„HAKENKRUIS-
en SOVJETVLAG
Oost-Galiciê
Olie-politiek als schild
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Weeshuis op Texel
in vlammen
3|( zijn tot één geworden'
Een nieuw type
gasmijn
Weer een Hollandsch
schip vernield
Rijkswinst op
boonen
Onlusten in de
Sovjet-Unie?
sp"J
Laan. Schaden, Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 2240.
DINSDAG 30 JANUARI 1940. 84e Jaargang. No. 11099.
der N.V. Uftg.-Mjf. „Holl«*4s
D a 1 a d i e r doet beroep op zijn volk
Wij moeten de menschelijke vrijheid redden'
Ministerpresident Daladier Heeft
gisteren een radiorede gehouden,
waarin hij zeide, dat het meer en
meer vast komt te staan, dat Duitsch-
land de wereld wil overheerschen op
een wijze, die geheel verschilt van
die, welke de geschiedenis reeds
kende. De Nazi's streven naar de
stelselmatige en algeheele vernieti
ging der overwonnenen. Temidden
van de beklemming der vrijgebleven
kleine volken vormt zich een wereld
.van heeren en slaven, die de weer
spiegeling is van Duitschland zelf.
Evenals zijn bondgenoot Engeland, aldu^
Daladier, kent Frankrijk geen angst, want
het denkt aan zijn toekomst. Het is zeker
pan zijn overwinning. Ik heb reeds hulde ge
bracht aan onze strijders, een hulde, die hun
toekomt. Ik denk voortdurend aan hen. Doch
thans wil ik spreken tot het Frankrijk van
achter het front. Ik verzoek onzen strijders
naar mij te luisteren. Ik zou hier hun tolk
willen zijn. Ik zou openlijk willen zeggen,
wat zij wellicht in het verborgen denken, en
ieder in naam van het landsbelang willen
vragen, wat iedere soldaat 't recht heeft te
vragen, in naam van het offer dat hij heeft
Willen brengen. Wat de Fransche soldaat
van de Franschen verlangt, is zich bewust
te zijn van de ernst en de onveiligheid van
den toestand, met dezelfde energie als zij,
die strijden, en te begrijpen, dat, zoo de totale
oorlog nog niet is losgebroken, zij die daar
ginds zijn, daarom niet te minder de lasten
srvan dragen en iederen dag hun leven in de
Waagschaal stellen.
Het is noodig, dat zij, die achter zijn ge
bleven, en die nóch dezelfde lasten, nóch de
zelfde gevaren hebben te dragen, eveneens
bereid zijn, hnn leven anders in te richten.
Het is vooral noodig, dat zij al hun streven
al hun activiteit in dienst stellen van de
Fransche gemeenschap, zonder welke zij
niets zouden zijn. Het openbare welzijn ver-
eischt gelijkheid van offers. De totale oorlog
die spoedig zal kunnen uitbreken eischt
Communistische militiesoldaten
tactloos opgetreden
Toch Duitschers in de
petroleumgebieden
Naar vernomen wordt, hebben zich
op Zondag 20 Januari te Lwow ern
stige ongeregeldheden voorgedaan,
ter gelegenheid van godsdienstplech
tigheden die in de kathedraal zouden
worden gehouden in verband met de
herdenking van den 21sten verjaar
dag van de onafhankelijkheidsver
klaring der Oekraine, die elk jaar
door de Oekrainsche bevolking wordt
gevierd. In den ochtend stroomde
een groote menigte naar de in het
oentrum der stad gelegen kathedraal.
Sovjet-Russische politieagenten, die
meenden met een politieke betooging
te doen te hebben, verspreidden de
menigte. Er ontstond een straatge
vecht, waarbij van vuurwapens ge
bruik werd gemaakt en verscheidene
personen werden gewond. Tal van per
sonen werden gearresteerd.
Toch Duitsche troepen bij Lwow?
De alarm van de vorige week voor de
zuidoostelijke neutralen tengevolge van de
Duitsche penetratie in Oost Galicië is slechts
gedeeltelijk opgeheven door de Duitsche en
Russische tegenspraken. De publikatie van
die tegenspraken kwam laat en desondanks
blijven de volgende feiten bestaan:
1. treinen, die soldaten in veldgrijze uni-
vormen en officieren der rijksweer vervoer
den, zijn gezien op gebied van Oost Galicië.
Eén ging in Oostelijke richting, andere re
den naar de Hongaarsche grens.
2. In uniform gckleede soldaten en offi
cieren van de Rijksweer zijn gezien op ver-
échillende plaatsen in Oost Galicië, met na-
een geweldige hoeveelheid wapens en muni
tie.
De activiteit onzer wapenfabrieken, is een
onmisbare voorwaarde voor de overwinning.
Ook is het noodig, dat het land en de bos-
schen datgene produceeren wat voor het
leven van het leger en van het land noodig
is.
Gezien de vastberadenheid onzer legers
rekent Duitschland steeds op onze zwakten
en eventueele weifelingen om ons te kun
nen verslaan. Onze vijanden hadden ge
meend, stroomannen te kunnen verzamelen
onder de roode hakenkruisvlag en arbeiders
onder de roode sikkel- en hamervlag.
Doch in September, toen Duitsch
land Polen overweldigde, is het mas
ker gevallen. De beide vlaggen zijn
tot één geworden. Die van den
stormloop der barbaren op alle lan
den, waar goederen te halen en men-
schen te knechten zijn.
Deze machiavelistische combinatie is door
het bewijs der feiten ineengestort. Ons va
derland is niet verdeeld. Mijn regcering is
reeds tegen de agenten van het buitenland
opgetreden en zal den strijd tegen hen ge
nadeloos voortzetten, doch zij wil niet een
regeering der wrake of van politieke ten
denties zijn, doch onder de huidige omstan
digheden zou het een misdaad zijn, zich te
blijven richten naar de bevelen van Berlijn
en Moskou.
De materieele kracht van Duitschland is
een der geweldigste van de wereld Alle ont
beringen, die het Duitsche volk sedert ver
scheidene jaren heeft moeten doorstaan,
dienden slechts om het te versterken. Daar
verpletterden de dwang en de ontberingen
ieder mensch, doch ieder mensch leeft er
slechts om de kracht der agressie, die Hit-
Ier over de wereld heeft ontketend, te doen
toenemen.
Wij moeten dezen oorlog winnen en wij
zullen hem winnen, doch wij moeten ook
een overwinning behalen, die de overwin
ning der wapens verre te boven gaat. Te
genover de wereld van heeren en slaven,
die de dwazen, die te Berlijn regeeren, wil
den scheppen, moeten wij de menschelijke
vrijheid en waardigheid redden.
Wiclas van dieseltrein
gebroken
Ernstige troinstoring tusschen
Russum en Hilversum.
Gisteravond is tusschen Bussum en
Hilversum een vrij ernstige trein-
storing ontstaan ten gevolge van het
breken van een wielas van een Die
seltrein.
Van de uit drie stellen bestaande trein 131,
die om 19.18 van Amsterdam C.S. naar Gro
ningen vertrekt, geraakte te ruim half acht,
nabij Crailoo, het voorstel defect. Door een
breuk in een wielas ontspoorde een truck.
Binnen een korten afstand stond de trein
stil.
Op dit drukke baanvak beteekende deze
ontsporing een ontwrichting in den dienst.
De reizigers van het defecte dicselstel liet
men overstappen in het tweede en derde stel,
Dit werd naar het station Naarden-Bussum
teruggeleid en over verkeerd spoor naar Hil
versum gedirigeerd, van waar de trein met
groote vertraging de reis voortzette.
Tusschen Naarden, Bussum en Hilversum
moest voorloopig over enkel spoor de dienst
onderhouden worden.
Verscheidene treinen liet men uitvallen
om ophooping te voorkomen en om de ver
traging in te halen. Inmiddels had men aan
het defecte Dieselstel een voorloopige voor
ziening aangebracht, waardoor deze trein
langzaam naar het emplacement Crailoo kon
optrekken. Te ruim elf uur had men den
trein hier op een zijspoor gebracht, en kon
over beide sporen het verkeer worden hervat
me in de kazernes in Lwow en in hotel
Georges te Lwow.
3. Gedurende verscheidene dagen was de
toegang tot zekere wegen en tot de spoor
wegen practisch verboden voor civiele trans
porten, terwijl Duitsche convooien zich
voortbewogen.
4. Wanneer het onmogelijk is te verkla
ren, dat belangrijke contingenten geregelde
Duitsche troepen de afbakeningslijn hebben
overschreden, is het toch volstrekt zeker,
dat Duitschers, die zich voordeden als tech
nici, instructeurs en als leden van andere
formaties van paramilitairen aard, zich ge-
installeerd hebben op gebied, dat tot dus
verre door Sowjetrussische troepen was be
zet.
Het is van belang op te merken, dat sinds
een week het toezicht op de grenzen van
Oostpolen, zoowel aan Hongaarsche als aan
Roemeensche zijde, versterkt is.
In dien tijd is in Cernauti niet één uit
wijkeling, smokkelaar of colporteur aange
komen, die inlichtingen zou kunnen geven
over den "huidigen stand van zaken in Oost-
Galicië. Men weet echter, dat een belangrijk
deel van het roode bezettingsleger het land
verlaten heeft en dat op het land en in
verscheidene steden de plaatselijke militie
is ontwapend. Dit laatste feit is door een
Sowjetrussischen woordvoerder als vclgt
verklaard: de vijanden des volks zijn er in
geslaagd troebelen teweeg te brengen, die
onze communistische militiesoldaten, welke
ter plaatse waren aangeworven, ten onrechte
te streng hebben onderdrukt. Veertig wer
den te Zbaraz, ten noordoosten van Tarno-
pol, terechtgesteld na een poging tot op
stand van een deel der bevolking. Drie da
gen lang konden de treinen in deze streek
niet rijden. Deze feiten zijn gebeurd in be
gin Januari.
Blijkbaar doelde deze woordvoerder op de
in het begin van dit bericht gemelde onge
regeldheden.
Zoete gaslucht waargenomen.
Naar U. P. uit Oslo meldt, heeft het dag
blad „Tidens Tegn" een gesprek gehad met
opvarenden van het Noorsche stoomschip
„Biarritz". Zij vertelden na de ontploffing
een zoete gaslucht te hebben waargenomen,
velen waren er ziek van geworden. Naar
aanleiding hiervan verklaarde professor
Samdal, hoogleeraar in de scheikunde te
Oslo, desgevraagd het niet uitgesloten te ach
ten, dat het schip in aanraking is gekomen
met een nieuw type gasiiujn.
Mijn maakt van de „Nora"
een wrak
BEMANNING GERED.
Het Nederlandsche stoomschip „No-
ra" van de Scheepvaart Maatschap
pij Zeeuwsch Vlaanderen, ia gister
ochtend vroeg op weg van Harlin-
gen naar Londen, aan de Zuidoost
kust van Engeland op een mijn ge-
loopen, waarbij het achterschip werd
vernield. Op het oogenblik, dat de
„Nora" snel zonk, nam een redding
boot de bemanning, bestaande uit
zes koppen, over. Een te hulp go-
roepen sleepboot zette 't beschadig
de schip op het strand, vanwaar het
later weer is weggedreven
Bij de ontploffing werden de mannen uit
hun kooien geslingerd. Toen de te hulp ge
roepen sleepboot bij de „Nora" was geko
men, was het schip reeds zoover gezonken,
dat slechts de boeg boven water uitstak.
De bemanning van de „Nora" slaagde er in
een tros aan den boeg vast te maken cn
aldus gelukte het de sleepboot een halfge
zonken schip naar de kust te brengen en
daar aan den grond te zetten.
Tijdens hoog water dreeft de „Nora" ech
ter af. recht op een pier aan. welke over
een afstand van tachtig meter werd ver
nield. Het schip ligt nu met de stuurboord
zijde op het strand.
Een wissen dood ontkomen.
Een van de opvarenden, B. Abbas, ontkwam
op merkwaardige wijze den verdrinkings
dood. De ontploffing slingerde hem in het
water. Hij klampte zich vast aan een plank
van het gangboord en dreef een half uur
rond, voordat hij werd opgepikt. De kok.
van Es, werd ernstig gewond, toen de sloep,
waarin hij zijn toevlucht had gezocht, ka
pot sloeg.
Hij werd in ccn ziekenhuis opgenomen,
waarheen ook kapitein L. T. Brinkman uit
Groningen en stuurman de Vries werden
vervoerd om verbonden te worden. Beiden
konden hierna huns weegs gaan.
De „Nora" die 299 br. ton ineet, werd in
1931 gebouwd en behoorde thuis te Voor
burg. Het was een stalen motorschip.
Maatregelen gevraagd tegen „ster
ke prijsverhooging" van bruine
boonen en capucijners.
Het Tweede Kamerlid de heer Amellnk,
heeft aan den minister van Economische Za
ken de volgende vragen gesteld:
Is het juist, dat de Nederlandsche Akker-
bouwcentrale Zceuwsche bruine boonen cn
Mansholt-capucijners van de producenten
koopt voor den prijs van respectievelijk f 17
en f 18.50 per 100 kg. en deze beide producten
aan den handel levert voor f23.30 per 100
kg., zoodat een bruto winst gemaakt wordt
van respectievelijk f 6.30 en f 4.80 per 100 kg.?
Is het voorts juist, dat de bruto winst, die
de Akkcrbouwcentrale maakt op het artikel
witte boonen, f 7.80 per 100 kg. bedraagt?
Indien dit juist is, wil de minister dan maat
regelen nemen teneinde deze sterke prijs
verhooging tegen te gaan?
Krijgsgevangenen klappen nlt de
school.
Volgens mcdedeelingen van Sovjetrussi-
sché gevangenen zouden den laatsten tijd
herhaaldelijk ongeregeldheden zijn voorgeko
men te Moskou en Leningrad. Talrijke hoo-
gere officieren zouden zijn doodgeschoten.
Verder verklaarden de krijgsgevangenen, dat
de menschen het koud hebbeu, zij willen eten
en kleeding en geen oorlog.
Het is moeilijk na te gaan, in hoeverre de
ze verklaringen van krijgsgevangenen waar
zijn, want klaarblijkelijk willen zij de Fin
nen in het gevlei komen. In Finsche kringen
merkt men op, dat de krijgsgevangenen jon
ge lieden zijn uit de omgeving van Lenin
grad afkomstig, die duidelijk antwoord ge
ven op andere vragen, zoodat het mogelijk
is, dat hun verklaringen juist zijn*
Vader, moeder en
kinderen gered
HET HISTORISCHE GEBOUW GEDEELTE
LIJK VERNIELD. ZWARE BRAND- EN
WATERSCHADE. VEEL ANTIEKE MEU
BELEN BEHOUDEN.
Een ernstige brand heeft gisteravond
het eiland Texel bezocht. Te om
streeks 6 uur brak brand uit in het
bekende Algemeene Weeshuis te
Den Burg, waar dien avond een
vergadering van de regenten gehou
den zou worden. De gehcele boven
verdieping brandde finaal uit, ter
wijl voorts veel waterschade geboekt
moest worden.
Dit gebouw gold op het eiland als een
der interessantste bezienswaardigheden. Er
wordt van gezegd, dat het eeuwen geleden
een oud klooster is geweest, waarin Ada
van Holland nog gevangen gezeten heeft.
De ouderdom wordt geschat op ongeveer
600 jaar.
SMEULING IN DEN SCHOORSTEEN?
Wat het verloop van den brand betreft,
deelt men ons mede. dat des avonds een
vergadering der regenten gehouden zou
worden. Hiervoor was op de bovenverdie
ping de kachel aangemaakt. Vermoedelijk
is er op een of andere wijze smeuling in
Dit nummer bevat 8 pagina'»
DE BILT SEINT»
Verwachting: Matige tot krach
tige Oostelijke wind, half
bewolkt tot betrokken, plaat
selijk eenige lichte sneeuw,
matige tot lichte vorst.
den schoorsteen ontstaan. Hoe dan ook, op
een gegeven moment zagen voorbijgangers
plotseling rook en vlammen uit de ramen
van de bovenverdieping slaan.
Terstond werden maatregelen genomen
om tot spoedige blussching tc komen. De
aanwezige spuit op de Groeneplaats was
spoedig ter plaatse en dank zij de medewer
king en voortvarendheid van een aantal
militairen kon al dra water gegeven wor
den.
VEEL ANTIEK BEHOUDEN.
Men begreep echter dat het vuur niet
spoedig beteugeld zou zijn, zoodat de ge
meente-secretaris, de heer Jonker, oogen-
blikkelijk met een aantal personen begon de
antieke meubelen uit het huis te slepen.
Hierbij bevond zich o.m. een prachtig
schilderij van Ada van Holland. Een groot
deel van dit antieke meubilair kon men
buiten brengen.
BOVENVERDIEPING LEEGGEBRAND.
Om half acht, nadat er dus een uur
ongeveer met eenige stralen water
gegeven was, was men het vuur
meester. Het bleek dat de bovenver
dieping praktisch leeggebrand was
terwijl voorts de andere deelen
van het huis ernstige waterschade
opgcloopen hadden. Alles is ech
ter verzekerd, evenals het huis
raad van de inwonende vader en
moeder. Van de inwonenden, een
vijftiental personen, waaronder elf-
verpleegden, verkreeg niemand
eenlg letsel.
Burgemeester Kamp leidde de blusschings
werkzaamheden, terwijl voorts goed werk
werd verricht door de militairen die het
groote publiek op een behoorlijken afstand
hielden.
Overal op het eiland betreurt men dezen
brand, die zulk een schade heeft toege
bracht aan een historisch gebouw, dat zijn
plaats op Nêerlands monumentenlijst met
zooveel eer droeg.
Roemenië nam maatregelen te
gen te ver gaande eischen.
Er is naar U.P. uit Boekarest meldt, door
Rocmenië's onverwacht besluit om een nauw-
keurige controle uit te oefenen op de produc
tie en de verdeeling van petroleum een ware
storm ontketend, welke echter weer snel is
afgezakt. Dat zij weer geheel is gaan liggen
bleek dc laatste dagen uit de sterke stijging
van olic-aandeelen op de cffectenmarkt te
Boekarest. Enkele dagen tevoren nog was er
een groote aanbodsgolf geweest. Tenslotte
hoeft de regeering haar standpunt kenbaar
gemankt en medegedeeld, dat indien de pro
ducenten bereid zijn met het nieuwe com
missariaat samen te werken hun opbrengsten
even hoog. zoo niet hoogcr, zullen worden
als voordien.
Kort samengevat is de nieuwe re-
geeringsbcslissing een oorlogsmaat
regel, hoofdzakelijk naar voren ge
bracht door interne en externe be
hoeften.
Officieel wordt aangenomen dat het plan
is ontstaan tengevolge van een inspectie
tocht van den eersten minister in de pro
vincie. waarbij hij ontdekte, dat niet slechts
in afgelegen dorpen petroleum ontbreekt,
maar ook in centra van het leger, tengevol
ge van het ontbreken van distributie-facili
teiten. Neutrale buitenlands-diplomatieke
kringen ineenen dat het leger voor de nieu
we maatregel verantwoordelijk is.
De toespraak, welke commissaris Netta
gisteravond hield hij de officieele vorming
van het potrolcumcommissariaat. past ge
heel in het kader van deze beschouwingen.
Britsche tegenspraak.
In dit licht bezien, behoeft hot geen ver
wondering te wekken, dat in officieele krin
gen te Londen het bericht van een Ameri-
kaansch persagentschap, volgens hetwelk de
Britsche en Fransche gezanten te Boekarest
zouden hebben gedreigd de diplomatieke be
trekkingen met Roemenië af te breken, in
verband met de petroleumkwestie, geheel
verzonnen wordt genoemd.
ONDER DUITSC HEN DRUIL
Wel Is het te Boekarest een publiek
geheim, zegt U. P„ dat Duitschland
enkele maanden geleden zware druk
heeft uitgeoefend om de oliequota
verhoogd te krijgen en dit niet zon
der eenig succes. Door het scheppen
van een controleerend commissariaat
heeft de regeering, naar men aan
neemt, een instantie willen scheppen,
die als buffer moet dienen tegen
Duitschland of elk ander land, dat
hevig op verhooging der quota aan
dringt, zonder dat dan de regeering
aan deze strijd te pas behoeft te ko
men.
Intusschen staat het nog lang niet vast,
dat Duitschland van de controle zal profitee-
ren, al moet worden geconstateerd, dat Duit
sche experts vasten grond proheeren tc krij
gen in de Roemeensche olievelden. Zij heb»
ben zich in tweo kleine maatschappijen in
gekocht en onderzoeken thans groote stre
ken land, welke tot dusverre nog niet ge
ëxploiteerd waren.
De Engelschen en Franschen echter, dia
reeds het leeuwendeel van de industrie be
zitten, exploiteeren ook nieuwe landen. Hoe
wel de petroleuniprijzen gedurende dc laat
ste jaren de exploitatie van nieuwe velden
hebben verhinderd zou bij 'n vergrooting v.
de productie de vraag onmiddellijk opdoe
men of de Duitsche quota al of niet vergroot
zouden worden.
Indien dit het geval zou zijn, zou het in
het voordeel van de geallieerden zijn hun
bronnen geheel af te sluiten, daar zij nog
toegang hebben tot andere gebieden, in het
bijzonder in Amerika.
Duitsch rollend materiaal naar
Roemenië.
De Duitsche spoorwegen hebben dezer da
gen 120 locomotieven en 2000 wagons naar
Roemenië gezonden, ter bespoediging van
het transport van Roemeensche petroleum
doordat de Roemeensche spoorwegen niet
meer in staat waren spoorwcgmateriaal aan
Duitschland voor deze transporten te leenen
aangezien het Roemeensche tankwagenpark
onvoldoende is om tegelijkertijd te voorzien
in de hinnenlandsche transporten cn die
naar het buitenland. Het Roemeensche tank-
wagenpark pmvat slechts 10.200 wagens.