Oorlog aan Nederland s
Twee tankschepen np mijnen geloopen
1
voedselfront
BELGIË
„Graf Spee" mag 72 uur
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Offers voor Landbouw
en Handel
in Montevideo blijven
Parapluies
De K.L.M. naar
onze West
Voorraadvorming brengt geen oplossing
is loyaal-neutraal
„Exeter" het strijd-
tooneel verlaten
H. du Crocq
g
Laan. Schagen, Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 2240.
ZATERDAG 16 DECEMBER 1939. 84e Jaargang. No. 11063.
Ultgove der N.V. Uitg.-MqL „HoHancK Noorderkwartier"
RANTSOENEERING WORDT ZOO
LANG MOGELIJK UITGESTELD.
Van bevoegde zijde schrijft men ons, dat, al heerscht in Neder
land de vrede, op het voedselfront eigenlijk een voortdurende oor
logstoestand bestaat. Mochten de aanvoeren belemmerd worden, dan
zullen Landbouw en Handel zich steeds meer opofferingen hebben te
getroosten. Hoe het zal worden, weten wij niet. Het eenige, wat daar
omtrent kan worden medegedeeld, is, dat de voorbereidingen om een
dergelijke calimiteit op te vangen, zijn getroffen, maar dit neemt niet
weg, dat de gevolgen daarvan dan zeer ernstig zullen zijn.
Rantsoeneering zoo lang
mogelijk uitgesteld
Onze importbehoefte heeft betrekking
op tarwe, veevoeder, oliën en vetten.
Voor andere artikelen zijn wij expor
teur. Ik behoef maar te wijzen op
zuivel, verschillende producten van
den akkerbouw als aardappelen,
aardappelmeel en erwten, varkens-
vleesch, eieren en dergelijk en niet te
vergeten de tuinbouwproducten.
Slechts voor enkele producten zijn wij on
geveer self-supporting Het belangrijkste
hiervan is rundvleesch.
De redencering, dat men de landbouw
productie maar moet wijzigen door de pro
ductie van exportartikelen stop te zetten
om meer voor het binnenland beschikbaar te
houden, lijkt erg aantrekkelijk, maar gaat
niet op.
Het doel moet dus zijn om onder de be
staande omstandigheden, zoowel in de voed
selvoorziening van ons volk te voorzien, als
te trachten het landbouwbedrijf zooveel mo
gelijk zijn normale structuur te la
ten houden.
Geforceerde wijziging in de landbouwpro
ductie zou meer nadeelen dan voordeelen
brengen.
VOORRAADVORMING BRENGT GEEN
OPLOSSING.
Voorraadvorming brengt geen oplossing
van het voedselprobleem, terwijl voorraadvor
ming van granen, speciaal voedergranen op
eenigszins groote schaal in normalen tijd
het gevaar voor ernstige verschuivingen, ja
zelfs van ernstige nadeelen voor den be-
staanden handel met zich mede brengt.
Om het prijspeil zooveel mogelijk binnen
normale grenzen te houden, werd de import
van verschillende grondstoffen gecentrali
seerd en bevorderd en ging men tot rantsoe
neering van suiker, peulvruchten en vee
voeder over.
DE BRUINE BOONEN.
Op het gebied van bruine boonen is de
toestand niet gemakkelijk. Voorraden wa
ren er van dit artikel, dat in meer normale
oogstjaren exportartikel is, niet. De natte
herfst belemmert het dorschen en daar
naast wordt voor de militaire voorziening
veel gevraagd .Men ziet hoe bij. één arti
kel alles kan tegenloopen.
Om een eenigszins behoorlijke veevoedej*-
distributae mogelijk te maken is het nood
zakelijk zooveel mogelijk een eenheidspro
duct samen te stellen.
Daarom worden de veevoedermid
delen gemengd. Als dit niet gebeurde
zou het vrijwel onmogelijk blijken
om een aan redelijke eischen vol
doende distributie in het leven te
roepen.
ALS DE TOESTAND NIJPENDER WORDT.
Het was niet altijd mogelijk het be
staande bedrijfsleven in functie te
honden, en als de toestand nog nij
pender wordt, dan zal dit zeker niet
altijd mogelijk zijn. Daar wordt een
voortdurende strijd om ons zelfbe
houd gevoerd en het is niet mogelijk,
evenmin als dat in den oorlog mo
gelijk is, te vermijden dat sommige
belangen worden geschaad.
Niet alle groepen kunnen volledig wor
den ontzien. Men bedenke dan evenwel, dat
de krachtige wensch bij den minister voor
zit dit ingrijpen zoo gering en zoo onscha
delijk mogelijk te doen geschieden, maar
het onvermijdelijke zal men hebben te ac
cepteeren.
HERINNERING AAN 'T OORLOGSBROOD.
Gaat de ontwikkeling door zooals wij die
gekend hebben in de jaren 19141918, dan
zal rantsoeneering op meerder gebied na
tuurlijk noodzakelijk kunnen blijken. Even
wel wordt getracht en de organisatie die
op het oogenblik is geschapen,- is daar ook
wel borg voor om dit zoo lang mogelijk uit
te stellen- Dat neemt niet weg, dat de mo
gelijkheden, die zich dan zouden voordoen,
nu reeds onder oogen worden gezien.
Ik herinner b.v. aan het oorlogs
brood. Dit is tot nu toe niet noodig
gebleken en ik hoop, dat het ook
voorloopig niet noodig zal blijken te
zijn, maar toch is het goed, dat onder
oogen wordt gezien, wat moet ge
schieden als de tarwe-aanvoer van
overzee onvoldoende blijkt.
ONTBERINGEN
Ook op het gebied van den export van
agrarische producten, noodzakelijk voor het
voortbestaan van onzen landbouw, doen zich
bij voortduring problemen voor. Ook hier
zullen wijzigingen optreden en ook hier zal
iedereen lang niet krijgen wat hij meent,
dat hem toekomt.
Deze oorlog toont in alle opzichten te zijn
een oorlog, waarin wel verloren, maar niet
verdiend wordt.
Men zal zich dus veel ontberingen
moeten getroosten en helaas heeft
het er wel eens een enkelen keer den
schijn van alsof sommigen zich op
het standpunt stellen, dat als de re
geering wilde, een oorlog toch eigen
lijk maar weinig verandering en dan
lang nog niet altijd een onaange
name in de normale verhoudingen
met zich mede behoeft te brengen.
Zoo is het niet Het is precies an
dersom.
Tot nu toe behoefden de verhoudingen niet
sterk gewijzigd te worden. Of dit zoo zal blij
ven, zal de tijd moeten leeren.
Het bedrijfsleven kan zich zelve vele lasten
besparen en den mini u- moeilijkheden, als
het tracht met voorbijzien van eigen parti
culiere belangen, tot eensluidende adviezen
te komen.
BIJ SCHENDING VAN NEDERLANDSCH
RECHTSGEBIED, ZOU BELGIË'S NEU
TRALITEIT OPNIEUW OVERWOGEN
KUNNEN WORDEN.
De Belgische Kamer heeft een aan
vang gemaakt met de behandeling
van de begrooting van buitenland-
sche zaken.
Sprekende over de BelgischNeder-
landsche betrekkingen, zeide het ka
tholieke Kamerlid Delwaide o.m., dat
de NederlandschBelgische samen
werking tot de eenige waarborgen
behoort, die voor de bedreigde klei
ne landen bestaan.
De socialist Huysmans herinnert er aan,
dat hij in 1913 een entente bepleit heeft tus-
schen België, Nederland en de Scandinavi
sche landen en dat hij eenigen tijd geleden
aan het buitenland verklaard heeft dat een
economisch accoord een brug vormde ten
gunste van een politieke overeenstemming.
Daar kan men niet rustig onder
blijven.
Een toespeling makende op een artikel van
een Vlaamsch nationalistisch afgevaardigde,
waarin gezegd werd, dat de Belgen hun
kalmte niet moesten verliezen, wanneer Ne
derland werd aangevallen, zegt Huysmans,
dat hij deze gemoedsrust niet kon deelen.
De onafhankelijkheid zoo vervolgde
spreker is de politiek van een volwas
sen land. Spr. keurt de opvatting, die dien
aangaande is uitgedrukt, door Carton de
Wiart in zijn rapport goed.
Er is geen vrede mogelijk zonder gelijk
heid van beschaving tusschen de volken,
zonder een beperking der bewapeningen,
zonder verkiezing van de regeering door het
volk en zonder het beginsel van collectie
ven bijstand.
Een loyale neutraliteit.
Sprekende uit naam van de liberale frac
tie verklaarde Hymdns vervolgens, dat Bel
gië in volledige onafhankelijkheid besloten
heeft een loyale neutraliteit in acht te ne
men, welke in overeenstemming is met zijn
ligging en zijn historischen rol.
Het is geen houding van gemakkelijk ge
nieten en ook geen gemakkelijke houding.
De wereld zal ons slechts eerbiedigen, al
dus spreker, wanneer wij ons krachtig en
vastberaden toonen. Met de politieke onaf
hankelijkheid komt de moreele onafhanke
lijkheid overeen. Wij moeten vrij blijven
in onze vriendschappen. Spr. geeselt den
Sovjet-Russischen aanval op Finland en
spreekt den wensch uit, dat Finland als over
winnaar uit de beproeving te voorschijn zal
komen.
Spr. verklaart, dat de Belgische
neutraliteit opnieuw in overweging
zou kunnen worden genomen, wan
neer de Belgische situatie gecom
promitteerd zou worden door schen
ding van het Nederlandsche gebied.
Een motie.
De katholieke afgevaardigde Phillippart
vraagt den Kamerleden voor een motie te
stemmen, die onderteekend is door de lei
ders der drie parlementsfracties, Hymans,
Fischer en Hcyman, waarin de Kamer aan
de Finsche kamer van afgevaardigden „haar
levendige sympathie betuigt en haar diepe
bewondering voor den trotschen weerstand
van het Finsche volk tegen de brutale agres
sie, waarvan het het slachtoffer is."
Ten slotte looft Phillippart de door koning
Leopold bepleite neutraliteitspolitiek.
Verschillende neutrale schepen
slachtoffer van mijnen.
Weer vele
menschenlevens
te betreuren
Gemeld wordt, dat in de Noordzee
twee tankschepen op mijnen zijn ge
loopen. Men vreest, dat vele men
schenlevens te betreuren zijn. In een
haven aan de Noordkust zijn overle
venden aan land gebracht
Nader wordt bericht:
De tankschepen, welke in de Noordzee op
mijnen zijn geloopen zijn de Atheltemplar
(8939 ton) en de Inverlane (8900 ton).
38 leden der bemanning van de Atheltem
plar zijn gered en 2 worden vermist. Het
schip heeft later assistentie ontvangen van
sleepbooten. Het is op het strand gezet.
De Inverlane is in brand geraakt en men
vreest, dat slechts 7 opvarenden zullen kun
nen worden gered.
Duitsch vrachtschip tot zinken
gebracht?
Het Duitsche vrachtschip „Duesseldorf",
ALLEEN SCHADE, WELKE ZEE
WAARDIGHEID TEN GOEDE
KOMT, MAG WORDEN HER
STELD.
Blijkbaar hebben zoowel de Duitsche als
de Britsche diplomatieke diensten, onmid
dellijk na het binnenloopen van het vest-
zakslagschip „Graf Spee" te Montevideo,
op volle toeren gewerkt en bij de regeering
van Uruguay aangedrongen op het nemen
van die beslissingen, welke elk der beide
tegenstanders het best paste.
Vandaar blijkbaar, dat tal van lezingen
over de houding der Uruquaysche regee
ring de ronde hebben gedaan.
24 uur zoowel als 48 uur zijn als tijdli
mieten, waarbinnen de „Graf Spee" zou
moeten vertrekken, of zich laten internee
ren, genoemd. Ook werd er van gewaagd,
dat het slagschip zoolang mocht blijven
als herstel der zeewaardigheid vereischte.
De hedennacht om circa 4 uur binnen
gekomen berichten zijn echter het meest
positief "en zeggen, dat de regeering van
Uruguay thans onherroepelijk heeft beslo
ten, de „Graf Spee" een tijdslimiet van 72
uur toe te staan, echter met dien verstan
de, dat slechts herstelwerkzaamheden zul
len mogen verricht worden, welke de zee
waardigheid ten goede komen. Er zullen
geen herstellingen mogen worden aange
bracht aan de gevechtsinstallaties.
Hieromtrent meldt de correspondent van
Reuter, dat twee van de drie dokmaat
schappijen Britsch zijn en de derde dok
maatschappij een Uruguaysche firma is
van Franschen oorsprong. Men acht het
waarschijnlijk dat er veel moeilijkheden
zullen zijn om de „Graf Spee" gerepareerd
te krijgen.
De begrafenis van de slacht
offers te Montevideo.
Ricci, de Italiaanscihe gezant en de leden
van het personeel der Duitsche legatie heb
ben met de leiders van leger en vloot van
Uruguay de teraardebestelling bijgewoond
van de aan boord van de Graf Spee gesneu
velde Duitschers.
De president van Uruguay had zich doen
vertegenwoordigen.
Aan het graf werd het woord gevoerd
door den Duitschen gezant. Langmann, en
kapitein ter zee Landsdorp, den comman
dant van de Graf Spee, Saluutschoten wer
den gelost door Duitsche en Uruguaysche
mariniers.
De „Exeter" begeeft zich naar
het Zuiden,
De Britsche marineattache verklaart, dat
de kruiser „Exeter" van het gevecihtstoo-
neel in zuidelijke richting is vertrokken.
Het schip heeft een geringe snelheid. Ver
klaard wordt, dat eenige kanonnen buiten
actie zijn en dat enkele ruimen onder wa
ter staan. Men gelooft, dat de „Exeter" ver
gunning heeft gevraagd de zwaargewon
den in een Argentijnsche haven aan land
te zetten. Gemeld wordt, dat de „Ajax"
groot 4930 ton, is door een Britschen kruiser
tot zinken gebracht. De Chileensche regee
ring heeft het oorlogsschip „Arauco" op
dracht gegeven zich naar de plaats van de
torpodeering te begeven, om de overleven
den op te pikken. De Duesseldorf was 13
Dec. des avonds om half negen uit Valpa-
raiso vertrokken.
De Chileensche marine meldt in tegen
stelling met bovenstaand bericht, dat het
Duitsche schip niet tot zinken is gebracht,
maar buitgemaakt.
Zweedsche boot vergaan.
Te Rotterdam is binnengekomen het Ne
derlandsche motorschip „Brinda", komende
van Londen, met 11 schipbreukelingen aan
boord van het Zweedsche stoomschip „Ur-
sus", dat op weg was van Uddevalla naar
Rochester. De „Ursus" had 20 man aan
boord zoodat nog 9 vermist worden. Bij de
geredden waren 2 zwaargewonden. De
schipbreuk heeft plaats gehad Vrijdagmor
gen 9 uur.
Voorts kan nog worden medegedeeld dat
een Engelsche treiler op een mijn is ge
loopen, waarbij twee officieren en vijftien
manschappen gedood zouden zijn, en dat
ook een Belgisch schip, de Rosa, na een
ontploffing voor de Noordoostkust van En
geland is gezonken. Hierbij is één schepe
ling omgekomen.
Gemeld wordt dat Donderdagmiddag 2 uur
420 lijken gevonden zijn van slachtoffers
van den ondergang van het Russische s.s.
Indigirka.
Bevroren in de reddingboot.
Naar verluidt is het Noorsche s^. Foeina.
groot 1674 bruto registerton en tihuis be-
hoorende in Haugesund, aan de oostkust
van Schotland op een mijn geloopen en ge
zonken. Het schip was met een bemanning
van achttien koppen onderweg naar Gran-
gemouth om steenkool te laden. Tot dusver
re is slechts een reddingsboot in de Morav
Firth gevonden. In de boot zouden twee
doode zeelieden gelegen hebben.
Men neemt aan, dat zij door bevriezing
om het leven zijn gekomen
lichtelijk beschadigd is, doch dat de „Aühil-
les" er zonder schade afkwam. Dit laatste
schip had 4 dooden en 3 gewonden. De
„Exeter" heeft een 100 tal gewonden op de
Falkland-eilanden ontscheept.
Volgens het door de Uruquaysche des
kundigen aan hun regeering uitgebrachte
rapport zou de „Admiral Graf Spee" zóó
ernstig zijn getroffen, dat het schip niet
meer aan een gevecht zal kunnen deelne
men.
De geschutscontroletoren is geheel ver
nield en de zware batterijen ook verder
zoo ontredderd, dat ze niet meer vuren
kunnen.
Echter zou het sahip met zéér geringe
moeite weer zeewaardig zijn te maken.
Naar verluidt bevindt zich de Duitsche
admiraal Nievheer aan boord van de Graf
Spee.
Waar Is de „Admiral Scheer"?
In Zuid-Amerilka vraagt men zich af
waar het andere Duiteche vestzakslagsdhip,
dat ook in het Zuidelijk deel der Atlanti
sche Oceaan opereert, zich ophoudt.
Het schijnt, dat ook de Britsche admira
liteit zich deze vraag stelt en maatregelen
neemt om een plotselinge verrassing te
\oorkomen. Het Engelsche eskader voor de
Uruquaysche kust schijnt nog verder te
zijn versterkt.
Dit nummer bevat 12 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT
Verwachting: Zwakke tot ma
tige Oostelijke wind, be
trokken tot zwaar of half
bewolkt, overwegend droog
weer, in het N.O. lichte
vorst, in het Z.W. tempera
tuur om het vriespunt tot
lichte vorst.
voor DAMES en HEEREN.
Reparatie-inrichting
LANGESTRAAT 80. TEL. 2759.
ALKMAAR.
IN 1940 VAN AMSTERDAM—PORTUGAL—
KAAP VERDISCHE EILANDEN—PARA
MARIBO?
In een persconferentie met de
K.L.M.-directie heeft de heer Plesr
man ons medegedeeld, dat binnen
kort uitbreiding van het West-In
dische luchtnet tiot stand komt.
Op 5 Januari aanstaande zal n.1.
de dienst van Trinidad naar Ciu-
dad Bolivar worden geopend.
Ciudad Bolivar, een reeds vrij aanzienlij
ke 6tad in het binnenland van Venezuela,
is sterk in opkomst. Verschillende belang
rijke ertsgebieden in de omgeving werden
den laatsten tijd in exploitatio genomen.
De eerste der drie proefvelden, welke voor
afgaan aan de opening van dezen dienst,
werd uitgevoerd op 15 December j.1.
Aanwinst voor de vloot
Het ligt in de bedoeling, twee van de Dou-
glas DC5 vliegtuigen, welke eenigen tijd
geleden werden besteld, in het aanstaande
voorjaar rechtstreeks van Noord-Amerika
naar Curocao te dirigeeren, waar zij voor
de vloot een welkome aanvulling zullen
zijn.
Amsterdam—Paramaribo
Goote aandacht wordt besteed aan de ves-
tijging van een Trans-Atlantische verbin
ding Ainsterdam-ParLmaribo via Portugal
en de Kaap Verdische eilanden.
Indien de voorbereidingen hiertoe nor
maal voortgang kunnen vinden, kunnen in
den zomer van '40 zeker eenige postvluchten
worden verwacht. Tegen het einde van 1941
zullen dan gemengde passagiers- en post
diensten kunnen worden tegemoet gezien.
Als voorwaarde geldt uiteraard, dat de
oorlogsomstandigheden de voorbereidingen
niet te zeer in den weg mogen staan.
Tenslotte vernamen wij nog eenige bijzon
derheden omtrent overige plannen van de
K.L.M. Vermoedelijk reeds Woensdag a.s.
zal onder commando van den piloot Brink
huizen een DC-2 vliegtuig van Schiphol via
Shoreham naar Portugal vertrekken, ter
verdere voorbereiding van de K.L.M.-ver-
bindingen met Lissabon als steunpunt, zoo
wel tusschen Noord en Zuid als in de naas
te toekomst tusschen Europa en Amerika
door de lucht. In Lissabon is men bezig een
zeer modern vliegveld in te richten, waarvan
de K.L.M. gretig gebruik hoopt te maken.
Te kort piloten.
De K.L.M. heeft thans nog met een tekort
aan piloten te kampen, daar er niet minder
dan veertig van de 78 onder de wapenen
vertoeven. Moge de internationale toestand
zich zoodanig ontwikkelen, dat onze natio
nale luchtvaartmaatschappij haar vleugels
spoedig weer volledig kan uitslaan.
Voorpostengevechten in
het Westen
Het blijft kalm aan het Weste
lijk front.
Beide partijen melden van het Westelijk
front het traditioneel „Geen nieuws". Er
zijn slechts eenjge ontmoetingen geweest
tusschen vooruit geschoven elementen in
de streek onmiddellijk ten Oosten van de
Vogezen. In Zuid-Frankrijk is luchtalarm
geweest, dat een half uur duurde.