Elfstedentocht
Koortsig
Sen AKKERTJE
Spoorwagen rijdt
brandend verder
Kapitale hofstede
in vlammen
„Verblind van baat sprak
Daladier'
Roosevelt 58 jaar
geworden
Eén man bleef over
bij
-
Te. vroeg in rook
opgegaan
Westra, Warmenhuizen en Jongert, Alkmaar
prijswinnaars - Van der Bij, Anna Paulowna, zesde
Vijf rijders hebben hun stempel op den
wedstrijd gedrukt: Keyzer (de Lier, West-
land), Adema (Franeker), die natuurlijk in
z(jn woonplaats als eerste aan de controle
kwam, van der Duin (Warga), Jongert (Alk
maar), die niet voor de eerste maal zijn
kunnen in den Elfstedentocht bewees, en
ton slotte Sjoerd Westra (Warmenhuizen),
een van de vele Westra's, bekend om hun
rijvaardigheid.
In Stavoren heeft dit vijftal elkaar ten
slotte gevonden en niet meer losgelaten op
het verdere deel van den tocht.
Toen moeilijkheden omtrent een definitie-
ven uitslag rezen, zijn zij allen tot prijswin
naars verklaard.
DE START.
Het is een fantastische uittocht ge
weest. In de Harmonie te Leeuwar
den vertrokken de wedstrijdrijders,
in het Beursgebouw degenen, die aan
den tocht deelnamen en in de Klan-
derij een derde groep, de z.g. na-
komers. In het nachtelijk donker
spoedden enkele duizenden (de wed
strijdrijders voorop) zich te voet naar
de Schenkenschans, waar de ijzers
snel werden ondergebonden. En daar
ging het in de richting Sneek!
De meesten hadden een lantaarn op de
borst gespeld, want bijlichten voor wakken
en scheuren was wel noodig. Zoo snelde het
legioen der duizenden op de smalle ijzers
over het ijs met een tocht van tweehonderd
K.M. voor den boeg. Zwarte silhouetten te
gen de blanke sneeuw, terwijl de twinkelen
de lichtjes der zaklantaarns .het geheel iets
fantastisch en spookachtigs gaf. Mocht men
nog niet overtuigd zijn van de enorme pres
tatie, welke het volbrengen van een derge-
lijken tocht beteekent. dan zou deze stille
uittocht van het legioen ongetwijfeld indruk
maken op de fantasie der argelooze toe
schouwers, die zich misschien afvroegen, wat
deze menschen hier. ergens in Friesland,
eigenlijk kwamen doen en voort ging de ki
lometerslange tocht naar Sneek.
DIJKSTRA EN JONGERT
EERSTEN TE SNEEK.
De nurksen die mochten hebben
beweerd, dat de Friezen de organisa
tie niet in hun macht zouden heb
ben, zijn er toch wel volkomen naast.
Een staaltje van voortreffelijke orga
nisatie vonden wij aan de eerste con
trole te Sneek.
De eerste rijders, die zich daar kwamen
melden, waren S. Dijkstra (Kornjum) en C.
Jongert (Alkmaar). Over den bijna 24 k.m.
langen rit hadden zij nog geen drie kwar
tier gedaan. Successievelijk kwamen ook de
andere wedstrijdrijders zich melden. Alles
verliep in volkomen orde. Snel stonden de
deelnemers weer op het ijs, voort in de rich
ting Sloten. Het was tegen het ochtendglo
ren. dat wij in dit plaatsje arriveerden. In
de knusse stadsherberg meldde O. van der
Duin uit Warga zich om 1 minuut over 7
als eerste aan. onmiddellijk gevolgd door
van der Heide uit Leeuwarden en Keizer van
de Lier. Veel verschil in tijd was er niet tus-
schen hen en de volgende rijders Westra
tWarmenhuizen), Jongert en Dijkstra.
68 K.M. IN DRIE UUR.
Via IJlst, Sloten en Balk bereikten de
deelnemers Stavoren, waar de eersten pre
cies acht uur aankwamen. In drie uur had
den de leiders (er was een kopgroep gevormd,
bestaande uit L. Geveke, Leeuwarden, A.
Adema. Franeker, D. van der Duin, Warga
en Sj. Westra, Warmenhuizen), bijna acht en
zestig kilometer afgelegd, in een zeer snel
tempo dus. Maar bewondering behoefde
dit niet te wekken, want de stevige bries
hadden de rijders vrijwel voortdurend in
den rug gehad.
ADEMA AAN DEN KOP
TE FRANEKER.
Van Stavoren ging het naar Bolsward over
Hindeloopen en Workum. Ilct tempo werd
nu heel wat minder snel dan in de vroege
ochtenduren. Jongert, Westra en Adema ar
riveerden het eerste te Bolsward, op don
voet gevolgd door \an der Duin en Keizer,
terwijl Geveke reeds tien minuten ten ach
ter was geraakt. Via Harlingen werd, vrij
wel steeds tegen den wind in, Fanekcr be
reikt en in dit stadje vierde Adema, inwo
ner van Franeker. een triomph, omdat hij
zich als eerste aan de controle meldde.
In Franeker begon het zwaarste
gedeelte van den tocht door de
Bildt-dorpen naar Dokkum, pal te
gen den scherpen Noord-Oostenwind
in en bovendien óp slecht ijs. En
algemeen luidde het oordeel van do
deskundigen, dat op dit gedeelte
van 50 K.M. de beslissing wel zou
vallen.
Om half vier waren de eerste deelnemers
van den wedstrijd nog niet in Dokkum aan
gekomen, wel een bewijs, hoe ontzaglijk
zwaar het traject tusschen Franeker en
Dokkum was.
De kop bestond op 15 K.M. van Dokkum
uit de rijders Jongert, van der Duin, Kei
zer en Adema, terwijl Westra teruggevallen
was.
KOPGROEP VAN VIJF.
Een kopgroep van vijf rijders arriveerde
cica vier uur te Dokkum. liet waren Ade
ma, Keizer, Westra, v. d. Duin en Jongert.
Zij hebben toen de afspraak gemaakt, om
gezamenlijk te Leeuwarden door de finish
te gaan, doch door verschillende omstan
digheden is hiervan niet alles terecht geko
men. En zoo dreigde deze vijfde officieele
Elfstedentocht nog een onregelmatig einde
te nemen. Zoowel Keizer als Adema meen
den op de eerste plaats aanspraak te kun
nen maken en slechts een tactische zet van
het centrale bestuur heeft veel geharrewar
voorkomen.
VIJF WINNAARS.
Het wijze besluit was, alle vijf rij
ders, Keizer, Adema, Westra, van
der Duin en Jongert tot winnaars
van den Elfstedentocht 1910 te ver
klaren.
Men kan de vraag stellen of de „afspraak"
der vijf rijders sportief mocht worden ge
noemd. De Elfstedentocht bestaat Immers
uit een wedstrijd en een tocht. Het verschil
is, dat de wedstrijd een zuivere kamp moet
zijn om den snelsten tijd en door icderen
deelnemer alleen moet worden gereden, ter
wijl de tochtrijders gezamenlijk mogen rij
den. De winnaar van 1912 on 1917, de Ko
ning. was hoogst verontwaardigd, toen deze
hoorde, dat deze afspraak was gemaakt.
Men had er voor moeten vechten, het gaat
er om, wie het snelste is, was zijn meening
De rijders zelf meenden, dat door de
smalle baan passeeren niet mogelijk was,
zoodat van een zuiveren strijd op de laatste
20 kilometer practisch geen sprake zou zijn
geweest
Vermeldenswaard is nog de presta
tie van den bekenden rijder J. v. d.
Bij uit Anna Paulowna, die als zes
de, dus het eerst na de kopgroep
binnenkwam.
DE EERSTE DAME.
De eerste dame, die Leeuwarden heeft be
reikt, was mej. D. Faber (Warga). Zij kwam
ruim 6 uur aan de finish to Leeuwarden, vol
enthousiasme en. in uitstekende stemming.
Het 25-jarige meisje, zeer sportief overigens,
had een uitstekenden rit achter den rug. Het
was voor den eersten keer, dat zij aan den
Elfstedentocht deelnam.
De winnaar van 1929, Kast Leemburg, be
reikte om 6 uur Dokkum. Toen moest hij
den strijd staken en wilde met de bus van
Dokkum naar Leeuwarden terug keeren.
maar de bus is op den weg tusschen Dok
kum en Leeuwarden ingesneeuwd en hel
duurde verscheidene uren, voordat de passa
giers eindelijk de Friesche hoofdstad kon
den bereiken.
Koen de Koning, die aan den tocht deel
nam, en winnaar van den wedstrijd in 1912
en 1917, moest in verband met een blessure
te Workum uitscheiden.
DE TOCHT GESTAAKT.
Do rijders, die aan den tocht deelnamen
en uiteraard veel langer onderweg waren,
kregen tenslotte met grootc moeilijkheden te
kampen, doordat wind en vorst steeds in lie
vigheid toenamen.
Toen het Centraal Bestuur hiervan kennis
kreeg, werd besloten om den tocht .voor alle
deelnemers, die des avonds nog onderweg
waren, verder te staken. Dit ingrijpen ge
tuigt van 't groote vcrantwoordclijkhcidsge
voel van de organisaforen.want de gezond
heid en het welzijn van een groot aantal rij
ders stonden hierbij op het spel.
HET BEZOEK VAN PRINS BERNHARD.
Ter gelegenheid van het groote schaak
evenement kwam Z.K.H. omstreeks half
twaalf per specialcn Dieseltrein te Leeuwar
den aan, waar hij werd verwelkomd o.m.
door den Commissaris der Koningin in de
provincie Friesland, mr. P. A. V. baron van
Harinxma llioe Slootcn. De Prins, die har
telijk werd toegejuicht, heeft zich daarop
naar de controle te Franeker begeven, waar
hij getuige was van de aankomst van de lei
ders van den wedstrijd. Daarna ging de
Hoogc Gast per auto naar Dokkum, om
daar de doorkomst van de wedstrijdrijders
te aanschouwen.
N'a afloop heeft Prins Bomhard op het
Prinsenhof te Leeuwarden de vijf winnaars
ontvangen.
Wij vernamen, dat Adema daarbij
uitvoerig verteld heeft hoe het op
de laatste tientallen kilometers is
toegegaan. De afspraak werd erkend
en eigenlijk, zoo moet Adema het go
zegd hebben, zijn wij allen tegelijk
binnengekomen. Maar op het laatste
stukje kon hij zich niet meer inhou
den en is hij er harder aan gaan
trekken.
Prins Bomhard is na het avondmaal bij
den commissaris van de Koningin in dc
provincie Friesland te hebben gebruikt, uit
Leeuwarden vertrokken.
LADING KAPOK VATTE VLAM.
Wagen afgehaakt en de brand
te Nijkerk gebluscht.
Gistermiddag omstreeks lialf vijf ontdek
te een geleider van een goederentrein, welke
om 16.17 van Amersfoort, was vertrokken, dar.
rook en vlammen uit een der open wagons
van den trein kwamen. Hij bracht den trein
bij de voormalige halte Slichtcnhorst to:
stilstand en constateerde, dat in een wagen
geladen met balen kapok, vermoedelijk door
vonken uit de locomotief, brand was ont
staan. Het vuur vrat zich diep in de zeer
brandbare kapok in en met eigen blusch-
middelen kon het treinpersoneel hiertegen
dan ook niet veel beginnen.
Brandend verder gereden.
Voorzichtig trok men den trein óp naar
het station Nijkerk, waar de brandende wa
gen werd uitgerangeerd en op een vrij spoor
van het emplacement werd gezet.
Hier kwam de N'ijkerksche brandweer te
hulp. Zij was genoodzaakt de hccle lading
met een haak van den wagen te halen en
uiteen te plukken, omdat kapok een van de
moeilijkst bluschbaro stoffen is, waarin liet
vuur zich aan elk pluisje vasthecht;
- Hoewel men den brand spoedig onder de
knie had, was men laat op den avond nog
aan het nablusschingswerk bezig. Het bont
werk van den wagen had intusschen ook
vlam gevat, zoodat de wagen, buiten de me
talen onderdeelcn, vrij ernstige schade be
kwam.
Tweede wagen bedreigd.
De. vlammen bedreigden ook nog oen
tweeden wagen, doch dank zij het doortas
tend optreilen van liet spoorwegpersoneel
dat met snelblusschers ie hulp schoot, kon
uitbreiding worden voorkomen.
De goederentrein reed door tot Putten, om
daar nadere orders af te wachten.
Slechts een schuur qered. Bra-
bantsche boer tvas laaq verze
kerd.
Gistermiddag omstreeks drie uur brak,
vermoedelijk door een lek in den schoor
steen brand uit in de kapitale hofstede „De
Branderij" toebehoorend aan en bewoond
door den landbouwer G. Ploegmakers en
gelegen te Vinkei onder de gemeente Gef-
fen. (N.B.)
De bewoners konden zich tijdig in vei
ligheid stellen. Het vee kon eveneens wor
den gered. De inboedel, benevens de land-
bouwinveutaris, ging nagenoee geheel in
vlammen op. Een dichtbij gelegen schuur
kon, dank zij de gunstige windrichting, be
houden blijven. Men was slechts laag ver
zekerd.
Wat hij Duitschland aanwrijft, is
spreekwoordelijk. Fransch.
DUITSCHE PERSSTEMMEN
OVER DE REDE.
De Deutsche Diplomatisch Politi-
sche Korrespondenz ziet in de rede,
welke minister-president Daladier
heeft gehouden een bewijs, dat de
Franschc staatslieden het wederom
als hun taak beschouwen hun volk
op te roepen voor een vernietiging
van het Dnitsche volk.
Het doel van de rede was het Fran-
schc volk, dat zich veelal afvraagt
waarom het eigenlijk in den oorlog
is getrokken, tot zulk een graad van
haat en afschuw op te wekken, dat
iedere andere neiging, dan die,
Duitschland te vernietigen, verstikt
wordt.
Anderzijds, zoo gaat de Diplo voort, wil
Daladier dc kleine volken angst inboezemen,
dat hun vrijheid en zelfstandigheid door
Duitschland worden bedreigd.
Een vertegenwoordiger van Frankrijk, kan
moeilijk Duitschland, welks volksgenoolen
in Polen onuitsprekelijke gruwelen hebben
meegemaakt en dat thans het geleden on
recht weer goed heeft gemaakt, dingen aan
te wrijven, welke juist in de Fransche. ge
schiedenis spreekwoordelijk zijn. De Diplo
herinnert aan een reeks aanvallen van
Fransche zijde op het Duitsche volk. vanat
Lodewijk 15 tot aan de bezetting van het
Rijn- en Roergebied door de zwarte, troepen
na den oorlog. Dit alles is geschied in blin
de haat. Het Duitsche volk is bereid geweest
dit te vergeten in het belang van den vrede
onder de volken en onder leiding van den
Fuehrcr is Frankrijk steeds weer de hand
ter verzoening geboden. Frankrijk heeft dit
evenwel niet gewild. Na Churchill poogt
thans ook Daladier de oorlogsfurie op ge
heel het Europccschc vasteland te ontkete
nen.
Heden spreekt Chamberlain
Gisteren bij den Koning.
Minister-president Chamberlain zal heden
't woord voeren aan een lunch, welke wordt
aangeboden door de commissie voor de
landsverdediging.
Reuter verneemt, dat de rede zal hande
len over de vraagstukken van dc oorlogvoe
ring. Het doel van den oorlog en de positie
van de neutralen, hierbij ingesloten de Ver-
eenigdo Staten en Japan.
Gisteravond is de minister-president door
den koning in audiëntie ontvangen. In po
litieke kringen verwacht men, dat Chamber
lain in zijn aangekondigde rede een toespe
ling zal maken op do rode van Hitier en zal
wijzen op onjuistheden daarin. Ook gelooft
men, dat hij zal spreken over de verantwoor
delijkheid van Duitschland voor den oorlog.
Feesten voor een goed doeL
President Roosevelt heeft gisteren zijn
58sten verjaardag rustig gevierd. De lijfarts
van den president zegt, dat de gezondheids
toestand van Roosevelt zoo goed is als men
van een man \an zijn jaren slechts mag ho
pen. In het geheele land worden verjaars-
diners, danspartijen, e.d. gehouden, waarvan
de opbrengst bestemd is voor de bestrijding
van kinderverlamming, een doel, dat zich
in de buitengewone belangstelling van den
president verheugt. Zooals men weet, heeft
Roosevelt indertijd ook kinderverlamming
gehad.
Postvluchten op Indië
Op de uitreis bereikte de „Nandoc"
met gezagvoerder Moll Alexandriö
en de „Oehoe" met gezagvoerder Vi-r.
ruly Rangoon. Deze vliegtuigen wor
den onderscheidenlijk 4 en 2 Februari
te Batavia venvacht.
Op de thuisreis landden de ..Gier"
met gezagvoerder Geysendorffer te
Rangoon Dit vliegtuig wordt 8 Fe
bruari te Napels venvacht. De „Peli
kaan" met gezagvoerder Te Roller
landde te Napels.
Bommen op Estland
Onbekende vlieqtuiqen in acfi
Het Estlandsche telegraaf agentscha
deelt mede, dat Maandagmiddag acht vliej
tuigen, die op grootc hoogte vlogen,
bommen hebben geworpen op do velden
bossrhen rond de nederzetting Konuvere
het district Hpscl. Dc ruiten van een droo
huis en twee stallen werden vernield. Vei
der werd geen schade aangericht
De autoriteiten hebben een - onderzoek is
gesteld naar de nationaliteit van dc vli(j
tuigen.
IJzertekort en protectoraat
Continqcntccrinq voor de qroti
bedrijven.
Morgen wordt in het protectoraat dc coo
tingentecring van ijzer en staal ingevoerd
Ge'contingecrd worden slechts de voor
naamste verbruikers, zooals de Boheemscl
Moravische spoorwegen, de posterijen, dl
gas- water- en electriciteitswerkcn. De ande
re verbruikers, zooals particulieren en hanc
werklieden e.d. kunnen evenals tot dusve
hun behoeften op de vrije markt dekken.
Onlusten in Britsch-Indië
Hindoes en Mohammedanen ra
ken slaaf/s.
Zaterdag j.1. hebben zich onrcgelmatighe
den voorgedaan te Ranghoon tusschen Hio
does en Mohammedanen bij een processie
van de Hindoes. Twaalf personen werdej
gedood en zeshonderd gearresteerd.
Dc politic heeft medegedeeld, dat de on
geregeldheden werden ontketend door onvei
antwoordelijke elementen, de arrestaties wa
ren noodig door een aantal op zichzelf
staande incidenten.
Behalve in een klein deel van de stad
de toestand rustig. De politie zal krachtig
ingrijpen.
LICHTSCHIP DOOR DUITSCHERS
BESCHOTEN.
W
H
van
lan
luel
H
het
wor
Fin
gev
Bot
ken
pis
Tragedie in 't gezicht
Engelsche kust.
Bij de aanvallen door de Duitsche lucht
macht op Engelsche schepen is Maandag
ook het lichtschip „Ea'st DudgcoiV' voor de
Oostkust van Engeland getroffen.
De' aanval geschiedde omstreeks half tien
in den ochtend. Een bombardementsvlieg
tuig begon met het lichtschip met mitrail-
leurvuur te bestoken, vervolgens werden
negen bommen geworpen, waarvan de laat
ste het schip trof. De acht opvarenden van
het lichtschip gingen in een kleine boot
en roeiden naar de kust. Gisternacht om
streeks half drie waren nog slechts twee
van hen in staat om te roeien. Men hoorde
toen de branding op de kust. Toen de man
nen meer het land naderden, sloe» de boot
om, zeven van hen kwamen om en slechts
één der opvarenden, John Sanders, wist
zwemmend de kust te bereiken. Hij heeft
nog gepoogd den kapitein van het lichtschip
te redden, doch deze spoelde weg. Sanders
'strompelde over de duinen en is in eejj
schuur uitgeput ineen gezonken. Hij werd
daar gisterochtend gevonden.
Kordaat optreden van de brand
weer voorkomt erger.
Gistermiddag te ongeveer 1 uur is een
felle brand uitgebroken in de grossierderij
in rookartikelen van de fima'L. van Wag-
tendonk en Zn., hoek WortelmarktSt. Ni-
colaasstraat, te Enkhuizen. In korten tijd
stond het gcheole complex in lichterlaaie.
Een straffe Noordoosten wind wakkerde het
vuur aan en de brandweer, die spoedig ter
plaatse was, kon niet voorkomen, dat het
kantoor en de magazijnen zoo goed als
geheel uitbrandden. Een groote voorraad si
garen. tabak en sigaretten ging verloren,
evenals een tijdelijk in het gebouw opge
slagen voorraad meubelen. De belendende
perccelon. een garage, toebehoorend aan den
lieer Baas, waarin verschillende auto's ston
don en het exnedi(ieeehouw van de Enkhui-
zer Broodfabriek, welke gehouwen door het
vuur reeds aangetast waren, konden, door
hot krachtig optreden van de brandweer,
die aan twee zijden mot vier stralen water
gaf. behouden blijven. De brand is vermoe
delijk ontstaan in het ketelhuis van de cen
trale verwarming. Verzekering dekt de
schade. Persoonlijke ongelukken kwamen
n:et voor.
Dienstweigeraar gestraft
Hoog Militair Gerechtshof
anderhalf jaar op.
legt
Wegens dienstweigering is de 23-jarige J.
N. V. door don Krijgsraad tot een jaar ge
vangenisstraf veroordeeld welke straf de ad
vocaal-fiscaal bij het Hoog Militair Gerechts
hof tot twee jaar verhoogd wilde zien.
Het Hof legde V. gisteren anderhalf jaar
.gevangenisstraf op.
Een keizerlijk dichter
De Mikado hoopt op „vriend
schap tusschen Oost en West.".
„Vriendschap tusschen Oost en West" is
het thema van een gedicht, dat de Japan-
sche keizer gemaakt heeft ter gelegenheid
van den jaarlijkschen Nieuwjaarswedstrijd
in poczie, welke in het keizerlijke paleis ge
houden is. alwaar, volgens een oude gewoon
te, gedichten zijn voorgelezen van leden van
het keizerlijke hof Voorts werden vijf ge
dichten voorgedragen, welke gekozen wa
ren uit 35000 inzondingen van de bevolking.
De plechtigheid had een speciale beteekenis
wegens den 2600cn verjaardag der stichting
van hot rijk. Volgens gebruik werden de vijf
hoste gedichten uit de bevolking, waarvan
twee waren ingezonden door soldaten aan
het Chinecsche front, het eerst voorgelezen.
Het onderwerp van alle gedichten was „een
welkomstgroet in het nieuwe jaar en een
gebed voor de wereld". In ruwe vertaling
luidt het gedicht van den keizer als volgt:
„Aan het begin van het nieuwe jaar bidden
wij, dat Oost en West tezamen zullen leven
oi bloeien". Er was ook een gedicht van de
keizerin, waarvan de tekst hierop neer
kwam: „Rij den ingang van het nieuwe jaar
bid ik, dat er dit najaar een goede oogst
moge zijn."
Moeder van vijf kinderen
Zij lichtte de muntmeter.
Het Amsterdamsche gerechtshof veroor
deelde gisteren een vrouw, moeder van vijf
kinderen, die geld uit de muntmeter van
haar woning had weggenomen, tot een
mnand gevangenisstraf.
De politierechter had haar tot een maand
veroordeeld en in hooger beroep cischtc de
procureursgeneraal dezelfde straf.