Petroleum
Hel lot van
pagemaakte schepen
Het vloeibare qoud:
aaUi
De Avonturen van
Jan Zeedijk in Amerika
Radioprogramma
verleden
k i
rtjn
ul de
mccne
korden
CUJfENCEAU SCHREEr EENS AAN
WILSON: «OLIE IS EVEN NOODZA
In.UK ALS BLOED IN DEN STRIJD
VAN MORGEN'.
100 JAAR GELEDEN LACHTE PARIJS
EEN PROrEET UIT
Sind* de uitvinding van het proces
om van ruwe aardolie bruikbare
petroleum te vervaardigen, en na
dat men tot de ontdekking wm ge
komen, dat petroleum voor mx» on
eindig \eel en nuttige doeleinden
gebruikt kon worden, ia men dere
aardolie als onmisbaar voor de
men«M-)iheid gaan beschouwen. „Wie
de petroleum ral betitten, zal de
wereld in zijn «nacht hebben",
werd langzamerhand een bekend
gezegde. Dat dit vooral in oorlogs
tijd van toepassing is, spreekt van
zelf.
Onaevcer een honderd Jaar geleden had
Parijs een nieuwtje, waarmede de heele
itari zich kostelijk vermaakte. Elegante da-
ae* reikten elkander in de ealons van de
poote wereld gichelend de spotbladen toe,
waarin de meesters van de caricatuur zich
over een geleerde, een zekeren Sellgne.
net tal van zotte teekeningen vroohx
maakvn. Derc zonderlinge man zou uit
een vieze, modderige vloeistof, uit Aardolie,
•en stof gewonnen hebben, die licht gaf! Hij
rou licht-olie. licht gas. Moeer-olle. paraffi
ne. teer en kleurstof uit deze aardolie ge
maakt hebben. „Een nieuwe goudmaker",
hoonden de rarieaturistcn Heel Parijs
maakte zich in die herfstdagen vroolijk
over dien grilligen geleerde. Het hielp hem
ook niets, of hij zijn experimenten al de
monstreerde In de kringen van chemici en
geleerden. De petroleum immers was een
onbekende, belachelijke stof
CLEMENCEAU ZAG HET IN.
•?Manr om diezelfde bespotte stof zou de
wereld nog hooren cn zien vergaan! Toen
de groote cynicus en strijder Georges Cle
•enceau gedurende den wereldoorlog aan
de macht kwam en den wensch te kennen
gaf. dat «le olietoevoer van Amerika zou
worden uitgebreid, riep hij in zijn cynische
openhartigheiil uit: Olie is even noodzake
lijk als bloed in den strijd van morgen."
Hoe begon het? Ergens in het woeste
Pennsylvanlf5. verborgen in donkere wou
den, «taal een kleine spitse, primitieve hou
ten 'oren. Er liepen tnlrijke sombere kerels
om heen met lange baarden en half ver
roeste ijzeren stangen In de hand. Een ath-
letiseh gehouw«l. reusachtige man met een
morrnen Wild-West-hoed op zijn hoofd,
•en lanee zwarte baard en een door de zon
gebruind en verweerd gezicht commandeert
leze groep. Hii schreeuwt en vloekt en
dan: woest met zijn rijzweep ln de lucht.
Het is kolonel Drake. een avonturier van
het oude slag. die al twee jaar lang in
6cu totaal verlaten woestenij naar het
goud zoekt: petroleum.
CNDELIJK
Eindelijk, op een zwoelen Augus-
tus-avond van het jaar 1850 springt
er een reusachtige grijs-vuile fon
tein uit de aarde omhoog. Met zijn
primitieve pompen kon Drake per
dag 25 vaten ruwe olie winnen: een
nieuwe industrie was geboren!
Zooals tien jaar eerder de goudkoorts
van Amerika bezit nam. zoo brak ditmaal
de olie-koorta uit. Olie-boortorens schoten
als paddestoelen uit den grond, tienduizen
den nvonturier* gingen op Jacht naar «Ie
vruchtbare velden, Rondom de torens ont-
itondcn dorpen en steden van houten hul
zen en spelonkenstraten. Speelhuis naast
speelhuis, har naast bar wachtte om den
petroleum jagers de gemakkelijk verdiende
winst weer afhandig te maken. Mes en re
volver waren altijd gemakkelijk te grijpen.
He' kwam er niet alleen op aan. geluk te
hebben met zijn bron en onderneming.
Bizar men moest ook gewapend zijn tegen
Overvallen van minder fortuinlijke concur
renten. Spoedig kwam hier echter veran-
dering ln. John D. Rockefeiler was de eer
ste. die met petroleum millloenen verdien
de De voormalige „petroleum-zoeker*
werden toen niets anders dan arbeiders en
•mployées van wereldmaatschappijen als
de „Standard Oil', de „Koninklijke" e.a.
STRATEOIE AFHANKELIJK
VAN OLIE.
De vervolmaking der verkeersmiddelen
maakte de petroleum tot de belangrijkste
stof ter wereld. Oorlogsschepen gebruiken
olie, auto's gebruiken olie (behalve tegen
woordig op Zon- en feestdagen tanks
vlcigtuigen srehruiken olie. Dramatisch spit
ste de strijd tegen de Kngelschen en Amori
kaansche olietrusts Heb toe. I>e ecne sla?
volgde op den andere D" olie werd het
bloed van de aarde. Hoe dikwijls kwamen
in Midden- en Zuid-Amerika en on de
Balkan de geweren los. omdat een olietrust
het wilde. Het geld der olietrusts ontketen
de menige revolutie.
De distributie van petroleum in «le we
reld is ongelijk en bepaalt de strategie der
groote mognndlieden. Slechts twee groote
machten hebben voldoende petroleunivoor
raad ln hun territorium om \an b«titen-
landvhe voorraden onafhankelijk te ziin.
STEEDS DIEPER IN DE AARDE-
De beangstigende vraag of de olievoorra
den bij het massale verbnifk van thans niet
spoediir uitgeput zullen zijn. wordt «ioor
den vakman beantwoord met het argument,
dat het de steeds voortschrijdende techniek
van jaar tot i«ar beter eelukken zal. bij
voortduring dieper in de aarde door t0
drinrm. Er ziin heden ten da»e bronnen
in Californie. die een diepte van vmn me
ter hebben, terwill men nog maar rnkeie
jaren geleden van meenin» was. fat het
nooit zou gelukken, diener te komrn Man
.1000 meter. Zoo was in 1481 een >„,f.
tengewoon verbaasd, «oen men bil Yera
C.ruz een diepte van 1226 meter bereikte
tijflena een boring.
Tenslotte groeit ook van jaar tot jaar de
toepassing cn het gebruik van T){e<e!mof«»-
ren. de motor die ..olie spaart", af-rerien
dan nog van het feit. daf groote gebieden
on aarde nog niet doorzocht ziin on moge
liike aanwezigheid van aardolie Neen. de
oliehandel is nog Immer e«n der grootste
en beste op de wereld. En de hehoefe a-n
olie stijgt nog steeds want zonder olie
kunnen nu eenmaal die machines niet wer
ken. die de memchheid nondlg he«ft voor
haar beschaving zoowel voor den op-
houw als voor de vernietiging van die be
schaving
ENGELSCHE MARINEOFFICIEREN EN
MATROZEN HEBBEN RECHT OP EEN
AANDEEL IN DE BUIT.
«BESMETTE LADINGEN".
(Van onzen Londenschen correspondent.)
LONDEN, November 1930.
Het Engelsche prij zenhof. dat thans
weder van zich laat spreken, is een
zeer oude instelling in het Vereenig-
de Koninkrijk: het functionneert
reeds sinds ongeveer 7 eeuwen. Tal
van oude gebruiken zijn nog in stand
gehouden; zoo ontvangen de Engel
sche zeelieden nog steeds een aan
deel van de opbrengst van het schip,
dat zij hebben buit gemaakt
Het prijzenhof houdt thans zijn zittingen
in de Law Courts in I-onden. Rechter is Boyd
Merriman, die, wanneer zich iatstige techni
sche problemen voordoen, om adviseurs kan
verzoeken aan Trinity House, het orgaan
voor de kustliewaking. Wordt door het prij
zenhof een schip tot wettigen buit verklaard,
dan wordt het vonnis in «Hen zin geveld cn
•Ie lading verkocht. Valt het vonnis in ont-
kennenden zin uit, dan wordt het schip vrij
gelaten. I>e internationale wet op de prijs
verklaring heeft zich in deu loop der laatste
drie eeuwen ontwikkeld.
Deza wet houdt in dat alle vijande
lijk# schepen tot goeden prijs kun
nen worden verklaard, behalve hospi-
taaischepen en schepen, uitgerust
voor wetenschappelijke expedities.
Noor den tegenstander bestemde vracht
.oederen, of goederen toebehoorende aan
of bestemd voor ten zijner bondgrnooien
vormen eveneens een goeden pnjs. Lading
voor den vijand, zich lievindend ann lw>ord
van een neutraal vaartuig of neutrale lading
ann boord van een vijandelijk schip vallen
alleen onder deze bepaling, wanneer zij alt
oorlogscontra ba mie kunnen worden be
schouwd. Hierbij valt op te merken, dat En-
door R. J. VAN NEERVOORT
Het prtjscommando gaat aan boord van
een koopvaardijschip.
geland te dien uanzlen zich lijn houding
heoft voorinhouden. Bestaat do vrucht van
een neutraal schip deels uit „\erbodrn",
deels uit „vrije" g.K«leren. dan sproekt men
van ..besmette' lading, met het gevolg, dat
de geheele lading wordt prijsverktaard.
Waar blijft de opbrengst vaa da
prijzaa7
Na het gevelde vonnis wordt overgegaan
tot den openbaren verkoop van de prijs ver
klaarde schepen en ladingen. Wat geschiedt
nu met de opbrengst? Oorspronkelijk werd
alle oorlogsbuit volgens de Engelsche wet
beschouwd als zijnde eigendom van den En-
gelschen koning. In het jaar 1379 deed de ko
ning evenwel afstand van dit recht ten gun
ste van de officieren en zeelieden, die den
pnjs hadden veroverd. Dit werkte echter de
zeerooverij in de hand. zoodat tal van twi|fftRj
achtige „prijsde*allen" voor liet Hof kwa-
ich bleef deze romantische bepaling
gehandhaafd tot 1914. In dat jaar werd vast
gesteld, dat de opbrengst moest worden ge
stort in een speciaal fonds, dat na afloop van
den oorlog onder de geheele Engelsche ma
rine zou worden verdeeld, In den wereld*
oorlog bedroeg hel gezamenlijke prijzengeld
iets meer dan 6 miÜioen pond sterling, of gr
iniddeld 20 t>onil oer hoofd. Ongev«per 10 000
zeelieden hebben hun aandeel na den oor
log niet opgecischL
Verder vermelden wij nog, dat de ln volle
zee veroverde schepen eigendom des konings
werden, de in een haven in beslag genomen
schepen evenwei den Lord Grand Admiral
toebehoorden. Deze bepaling dateert uit de
13de eeuw. In een haven voor anker liggen-
«le schepen brengen geen premie op. Een
..vang premie krijgt de Engelsche beman
nitig n>>g uitsluitend, als een oorlogsschip
wordt buitgemaakt.
DIN HU AU 21 NOVEMBER 1496.
Hilversum L 1875 m IIM m.
KKO-uiUendlag. 4At-A.lt HIRO.
8 00 Berichten ANP.
8 050.13 en 10 00 Gramofoonmuxiek.
1130 Godsüenatig halfuur.
12 00 Berichten.
12.15 Gramofoonmuxiek.
12 45 Berichten ANP. graraofoonmuzlek.
Een paar teilen later zag een van de ma-
oxen. «lat het hoofd van een man boven wa
ter kwam v!ug sprongen enke:# mannen van
de reddingboot overboord Zeg. die kerel
Igkt niet erg op een ben lelid van de Schor
pioenen!" beweerde een der matrozen, toen
Zeedgk aan boord van de reddingsboot werd
geheten. Hg behoort ook niet tot de bende!"
n van de anderen.
Kgk
ring! Hy ta
Academie'" Terwijl de reddingsboot
het wrak van het vliegtuig had bes
den. zette de ..Hudeon" den aanval
eiland voort Het hoofdkwartier van
werd gebombardeerd.
op het
Sommige eden van de Schorpioen bende
slopen angstig naar het bestuurbare lucht
schip. doch Jan Zeedijk had zyn vernielings
werk goed verricht en het braadde reeds aan
alle kanten
..Ontvluchten is uitgesloten!" zei een der
mannen. ..We moeten ons overgeven!"
De mannen besloten tot dit laatste en er
witte vlag f. schen Een af deeling
landde kort daarna op bet eiland
de bandieten gebonden en aan boord
..Hudeon" gebracht.
-an de
1.10 Rococo-octet.
1.40 Gramofoonmuzlek.
2 00 Vrouwenuurtje.
3 00 Modecursus.
4 00 Gramofoonmuxiek.
4 05 Causerie economische ontwikkeling
van de laatste 10 jaren en de reactie daarop
van de wetenschap".
4 20 Gramofoonmuzlsk
4 25 ..Ieders weg leidt tot het doel", causerie
4 40 Gramofoonmuxiek.
4 «5 Berichten
4 55 Causerie Z>J die roepen".
5 10 KRO-melodieten en solist.
5.45-4 03 Felicitatie*
635 8port halfuur.
7 00 Berichten
7.15 Causerie ..De actie naar de nieuwe ge
meenschap thans meer dan ooit noodzaak".
7 35 Reportage
100 Berichten ANP. mededeeliage*
8 15 KKO-kamerorkest «n solist.
9 00 Gramofoonmuzie,..
9 20 KRO-kamerorkest
10.00 Gramofoonmuxiek.
10 10 Bertus van Dtnteren en iyn Tstgaae-ork.
10 34 Berichten ANP
10 40 KRO-Boys en soUst.
In de pauze: gramofoonmuzlek.
11^2012 00 Gramofoonmuzlek.
De reddingsboot met bet slappe
van den bewust#lozen Zeodgk kwam
van den kruiser.
„Ahoy! Wat hebben jullie
klonk het van de brug vaa da „Hudeon
..Twee mannen, kapitein." waa bet antwoord
uit de reddingsboot. JDm schorpioen piloot la
luitenant Jan Zeedijk er leelgk aan toe ia!"
IL 901.5 m.
H1U en
%YKO-uittreding. CJ*-7 44 BVT.
8 00 Berichten ANP .gTamofooxunuzlek.
34 Orgelspel
8 50 Gramofoonmuxiek.
10 00 Morgenwijding.
10 30 Voor de vrouw.
10 35 Viool en piano
1104 Huishoudelijke wenken.
1150 Orgelconcert en zang.
12 15 Puazta orkest
12 45 Berichten ANP. gramofoonmuzlek
100 Omroeporkest.
2 00 Voor «le vrouw.
2 10 Omroeporkest.
2 45 Knip- en naaicursus.
3.45 Het Lyra-trio.
4 30 Kinderkoor
5 00 Kinder.vüfuur.
5304 25 Omroeporkest.
654 Cyclus „Waar moet Qt het zoeken?"
7 00 Voor de kinderen.
7 05 Pianovoordracht.
750 Engelsche le*
00 Berichten ANP. mededseltagea KWrnni
Causerie De bewegelijke wereld".
30 Bonte Mobilisatie trvtn
10.35 Pilmpraatje.
11 00 Ber .hten ANP. Hierna: Jetty Cantoris
1140—12 00 Gramofoonmuaiek.
FEUILLETON
van het
Nhax't Engelsch vaa A. W. Marchmoat
3L
Daar wachtte haar een verrassing. Er lag
een briefje van Daphne. waarin deze haar mee
deelde. dat ze naar Londen kwam en dat
Deerne haar direct moet laten weten, waar
ze eikaar konden ontmoeten Na een oogen-
blik nadenken stuurde se haar zuster een
telegram dat ze met den naam Merrion tee-
kende en waarin ze haar eigen kamera als
plaats van samenkom* opgaf
Daphne» brief gaf een nluewe richting aan
haar gedachten en nadat se de robijnen veilig
ki haar tasch had geborgen, liep ze langzaam
aaar haar flat terug, in diep gepeins over de
vraag of het plan dat op lat moment tn
haar gee* opdook uitvoerbaar sou stjn.
melijk om mét Daphne in een ver land
Bicuw leven te beginnen.
Toen ze op haar kamera terug was werd
haar r.im Davenanta briefje gebracht en het
bek alsof alles samenwerkte om haar tot
da vlucht te drijver.. Tom waa weg miss Da-
Vtaant waa ook vertrokken, met mra Mark
ham had ze oneenigheid. Dahpne kwam ln de
stad. Nog één kort onderhoud met de Mon-
lalt en allee was voorbij.
Ze begon al va* te pedtken. Morgen zou ze
ln leder geva! Londen verlaten. Al» Tom of
mis* Davenant terugkwamen, moe* ry weg.
Ze zou voor beiden een briefje achterlaten
Voor Tom zou het wel een harde alag zijn.
maar ze moe* alles doen om zfln hoop te
vernietigen, hoe wreed het ook waa
Uren was ze bezig met pakken, en ze ging
door tot laat tn den avond en was klaar
voor ze naar bed ging
Ze sliep dien nacht beter dan ze ln lang
niet gedaan had en toen ze wakker werd.
verdiepte ze zich opnieuw tn de vraag, die
haar ook gisteren voortdurend had bezigge
houden. wat wel de reden van Daphne* plot
selinge kom* kon zyn* Dat het een drin
gende reden wm* *ond va*, als haar su*er
er hel risico voor wilde loopen herkend en
misschien gearresteerd te worden En toen
de ochtend langzamerhand veratreek en er
geen brief telegram of telefoontje van haar
zuster kwam. werd Des* es bezorgdheid
steeds groot er
De Monlail zou om dezen tijd komen en
Dessie begon t» vreezen. dat hQ tn Daphne
eikaar op weg hierheen hadden ontmoet
Haar beang*e verbeelding schilderde allerlei
noodlottige mogelijkheden af. maar gelukkig
bleek weldra dat voor haar ongerustheid geen
Tegen elven, het uur waarop de Montalt
zijn bezoek had aangekondigd, werd er op de
deur geklopt Het was Daphne. gekleed tn
haar verp!es**tenwo*t»mm de roodblond* ha
ren zoo glad mogelijk naar achteren gekamd,
zoodat ze bijna geheel achter de sluier van
haar kapje verborgen waren.
Ze kwam rustig binnen, mei
leifbeheersching alsof ze een ziekenkamer
binnentrad. Ze nam Des*es handen in «Je
har* kuste haar op het voorhoofd en zei
vriendelijk:
„Ik ben bRj dat >e je eigen adres aeb op
gegeven. Dl ben hier namelijk gekomen om
je te zeggen dat ik van gedachten veranderd
ben. Ik heb bestoten dien man. Colunbert. bet
hoofd te bieden en tart hem uU te voeren
waarmee h{J dreigt' Ik heb laag es breed
over de zaak nagedacht en ben steeds meer
tol de conclusie gekomen, dat ik aan een
dwazen, ziekenlijken angst heb toraogeven
Die heeft mg zwsk gemaakt en myn zuiver
oordeel vertroebeld; Ik ben bereid geweest
jou er aan op te offeren. Kyk eens. als hl.
de politie op mgn spoor kon zetten en adf
bulten schot WtJvta ddn aou 'l natuurlijk
verloren zyn. ea uit dat oogpunt heb ik de
zaak voortaan bekeken. Al» lk hem echter
onbevreesd tegemoet treed en hém met on»
maakenng dreig ti i|n risico groot er dar
het mijne en tal hg beosch wel inbinden TH*
spelletje durf Ik aan..."
HOOFDSTUK XXL
De plannen tan de Mooialt.
De Montalt begreep onmiddellijk de bete*
kent* van miss Davsnants inmenging toer
ze hem van haar verwantschap met Tom
Cheritoc verteld had: lot op dat oogenbUk
had hg haar bezoek bescnouwd al» een of
andere manoeuvre van D«**e Geen moment
onderschatte hg «Jen em* van de gevolgen, «li*
haar onverwachte kom* voor
hebben. Miss Davenant vri*
Des** gewetes had er. al» zekere feiten aar.
mra Markham bekend werden, aou het «eer
twafelachtig mogen beste* of ae nog mat
hem zou willen trouwen.
Doch aan den anderen kant *rookte dit In
cident met zgn *rgdlu*lgen aard. Zgn over
winning op De**c waa al te g*makke!tfk ge
weest; nu *ond hg tegenover erker tegen-
•tand Miss Davenant was niet het type nat
Mek kei swggcn aou laten opleggen en die
buldog van een advocaat zou brm scaer ook
niet 'blaten.
Daarb<j kwam. dat zgn macht over Desaie.
eens met de zaak bemoeien, verminderde
Het was overigens geen haat of antipathie
tegen haar. wat hem bewoog. Hel eenige wat
hg wenschte. waa zgn doe! te bereiken. En
ais hg het bereikt had. aou hg Deaste eerder
helpen dan dwarsboomen AUeen als mcnschen
sgn persoon of veiligheid bedreigden keerde
hg zich tegen ben En zoo had hel ook geen
*in om Daphne Marlow aan de kaak te *cllen.
*'e hg er niets mee won.
Hg had al gauw zgn pi
Toen hg na miss Davsnants eenaU bezoek
met mr*. Markham waa UiuiMrekocnen en het
kaartje gatten had speurde hg onmiddeilgh
gevaar ea «achtte zgn vw loof de evn verhaal op
Jat miss Daver.ant iemand van minder goede
reputatie was. dat ze het hem vroeger maar
zonder succes. l**lg had gemaakt met haar
betuigingen vaa liefde ea dat ze, nu ze van
zgn voorgenomen huwelgk bad gehoord zgn
geluk wilde verstoren
Mr* Markham'» jakmiic was direct gewekt
en ze weigerde haar m haar huis te ontvangen,
doch de Montalt verklaarde dat hg over enkele
inlichtingen over haar be*cb!kte waarmee hg
haar zou kunnen dwingen bera in de toekom*
met ru* te laten. Vervolgens had een onder-
boud tusechen hem en miss Davenant paste
en toen d* Montalt terugkwam, vertelde hg
Dors dat de baaoekaUr vertrokken waa.
Nu." ahg lachend. ..van die aal Ik geen
la* meer hebben! Ik ben niet graag onvrien-
deigk tegen een vrouw ea dreig niet gauw
met de politie, maar het is soms een droevige
noodzakelijkheid. Maar laten we nu gnan.
bet ie beerlgk weer." Hg ku*e haar ea lachte
haar treder toe.
Ze hadden zich voorgenomen een uitstapje
te maken naar Brightoo. waar zs enkele
dagen zouden btgvea en opgewekt pratend
stapten ze ln de auto. De Montalt had nog
gauw kans gezien ongemerkt het korte
briefje te schryven. dat later aan miss Da
venant overhandigd moe* worden.
Zoo *M»dif bet hem mogeigk was had hg
Dosaw <wo iriegrnm gezonden om haar mee
te de*Ier. dat hg den volgenden dag zou ko
men inpiaau van den eer* afgeeproken tg4
en gezellig keuvelend zetten ZQ hun tocatje
aaar Brightoo voort.
..D4e miss Davenant wilde jou met alle
geweld sprekenvertelde hg glimlachend.
Ze z* notabeoe. dat als ae jou maar even
sprak je nooit met mg aou willen trouwe*
«roet ik «rat al niet. Enkel en alken omdat
ik van jou boud es m* jou ga trouws*
wos* was as dat mallotige schepsel, omdat
ik aiet aaar baar iui*eren wijde' Die Cbert-
ton la een naef van haar dat verklaart boe
ae bet tn baar hoofd heeft gekrygen om jou
te wfjien spreke*"
.Ik wil z* gron van allen ooit meer ont
vangen antwoordde mra Markham fsl
Haar antipathie tegen miss Davenant ea
Cherttoo was zoo groot, dat ae alle* wat la
hun nadeel verteld werd, oovoorwaardsttk
geloofde
(Hordt cmolgtfj
