Pi'foiliM III „GRAF SPEE" opgeblazen door eigen bemanning „IJSBERGEN" aan Anti-communistische rede van CIANO DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER Met de vlag in top verdween het schip in de diepte Noordholiand's kust Commandant pleegt zelfmoord Vreeselijke ontdekking van ouders Mi lil air pad met Berlijn noopt niet tot oorlog Duitschland ging zijn eigen weg Laan. Schagen, Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 2240. MAANDAG 18 DECEMBER 1939. 84e Jaargang. No. 11064. Uitgave der N.V. Urtg.-Mif. „HoHarwk Noorderkwartier" Verontwaardiging te Montevideo De spanning om de Graf Spee is ten einde. Gisteravond om elf uur 27 Amsterdamsche tijd heeft de eigen bemanning den oorlogs bodem opgeblazen, nadat bijna allen het schip hadden verlaten. Als reden werd opgegeven, dat de autoriteiten van Uruguay geen vol doenden tijd tot herstel lieten. De commandant heeft zelfmoord ge pleegd. Volgens sommige berichten is hij met zijn schip naar beneden gegaan, volger^ andere mededeelingen heeft hij zich later van het leven beroofd. Het staat nog niet vast of een gedeelte van het corps officieren eveneens een vrijwilligen dood boven interneering heeft ge kozen. De commandant van de Von Spee, kapitein Langsdorff, heeft den autoriteiten van Uruguay te voren een uitgebreid verslag gedaan over den strijd met de Britsche oorlogsbodems, waarin hij den moed der Engelschen prees. In Montevideo is men verontwaardigd over het feit, dat de plaats, welke was uitgezocht om de Graf Spee in de lucht te doen vliegen, de voornaamste ankerplaats was. Het wrak vormt een ernstige hinderpaal voor het havenverkeer. monding van de La Plata was hard voor schip en bemanning, aangezien deze volgde na drie maanden van strijd, afgesneden van het vaderland. Niettemin werd hij heldhaftig gestreden. De kapitein stond gedurende het geheele gevecht op het hoogste punt van den ge schutstoren, waarbij hij een keer door een granaatsplinter licht werd gewond aan den schouder en een keer aan het hoofd. Een keer werd hij door een geweldigen treffer tegen den grond geworpen. Hij herstelde zich spoedig en voerde den strijd tot het einde. On'vergetelijk moet het voorbeeld van lui- tenana Griegat zijn, een der 36 gevallenen. Beide beenen waren hem afgeschoten toen hij vroeg hoe het gevecht verliep. Hij was gelukkig toen hij hoorde dat de Exeter bui ten gevecht gesteld was. Een uur later overleed hij GEEN COMMENTAAR IN AMERIKA. In de kringen van het Witte Huis heli- ben de berichten geen enkel commentaar gewekt. Roosevelt werd van deze berichten recht streeks door het departement van Staat in kennis gesteld. Roosevelt had overigens Vrijdag j.1. reeds geweigerd tegenover jour nalisten zijn meening te zeggen over het zeegevecht, waarbij hij te verstaan gaf. dat een officieel verslag van den diplomatie- ken vertegenwoordiger in Uruguay nog niet op het departement van Staat was ontvangen. HOE HET GEBEURDE. Om vijf minuten over negen gisteravond lichtte de Graf Spee het anker en verdween langzaam in Zuidelijke richting. Opgemerkt Werd dat een groot deel der bemanning, ken nelijk ouderen en gehuwden, overgenomen Werd door 't Duitsche schip Tacoma Reeds toen vermoedde de op de kade samenge stroomde menigte, dat de commandant van de Graf Spee, verbitterd over de weige ring van de Uruguaysche autoriteiten hem hog langer verblijf te verleenen, het schip buiten de territoriale wateren tot zinken wil de brengen. I Er waren dramatische toongelen, toen de Graf Spee vertrok. De politie hield het publiek op een afstand. Toen 31 i gewonden aan land werden gebracht, snelde een matroos naar de ambulan ce, de tranon biggelden over zijn wan gen. Hij riep kameraden een „Auf wiedersehen" toe. Een matroos droeg een kleinen kerstboom. Om elf uur hoorde men drie ontploffingen. Wat men vermoedde, werd bewaarheid, met den vlag in top en het geschut aan boord, verdween het Duitsche vestzakschip in de golven. Gedurende een uur zag men hooge vlammen oplaaien, later verraadde slechts een groote zwarte rookwolk de plaats waar de Graf von Spee ten onder was gegaan. Ge durende de paar minuten dat het schip nog boven bleef, waren de Pacoma en twee Ar- gentijnsche oorlogsbodcmsln de buurt. HET LAATSTE WOORD VAN DEN COMMANDANT. Het laaste woord van kapitein Langsdorff, den commandant van de Graf von Spee is naast een bitter protest, gezonden aan den Duitschcn gezant over de houding der Uru guaysche autoriteiten welke hem noopte zijn schip op te blazen, een ridderlijk relaas van den strijd geweest. Dit relaas, gezonden aan de autoriteiten van Urugay, brengt hulde aan de Engel schen. De kapitein van de von Spee zegt gehandicapt geweest te zijn, omdat hij op drie fronten moest vechten. De snelheid, waarmede de Britsche kruisers manoeuvreer den, was zoo groot, dat alle plannen van den kapitein van de Graf Spee onmogelijk werden gemaakt, zoodat hij op een gegeven oogenblik in ondiep water terecht kwam. Op dat oogenblik stelde een salvo van zijn voor ste kanonnen de Exeter buiten gevecht. Toen drong de Ajax zich tusschen de Graf Spee en den oever en plaatste twee salvo's on 't Duitsche schip, waardoor de vuurleiding van dit schip beschadigd werd en een groot aan tal manschappen werden gedood of gewond. Bovendien drong een granaat dooi in een van de verblijven boven de waterlijn. DE ENGELSCHEN SCHOTEN ZUIVER. Langsdorff verklaarde dat de Britsche ka nonniers hun schoten buitengewoon nauw keurig plaatsten. Een groot deel van de be manning van de Graf Spee kon niet meer aan de actie deelnemen, niet alleen waren er dooden en gewonden, doch velen hadden ook kneuzingen en kleine verwondingen op- geloopen. Langsdorff vatte toen het plan op, om ge dekt door een rookgordijn te ontsnappen en onder voor hem gunstiger omstandigheden later den strijd te hervatten met ieder van de Britsche kruisers afzonderlijk. Deze manoeuvre werd echter onmiddel lijk door de tengenstander doorzien en on middellijk verhinderd. Met een ongelooflij- lijke vermetelheid aldus Langsdorff gelastte de Britsche commandant van het gevecht de Ajax en de Achilles de Graf Spee in te sluiten en deze manoeuvre bracht de Britsche kruisers, die zich met rookgordij nen dekten, tot binnen een mijl afstand van de Graf Spee. van welken afstand het Duitsche oorlogsschip van beide kanten voortdurend salvo's kreeg. De Exeter, die vrijwel niet meer in staat was om te vechten, bleef den Noordelijken weg beschermen, blijkbaar om den terug tocht van de Graf Spee te verhinderen. Langsdorff verklaarde verder dat de Ajax en de Achilles het volle profijt trokken van hun snelheid en hun wendbaarheid en de Graf Spee bleven hinderen en het Duit sche schip dwongen naar beide zijden vuur af te geven. Van tijd tot tijd loste de Exe ter van grooten afstand van op zij eveneens nog salvo's op het schip. Toen besloot de kapitein om het gevecht te staken. GROOTE DAPPERHEID AAN BOORD VAN DE GRAF SPEE. Ook aan boord van de Graf Spree is echter groote moed betoond. De vuurproef aan de Het scheepvaartverkeer op het IJsselmeer ondervindt reeds zeer groote hinder van het ijs. De beman ning van de weinige bij de Oranje sluizen binnenkomende stoom- en motorschepen maakt melding van het feit, dat zoover het oog reikt het meer bedekt is met grondijs, dat naar boven is gekomen, Zeilverkeer is daardoor reeds onmogelijk gewor den. Er zijn ijsvelden van naar schattine drehonderd meter lengte gezien. Vele schippers durven het IJsselmeer niet meer over te steken. Sterke motor noodig. Om zich een weg door het ijs te banen hebben de schepen een sterken motor noo- dig. De haven van Durgerdam ligt needs geheel dicht en venvacht wordt, dal van daag het geheele IJsselmeer dicht zal lig gen. want overal, ook in het Buiten IJ. komt grondijs naar de oppervlakte, waar het zich in korten tijd zet. Ook de slooten en vaal ten in Waterland zijn met een ijslaag bedekt en op de kleine slooten werd gistermiddag reeds druw dooi de jeugd gereden. Ingang naar Oranjesluizen ver sperd. Nader kan nog worden gemeld, dat het Buiten-I.I vrijwel geheel met een dichte laag grondijs is gedekt. Ook bij Pampus vormt zich grondijs. Buiten den vuurtoren van Durgerdam drijft eveneens een massa grond ijs, dat zich weldra zal vastzetten, waardoor het in deze belangrijke ingang naar de Oranjesluizen voor alle vaartuigen een groote hindernis zal opleveren. Wat. de toestand op het IJsselmeer betreft, drijft het ijs, dat zich in de bochten aan den zuicjwal gevormd heeft, als gevolg van den oostenwind naar de Noordhollandsche kust, waar het zich opstapelt. De scheepvaartroute langs Oost- en Zuid- wal is.daardoor op het oogenblik ijsvrij. Indien de wind gaat liggen, zal, naar verwacht wordt, het IJsselmeer bin nenkort een groote ijsvlakte zijn. Jammer voor de verlofgangers. De verbinding tusschen don vasten wal en hot eiland Marken was door den ijsgang gisteren zeer slecht. De haven van Monnikendam was geheel toegevroren, zoodat de boot der Noord- Zuid-Holiandsche tramweg Maatschappij, welke hier onder normale omstandigheden binnenvaart, een anderen weg moest ne men. Zij voer naar de Noord van den Wa- terlandschen Zeedijk onder Volendam om enkele passagiers af te zetten en keerde toen terug naar Marken. Het grondijs be zorgt op dit traject echter zeer veel last. Daarom bleef de traiwboot na dozen eenen tocht van gisterochtend omstreeks elf uur in de haven van Marken liggen. In norma le omstandigheden wordt deze dienst zeven maad per dag onderhouden. Voor de met verlof naar huis keerende militairen betee- kent dit, dat zij aan den vasten wal moe ten blijven. Vandaag zullen de Markers zonder twijfel weer probeeren aan den dijk te meren; of zij hun doel zullen bereiken, is, gezien het opkomende grondijs, zeer twijfelachtig. Het ijs langs den zeedijk tusschen Monniken dam en Volendam was voor schaatsenrij ders nog niet berijdbaar. Dit nummi ■t 8 pagina's DE BILT SEINT» Verwachting: Matige tot lichte vorst, helder tot half be wolkt, droog weer, meest matige Oostelijke wind. DE DOOD ONDER HET IJS Te Belterwird nabij Dokkum zijn gister morgen een achtjarig zoontje en een twaalf jarig dochtertje van den landbouwer Hoits- :na door het ijs gezakt van een slootje in de nabijheid van de ouderlijke woning, al waar zij aan het spelen waren. De ouders, die de kinderen na kor ten tijd misten, gingen zoeken. Zij zagen in 't ijs een gat, waarin een mutsje van een der kinderen dreef. Men slaagde erin de kinderen door dit gat op -te halen. Dr. Blanksma uit Dokkum die spoedig ter plaatse was, kon slechts den dood bij beiden constateeren. De lijkjes zijn naar de ouderlijke woning overgebracht^ Hagenaars rijden aL Dank zij eenige dagen vorst, is er gis- teren reeds druk schaatsen gereden in Den Haag. Gelegenheid daartoe bestond op vele bevroren tennisbanen in alle dcelcn van de stad, maar ook op de baan van de Ilaagsche IJsclub, die Zaterdagochtend te half elf open ging. Vooral toen de zon scheen was het rijden een genot. De conditie van het ijs, ook op de officicele ijsbaan, was zeer goed. IJsvacantie in werkkampen Door de vorst is de arbeid in verschillen de Rijkswerkkampen in Brabant en Limburg stopgezet Italië niet vrij zich naast de geallieerden te scharen Graaf Ciano, de Italiaansche minister van Buitenlandsche Zaken, heelt Zaterdag een zeer knap opgebouwde rede gehouden, waar in hij, ondanks tal van uitstapjes op het ter rein der politieke welsprekendheid, op mees terlijke wijze de groote lijn wist uit te beel den, waarlangs de jongste Italiaansche ge schiedenis zich heeft bewogen. Vanaf 1919, het jaar van de oprichting der fascistische partij, aldus Ciano, heeft de Du- ce niet nagelaten steeds weer te wijzen op de noodzakelijkheid der herizening van de vredesverdragen. En aan de overwonnen volkeren èn aan Italië was te Versailles groot onrecht ge daan, aldus betoogde Mussolini, en wilde men oorlog vermijden, dan diende recht te worden gedaan. Zijn pogingen blijven vruch teloos en intusschcn werd de behoefte aan grondstoffen en bodem in Italië zoo groot, dat de Duce zichzelf wel recht moest ver schaffen en Abessinië veroverde. De reactie van den Volkenbond, inzonder heid van Engeland en Frankrijk dreef toen Italië in de armen van Duitschland, waarbij kwam dat beide landen in het communisme de groote belager van Europa's beschaving zagen, een visie welke misschien wel door Londen en Parijs werd gedeeld, doch waar naar niet werd gehandeld. Zoo ontstond via hot Anti-Kominternpact de as, het militaire samengaan van Rome en Berlijn, welke band zóó sterk bleek, dat de moeilijke kwestie Oostenrijk zonder kleer scheuren kon worden opgelost. Na deze historische,, maar zeer belangwek kende uiteenzetting waarbij hij ook de Ita liaansche hulp aan Spanje niet vergat, kwam Ciano tot de werking van de as en het ontstaan van de huidige situatie. Sprekende over de conferentie van Miin- chon gedurende de Septem hor-crisis van 1938 zeide Ciano, dat het doel van deze conferentie was minder een oplosing te zoeken voor het vraagstuk van de Sudetcnduitschers, dan wel een tijdperk van ontspanning en vreed- za.men samenwerking te openen tusschen de mogendeheden.'München werd evenwel ge- volgtd door iets, dat men 'n ,anti-München' kunnen noemen. Hetgeen een daad van wijsheid was. is aangevallen en veroordeeld als een capitulatie. Aangezien de democra tische landen gaarne oorlogstaal gebruiken, noemden zij de politiek, welke volgde op München, de politiek van 't democratische front, evenals zij hun verbond het „demo cratische front" noemden, terwijl zij in hun binnenlandsche politiek de samenwerking met het bolsjewisme het „volksfront" noem den. Zij hadden het plan om met de Sov jet Unie een verbond te sluiten en Duitschland en Italië ideologisch, politiek en militair te omsingelen. In Maart 1939 nam de Duitsche regeering het besluit Bohemen en Moravië te bezet ten en het protecoraat in te stellen en in de eerste weken van April annexeerde Italië Albanië, hiermede voldoend aan den wensch van het Albaneesche volk. Dit was aanleiding voor de democratiën voor het opstellen van plannen voor een aanval op onze grenzen, onze koloniën en onze verbindingswegen. Deze plannen waren belachelijk, doch niet minder gevaarlijk. Tot hiertoe waren de belangen van Italië en Duitschland evenwijdig geloopen. Toen kwam de Poolsche kwestie en daar mede een mceningsvcrschil. Tijdens de besprekingen te Salzburg bleek duidelijk, dat Duitschland geen uitstel ineer kon dulden met den tegenstander Polen, die zijn kwade wil had getoond. De Italiaansche houding, welke inhield, dat Italië het conflict beperkt wilde zien, werd door Duitschland volkomen gebillijkt. Gedurende dezen tijd deed zich een an der verschijnsel voor, n.1, de toenadering tus schen Duitschland en de Sovjet-Unie. welke de verwondering van de gchoele wereld heeft gewekt. Nadat Frankrijk en Engeland ge poogd hadden met Rusland te komen tot een nauwe militaire samenwerking, hebben Duitschland en Italië in April en Mei van dit jaar deze kwestie besproken en werd besloten een afwachtende houding ten aan zien van de Sovjet-Unie aan te nemen. Het doel was de Sovjet-Unie te neutraliseeren en het systeem van omsingeling te belemmeren. Men dacht, dat een verder liggend doel niet te bereiken zou zijn in verband met de vij andige houding, welke Duitschland steeds heeft aangenomen jegens de Sovjet-Unie. Te Salzburg werd spreker medegedeeld, dat handelsbetrekkingen tusschen Duitsch land en de Sovjet-Unie in een vergevorderd stadium verkeerden en dat men hoopte spoe dig een overeenkomst te bereiken. 21 Augustus te tien uur in den avond te lefoneerde von Ribbentrop, dat hij den vol genden dag naar Moskou zou gaan om een niet-aanvalsverdrag met de Sovjet-Unie te teekenen. Toen de vijandelijkheden, niettegenstaan de alle Italiaansche pogingen den vrede te bewaren, waren uitgebroken, deelde de Fascistische regeering in een communiqué, uitgegeven na de vergadering van den mi nisterraad op 1 September, inede, dat Italië geen enkele militair initiatief zou nemen. Dit besluit was aan de Duitsche regeering en alleen aan haar bekend. De Dutsche re geering keurde deze houding goed. Zij is geheel overeenkomstig het Duitsche ver langen het conflict te localiseeren en is ook in overeenstemming met de verplichtin gen, welke bestaan tusschen Italië en Duitschland. Italië is vrij om „niet oorlogvoerende" te blijven, maar niet vrij om zich naast Enge land en Frankrijk te scharen. Vervolgens behandelde Ciano de actie van Italië op de Balkan en in het Donambekken, waardoor rust en stabiliteit w^.rd verze kerd. In dit gedeelte van zijn rede kwam ondub belzinnig de anti-communistische structuur van de Italiaansche politiek naar voren en werd als het ware de haat tegen de Roo- den in Spanje, welke reeds eerder was ge uit, onderstreept. Duidelijk werd, dat Italië trowv blijft aan zijn anti-Sovjet houding. Een nadere preciseering van de Duitsch- ltaliaanscllb verhouding in aansluiting op de rede van Ciano vindt men in een artikel van Gayda, waarin duidelijker nog dan in de rede van den minister van Buitenland sche Zaken naar voren komt, dat de zwen king van Berlijn naar Moskou als een groote verrassing voor Rome kwam. Gayda zegt dan ook met een zekere spijt, haast wrok: „Duitschland is zijn eigen weg gegaan".

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1939 | | pagina 1