikkelingsgang vanaf den
RussischJnpanschon oorlog heeft mede
gemaakt. reide mij: „Dit Duitsch—Russisch
verdrag is van de Duitschers een ongeloof
lijke domheid, maar wij Europeanen in
China kunnen voor deze domheid niet
dankbaar genoeg zijn."
Echter dit geldt niet voor alle Europea
nen. niet voor de hier vertoevende Duit-
schers (en er zijn er nogal wat), die tot nu
toe tegenover de Japanners een bevoor
recht© plaats innamen.
D© indruk, die dit verdrag op de
Japanners heeft gemaakt, is vernie
tigend. Zij zijn niet alleen verraden,
maar gevoelen zich ook gekrenkt in
hun trots, al uiten ze dit niet
sterk. „We zijn door Duitschland
weggegooid nis een paar oude
schoenen.*' zeide een Japanner in
een particulier gesprek, dat ik toe
vallig hoorde.
Nederlaag voor jonge Japanaohe
militairen.
Te Tlentsin, waar de F.ngelsch© concessie
'door de Japanners geblokkeerd wordt, wer
den tot nu toe de Duitschera door «Ie Ja
panner* vriendelijk en tegemoetkomend be
handeld. Daarin Is plotseling verandering
jrokomon. Van onschatbare internationale
beteekenis is ©venwel, dat dit \erdrag ©en
ernstige nederlaag vormt voor de partij der
Jonge militairen in Japan, die nog enkele
weken geleden voorstanden- waren van een
algemeen verbond met Duitschland. hetzelf
de Duitschland dat thans Japan plotseling
alleen laat tegenover zijn ernstigsten vij
and. Rusland.
Een der onmiddellijke gevolgen van di'
DuitschRussisch verdrag is, dn! de door
Japan opgehitste campagne tegenover En
geland in China is in elkander gezakt
Hongkong, de Fngelsche kroonkolonie in
China, kan ook verlucht adem Itah-n
Hongkong Is van «Ie zeezÜde uitstekend
te verdedigen. Van de landzijde Is Hong
Iconjr echter zwak. Nooit is er rekening ge
houden mot de mogelijkheid van een aan
val van de landzijde. De laatste weken
concentreerde Japan er echter troepen.
Vrouwen en kinderen van Kugelschen
verlieten rec«ls de stad. evenals Amerikanen
n vele Europeanen. In de haven van Hong
kong ligt thans een Ncdorlandsch passa
giersschip, dat zoo noodig «ie te Hongkong
wonende Nederlanders in de gelegenheid
zal stellen, die stad te ontruimen. I)c toe
stand te Hongkong was uiterst gespannen,
doch ook daar is tengevolge van het Duitsch
Russische verdrag eensklaps een verl>etering
ingetreden. Dc groote massa der Japansche
troepen wordt van de grenzen van het Hong
kong—gebhil teruggetrokken.
Japan zal zijn politk-k opnieuw moeten
ori en toeren en daarom heeft er m Jupun
ecu ministerie-wisseling plaats gehad.
Blij met e«n doodc musch?
Do anti-Japunscltc nationalistische Ghi-
neezen riju evcneenaju de hoogste tuat©
verheugd óver het ^Duitseh-RusslschS ver
drag, waardoor Rusland «le handen vrij
krijgt tegenover Japan. Verblijden tv zich
echter niet met een «kxxk» musch? Is Rus
land werkelijk in staat om in het Verre
Oosten iets van betesksnis tegen Japan te
ondernemen?
Dezelfde Chineezen hopen ook op een oor
log in Europa. Zij meenen. «lat dan Europa
alle voorradige oorlogsmateriaal zal opkoo-
lH-n en er voor Japan niets meer zal over
blijven.
Scheurtje in de as.
Grooten indruk heeft hier ook ge
maakt de mededfM'img van Italië te
Tokio, dat niettegenstaande het
Duitsch-Russische verdrag, «Ie vriend
seluip tusschen Italië en Japan blijft
bestaan. Men ziet hierin oen scheur,
zij liet nog een klein scheurtje, in
de as Rome Berlijn en men vraagt
zich af of Italië werkelijk voorne
mens is met Duitschland door dik
en dun te gaan. Italië za! ook wel
weten, wat ik hier vernam namelijk
dat Djibocti niet vol is met Fr&n-
schc soldaten, maar vol niet wapens
en munitie, dio onder dc Abcssi-
niërs verdeeld zullen worden zoodrn
Italië et-n oorlog aanvuurt tegen
Frankrijk. Italië loopt hij *n oorlog
een slechte kans zijn armzalig kol«>-
niaal rijk te verspelen, zooals in
tien wereldoorlog Duitschland zijn
koloniën verspeelde.
Engelands meest kwetsbar* plek.
Van hier, uit Azië gezien, kan men het
Duisch-Husalache verdrag niet beachouwen.
al* een fatalen misslag tier Duitscl»© diplo
matie, tlie «ie positie zijner voornaamste te
genstamiers, ook in Europa aanzienlijk heeft
versterkt. I)e voornaamste kracht van En
geland ligt niet in «Ie Engelsche eilanden
In «le Noord-Zee met hun veertig millioen
inwoners, doch in «le Engelsche overxoesche
gebieden met hun onschatbare rijkdotiituen
en hun honderden tuillioepen Inwoners.
Daar ligt «*ik Engalantls meest
kwetsbare piek. Door «te as Berlijn-
Rnme-Tokio werd het Engelsche
rijk daar zeer ernstig bedrolgd.Wer
den de krachten van Engeland «kx>r
«•«mi oorlog in Euopa grootemleel* in
beklag genomen, dan kon Hongkong
als verloren. Singapore als ernstig
Itedrejgd wonlen bóacbouwd, wat
e«»n gevaarlijken terugalng kon heb-
ban in Britsch-Indië. Hot werkelijk©
gevaar voor liet Engelsche ruk lag
hij oen oorlog In Europa niet in «lat
werelddeel, maar in Azië, waar men
erop kon rekenen, «lat Japan, met of
zonder militair verbond met Duitsch
land, van «ie otrstnmiigtMvlcn ge
bruik zou nutken om Engeland een
gevoeligen klap toe te brengen.
Dit zag men te turnden zeer goed in en
w.is een reden van de grootste zorg, al was
de Engelsche pers zoo vorstniMlig daarop
niet te wijzen. Hoe dc twee gevaren, in
Kumpa en Azië tegelijk iiet hoofd te bieden
dat wa* voor de Eugebcho machUrabbors
een lieangsligetule vraag.
Hulp van onvarwachie zijde.
Toen kwam hulp van «ie meeat onver
wachte zijtle .namelijk van Duitschland. dat
«ioor liet stuiten van liet verdrag met Rus
land in Azië «l«-n toestand ten gunste van
Engeland grondig wijzigde. De gevaarlijk
ste vijand van Engeland in het Verre O»
ten, «Ie Japansche partij «Ier jongere offi
eieren, \wr«l door dit Duitsch Russische
verdrag .buiten gevecht g«-»t«kld."' Een nieuw
ministerie werd (tengevolge van dit ver
drag) In Japan gevormd en. indien alle
teekenen niet bedriegen, zal dit ministerie
trachten naar een beter© verstandhoudng
mot Engeland, Frankrijk en de Voreenlgde
Staten. Engeland krijgt in Europa do han-
den geheel vrij en behoeft zich geen zorgen
meer te maken over zijn positie in Azië.
In 1911 begon Duit» hlaml dc groote wor
steling niet een ernstige fout: do schending
van de Belgische neutraliteit lu 1990 Iwgaat
het een oven groote fout: het verraad, ge
pleegd aan Jupan.
J. K. BR EDERODE.
Intusschen wijzen drukke diplomatiek©
besprekingen tussclten Japansche en Di.it-
scJie autoriteiten er ot». dat Berlijn den
wttnach heeft, zijn fout. ton opzichte var» To
kio gemaakt, te herstellen. (Red)
Daaromgeen tweede nuttrtooie
oorlog, aldus de „Popoio d' Ka
lia".
Ih' „Popoio d' Italia" publiceert een liootd
artikel waarin eerst wordt gezegd, dat «ie
democratische commentaren Ix-oogen heen
t#« loopen over de inmenging van het leger
der Sovjet unie in Polen, alsof liet een
verwanrloozen gebeurtenis was, terwijl liet
oen nieuw feit Is van enorme en bcsii-eemle
beteekenis. Het land doet uitkomen, «lat «Ie
vnlscbe décors, welke «ie werkelijkheid ver-
borgen, moeton worden vernietigd. Ik- wer
kelijkheid is, «int at hetgeen tegen Duitsch-
land wordt ingebracht bij de verdediging
van het overleden Polen van Veragilles,
zich ook kant tegen Rusland
Om het Polen van Vcrsaille»
weer overeind te zetten, zou men
niet alleen Duitschland moet«-n ver
staan, waarbij oenige nüiltoenon
dooden op het slagveld zouden moe
ten worden achtergelaten, «ioch zou
ook een nieuwe campagne tegen
Rusland moeten worden getakt en
tol een goed einde gebracht. Het is
eenvoudigweg absurd en grotesk te
beweren op een toon van groote stel
ligheid, dat men van zins is Polen
te reconstrueervn zooal* het was.
Het bind «toet uitkomen, dat het dileuuu»
dat zich voor de democratieën voordoet* ook
Rusland wegens dezelfde uuxhwul u»oet vor*
ooiecleii, indien zij van plan zijn Duitsch
land te v oroordeelcn als schuldige vat» een
agressie.
De conclusie, waartoe het gezonde ver
stand van het volk moet komen, is, «lat.
indien men geen oorlog voert tegen Hu*-
huid, men niet het recht Rpell oorlog te
voeren tegen Duftschlaitd» Indien Rusland
dc kans schoon heeft gezien, op tc mare her
ren om gebieden te heroveren, welke vroeger
«ien Russin toelx-hoorden, marcheert ook
ÜuiiM-hland om Duitache gebieden te her-
overen.
Het gezond verslond van de vol
ken is van oordeel, dat er een noo-
delooze oorlog is geweest, doch dat
het onmensclielijk en vabcli zou
zijn. Europa een tweeden nutleloo-
zen oorlog op te leggen.
Dc vastberaden cn afgemeten redevoering
van Uittor is niet gehouden voor Duitx-hr
soldaten, maar voor dio andere soldaten,
welke verzekerd en gc»vaartx>rgd en over
tuigd «int een nieuwe wereldramp nonsens
zou zijn, toch veroordeeld moesten worden,
niet oin nationale belangen te pletter te
loopen tegen onoverwinnelijke muren.
Het hlad besluit met tc zeggen, dat nie
mand het westen wil omierwerpen. Dc
Siegfriedlinie is een defensieve versperring,
maar zij is ook wn uren* naar het westen
voor het Duitschc volk.
PROGRAMMA
ZONDAG 24 8EPTKNBKR 193»
Hilversum I. 1X75 en 114.4 m.
8.55 VARA. 10.00 VPRO. 12.00 AVRO. 5.00
VAR/. 8.0O—12.00 AVRO.
8.55 Gramofoonmuziek.
9 00 Berichten.
9.05 Tuinbouwhalfuur.
9.30 Gramofoonmuziek.
9 40 Causerie „Van Staat en Maatschappij".
9 59 Berichten.
10 00 Voor de kinderen.
10 30 Kerk<"enat.
12.00 FlL.ipraatje.
12.25 AVRO-Amusementsorkest en soliste
(Cs. 12.45 Eventueel: Berichten ANP).
1.05 Reportage.
1.30 Cauw-ie ..De Mailboot",
2 00 Boekbespreking.
2.30 Omroeporkest en solist. In de pauxe:
Gramofoonmuziek.
4 00 Gramofoonmuziek.
4 20 AVRO-Dansorkest.
4 50 -5.00 Sportnieuws ANP en eventueel:
Gramofoonmuziek.
5 05 Meisjeskoor De Krekel**.
5 30 Voor de kinderen.
6.30 Sportpraatje.
6 55 Sportnieuws ANP.
7 00 VA RA-Kalender.
7.05 en och ben Ik van meening. «Jat...".
debat.
7 30 Sylvla-Amusementsorkest en soliste.
8 00 Berichten ANP. medededtngen, even
tueel: Vraag en antwoord
8.25 Gevarieerd herfstconcert (opn.).
9.45 lersengymnsstlek.
10 15 Orgelspel
1030 AVRO-AmusrmcntsorkeM.
11 00 Berichten A.NP. Hierna tot 12 00 Dans
muziek (gr. pl.).
Hilversum II. Ml.5 m.
8.M KRO. ».W NCRV. 12.15 KRO. 3.00
NCRV. 7.45—11.30 KRO.
8.30 Morgei wijding.
9.30 Gewijd muzack (gr. pl.).
10.20 Doopsgezinde Kerkdienst. Hierna: Or
gelconcert.
12.15 Causerie „Sobrlëtas-werk".
12.35 Gramofoonmuziek.
100 Boekbespreking.
1 20 Gramofoonmuziek.
2.00 Godsdienstonderricht voor ouderen.
230 Gramofoonmuziek.
2 45 KRO-Melodisten en solist
3.30 Gramofoonmuziek.
3.45 KRO-Orkest.
4.33 Zlekenhalfuurtje-
4.55—5.00 Gramofoonmuziek.
5 05 Cewty'.* moJek (gr. pl.).
5.50 Nederlanusch Htrvornïde Kerkdienst
Hierna: Gewade muziek (gr. pk).
7.45 Berichten.
7 50 Gramofoonmuziek.
8 00 Berichten ANP. mededelingen.
8.15 Vrooltyk programma
9.15 Malrozenkoor Hofstads Koorknspeu".
9 30 KRO-Orkest.
10 15 Gramofoonmuziek.
10 30 Berichten ANP.
10 40 E,d!oog
11.00—11.30 Esperantol«-zing.
MAANDAG 23 SEPTEMBER 19».
HtUrnum I. 1875 en 414.4 m.
8.00 F^.entueel berichten ANP. Gramofoon-
muzie.„
10 00 Morgenwijding.
10 20 Declamatie
10 40 Viool en piano.
11 10 Gramofoon platen.
1120 Orgelspel.
12 00 Gramofoonplaten.
12.15 VARA-Orkest (Om 12.45 eventueel be
richten ANP).
1 13- -1 45 en 2 00 Gramofoonplaten.
3 00 Decla -alle.
3 30 Carmen", opera (gr. pl.)
4.30— VOO Voor «Je kinderen.
5 05 Gramofoonplaten.
6 00 Orr pet
6 30 Zang en piano.
700 VAR A-kalender.
7.03 Lezing De atoom-splitsing en haar ge
volgen voor de menschheid" en gramofoon
platen.
7.30 VARA-Orkest met toelichting.
8 00 Herhaling SOS-Berichten.
803 Berichten ANP
8 15 Vraag en Antwoord.
8.30 Exmcralda en solist
1100 E richten ANP.
1110 Gramof«xmpisten.
1120 Het Vmsterdamsch Joodseh koor en
solisten.
11.35—12 00 Gramofoonplaten.
Hilvemum II. SOU m.
NCKV-I'lt zending.
9 00 Schriftlezing, meditatie.
8.15 Gramofoonplaten (9 30—9 45 Gelukwen-
schen
10 30 Morgendienst.
11.00 Christ lectuur.
11.30 Gramofoonplaten (12 00-12.18 Berich
ten
12 30 Damesensemble van Eden en gramo
foon pisten.
2.00 Voor de schoten.
2 33 Gramofoonplaten.
3.00 Voor tuin liefhebbers.
3.40 Gramofoonplaten.
3 45 Bijbellezing
4 45 Gramofoonplaten.
5.13- 6 13 Kinderuur.
6 02 Gramofoonplaten.
6.30 Vragenuur 17.0b—7.13 Berichten).
7 43 Gramofoonplaten.
8 00 Berichten ANP. herhaling SOS-Be richten
8.15 Orgelconcert.
9 00 Declamatie
9 30 Con GrazU.
10 00 Berichten ANP, actueel halfuur.
10.30 "on Grazia
11.15 Gramofoonplaten.
Ca. 11 5012 00 Schriftlezing
Nog meer ontploffingen
te Berlijn
Derllg personen qearresteerd.
Volgen* uil Berlijn ontvangen berichten
zijn eenige arrestatie» verricht in verband
iiivt «ie ontploffing, welke Zaterdag achnda
heeft aangericht aan hel Duitse!»© ministe
rie van luchtvaart.
Thans wordt onthuld, «kit ongeveer '*-■
zeHder tijd nog twe«- ontploffingen zijn
voorge4k«Miten en wel hij hel Ivxifdtmreau
van politie en een gasfabriek.
Gemekt wordt, dat ongeveer «krtig per
sonen zijn gearresteerd.
lUt verluidt, dat zij in Iietrekking heb
ben gestaan met volgelingen van CHlo Si ras
ser. den leider van het Zwarte front, «ie or-
ganisatie van anti-nationaal socisliétischa
vluchtelingmu
Cijfertelegrammen
door de radio
Geheimzinnige aitzendlngen la
Mexico.
De Mexicannsch© autoriteiten zoeken actief
naar ©en xehcinizinnigei) radlopoat, we!ka
sinds het liegin van den oorlog cijfertela-
grnmmru naar Europa zendt. Men gelooft,
dat de uitzendingen geschieden door een
agent van den Dnltachea spionnagedicivst.
Tot nu toe is het nog niet mogelijk ge
weest de juiste plaats van den zender, te
bepalen, daar het waarschijnlijk ©en ver-
plaatsbaar Maüon betreft. Toch weet mei»,
«lat «ie uitzendingen nog steeds -eachleden
in «Ie buurt van Ohapnllepee. ©en deftig©
voorsta»! van Mexico, Voorhwipig zijn a!I©
uitzendingen «Ioor amateurs verbo«len.
Nederlandsch schip aangebonden
Deel der ladinq te Gibraltar ia
beslag genomen.
Uit GUiralUr wordt gemeld, dat de aut«>
rit ei ten een gedeelte der lading van liet Ne-
d«*rlandarl»e v ra «.dit* hip J«ino" van de K.
N.S.M. in l»eslng hetox-u genomen.
De geconftskrerdc lading lieilond uit 312
rakken Kooiextrack 120 zakken uten. tien
kuiten drop, 5 zakken sinaasappelen en 4
vaten wijs. Voort* werd beslag gelegd op
een lading van .T«)0 ton ruwe olkr van liet
Nooruche vrachtschip JMotortna", dat «Ioor
Britsclie oorlogsschepen was aangrl»ou<len.
Overwegwaehter haalt d©n
op, terwlft trein nadert
Eén doode, één gewonde.
Op den bewaakten spoorwegovergang aan
de Bootjosteeg te Zwljndrecht is gister
ochtend omstreeks reven uur een ongeluk
gebeurd, waarbij ë«4n persoon hel leven
verloor en ©en ander ernstig werd gewond.
Aan weerszijden van den overweg stond
een met paard bespannen melkwagen t©
wachten tot ©en lange goederentrein uit d©
richting Rotterdam gepasseerd waa. Nadat
deze train voorbij was. haalde «ie overweg-
wachter de hoornen op. in de veronderstel
ling dal de eiectrtoche trein, die om fi.42
uur uit Dordrecht naar AmMerdam vertrekt
nog niet In aantocht was. De trein waa
evenwel den overweg ra*ds genaderd. D©
tieide melkwagens, die zich toen midden op
de ralle bevonrlcn. werden gegrepen ©n om
ver geworpen De LVjarige van Herwijnen
uit Zwijnd recht, die op den ©rn©n wagen
zat. was vrijwel op slag gedood Op den an
deren wagen zaten drie personen, van wie
«Ie jarige mejuffrouw Visser, «veneens uit
Zwljndrechk ernstig werd gewond.
De beide andere zich op dezen wagen be
vindende personen, o.w. ©en achtjarig jon
getje. bleven ongedeerd.
Onze Oost
Het mijnengevaar
bij Singapore
Raads sertn Cbiaeetehe |©nk*n
vargast».
Het „Rak Nieuwsblad" dtelt mede, dat ge
zagvoerder» van koopvaardijschepen, dl© ta
Tandjong Priok aankwamen, meldden, dat
ree«t* verschiiiend© ongelukken rijn voor.
gekomen met Chineesehe jonken In da om
geving van Singapore. Reed* zeven van
deze jonken zouden op een mijn zijn g©-
stoofen cn met man en muis tljn vergaan.
De Britse ha autoriteiten laten niet na d£
scheepvaart zoovee! mogelijk te waamcht»>
