Duitschland vreest een
oorlog in Klein-Azië
Voorspoed in één land
is niet mogelijk
Geteisterd
Turkije
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Bemoedigende rede van
President Roosevelt
Wereld moet
worden bevrijd
van geweld
Zweedsche schepen
getorpedeerd
Rome en Moskou
steeds scherper
tegenover elkaar
Stilte voorden storm
Vaticaan krijgt
eigen brandweer
Geheime
distilleerderijen
ontdekt
lijnen). Kengetal 2240.
DONDERDAG 4 JAN. 1940. 84e Jaargang. No. 11076.
tfi*göve der N.V. l>rtg.-M^". JHo(lo»»ds Nooededtwertrer" 4
AMERIKA KAN NIET DOOR ISOLE
MENT WELVAREND EN GELUK
KIG ZIJN.
President Roosevelt heeft gistermid
dag ter gelegenheid van de opening
van het congres een zeer belangrijke
rede gehouden. Hij betoogde dat Ame
rika niet door isolement gelukkig en
welvarend kan zijn, dat de Ver. Sta
ten wel buiten oorlog willen blijven,
doch da* democratie, vrijheid en re
de ook Amerikaansche zaak is. Roo
sevelt waarschuwde tegen handels-
egoisme en verklaarde dat geen voor
spoed in één land mogelijk is. De re
de van Roosevelt werd door de radio
uitgezonden in 't Engelsch, Fransch,
Duitsch, Portugeesch en Spaansch.
De sociale en economische omstandighe
den, zoo verklaarde Roosevelt, die in het
buitenland verkeerd geleid zijn, totdat zij
uitliepen op revolutie en dictatuur, zijn het
zelfde als die, waarmede wij hier worstelen
om ze vreedzaam in het binnenland te re-
Picn.
Roosevelt herinnerde aan de waarschu
wing, die vervat was in vroegere boodschap
pen aan het congres, en volgens welke de
Amerikaansche burgers in hun dagelijksch
leven den schok zouden voelen van gebeur
tenissen op andere continenten, en hij
sprak een waarschuwing uit tegen degenen,
die er op aandrongen, dat de Vereenigde
Staten als 'n eigen behoeften voorziend een
heid gelukkig en welvarend konden leven
met een veilige toekomst binnen een hoo-
gen muur van isolatie, terwijl daarbuiten de
rest der beschaving en de handel cn cul
tuur der mensohheid vernield werden. „Ik
kan de gevoelens begrijpen van degenen,
die de natie waarschuwen, dat zij nooit
weer toestemming zullen geven tot het zen
den van Amerikaansche jongelieden naar
Europeeschen bodem. Maar niemand heeft
hun gevraagd die toestemming te verlee-
nen, want niemand verwacht een dergelij
ke onderneming'.
Wij behoeven niet met andere naties ten
oorlog te trekken, maar op zijn minst kun
nen wij met andere naties er naar streven
aanmoediging te geven aan de soort van
vrede, die de moeilijkheden der wereld zal
verlichten en daardoor ook onze eigen na
tie zal helpen. Wij moeten voor ons uitkij
ken en de mogelijkheden voor onze kinde
ren zien, wanneer de rest der wereld mocht
worden overheerscht door geconcentreerd
geweld alleen.
Wij moeten voor ons uitkijken om
de gevolgen te zien voor onze eigen
toekomst, wanneer alle kleine lan
den in de geheele wereld zich hun
onafhankelijkheid zien ontnomen
of louter aanhangsels worden van
betrekkelijk uitgestrekte machtige
militaire systemen. Wij moeten ech
ter voor ons uitkijken om te zien,
wat voor leven onze kinderen zou
den moeten leiden, wanneer een
groot deel van de rest van de we
reld gedwongen werd den God te
aanbidden, die opgelegd werd door
een militairen heerscher of wel ver
boden werd, een God te aanbidden".
De volkeren van andere landen heb
ben het recht een eigen regeerings-
vorm te kiezen, maar wij in dit land
gelooven nog steeds, dat een derge
lijke kenze gebaseerd behoort te zijn
op zekere voorwaarden, welke wij
overal essentieel achten. Wij weten,
dat wijzc4f nooit geheel veilig in ons
land zullen zijn, tenzij andere regee
ringen die vrijheden erkennen.
Amerikaansche
als voorbeeld.
handelsmethoden
De president drong er op aan, dat de hui
dige methode der Amerikaansche handels
overeenkomsten zou worden uitgebreid als
onontbeerlijk deel der fundeering van ie-
deren stabielen, duurzamen vrede. „De ou
de voorwaarden van den wereldhandel heb
ben geen duurzamen vrede gegeven. Wan
neer de tijd komt, moeten de Vereenigde
Staten hun invloed gebruiken om de han
delskanalen in de wereld te openen, opdat
geen enkele natie zich in latere dagen ge
dwongen zal voelen met wapengeweld na
te streven, wat zij door vreedzaam overleg
zeer wel verkrijgen kan.
Dei invloed zal ten zeerste verzwakt
worden, wanneer deze regeering zich schul
dig zou maken aan handelsegoismc.
De vlam brandend houden.
Sprekende over de werkloosheid verwierp
Roosevelt de „Europeesche oplossing, die
er in bestaat werkloozen te gebruiken voor
den opbouw van buitengewone bewapenin
gen,^ welke tenslotte uitloopen op, dictatu
ren." De president is voorstander van de
Amerikaansche manier door verhooging
van het nationale inkomen. „Als een eens
gezind volk moeten wij op dit vasteland
de vlammen brandende houden van de
menschelijke vrijheid, rede, en democratie
en eerlijkheid als levende zaken, die be
houden moeten worden voor de betere we
reld, welke zal komen. Mogen onze kinde
ren op het jaar 1940 wijzen.aldus besloot
Roosevelt", als op een ander tijdperk, toen
de democratie haar bestaan rechtvaardigde
als het beste regeeringsinstrument, dat
nog door de menschheid uitgedacht is."
De president zeide nog met het oog op
de onzekerheid in de wereld het congres te
vragen om uitbreiding van leger cn vloot,
niet gebaseerd op paniek maar op gezond
verstand. Verder vroeg hij heffing van vol
doende aanvullende belastingen.
Tenslotte is het Congres verzocht onmid
dellijk 271.999.523 dollar te voteeren voor
de bescherming van de Amerikaansche
neutraliteit en ter versterking van de nati
onale verdediging.
DOOR DUITSCHE DUIKBOOTEN.
Gisteren zijn twee Zweedsche sche
pen getorpedeerd door Duitsche
duikbooten, tengevolge waarvan zij
zijn gezonken. Verschillende opva
renden worden vermist.
Het stoomschip Svarton (2475 ton)
werd getorpedeerd buiten de Noord
kust van Schotland. Het schip zonk
in anderhalve minuut. Twintig leden
der bemanning worden vermist, elf
overlevenden begaven zich op een
vloot en werden gered door een red
dingboot.
Macchay radio heeft een S.O.S.be-
richt opgevangen van het Zweedsche
schip Kiruna (5400 ton), dat mede
deelde, langzaam te zinken, tenge
volge van een aanval door een Duit
sche duikboot op 500 mijl ten noor
den van de Azoren.
PRESIDENT ROOSEVELT.
Temperatuur om het
vriespunt
Het storingsfront van de depressie over de
randstaten passeerde gisteren ons land. Het
bracht in het Noorden hier en daar lichte
regen en'motregen en veroorzaakte tijdelijke
lichte dooi. Groningen meldde een maximum
temperatuur van 1, Den Helder van 3 graden
boven het vriespunt In het Zuiden van het
land gaf het alleen zware bewolking. Na het
passeeren van dit front klaarde de lucht
weer op. Thans bevindt ons land zich onder
invloed van een vlak gebied van hoogen
luchtdruk, dat zich over het Noordzeegebied,
Denemarken en Zuid-Scandinavië uitbreidt
De depressie over de Golf van Biscaye vult
geleidelijk op en dringt slechts langzaam in
noordelijke richting door.
Den oppervlakkigen toeschouwer schijnt
het alsof de strijdende partijen in het Wes
ten zijn vastgeloopen en behoudens enkele
bravourstukjes ter zee of in de lucht van
een werkelijkcn strijd geen sprake is.
Zóóver ging onlangs zelfs een overzicht
schrijver met uit te roepen: „de meest vei
lige ep rustige plaats op deez' wereld is
aan het front in de krachtig bepantserde,
goed verwarmde en geventileerde stellin
gen".
Zeer oppervlakkig is deze beschouwing
zeker, want niet alleen kan elk oogen'blik
de oorlogshel in volle omvang losbarsten,
maar daarnaast is er geen sprake van. dat
er van rust en vastloopen reeds thans kan
worden gesproken.
Nu de machtige, defensieve stellingen
elke aanval tot een hachelijke onderne
ming maken, werpen de tegenstanders zich
op die contactpunten waar mogelijk een
beslissing kan worden geforceerd, of den
tegenstander nadeel kan worden berokkend
Allereerst is dit Finland, waar de nieuwe
vriend van Duitschland zulk een harde
noot te kraken krijgt.
Hulp, vooral in de vorm van oorlogstuig,
is reeds van geallieerde zijde onderweg.
Als de Finnen nog enkele weken, kunnen
stand houden beschikken zij in ruime mate
over de meest geperfectioneerde wapenen.
Aarde nog steeds
niet tot rust
gekomen
NA DE VELE RAMPEN ZIJN HET
THANS DE WOLVEN, DIE IN
GROOTE TROEPEN NAAR DE BE
WOONDE STREKEN TREKKEN.
BEVOLKING VERKEERT IN
DOODSANGST.
In Turkije is de aarde nog steeds niet tot
rust gekomen. Om 2.45 gistermiddag werd te
Josgat en in de streek ten Westen van Er-
zindjan een nieuwe aardschok gevoeld, om
4.20 werd hetzelfde waargenomen te Tsjan-
kere.
Te Yozgad en omgeving zijn 184 huizen
ingestort. Tot nu toe is nog geen melding
gemaakt van verliezen aan menschenle-
vens.
De overstroomingen te Balikesir, Ismidt
en Adabazar hebben 336 huizen doen instor
ten, 300 werden door het water meegesleurd
en 662 zijn onbewoonbaar geworden.
Talrijke bruggen zijn ingestort.
De verliescijfers der stad Erzindjan zijn
nog niet volledig. Men raamt ze op 14.000
De berging is nog niet geëindigd, het ver
voer der daklooze bevolking is aan den
gang. Zij worden over het geheele land ver
deeld, aangezien de getroffen steden en
dorpen in den winter onbewoonbaar zijn
geworden. President Inoenoe is gister uit
DE OVERSTROOMINGS-
RAMP IN TURKIJE
Hierbij een situatie-kaartje van Noord West
Turkije waarin het geteisterd gebied gelegen
is dat door den overstroomingsramp ge
troffen werd. Binnen de dikke zwarte lijn
overziet men hoe het water zich in enkele
dagen heeft uitgestrekt
het aardbevingsgebied in Ankara terugge
keerd.
Bovendien heeft zich een vierde
plaag aangekondigd. Na de aardbe
ving, de sneeuwstormen en de over
stroomingen, zijn het thans de wol
ven, die de Turksche bevolking teis
teren. Door het noodweer uit de bos-
schen gedreven, trekken de wolven
in troepen van honderden naar de
bewoonde streken, waar de honge
rige dieren reeds menschen aange
vallen hebben. De bevolking ver
keert in doodsangst, daar zij zich
tegen de wolven niet kan bescher
men, de meeste huizen zijn ver-
ja men mag zelfs aannemen, dat de Rus
sische overmacht in de lucht dan ten einde
zal zijn.
Liefde voor Finland?
Zeker, de heldhaftige verdediging heeft
er veel toe bijgedragen het de sympathie te
doen winnen.
Maar landen in oorlog als Engeland en
Frankrijk rekenen voor alles met het
einddoel, de overwinning. En men reali
seert in Londen en Parijs zéér goed, dat
een Russisch échec in Finland de toegezeg
de hulp der Sovjets aan Duitschland, in de
vorm van tal van gron'dstofleverinsen tot
een illusie moet maken. Moskou heeft dan
zijn petroleum en ertsen zelf noodig.
Daarnaast legt Engeland een zekbre po
litieke en militaire druk op het zuiden van
het onmetelijke Sovjet rijk.
Turkije staat reeds aan den kant der ge
allieerden, terwijl de aanwezigheid der ge
neraals Ironside en Weygaud in het nabije
Oosten er op wijst, dat Brittanniö naar an
dere fronten zoekt om zijn -tegenstander te
treffen.
De schijnbare stilstand der krijgsbedrijven
in het Westen verbergt ongetwijfeld groo-
te activiteit elders.
In bevoegde Duitsche kringen gaat men
steeds grooter bezorgdheid tooncn voor de
loop, welke de gebeurtenissen dreigen te
nemen.
Men ziet de kloof tusschen Rome en Mos
kou steeds breeder worden. Practisch zijn
de diplomatieke betrekkingen reeds verbro
ken en er is zeer weinig toe noodig om
Italië tot daden te doen overgaan.
Wat dit voor de as RomeBerlijn zou
beteekenen, is duidelijk.
Ook vreest men, dat Engeland niet zal
terugdeinzen voor maatregelen, welke een
oorlog met de Sovjets onvermijdelijk zal
maken. Het vertrek van Seeds, den Brit-
schen ambassaduer, uit Moskou ziet men
als een teeken, dat Londen eerstdaags tot
handelen zal overgaan.
Een gecombineerde TurkschBritsche op-
marsch vanuit Klein-Azië, met als doel de
verovering der Russiche petroleumgebieden
acht men niet uitgesloten, ja zelfs waar
schijnlijk en te Berlijn heeft men werke
lijkheidszin genoeg om te begrijpen, dat
dan Duitsche soldaten de Russen zullen
moeten helpen.
Dit zou echter een groot gevaar van bot
sing met Italië meebrengen en een uitbrei
ding van den strijd, welke men in Duitsch
land, waar de spanningen steeds grooter
worden, zeker niet wenscht.
Met talrijke brandweerlieden.
In de Vaticaansche stad zullen zoo spoe
dig mogelijk een brandweerkazerne en tal
rijke brandweerlieden worden overgebracht,
teneinde een doeltreffende beveiliging der
Pauselijke paleizen bij evcntueele branden
te verzekeren. Dit besluit is genomen naar
aanleiding van den brand, die de pauselijke
kanselarij gedeeltelijk heeft verwoest.
Verder is besloten, dat de pauselijke pa
leizen, die het voorrecht van exterritoriali
teit genieten, voortaan onder permanente
bewaking zullen staan van de pauselijke
gendarmerie.
meld, of geven geen voldoende be
schatting, elders wonen de menschen
in primitieve tenten, die ook al wei
nig afweer bieden.
Hulp voor de slachtoffers.
De Britsche regeering heeft de Turksche
regeering aangeboden een hospitaalschip te
harer beschikking te stellen. De regeering te
Ankara heeft haar dank betuigd en ver
klaard van het aanbod gebruik te zullen
maken, indien dat noodig zal zijn.
Rusland zal 10.000 dollar schenken ten
behoeve van de hulpverleening aan de
slachtoffers.
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT.
Verwachting: Des ochtends hier
en daar matige vorst, overi
gens lichte vorst tot tempe
ratuur om het vriespunt,
nevelig tot gedeeltelijk be-
wolkt, plaatselijk mist,
vooral in 't Noorden, droog
weer, zwakken tot matige,
in het Z.W. tijdelijk wel
licht krachtige, meest Oos
telijke wind.
Steuntrekkers hielden er brande
rijen op na. - Het prodnet was
prima
Geheimzinnig koffertje
brengt ambtenaar
op het spoor
Gisteravond heeft de recherche
van den dienst der invoerrechten en
accijnzen te Amsterdam twee clan
destiene distilleerderijen in beslag
genomen.
Reeds eenigc weken geloden hadden amb
tenaren van genoemden dienst op straat
een man aangehouden, die op 'n rijwiel ge
zeten, een koffertje vervoerde. De uiterst
voorzichtige wijze, waarop hij met dit kof
fertje reed, had hun bevreemding gewekt.
Bij onderzoek bleek, dat het koffertje een
blikken bus bevatte, welke de reuk van ge
distilleerd verspreidde. De ambtenaren be
grepen wat hun te doen stond en lieten den
man zijn weegs gaan, waarbij zij hom in de
gaten hielden. Gedurende eenige weken
werd hij op zijn tochten door de stad ge
schaduwd, waardoor men een overzicht
kreeg van de adressen, waar hij vermoede
lijk sterken drank afleverde.
Totdat eindelijk Woensdag kon worden
ontdekt, waar hem het verboden artikel werd
verstrekt. Dit was in een woning aan den
Ringweg in den IJpolder en in een perceel
aan de Jasper Lynsenstraat in Amsterdam
West.
De ambtenaren deden gisteravond om
zes uur een inval in het huis aan den
Ringweg, waar zij in de keuken 'n
zich in volle werking bevindend distil
leertoestel aantroffen. De installatie
en de vloeistof werden in beslag geno
men en de bewoner werd voor het
afnemen van een verhoor medegeno
men. Later op den avond werd een
inval gedaan in het andere perceel,
waar eveneens een goeden slag werd
geslagen. In een badcel trof men een
volledige branderij aan, welke even
wel niet in werking was. Deze appa
ratuur werd eveneens in beslag geno
men en ook de bewoner van dit huis
moest de ambtenaren naar hun bu-
reau volgen voor het afleggen van
een verklaring.
Steuntrekkers.
In beide gevallen bleek men te doen te
hebben met lieden, die van steun leefden
en die, door het op wederrechtelijke wijze
vervaardigen van gedistilleerd, trachtten
zich een bijverdienste te verschaffen.
Beiden waren in dit opzicht als \aklieden
te beschouwen, die over eerste klas distil
latie-inrichtingen beschikten. De spiritus,
welke zij produceerden, had een gehalte
van 96 pet. en reeds eerder in het bezit van
de douane-recherche gekomen monsters,
bloken bij laboratorium onderzoek niet te
onderscheiden van het fabrieksproduct.
Een ton voor
Finsche Roode Kruis
Geldinzameling met kracht
voortgezet.
Wij vernemen, dat de geldinzameling, uit
gaande van de Finsch-Nederlandsche ver-
eeniging in samenwerking met het Neder-
landsche Roode Kruis, ten behoeve van het
Finsche Roode Kruis, thans een totaal be
drag van f 100.000 heeft bereikt. De geldin
zameling wordt met kracht voortgezet.
Binnen enkele dagen zal onder auspiciën
van de Finsch-Nederlandsche vereeniging
een.geschrift verschijnen, getiteld: Finlands
lotj