Amerikaansche reeders protesteeren
Diplomaten
aan tafel
Is er kans op een Tsjechischen
opstand 7
Radioprogramma
Reden om er voorloopig niet aan te denken
Maar van berusting is geen sprake
Herhaaldelijk ontmoet men meoschen die
blikbaar In de veronderstelling leven dat bin
nen zeer afzlenbaren t(Jd door de Tachechen
•en g«wapende opstand ontketend zal worden;
dat men als één man zal opstaan teneinde het
Duitsche juk af te werpen.
Ia er aanleiding om aan een dergelijke *ctie
geloof te hechten? Het ia de doorgaane gon
geïnformeerde ..Groene Amsterdammer", die
hierop In onderstaand artikel het antwoord
geeft.
In de ecrate dagen na het uitbreken van
den oorlog werden door de Engelsche propa-
gandadlenaten berichten verspreid volgens
welke In de Tsjechische landen ernstige on
lusten zyn uitgebroken welke de alluraa van
•en opstand dreigden aan te nemen. Degenen
die de mentaliteit van het Tsjechische volk
kennen, stonden in het begin nogal sceptisch
tegenover deze berichten. Dat het in de op
winding van die dagen tot allerlei demonstra
ties had kunnen en moeten komen, vonden zty
weliswaar begrflpeiyk. meer echter niet
Dat de volkomen onbewapende Tsjechen
een opstand beraamd zouden hebben, is
slechts een fantastische veronderstelling
die hoogstens nut gehad heeft voor propa
gandadoeleinden.
De Tsjechen hebben Immers willen vechten,
ze hebben het zóó verwoed gewild dat die
nacht ln de laatste Septemberdagen van vo
rig laar. toen de algemeene mobilisatie van
het Tsjechische leger afgekondigd werd, voor
hen het eenlge lichtpunt geweest ls in het
ontstellende schouwspel van hun nationale tra
gedie; maar ze hebben willen streden zoolang
hun militaire macht die door hel pathos van
het geheele. terwllle van eigen vrflheld tot het
uiterste offer bereid ztynde, volk moreel ge
steund werd. nog onaangetast was; en aldus
bewapend zouden de Tsjechen geen seconde
geaarzeld hebben om tegen ailea ten strijde
te trekken. Het besluit om voor het Engelsche-
Franache ultimatum te capltuleeren werd door
de Tsjechische regeering en tegen de wil van
het volk genomen. Want wat zulk een capi
tulatie met zich mee zou brengen, dat was
van het begin af lederen denkenden Tsjech
duidelijk. De 15e Maart was eeavoudlg het
gevolg van dit feit. en hoewel d# meeningen
ulteenloopen over de vraag of de tweede ca
pitulatie die president E. HAcha te Berlijn on
derteekend heeft, juist of noodzakelijk was;
aan de onmogelijkheid voor de Tsjechen om
sich toen tegen de Duitsche invasie te ver-
setten. kan redelijkerwijs niet getwijfeld
worden.
De attyd van binnen uit.
Men heeft de Map van Hicha, in het biJ-
aonder ln het buitenland, ongunstig beoor
deeld. Het was HAcha er om te doen te redden
wat er nog te redden viel. En als men met
aandacht de stappen van de Tsjechische ,,pro-
tectoraatsregeering" volgt, die üj zonder op
houden neemt, komt men tot de conclusie, dat
z|J zich ln den ongeliJken strfjd met de Dult-
ache overmacht geen moeite ontzegt om den
DulLechers zooveel weerbaarheid als mogelijk
la te toonen.
De Tsjechen nemen gewoonweg de in Oos
tenrijk beproefde strijdmiddelen ter hand
Wat hun „regeertng" betreft, deze is er mee
belast om „positieve" politiek te onderhou
den met de Duitsche Instanties, maar zij ver
set zich tegen de niet populaire Duitsche
elschen met een wapen, dat het geheele volk
tegen de Duitsehers ter hand heeft genomen:
de passieve weerstand.
Het volk. dat sich iedere mogelijkheid van
•en vrij# wilsuiting, wenschrn en hoop be
roofd zag. dat zich veroordeeld ziet als een
ondergeschikte. Ja. bijna als een stavenvolk
onder vreemde heerschappij te leven, kon
tegenover de ongewenschte gasten, die sich
van het eerste oogenblik af als heer en mees
ter gedroegen met een volkomen gemis aan
b^rtp voor de hun onbekende mentaliteit en
die dag ln dag uit de heiligste gevoelens van I
de Tsjechen wtMen te kwetsen, slechts één
houding aannemen: die van den algeheelen
boycott. De Tsjechen hebben zich gewoonweg
voor de Duitschers onzichtbaar gemaakt. Ze
heben zich als het waren ln zichzelf terug
getrokken en zich zoo nauw aaneengesloten
dat het den Duitschers onmogelijk werd om
tot hen door te dringen. In hen is een b(jna
Chiliastisch geloof levend, een geloof aan hun
overwinning ln de naaste toekomst. Zij heb
ben wel zwaar te lijden onder de tegenwoor
dige omstandigheden, maar ze lijden er onder
zooals oen mensch onder een booze droom
kan lijden. Ze prenten zich onophoudelijk de
weinige bladzijden van hun nationale geschie
denis in. die waarachtig niet arm st)n aan
tijden van verdrukking en periodes van glorie
en opbloei; se wenden zich tol hun nationaal
cultureel erfdeel, tot de beste scheppingen
van den Tejech lachen geest en tot de groot e
geesten, die ln hun midden geweest zijn. Het
Tsjechische boek. het Tsjechische tooneel. de
Tjechische muziek worden weer een nationaal
heiligdom, en wel op een veel intensiever
wijae dan het tijdens het Tsjechisch nationaal
herstel (in den loop der 19e eeuw) het geval
was Toen de Tsjechen een namaaksel van de
Duitsche organisatie ..Kraft duch FTtude"
moesten invoeren, was een van hun eerste
zorgen het den arbeiders op grooten schaal
mogelijk te maken de schouwburgen te be
zoeken!
Geheime organisatie.
Men slet dus. dat dit alias sich ln het Inner
lijk van het volk afspeelt en het zichtbare
resultaat is. in *t bijzonder voor een bulten-
landsche toeschouwer, nauwelijks merkbaar.
Het zou echter een vergissing «Jn te denken
dat de Tsjechische tegenstand met het boven
staande volstaat Naast hun energiek pas
sief verzet probeerm ze op allerlei manleren
de eigen en werkelijke wil van het volk op
ondubbelzinnige wijze tot uitdrukking te
brengen Meestal zijn het symbolische geba
ren, stille demonstratie» welk# met een sóó
groot e nationale diacipllne verricht worden,
dat het niet mogelijk ia ze te verhinderen.
Hierbij komen dan nog de achaarsch voorko
mend# onomwonden demonstraties en sabo
tage*. die door de Duitschers scherp onder
drukt en bestraft worden. Maar al die kleine
demonstratie» zouden ln een dergelijke hoe
veelheid niet mogelQk zijn al» ze niet op de
een of andere manier georganiseerd werden.
Inderdaad is direct na den 15en Maart een
georganiseerde bedrijvigheid ontstaan, ten
einde een actieve tegenstand te organiaeeren
legen de Duitsche bemoeiingen. In het begin
waren er verschillende geheime organisatie»,
die geleidelijk voeling met elkaar kregen,
zoodat deze tenslotte een eenheid konden
vormen.
Geen romantiek.
De Duitschers weten van deze geheime or
ganisaties af. en ze probeeren ze te ontdek
ken en onschadelijk te maken. De massa-
arrestaties, die de gestapo ln de eerste oor
logsdagen verrichtte, hadden dit tot doel.
maar moesten als een mislukking beschouwd
worden. Deze geheime organisaties worden
namelijk door totaal ongebekende en hoofd
zakelijk jonge mannen geleld en vertegen
woordigd. wier politieke loopbaan smetteloos
ls, waarom ze dan ook zoo moeilijk te arrea-
teeren zyn. Men moet deze feiten echter niet
Idealiseerrn door zo ln een romantisch waas
te zien. want de van nature nuchtere Tsje
chen zijn in dit opzicht zeer zeker nuchter.
Ze weten dat er voorloopig geen sprake is
van gewapend verzet, maar dat ze desalniet
temin alle maatregelen moeten nemen om
voorbereid te z#n op het oogenblik, waarop
een opstand succes kan brengen.
Er wordt veel gesproken oevr de wa
penvoorn» den die de Tsjechen gereed
zouden hebben; In Rohetnrn niet minder
dan in het buitenland. Er wordt zelfs ge
sproken van groote hoeveelheden wape
nen en munitie, die ln veiligheid gebracht
zijn. In hoeverre allerlei genichten daar
omtrent op waarheid heruiten, is uiter
aard moeilik te beoordcelen. Zeker wil
len de Tsjechen wel wat wapenen gered
hebben, maar dat dit groote voorraden
zouden zijn, Is moeilijk aan te nemen.
Het doel van deze genichten Is ln hoofd
zaak om bj) het volk het zelfvertrouwen
levend te houden, dat het toch niet zoo
machteloos en onbewapend Is en dat het
„DRIJVENDE DOODKISTEN" KIEZEN ZEE.
(Bijzondere correspondentie.)
NEW YORK, November 1939.
De wijziging van de neutraliteitswet
houdt een ernstige bedreiging In voor
de belangen der Amerikaansche ree
ders, door de beperkingen, welke de
Amerikaansche scheepvaart worden
opgelegd. Het voornemen, om deze
bepalingen te ontduiken door een
aantal Amerikaansche schepen onder
vreemde vlag te brengen, wijst er op,
dat de reeders niet instemmen met de
door de regeering ingestelde bepalin
gen, die een zware handicap vormen
voor de scheepvaart der V. S.
De nieuwe bepalingen ten aanzien van het
ven oer \an goederen en passagiers door
Amerikaansche schepen, waardoor hun het
varen door en naar bepaalde gebieden wordt
verboden, hebben in Amerikaansche scheep
vaartkringen groote ontevredenheid gewekt.
Juist onder de tegenwoordige Europeesche
toestanden bad men In die kringen gehoopt,
zijn positie in het ucicldverkeer aanmerke
lijk te kunnen verbeteren. Het is bekend, dat
de Amerikaansche scheepvaart zich tot dus
verre alleen kon handhaven met l>ehtilp van
aanzienlijke subsidies \nn den staat, gevolg
vooral van het feit tint de gages «Ier Amen
kaansche zeelieden buitengewoon hoog moe
ten worden genoemd in vergelijking met die
van nlle andere landen.
Prolitoerend van 4a gelegenheid.
Wel ia waar waren de plannen voor uit
breiding van de koopvaardijvloot hoofdzake
lijk gericht op het verdringen van de Engel
sche lijnen, die tengevolge van den oorlog
IETS BETERS DAN INKTKOKERS EN
ONVERTEERBARE DOCUMENTEN.
HITLER HOUDT VAN VRUCHTEN EN
ZOETIOHEID.
(Van onzen Parijsehen correspondent.)
PARIJS, November 1909.
Wanneer staatslieden zich aan den
disch zeilen, is het niet altijd de be
roemde of beruchte tafel, met groen
laken bedekt, waaraan conferentie»
worden gehouden of verdragen ge
sloten. Ook staatslieden zijn men-
schon, die er op gezette tijden be
hoefte aan hebben, zich te scharen
oin dc tafel, die gedekt ia met da
mast en waarop geen inktkokers en
documenten paradeeren, doch scha
len, achotels, borden en glazen.
Da weg naar het hart van aen
man
Diplomaten aan tafe! staan om zoo te zeg
gen nader hij de gewone menschen hoewel
er ook onder hen zijn, die er aan tafel bui
tengewone eigenaardigheden op nahouden.
bekende de groote Kransche dichter Vi<
tor Hugo, een onverzoenlijk tegenstander van
KeJzer Napoleon III, dat de wetenschap dal
de Keizer, evenals hijzelf, bij voorkeur bief
stuk met gebakken aardappelen at. Napo
leon sympathieker maakte in zijn oogen!
Roosevelt's forellen.
Koks en kamerdienaars zouden heel wat
kunnen vertellen over de eigenaardigheden
van hun hooge meesters wat dan ook wel
eens gebeurt, nis na hun dood hun gedenk
schriften verschijnen. Doch bij hun leven la
ten zij nooit veel los. Soms echter gebeurt dit
toch wel tengevolge van een of andere spe
ciale oorzaak. Zoo maakte dc keukenchef
van het Witte Huis wereldkundig, dat Pre
sident Roosevelt zijn, des koks, fijnste scho
tels versmaadde, om zich te vergasten aan
forellen, in boter gebakken, door mevrouw
mogelQk zal zijn de DulUchen» met wa
pengeweld uit het land te verdreven.
Hoe het ook zjj, voorloopig kan er moeilijk
succes verwacht worden van een gewapend
verzet der Tsjechen; men doet beter dit tot
de onmogelijkheden te rekenen in de huidige
omstandigheden.
genoodzaakt zijn geweest, hun diensten op
Zuid-Anierika. Afrika en het Verre Oosten te
staken of aanmerkelijk in te krimpen, doch
daarnaast had inen ook het oog laten vallen
op de verbindingen met Europa en andere
deelen der wereld. Dit plan is thans even
wei voorloopig onuitvoerbaar, door de nieuwe
wettelijke voorschriften. Dat men daarover
in belanghebbende kringen slecht te spreken
is, bewijst de fioging van die zijde om on
middellijk te trachten, Amerikaansche sche
pen onder vreemde vlag te brengen een
wel zeer doorzichtige poging om de wet te
ontduiken. Het is dan ook niet te verwonde
ren. dat de Amerikaansche regeering haar
houding in deze nog niet beeft )>epaald.
Natuurlijk baalt de nieuw geschapen toe
stand een leelijke streep door de rekening
der Amerikaansche reeders, die juist alle zei
len bijzetten om vooral de Engelsche scheep
vaart op bepaalde gebieden te verdringen of
althans haar zware concurrentie aan te doen.
Het i* een bekend feit dat het voor een een
maal uitgeschakelde geregelde lijn bijna on
mogelijk is. haar vorige positie te heroveren.
Van deze wetenschap willen de Amerikaan
sche reeders trachten te profiteeren, nu de
kust vrij is.
Hoeveel bedraagt da Amartkaan-
scha tonnemaat?
l'lt de over de maand September bekend
geworden cijfers betreffende den scheeps
bouw blijkt, dat op het eind van die maand
in aanbouw waren 179 schepen, mei een ge
zamenlijke tonnemaat van 1.02&9&0 bruto
R. T. Deze schepen zijn alle bestemd voor de
Hat Amerikaanacha passagiersschip „Pre
sident Hoover" werd eens op weg naar
Sjanghai door Chtneeach» bommen ge
troffen. Onze foto toont het schip tijdens
•en vroegere reis naar da Philippijnen,
waar een groep vliegtuigen ter begroe
ting opstegen.
Roosevelt in eigen jversoon toebereid. Natuur
lijk moeten bet forellen zijn, die de President
zelf heeft gevangen! Dit gUWtcMlgd feit zou
nooit wereldkundig zijn geworden, ware het
niet dat de man, die in dc keuken van het
Witte Huis den scepter zwaait, zich daar
door in zijn trots gekrenkt had gevoeld!
Stalin's oude keukenmeid.
Wanneer het eens voorkomt, dat de ridders
van de edele kookkunst den journalist te
woord staan, is dit in den regel alleen, om de
gastmalen In vroeger tijden in geuren en
kleuren doch vooral in geuren af te ma
len Het Is voorgoed gedaan met de pracht
van de galadiners aan het hof van den Tsaar,
den vroegeren gebieder aller Russen. Dagen
lang werd er aan gewerkt door de keuken-
chefs van de grootste I'&rijschc restaurants.
Ook alt culinair oogpunt beschouwd is Rus
land er niet op vooruitgegaan. De tegenwoor
dige beer en meester aller Russen, Stalin,
gebruikt zijn maaltijden in een klein kamer
tje in het Kremlin te Moskou; bescheiden
klein-burgerüjk zijn de spijzen, welke zijn
vertrouwde oude keukenmeid voor hem toe
bereidt.
Hitier houdt van Irult en bon
bons.
Over den smaak van Hitier is af en toe ook
het een en ander bekend geworden. Zoo weet
men te vertellen, dat de Ftlhrer geen vlccsch
eet. geen alcohol gebruikt en niet rookt.
Wanneer hij gasten ontvangt, zijn dezen ge
dwongen, zich aan hetzelfde regime te on
derwerpen. In zijn particuliere vertrekken
staan altijd groote schalen met fruit. Boven
dien legt hij een bijzondere voorliefde aan
den dag voor zoetigheden. Naar het heet eet
hij eiken dag vrij wat bonbons, pralines,
fruits glncé's en gebak. Deze lekkernijen ont-
groote vaart, dus niet voor de vaart op dc
Groote Meren of de kustvaart. Een jaar ge
leden lxniroegen deze cijfers slechts resp. 93,
met iI&30O bruto R.T. De commissie voor de
Scheepvaart heeft herhaaldelijk het plan ter
tafel gebracht om ook een aantal schepen op
bui ten landsche werven te laten bouwen, ten
einde aldus de uitbreiding van dc vloot snel
ler tot stand te brengen; doch tot dusverre
hebben deze voorstellen schijvbreuk geleden
op den taaien tegenstand der vakverenigin
gen (die zooals men weet in de V.S. heel wat
in de rnelk te brokken hebben), omdat van
die zijde werd gevreesd dat de gocdkoojierr
bouwkosten op bwitenlandsche werven niet
zouden nalaten, op den duur een moéniHI
inv loed uit te oefenen op de loonen der Ame
rikaansche werfarbeiders. Op het oogenblik
is natuurlijk bijna geen sprake meer van
bouwen in bet buitenland: misschien zouden
alleen nog enkele Nederlandsche en Scandi
navische werven daarvoor in aanmerking
kunnen komen.
Ook de opgelegde schepen gaan
wadar dienst doen.
Daar de Amerikaansche werven nog voor
langen tijd voorzien zijn van opdrachten voor
nieuwe schepen, is men er thans ook toe
overgegaan, een deel der reeds ge rui man tijd
opgelegde schepen zeewaardig te maken. De
ze vormden inderdaad een soort stille reserve
voor het geval een nieuwe Europeesche oor
log mocht uitbreken een geval, dat men in
de V. S. met vrij groote zekerheid voorzag.
Nu bet oogenblik is aangebroken, dat deze
tonnage weder met winst kan worden in de
vnnrt gebracht, worden bedoelde schepen,
die eigenlijk grootendcels rijp zijn voor den
slodder, haastig opgelapt om weder zee te
kunnen kiezen. Do on 30 Juni U voor het
laatst gepubliceerde cijfers geven aan, dat er
306 vaartuigen van verschillende tonnage
waren opgelegd; de gezamenlijke tonncn-
maat bedroeg niet minder dan 1.73.VS61 bruto
R. T. De vrees is niet ongegrond, dat een
groot aantal van deze inderhaast zeeklaar
gemankte schepen weinig meer verdienen
dan den naam van „drijvende doodkisten",
doch de Amerikaansche reeder. aangelokt
door de hooge vrachten, welke thans te be
dingen zijn en waartegenover de exploitatie
kosten een ondergeschikte rol spelen,
wenscht zoo spoedig mogelijk zijn voordeel te
doen niet de gelegenheid, die zich op het
oogenblik voordoet om groote winsten te be
halen.
In philosofische rust wachten de volbloed-
havermotoren, tot hun baas ze weer koot
roepen. Een vredig beeld in onrustigen tijd!
breken ook niet in zijn vliegmachine, evm
min als een fleschje specinal voor zijn g»|
bruik door een groote brouwerij in het Ztgl
den van Duitschland \oor hem gebrouw*!
nagenoeg alcoholvrij bier.
De Fflhrer als gasthees
Toen de Führer in September van het vo|
rige jaar de minister-presidenten van EngsB
land, Frankrijk en ItallC in MQnchen ontfl
ving, had hij speciaal bevolen, dat ieder bun
ner datgene moest worden voorgezet, wat hij
in zijn eigen land gewoon was, te eten. Zoo
kreeg Mussol in i een schotel spaghetti opjze-
diend, hoewel de Duce, die zooals men weet
langen tijd in Zwitserland heeft gewoond,
volstrekt niet zweert hij macaroni en spa
ghetti. De chef van het hotel ..Vier Jahrev
zeiten" in MQnchen overtrof zichzelf. Hij I»e-
reiddc hoogst eigenhandig een echte „cas-
soulot", welk gerecht in het Zuiden van
Frankrijk in hoog aanzien staat. Het wordt
samengesteld uit witte boonen niet tomaten
saus, schapen vleesch. stukjes kip en worst!
of ham. Het schijnt, dat Daladier er zijn hij- j
zon de re voldoening over heeft uitgesproken.'
Een kalscotelette voor Chamberiain.
Chamberiain diende men een malscha
kalfscotelette voor, op Engelsche wijze aan
het rooster gebraden. Kngelanü's premier
zou dus zeer tevreden hebben kunnen zijn,
indien ook de thee op Engelsche wijze was
toebereid geweest; doch dit was niet het ge
val. Voor dezen specifiek-Engelschen drank
had men de Duitsche manier gevolgd. Of
Chamberiain zich daarover heeft beklaagd,
is nooit aan de openbaarheid prijs gegevenJ
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1939.
Hilversum L 1875 en 414.1 m.
Algemeen programma, verzorgd door d*
NCRV.
8 00 Berichten ANP.
8 05 Schriftlezing, meditatie.
8.20 Gramofoonmuziek (9.30-0.45- Gelukwen»
achen).
10.30 Morgendienst.
11.15 Zang cn piano.
12 00 Berichten.
12.15 Gramofoonmuziek. (Om 12 30 Toespraak:
„Een woord voor U" en om 12.45 Ber. ANP).
I.00 Quintolia en gramofoonmuziek.
2,25—2.55 Christ. lectuur.
3.00 Viool, piano, cello en gramofoonmuaiek.
4.30 Gramofoonmuaiek.
5 00 Declamatie en Arnhcmsch© Orkestver»
eeniging. In de pauae: Gramofoonmuaiek.
6.30 Causerie: „De beste pruim- en kerasoor-
ten voor den ltefhebberstutn ln verband met
bestulvingselschen".
7 00 Berichten.
7.15 Literair halfuur.
7.45 Gramofoonmuaiek.
8 00 Berichten ANP. herhaling SOS-Ber.
8.15 Gramofoonmuaiek.
8 30 Arnhemache Orkestver eeniging en solist*
3.45 Het Lyra-trio.
9 15 Koninklijke Christ. Oratorlumvereenl-
glng, solisten en het Concertgebouw-orkest
(opn
9.30 Actueel halfuur.
10 00 Berichten ANP.
10.05 Causerie „Ona gezin ln d« cristsT.
10.35 Orgelconcert.
II.20 Gramofoonmuaiek
Ca. 115012 00 Schrt/cezlng,
Hilversum II. SOUS m.
8.00 VARA. 10.00 VPRO. 10.50 VARA-
15.00 AVRO. 4 00 VARA. 7 30 VPRO. 9.00
VARA. 10.40 VPRO. 11.00—13.00 VARA.
8 00 Berichten ANP, Gramofoonmuaiek.
10 00 Morgenwijding.
10.20 Declamatie.
10 40 Utrecht» strijkkwartet.
11.10 Declamatie.
11 30 Orgelspel.
12 00 D# Pa llad lans.
12.45 Berichten ANP. gramofoonmuaiek.
I.15 AVRO-Amusementsorkest»
2.00 Voor de vrouw.
3.10 Causerie: „Vrouwenarbeid !n Nederland"
3.30 AVRO-Dansorknst.
4 00 Gramofoonmuaiek met toelichting.
4 30 Zang met pianobegeleiding.
5.00 Voor d# kinderen.
5.30 Gramofoonmuaiek.
6 006 25 De Rambler».
6.30 Letterkundig overzicht
6 50 Zang met planobege!»#lng.
7 00 Causerie: „De grondslagen van het Demo
cratisch Socialisme: De groote cursus",
7.18 Berichten ANP.
7.30 Berichten,
7.35 Cyclus: „De boeken van den Bijbel",
8.00 Cello en plano.
8.30 Causerie. „Het ontwaken van het platte»
land".
9 00 Gramofoonmuaiek.
9 30 Radiotooneel met muziek.
10 00 Puzzle-club
10.15 Zang met orgelbegeleiding.
10.40 Avondwtydlng.
II.00 Berichten ANP.
11.10 Jazzmuziek (gr pi
11.4012 00 Gramofoonmuaiek.
Wijziging Neutraliteitswet bedreigt hen
