Nederland zal kunnen deelnemen
Democratie
M de Tajandoen
getorpedeerd?
PENSIOENEN
AAN VREDESWERK
Nog steeds geen voetbal
Laod- en Zeemacht
Zweedsche verplichting
tegenover Finland
Silhouet van
duikboot gezien
Staat van beleg
duurt voort
De geestelijke krachten
in ons volk
Mooi offer van
bioscoopbezoekers
Het Belgische rechtsgebied
geschonden
Duikboot in netten verward
DOCH GEEN GROEPVORMING TEGEN
BEPAALDEN STAAT.
In de zoo juist verschenen memorie
van antwoord van do Eerste Ka*
t nier nopens de begrooting van bui-
tehlandsche zaken voor 1940, memo
reert de minister allereerst de pogin
gen van Koningin Wilhelmina en Ko
ning Leopold tot handhaving en her
stel van den vrede.
Alhoewel toegegeven kan worden, dat de
positie van de neutrale mogendheden thans
sterker is dan in 1918 het geval was, blijft
het niettemin de vraag in hoeverre de oorlog
voerende partijen genegen zullen zijn de me
dewerking van de neutralen bij de vaststel
ling van de vredesvoorwaarden te aanvaar
den. Dit zal trouwens mede van het verdere
verloop van den oox;log afhangen. Niettemin
is de minister van oordeel, dat, indien de
neutralen, hetzij gezamenlijk, hetzij afzonder
lijk, in de gelegenheid mochten komen een
invloed uit te oefenen die voor de totstand
koming van een billijken en daarom meer
duurzamen vrede bevorderlijk zou kunnen
zijn, die gelegenheid niet zou moeten wor
den verzuimd. Rustig voorbereiden en aan de
hand van objectieve gegevens uitgewerkte
denkbeélen kunnen in dat geval wellicht
van nut zijn.
Handhaving van onze neutrali
teit.
De buitenlandsche politiek welke de re
geering te midden van den om ons heen
woedenden oorlog volgt, blijft wat zij van
den aanvang af was: eerlijk, zelfstandig
waakzaam, de Nederlandsche onzijdigheid
RAAD VOOR DE SCHEEPVAART.
KAPITEIN NAM EEN *FEL
LICHT WAAR.
Gisteren is de ramp van het motorvracht-,
schip Tajandoen, dar, zoo,men zioh zal her
inneren, op 7 Dec. jl. in het Engelschc Ka-
naaL na een ontploffing zonk, voor den
fRaad voor dc Scheepvaart te Amsterdam
behandeld. Bij den ondergang van het schip
werden zes man vermist, tex-wijl 62 mannen
■behouden aan land kwamen.
Het eerst werd gehoord de kapitein van
de „Tajandoeri", de heer J. B. Roeterink,
•die op een vraag van den president ver-
Waarde, dat er voor een ontploffing binnen
aan boord geen vrees behoeft te bestaan.
„Als ik mijn meening moet zeggen, aldus
de kapitein, dan denk ik, dat een torpedo
het sohip heeft getroffen. Het mijnengevaar
was voorbij. Het schipliep volle kracht
omdat op die wijze drijvende mijnen het
best vemeden worden. Ik grond mijn mee*
'riing op de plaats, waar het schip is ge
troffen, juist bij de machinekamer".
De president vroeg of er nog andere re
denen waren om torpedeering aan te ne-
jnen.
De gezagvoerder vertelde, dat hi]
een fel licht op ongeveer 5 meter bo
ven water heeft gezien, toen de
sloepen in het water waren.
„Ik dacht eerst", aldus de kapi
tein. „dat het licht afkomstig was
van een reddende boot. De Ita-
liaansche en Engelsche schepen wa
ren nog zeer ver weg. Later heb ik
nog getracht te weten te komen,
waar het licht vandaan kwam.
Evenwel zonder resultaat. Zoo
kwam ik op de meening, dat het
licht alkomstig moest zijn van een
schip, dat zich niet bekend wilde
maken".
Prof. Taverne merkt op, dat andere op
varenden het licht ook vóór de ontploffing
hebben gezien. De heer Roeterink beaamde
dit. De tweede stuurman en de uitkijk
hadden het schijnsel ook dwars van het
schip opgemerkt van de brug af voor de
ontploffing. Zij meenden, dat het een pa-
trouilleercnd oorlogsschip was. dat den
naam van het schip wilde zien.
Tegenstrijdige legerberichten.
De kapitein verklaarde verder: Er werd
melding gemaakt, dat een Duitsch legerbe-
richt van ecnige dagen later over den dag
van. de ramp spreekt van torpedeering van
twee Engelsche tankschepen, terwijl uit
Ehgeland gemeld werd, dat dien dag, één
tankschip werd getroffen.
De president wcnschte den kapitein ge
luk met zijn vastberaden optreden.
Silhouet van een duikboot
De tweede stuurman, de heer P. Jonker,
bevestigt de verklaringen van den kapi
tein, terwijl de vijfde machinist, de heer
J. F. Muiser zegt, den bovenbouw van een
duikboot te hebben gezien. Slechts even bo
ven water uitstekend, welke op 2 meter
van hem passeerde.
Get. verklaart, dat de hoofdmachi
nist een dergelijk silhouet had waar
genomen.
Op voorstel van den inspecteur-generaal
wordt het onderzoek geschorst. De raad zal
overwegen een torpedo- of mijndeskundige
te hooren.
grondend op de objectieve, voor allen gelij
kelijk geldende nonnen van het volken
recht. t
Collectieve veiligheid.
In de artikelen 11, 15 en 16 van het Vol-
kenbondsverdrag ziet de minister, rekening
houdende met dc wijze, waarop de opvat
tingen hieromtrent zich hebben ontwikkeld,
voor Nederland geenerlei gevaar meer ge
legen. Het zou in strijd zijn met Nederlands
welbegrepen eigenbelang uit den Volken
bond te treden.
- Dat een algemeene herorienteering op in
ternationaal gebied ftiet uitsluitend door
den overwinnaar zou mogen worden gede
creteerd, onderschrijft de minister ten voilé.,
bij het groot aantal onzijdigen, dat, dusver
althans nog bestaat, zou zulks practisch ook
niet wel mogelijk zijn.
Samenwerking met andere mo
gendheden.
Het is geenszins uitgesloten, dat de Neder
landsche regeering in een gepaald geval
waarin haar dit nuttig zou voorkomen deel
zou nemen aan eenige gemeenschappelijke
actie van een kring van neutrale staten, die
zich niet zou beperken tot Nederland en Bel
gië of de Oslo-staten.
Veel, zoo niet alles, zal afhangen van de
vraag waarop die actie zou zijn gericht.
Deelneming aan politieke groepvorming
tegen een bepaalden staat of groep van sta
ten acht de minister op het voetspoor zijner
voorgangers met onze zelfstandigheidspoli-
tiek niet te rijmen.
IN VERSCHILLENDE DEELEN DES
RIJKS.
Vergunningen voor vereeniging
en vergadering „op behoorlijke
schaal".
Ingediend is een wetsontwerp strekkende
tot het doen voortduren van den staat van
beleg in de gedeelten van het grondgebied
des rijks, die krachtens do Koninklijke Be
sluiten onderscheidenlijk, den lsten en van
den öden November in staat van beleg zijn
verklaard.
Het' ligt' in dé' bedoeling vafi. den opperbe
velhebber van Land- en Zeemacht zich de
uitoefening vair het militair gezag, meUuit-
sluiting van het overige militair gezag, voor
te behouden, met uitzondering echter van
de gezagsuitoefening, voortvloeiende uit de
de volgende artikelen van de Oorlogswet:
Artikel 21: Ingeval directe belangen van
de burgerlijke besturen en ambtenaren niet
de gcwenschte medewerking kan worden
verkregen met betrekking tot de werkzaam
heden der politie in het belang van de ver
wezenlijking van het doel van dit wets
voorstel.
Artikel 23: Alleen om te kunnen beletten,
dat onbevoegden zich ongestraft op de hoog
te kunnen stellen van militaire voorberei
dingen.
Artikel 39: Met dien verstande, dat van
deze bevoegdheid slechts gebruik mag wor
den gemaakt, als overleg is gepleegd met
den Opperbevelhebber en met den betro'*
ken procureur-generaal, fungeerend direc
teur van politie.
Geen censuur.
Het ligt voorshands niet in het voornemen,
over te gaan tot het uitoefenen van cen
suur, behoudens de gevallen, waarin dit
ook nu reeds geschiedt op grond van arti
kel 18 der Telegraaf- en Telefoonwet, ter
wijl de bevoegdheden ten aanzien van het
recht van vereeniging en vergadering ge
heel aan de lagere commandanten zijn
overgelaten, met dien verstande, dat door
den Opperbevelhebber opdracht is gegeven
dat deze vergunningen op behoorlijke
schaal dienen te worden verleend.
Een radio-voordrachtenfeeks.
Naar wij vernemen, zal, dank zij de sa
menwerking der radio-omroepvereenigin-
gen, in het raam van het algemeen pro
gramma een reeks radio-voordrachtcn ge
houden worden, waarin aan de hand van
ervaringen uit het verleden en uit het he
den, de geestelijke krachten welke in het
Nederlahdsche volk leven, behandeld zul
len worden in het licht van den huidigen
oorlogstoestand in Europa en de gevaren
welke deze voor ons land kan inhouden.
De eerste voordracht in deze reeks zal
hedenavond gehouden worden van 8.40 tot
9 uur doop rrof. jhr, mr. B. C. Savornin
Lohman voor de microfoon van de N.C.R.V
over het onderwerp: „Nederland paraat".
Alle wedstrijden, welke voor de
competitie van den Koninklijken
Nederlandschen Voetbalbond op
Zondag 14 Januari werden vastge
steld, zijn afgelast.
Hoewel daarvan nog geen officieel
béricht is, zullen vanzelfsprekend
ook de wedstrijden van den N.H.
V.B. worden afgelast. Wederom
dus geen voetbal!
voor
Wetswijziging voorgesteld
Naar een billijker verhouding
tusschen de verschillende groe
pen gepensionneerden.
Ingediend is een wetsontwerp, hou
dende wijziging en aanvulling van
de pensioenwetten voor de zee- en
landmacht, van de militaire wedu-
wenwet 1922, van de pensioenwet
voor het personeel der Kon. Marine
reserve, van de pensioenwet voor het
reserve personeel der landmacht, als
mede van de wetten van 31 Dec. '35.
Ter toelichting schrijven de ministers van
Defensie cn van Binnenlandsche Zaken o.a.:
In de nieuwe personeelsorganisatie der Ko
ninklijke Marine is sedert 1 Juli 1937 een ca
tegorie Europeesche schepelingen opgeno
men, aan te nemen in Ned.-Indië en be
stemd om, na in Nederland te zijn opgeleid,
uitsluitend in Nedcrlandsqh-ïndië te dienen,
liet betreft bier niet de oprichting van een
afzonderlijk korps schepelingen, doch uit
breiding van het bestaande korps Europee
sche schepelingen.
Op deze zg. „Indische schepelingen" is de
pensioenwet voor de Zeemacht van toepas
sing. Ongewijzigde toepassing dezer wet zou
evenwel medebrengen, dat de Indische sche
pelingen, na een diensttijd van ongeveer 15
jaar, reeds zouden kunnen aanwijzen het
voor pensionneering wegens langdurigcn
dienst vereischte aantal dienstjaren.
Naar de meening van de ministers be
staat er echter geen aanleiding om voor ge
noemde schepelingen, die voor het over-
groote deel worden gcrecruteerd uit in Ne-
dcrlandsch-Indië geboren en getogen jonge
lieden en die aldaar voortdurend verblijven,
den tusschen de keerkringen doorgebrachten
tijd voor pensioen dubbel te tellen.
De voorgestelde aanvulling van het
eerste lid van artikel 23b der pensi
oenwetten voor de zee- en landmacht
dient om de beperking, waarvan de
bezoldiging uit de publieke kas
wordt genoten, ook van toepassing te
verklaren op gewezen militairen, die
gepensionneerd zijn op grond van
het bepaalde in artikel 2 onder 4 b
dier wetten. De omstandigheid, dat
deze gepensionneerden thans inkom
sten als vorenbedoeld onverkort
naast elkander kunnen genieten,
wordt niet billijk geacht ten aanzien
van andere categorieën van gepen-
^ionneerde militairen.
Onevenredig hooge Inkomsten.
Een overeenkomstige aanvulling is, voor
wat de militaire inkomsten betreft, noodig
gebleken ten aanzien van de met reserve
plicht gepensionneerden, de gepensionnecr-
de militairen, die tévens in het genot zijn
van een ministersipensiocn en ten aanzien
van hen, die na pensionneering als reser
vist, opnieuw een verbintenis bij het re-
servepersoneel. dan wel een verbintenis
bij den vrijwillige» landstorm hebben aan
gegaan. Met name bij opkomst onder de
wapenen in tijden van oorlog, oorlogsge
vaar of andere buitengewone omstandighe
den kan, zooals de op hen van toepassing
zijnde wetten thans nog luiden, door deze
categorieën van gepensionneerde militairen
het aan hén verleend pensioen, naast hun
militaire inkomsten, onverkort worden ge
noten.
Het totaal van hun Inkomen wordt
daardoor, in vergelijking met hun
ranggenootcn, onevenredig hoog. Om
deze ongelijkheid voor een deel weg
te nemen» dienen een aantal wijzi
gingen en aanvullingen.
De met reserveplicht gepensionneerde mi
litairen, die voor 1 Juli 1923 werden gepen
sionneerd, kunnen, zooals de wetsbepalin
gen thans luiden, de inkomsten uit of in
verband met een aiiibt of een betrekking
in dienst van een der lichamen, genoemd
in artikel 3 en artikel 4 der Pensioenwet
1922 naast hun pensioen, onverkort genie
ten. Wanneer zij echter voor langeren duur
in militairen dienst zijn, zullen zij voren
bedoelde inkomsten moeten derven, terwijl
bovendien, wordt het hier besproken wets
ontwerp tot wet verheven, de beperkende
bepalingen van cumulatie van pensioen met
militaire inkomsten op ben van toepassing
zullen zijn. Zoodat het mogelijk is dat hun
totale inkomsten belangrijk zullen dalen
beneden die, welke zij voor hun verblijf in
werkelijken dienst genoten. Een bepaling is
voorgesteld om zulks te voorkomen.
Voor Blo en Steuncomité.
De Kerstcollecte ten bate van de stich
ting Bio-Vacantreoord, welke in alle biosco
pen gehouden is, heeft het formidabele be
drag van ruim f 76.000.opgebracht (vo
rige jaar ruim f 42.000).
Zooals men weet, is, dank zij de bemid
deling van den Nederlandschen Bioscoop
bond, met het oog op de bijzondere tijds
omstandigheden de helft van deze o\
brengst bestemd voor het Nationaal Steun
comité 1939.
Aan het Nationaal Steuncomité 1939 zal
derhalve een bedrag van c.a. f 3S.000 wor
den uitgekeerd.
Het hoofdbestuur van den Nederlandschen
Bioscoopbond betuigt zijn diepe erkentelijk
heid jegens het bioscoopbezoekend publiek,
dat door zijn milde gaven zulk een schit
terend resultaat, waarvan èn Bio-vacantie-
oord èn Nationaal Steuncomité 1939 profijt
hebben, heeft mogelijk gemaakt.
Jachtvliegtuigen en luchtafweer
geschut verdrijven de Duitsche
toestellen.
Vliegtuigen van buitenlandsche na
tionaliteit hebben gisteren op ver
scheidene plaatsen boven België ge
vlogen. Het luchtafweergeschut is
daarbij opgetreden.
Nader deelt het Belgische ministerie van
landsverdediging mede:
In den loop van gisteren hebben Duitsche
vliegtuigen herhaalde malen boven Belgisch
gebied gevlogen. Onze patrouilles hebben'
den jacht op hen geopend en het luchtafweer
geschut is in werking getreden, o.m. in de
streken van Gent, Brussel, Hasselt en Luik.
De Belgische regcering heeft beslo
ten te Berlijn een px-otest in te dienen
ten aanzien van deze schending van
het rechtsgebied van den staat.
De noodlanding der Duitsche machine.
Van Duitsche zijde wordt thans de nood
landing van het Duitsche vliegtuig bij Meche-
len gemeld. Volgens D.N.B. zou liet hierom
een ongewapend vliegtuig gaan, dat tenge
volge van het slechte weer verdwaald was.
Het werd licht beschadigd. De inzittenden,
die ongedeerd waren, zijn geintex-neerd.
Nieuwe Japansche auto
Zuiniger in het gebruik, maar
minder snel dan de Amerikaan-
sche wagens.
Binnenkort zal in Japan een nieuwe zui
nige automobiel op de markt verschijnen.
Deze auto gebruikt niet zooveel benzine
als de in Japan ingevoerde auto's, doch
kan niet zoo snel rijden als de Amerikaan-
sche wagens en ook de motor is niet zoo
krachtig. De lage snelheid heeft echter
niet veel te beteekenen in een land, waar
het den automobilisten bij de wet verboden
is harder te rijden dan 35' K.M. per uur.
Deze nieuwe auto biedt plaats aan vijf per
sonen, den bestuurder inbegrepen en wordt
vervaardigd door de Toyoda automobiel
maatschappij.
Dwaze bewering over
Nederland
Koloniën zouden onder protecto
raat komen.
Volgens den Amerikaanschen ontdek
kingsreiziger William la Warre zou Neder
land er over denken zijn bezittingen in de
Antillenzee onder protectoraat van de
Vereenigde Staten te plaatsen ingeval, dat
het slachtoffer zou worden van een Duit-
schen inval. De Amerikaansche vlootauto-
riteiten zouden op het oogenblik de kwestie
bestudeeren.
(Bij navraag te bevocgder plaatse wordt
ons er op gewezen, dat dit bericht van iede-
ren feitelijken grond ontbloot is cn be
schouwd moet worden als geheel uit de
lucht gegrepen. Red.)
Postvluchten op Indië
Op de heenreis landde de Toren
valk gisteren te Jodhpur. De Emoe
Verblijft onder commando van Schot
nog te Calcut-ta. Op de terugreis
bereikten de Buizerd en de Nandoe
resp. Basra en Medan.
Beste regeeringsvorm tot
dusver door de
menschheid geschapen
De Fransche kamer is gistermiddag bij»
eengekomen. Herriot, die Dinsdag tot voor
zitter herkozen was, hield een voortdurend
door toejuichingen onderbroken openings
rede, waarin hij begon met te zeggen, dat
Frankrijk sedert vier maanden onderworpen
is aan de wreedste en meest onverdiende
beproeving. Welke Franschman en wie ter
wereld, die te goeder trouw is, zou hiervan
niet ten volle het karakter en den zin begrij
pen?, aldus Herriot.
Na allen geduld te hebben geoefend, na
moedig al het z.g. pi'estige van de eigen
liefde te hebben opgeofferd aan den harts
tochtelijken wil, menschenlevens te sparen,
hebben Frankrijk en Engeland zich moeten
verheffen. Waarvoor?
Met Daladier en Chamberlain is het Roo-
sevelt, die antwoordt met zijn boodschap
van 3 Januari: „voor verdediging van de
democratie als de beste regeeringsvorm, die
de menschheid tot dusver ooit geschapen
heeft."
Herriot verklaarde, dat er reeds heel
wat punten zijn, die tot troost strekken en
noemde in dit verband het heldhaftig ver
zet van Finland tegen de Sovjet Unie. La
ten wij, zeide hij, daaraan niet twijfelen:
Finland vormt niet slechts een voorpost
van de Westersche beschaving, zijn over
winning, zuiver als de sneeuw van zijn
grond,, vormt de triomf van den geest over
de materie, van de menschelijkc waarde
over het ruw geweld.
Tenslotte spx-ak Herriot onder langdurige
toejuichingen over de organisatie van den
komenden vrede, die zich zal moeten basee
ren op deze gedachte, dat er. geen werke
lijke beschaving is zonder eerbied voor het
gegeven woox-d. Het internationale recht zal
gegxxend moeten zijn op de wet van de mo
raal, doch het zal ook verzekerd moeten zijn
door een welomlijnd regime van veiligheid,
Het zou zijn om aan de toekomst der mensch
heid te twijfelen, indien volken, die slechts
veiligheid verlangen voor hun haardsteden^
cn hun arbeid, op ieder oogenblik konden
worden opgeschrikt door de luimen en ecx--
zucht van enkelen.
Tot het verleenen van materi-
ëele en humanitaire hulp.
In zijn openingsrede van het Zweedsche
parlement legde koning Gustaaf er allereerst
den nadx-uk op, dat Zweden zijn zelfstandig
heid en neutraliteit wil handhaven. Spre
kende over den FinschRussischen oorlog,
zeide de koning:
Zweden voelt zijn verplichting, Fin
land alle materieele en humanitaire
hulp te verleenen, dje het, rekening
houdende met zijn eigen mogelijkhe
den, kan geven.
Samenwerking met de neutralen.
De Noorsche samenwerking, zoo ging de
koning voort, ligt hem steeds na aan het
hart Deze samenwerking heefte en wezen
lijke taak in het waarnemen der gemeen
schappelijke belangen der neutralen. Hij
hoopt, dat zij ook een factor in dienst van
den algemcencn vrede kan worden.
109 millioen kronen voor de de
fensie.
In den loop van dit jaar zullen op de gis
teren door de regeering ingediende begroo
ting aanvullende credieten worden gevraagd
voor defensie. Reeds thans zijn 109 millioen
kronen aangevraagd voor de directe behoef
ten van de landsvcx-dediging.
Belgisch protest te Berlijn
Wegens schending neutraliteit.
Vernomen wordt, dat de Belgische regee
ring voornamens is, te Berlijn te protestee
ren naar aanleiding van het vliegen over
Belgisch grondgebied door een Duitsch vlieg
tuig, dat, zooals wij gisteren meldden,
Woensdag te Mechelen aan dc Maas een
noodlanding heeft gemaakt.
Vreemde gewaarwording 1
Deenschen visscher.
De Deensche visscher Olofson uit Tangen
bij Skagen heeft verteld, dat hij, toen hij
gistermorgen ten N.O. van Skagen aan het
visschen was, plotseling met groote kx-acht
aan zijn netten voelde trekken.
Kort daarop werden, aldus de Tel., de
periscoop en de omtrek van een duikboot
zichtbaar. Vijf a tien minuten lang werd
zijn schip voortgetrokken toen plotseling
de kabels van de netten braken.
De nationaliteit van de duikboot kon niet
vastgesteld worden. Olofson verklaarde uit
drukkelijk, dat hij zich niet vergist kan
hebben.