AFZWAAIEN—
Alle slachtoffers behouden
ATIEK
Maandag 5 Februari 1940
en dan zonder werk?
Groote problemen na demobilisatie
Aspirin
DE GASVERGIFTIGING TE TUITjENHORN
WAT IS ER MET HET
GASBUIZENNET
Uit Bergen
Tweede blad
„STAMIL" VERWACHT SUCCES VAN
EEN BEROEP OP HET MOREEL.
DER WERKGEVERS.
'(Van onzen Haagschen correspondent).
Keer op keer doen verschillende verhalen
de ronde aangaande ontslag uit de burger
betrekking, welke gemobiliseerdeu zouden
hebben gekregen, nadat zij uit den mili
tairen dienst zijn teruggekeerd. Dit al lang
nijpende vraagstuk heeft reeds veel pennen
In beweging gebracht en doet gemobiliseer
den niet groote vrees denken aan het
oogenblik, dat zij, weer in burgerpakje ge
stoken, tegenover hun werkgever van wel
eer zullen staan. Om misschien te verne
men, dat men „reeds voorzien" is...
Stamil op de bres.
Zooals men weet zijn zekere instanties
fcteeds in de weer om werkgevers in deze
op hun nationalen plicht te wijzen, hetgeen
wil zeggen, dat zij alles in het werk moe
ten stellen om dogenen, die het land in de
ure des gevaars hebben gediend, niet te...
„straffen" met werkloosheid! In deze maakt
zich bijzonder verdienstelijk de Koninklijke
Nationale Verecniging tot Steun aan Mili
ciens, kortweg Stamil", die trouwens ge
heel op de bres staat voor de verde
diging van de belangen der gemobiliseer
den. Want niet alleen helpt met den ex-
gemobiliseerde of den afgezwaaiden mili
cien als het gaat om behoud van werk,
maar ook tijdens den dienst tracht men alles
te doen om de moeilijkheden der gemobili
seerde gezinnen te verzachten.
Moeilijk te beoordeelen.
Maar vooral om eens te informee-
ren naar de huidige practijk wat
betreft de pogingen tot behoud der
burgerbetrekking hebben wij ons
tot genoemde verecniging gewend,
en daar deelde men ons mee, dat
er omtrent ontslag ook wel on
juiste verhalen de ron<le doen.
Ten eerste 'wees men er ons op, dat het
gedurende de mobilisatie natuurlijk slechts
om een bescheiden aantal gevallen gaat,
want normaliter keeren er niet zoo heel
veel gemobiliseerden voorgoed naar huis.
Jn hoofdzaak krijgt men thans dus met af-
rekeurden te doen. Men wees er voorts op,
dat het geheele vraagstuk wel buitenge-
.-oon-moeilijk is, om/lat het welhaast on
doenlijk is vast te stellen', of een werkge
ver werkelijk zijn plicht verzaakt, indien
hij verklaart in de mogelijkheid te verkee-
ren, den man terug te nemen.
Hij kan zich intusschen noodgedwongen
Van een goedkoopere kracht hebben voor
zien, of de zaak is dermate teruggeloopen,
dat het hoogstwaarschijnlijk tóch tot ont
slag had moeten komen. En als men tot
wettclijken dwang zou overgaan, is de
werkgever, immers toch vrij, den terug
gekeerden werknemer na korten tijd heen
te zenden.
Appèl op het moraal.
De vereeniging verwacht ten slotte
het meest van een appèl op het
moraal der werkgevers, want alleen
als de goede wil er is valt er iets
te bereiken.
Het aantal gevallen, waarin de tusschen-
komst der vereeniging voor herplaatsing
wordt ingeroepen, is uiteraard thans dus
niet zoo groot; bij demobilisatie zal de
drukte in dit opzicht overstelpend worden,
'doch daarover maakt men zich nog nog
geen zorgen.
De vereeniging wordt ook mis
bruikt I
Met klem wees men er verder op, dat
gevallen, waarin sprake is van door mo
bilisatie ontstane werkloosheid, niet alle
even ernstig zijn; het komt namelijk voor,
dat de uit den dienst terugkomende van
de gelegenheid gebruik maakt -om een an
dere en betere! betrekking te krijgen.
Hij heeft dan zeer weinig moeite bij zijn
ouden werkgever gedaan en probeert dan
door tusschenkomst der vereeniging die
ook betrekkingen zoekt naar genoegen W»
slagen.
Intusschen is de „Stamil" dag aan dag in
louw om te bereiken wat er te bereiken
valt. Eigenaardig is, dat er van de zijde
der gemobiliseerden nimmer gepoogd wordt
hij voorbaat pogingen bij hun werkgevers te
i(doen) ondernemen. Zoo zou het kunnen
gebeuren, dat onmiddellijk na het vertrok
,van den in militairen dienst tredenden werk
nemer stappen worden ondernamen om don
werkgever te bewegen de zaken zoodanig
in te richten, dat terugkeer van den gewe
zen employé althans zeer waarschijnlijk is.
Trouwens, reeds eerder is van verschillen
de zijden het denkbeeld aan de hand ge
daan om werkgevers wettelijk te verplich
ten, aan den gemobiliseerden werknemer
een schriftelijk bewijs te verstrekken, waar
op hij aangeeft wat zijn bedoeling is. Deelt
hij mede bereid te zijn (onvoorziene om
standigheden daargelaten) den man terug
te nemen, dan is alles natuurlijk in orde.
.Verklaart hij echter zich tot niets te willen
hinden (of erger!) dan zou ijlings de tus
schenkomst van de „Stamil" kunnen wor
den ingeroepen, met wie weet welk gunstig
resultaat!
zou kunnen uithalen, want de groote moei
lijkheid is juist, dat de werkgever niet
weet, wannéér zijn werknemer terugkeert.
Reeds toen de eerste oefentijd 5V2 maand be
droeg, waren de moeilijkheden niet gering;
na verdubbeling tot 11 maanden werd het er
natuurlijk niet beter op, doch nu het mobi
lisatie is verrijzen weer heel andere pro
blemen. Als er maar een goed en practisch
uitvoerbaar idee gevonden kon wonden,
«aardoor de vrees voor verlies van werk
kring bij de gemobiliseerden goeddeels kon
worden getemperd, dan zou men buitenge
woon verheugd zijn.
Het zoeken daarnaar zet men nim
mer stop, doch tot nu toe acht men
het probleem niet voor een alleszins
bevredigende oplossing vatbaar. De
goede wil der patroons zal dus voor
eerst het werk moeten doen!
Ook werkgevers
heden.
voor moeilijk
Over 't algemeen bleek men niet bepaald
ontevreden over de resultaten der pogingen,
welke men reeds in den afgeloopen tijd
heeft ondernomen, maar men heeft wel de
ervaring, dat verschillende werkgevers juist
door de mobilisatie-omstandigheden of
ook door andere oorzaken, zooals b.v. de
/uuS:
voor sommige zakenmenschen catastropha-
le koude! den vroegeren werknemer niet
kunnen terugnemen. Daartegenover staat
vast, dat ondernemingen van de gelegen
heid wel ge- of misbruik maken om zich
van duurdere krachten te ontdoen, ook al,
omdat de gemobiliseerde vaak in de on
mogelijkheid heeft verkeerd, zijn vakkennis
bij te houden of aan te vullen.
Resumeerende kan dus worden gezegd,
dat de kwestie van de herplaatsing der ex-
gemobiliseerden thans zeker nog niet haar
moeilijkste kanten laat zien; eerst na demo
bilisatie zal men voor buitengewóón-ernsti
ge problemen komen te staan.
Niemand weet wanneer
bilisatie eindigt.
mo
Echter wees men er van „Stamil"-zijde op,
dat dit idee practisch waarschijnlijk weinig
MERKWAARDIGE VERHALEN DER
BUURTBEWONERS.
Naar wij gisteravond vernamen,
zijn de slachtofers van het gasver-
giftigingsgeval te Tuitjenhorn, Za
terdag in den loop van den dag al
len bijgekomen en zullen hoogst
waarschijnlijk- geen nadeelige ge
volgen ondervinden. De oude heer
Tijm moet nog het bed houden.
Aan deze zaak, die dus gelukkig
geen drama geworden is, zit ech
ter ook nog een anderen kant.
Onze verslaggever, die zich Zater
dagmorgen, direct na bekend wor
den van het ongeval, zich te Tuit
jenhorn op de hoogte ging stellen,
ervoer dit.
Tuitjenhorn, Zaterdag.
De bewoners van de buurtschap groepen
hijeen in de steeg tusschen de woning van
Tijm en het brandstoffenpakhuis.
Dokter Groenhart heeft ze verteld, dat
de slachtoffers het waarschijnlijk wel zul
len halen en daardoor opgelucht bekomen
ze langzamerhand van hun eersten schrik.
Andere gevoelens nemen thans de over
hand, die van verontwaardiging. En ze ste
ken hun meening niet onder stoelen of ban
ken...
Want zoo redeneeren zij dit onge
luk staat niet op zich zelf, de toestand van
het buizennet is meer dan slecht, en wat
vandaag bij Tijm is gebeurd, kan morgen
bij ieder ander voorkomen....
Hier en daar zijn de buizen bijkans door
geroest...
Hier en daar vertoont de sneeuw raadsel
achtige bruine plekken...
In Kalverdijk is het gas niet te gebrui
ken of er komt geen gas...
En het is de vraag, of steeds toevallig
menschen bij de hand zijn, als Dekker en
Molenaar, die een cursus eerste hulp bij
ongelukken hebben gevolgd en in afwach
ting van de komst van den dokter, die
maatregelen nemen, welke noodig zijn.
MSen gaat zich nu herinneren dat de oude
Tijm en de vrouw van den jongen Tijm
al een panr dagen geleden „zoomaar" bij
de tafel zijn omgevallen.
Men weet dit aan een soort „rare griep"
en sloeg er geen acht op. Aan kolendamp
werd niet gedacht, aan gas nog minder.
Er was immers niet eens gas bij Tijm?
Jo en Geertje hadden, als zooveel an
deren het gas af laten snijden, om het met
huns inziens goedkoopere brandstof, de pe
troleum te doen—
Ze hebben er echter geen rekening mee
gehouden, dat de gasfabriek de toevoerlei
ding niet heeft weggenomen, doch slechts
de meter weggehaald en de leiding met
een dop afgesloten.
Dit is gebruikelijk, vertelt ons de heer
Rempt, vertegenwoordiger van de fabriek
te Warmenhuizen. als de menschen dan
weer gas willen hebben, kunnen we ze zóó
weer aansluiten.
Maar... komt er dan een lek in deze toe-
voerleiding, dan dringt het gas door riolen
of anderszins tóch de woning binnen.
In dit geval waarschijnlijk door de na
den van den vloer. Het heeft geen uitweg
kunnen vinden, omdat Tijm. voor tocht en
koude, de muurroosters had dichtgestopt.
Zooals ieder thans reten en kieren dicht
stopt. om het gevaar van ziek worden door
tocht en koude té weren.
Onbewust, dat hij daarmede een ander
gevaar zijn huis binnen haalt!
De verstikkingsdood door gas.
Oók, al gebruikt hij het zélf niet meer..-.
Een klant van de brandstoffenncring,
Dekker, die om petroleum kwam, heeft het
eerst gemerkt, dat er iets niet in orde was.
Hij was overigens niet de eerste, die een
bezoek kwam brengen, om kwart voor acht
was Arie Duyvps er al geweest.
De deur was los geld heb ik niet %en
mij en Geertje laten ze wel liggen is Tij nis
opvatting weet de kastelein uit de buurt
te vertellen en zoo liep Duyvis maar
door tot de bedstee toe.
Dat was om kwart voor achten en toen
hij vroeg of Jo Tijm. niet naar stad moest,
gaf diens vrouw wel een beetje „rarig"
antwoord, maar gaslucht had ie heelemaal
niet geroken... -
Ze slapen vast, hall le gedacht, en was
maar weer weggegaan...
Maar toen ik om acht uur om petroleum
kwam, rook ik wèl gas, zegt Dekker en
Geertje vrouw Tijm lag half over de
rand van de bedstee. Ik heb de boel openge
gooid en samen met Molenaar Jo en Geertje
en de oude baas, die allemaal beneden slie
pen naar dc boet gedragen. Toen zijn we
naar boven gevlogen, waar de zes kinderen
sliepen. Een paar hadden het ook niet best,
érg misselijk maar de allerjongste, kleine
Trees scheen heelemaal geen last te heb
ben.
We hebben pastoor gewaarschuwd, en de
oude Tijm, die er het ergst aan toe leek is
meteen bediend. Een ander had dokter
Groenhart opgebeld en die was er al gauw
met een zuurstofapparaat.
Wie kunnen ons voorstellen, dat,
als dokter Groenhart er „gauw"
was. hij zei F ook een doodenrit ge
maakt moet hebben. We hebben
denzelfden weg óók gereden, niet
zpó gauw, en zouden een apart
hoofdstuk kunnen schrijven over
onze belevenissen, op smalle wegen,
tusschen sneeuwravrinen en ijsber
gen... Maar dat is thans niets bui
tengewoons meer.
Tijm en z'n vader zijn bij de buren ge
bracht en liggen nu naast elkaar in de
bedstee... Ze zijn nog niet bij.
Een goede buur is beter dan een verre
vriend, alles wordt gedaan om den nood
te lenigen.
De vrouw, die elk oogenblik een blijde
gebeurtenis kan verwachten en de kinderen
zijn bij de overbuur.
Er zijn nog andere vragen, die opgelost
dienen te worden. Wie zal vandaag de klan
Jen bedienen en wie heeft er besteld? De
buren zullen hier nog een oplossing voor
zoeken. Een vertrouwensman wordt uitge
kozen 0111 naar Warmenhuizen tc gaan en
met den burgemeester te praten.
Er is heel wat schade en ongemak. Wie
zal dat betalen, wie is verantwoordelijk?
En ook zal namens de buurtschap er
op gewezen worden, dat men nog voor
méér onaangename verrassingen kan ko
men te staan,, wanneer van de zijde der
gasfabriekdirectie geen maatrcgelan wor
den genomen.
Echter, de gasfabriek is Alkmaarsch be
zit geworden, en als geen bepaling voor
„verborgen gebreken" in het koopcontract
is opgenomen is Alkmaar Verantwoorde
lijk, wanneer van verantwoordelijkheid
sprake zal zijn!
De gasfabriek denkt er ènders
over.
Het bleek ons. dat men Zaterdagmorgen te
Alkmaar reeds een rapport over het gebeur
de had ontvangen.
Dit rapport bevestigde, hetgeen wij te Tuit
jenhorn reeds hadden vernomen, er was een
lek in de toevoerleiding, de lucht roostere wa
ren afgesloten, het gas verzamelde zich onder
den vloer en kwam door de naden de wo
ning binnen.
Eigenaardig is het, dat men in Alk
maar ter bevoegder plaatse niet
scheen te weten, dat dit dichtstoppen
van de roostere gebruikelijk is, om
koude buitenshuis te houden en be
vriezen van de waterleiding te voor
komen. Toen we hierop wezen, vol
stond men met de mededeeling, dat
nu duidelijk was gebleken, tot welke
gevolgen dit dichtstoppen dan kan
leiden!
Men wees ons er op, dat bij bevroren grond
het gas, dat hier en daar altijd ontsnapt, zich
andere uitwegen zoekt en dat niet zelden
riolen en rioolputten tot uitlaat dienen. Men
achtte het daarom dringend noodzakelijk,
dat huiseigenaars dc noodig aandacht beste
den aan de vuilnisafvoeren. terwijl overal
stankafsluiters aanwezig dienden te zijn.
Beslist werd ontkend, dit op een di
recte vraag onzerzijds, dat het gas-
buizennet niet goed in orde zou zijn.
In perioden van strenge vorst komen
lekkages steeds en overal voor.
Zeer positief werd ons nogmaals verze
kerd, dat het buizennet van de Alkmaarsche
fabriek uitstekend in orde is.
Zijn de Tuitjenhorners en Kalverdijkers
ten onrechte bevreesd?
Uf is men in Alkmaar te optimistisch, en
wil men niet zien, omdat een uitgave van
een paar ton voor vernieuwing van het Ras-
buizennet de op een koord boven den af
grond dansende gemeente subiet naar bene
den zou doen storten? x
De tijd zal het leeren!
Het lijkt ons echter dringend gewenscht,
dat de bevolking bewezen wordt, dat in het
algemeen geen gevaar te duchten is.
Met een enkele mededeeling, dat het in
orde is. komt men thans niet verder!
BERGEN S MANNENKOOR
met een elck-wat-wils-programma.
Bergens Mannenkoor kwam Zaterdag met
een zoo aantrekkelijk programma in „De
„Rustende Jaer, dat koude noch moeilijk be
gaanbare wegen de belangstellenden konden
weerhouden den tocht naar de tooncelzaal
te ondernemen, die dan ook goed bezet
werd.
Het Koor had zich weten te verzekeren van
de medewerking van mej. H. v. Gulik, de
clamatie, den heer A. v. Diepen, viool, den
heer A. Kooger, piano en de Arbeiderstoo-
neelvereeniging. Er was dus geen gebrek aan
afwisseling.
Het Koor opende den avond met een com*
De winter van '90 leeft in veler verbeelding
nog voort als een afschrikwekkend voor
beeld, hoe wint er ach een Nederlandsche win
ter wel zijn kan. Maar de winter van '-10 zal
ook menigeen heugen, vooral den menschen
die zich in de dagen van kou en sneeuw
Rheumatische pijn op de leden hebben ge
haald. Duizenden zijn de lijders aan deze
rampspoedige kwaal en ieder jaar opnieuw
worden de gelederen aangevuld met nieu
we en nieuwe slachtoffers. Maar ook dui
zenden hebben met succes den strijd aange
bonden met deze gccsel der mcnschheid:
Rheumatische pijnen! Dat zijn de mannen
en vrouwen die bijtijds Kruschen Salts na
men. Dit heilzame middel zuivert Uw
bloed van de schadelijke zuren die de pijnen
verwekken, die zich ophoopen in spieren en
gewrichten en daar de bron vormen van
steeds weer nieuwe vinnige en ondragelijke
aanvallen. Doe toch óók een bloedzuive
rende kuur met Kruschen Salts. Laat Kru
schen ook Uw lever, nieren en ingewanden
die aansporende werking geven, waardoor
ze weer krachtig gaan werken als vroeger
en zoodoende frisch en zuiver bloed door Uw
aderen doen stroomen. Uw lichaam beeft
Kruschen's zes minerale zouten boog en hoog
noodig; ze zullen goed doen en U bescher
men tegen en verlossen van de Rheumati
sche pijnen, die U verhinderen Uw werk te
doen en die de oorzaak zijn van Uw slape-
looze nachten en alle ellende die daaraan
gepaard gaat. Vraag Uw apotheker of
drogist vandaag nog Kruschen Salts.
f 0.40, fO.75 en f 1.60 (extra groot pak). Fabr.:
E. Griffiths Hughes Ltd., Manchester (Enge
land). Opger. 1756.
De buren bespreken het gevai. Rechts de woning waar het gas binnendrong,
links de brandstoffeMchuur, waar de e erste hulp werd verleend.
positie van Jac. Bonset, „Avondlied". Dit
nummer, waarmee 't Koor op liet concours
te Krommenie den eersten prijs veroverde,
werd onder de bezielende leiding van den
dirigent. Karei Böhne, ook nu weer prachtig
gezongen. Dc meeste eer legden zangers en
dirigent dezen avond in met „De Wonder
bloem" van W. F. Kools, dat wondermooi
werd uitgevoerd.
De heer A. v. Diepen, viool, aan de piano
begeleid door den heer A. Kooger. betoover-
de zijn auditorium met „Legende" van
Wieniawsky en „Zigeunerweiscn" van de
Sarasate.
Het hierop volgende applaus bedaarde pas
toen de beide heeren zich gerepd maakten
voor een extra nummer, nl. Salut d'amour
van Elgar.
Bergen's declamatrice, mej. Hans van Gu
lik, had groot succes met een viertal num
mers. Jacol» en I.en uit „Als dieren spreken
v. Maufr. Hyber, deden 't bijzonder aardig.
Een hartelijk applaus en bloemen vertolkten
de waardeering voor het gebodene.
Na de pauze kwam de Arbeiders Tooneelv
vereeniging met een kluchtspel in twee he-
drijven van Ger. Nielen. getiteld „De Truc
van Tinus". Er is onbedaarlijk gelachen om
den truc, dien Tinus uithaalde. 0111 zijn ba
zige vrouw wat minder bazig te maken Pol
dervaart buitte als Tinus zijn kansen wel uit
en maakte er niet zijn partners iets echt
moois van.
Bloemen, bloemen, bloemen, veel applaus
en dan viel het scherm, 't Was mooi geweest
zoo mooi dat de aanwezigen de minder aan-
genonie temperatuur, die er bij het begin in
de zaai heerschte, zoetjes aan waren verge
ten.
En toen was het „Wij gaan nog niet naar
huis, nogen kwam de Sonny-Band in
actie, om onder aanvoering van den heer
Sonibroek, de danslustigen nog een paar uur
tjes in beweging te houden.
EXTRA NATIONALE ROODE KRUIS-
COLLECTE.
De met het oog op de buitengewone om
standigheden, waardoor ook aan het Roode
Kruis bijzondere lasten worden opgelegd, Za
terdag te Bergen, Bergen aan Zee en Schoor!
gehouden Extra Nationale Roode Kruis Col
lecte, heeft opgebracht ruim f500.—. Extra
dient te worden vermeld, dat de gemeente
Schoorl, waar de collectanten bovendien nog
zwaar gehandicapt werden door vele haast
onbegaanbare wegen, f 100.29 bijdroeg.
Ruwe Huid /DIJ D I
Ruwe Handen W,XWU
Ruwe Lippen
Dpos 30 cent
Bij Apo h. en Drogist
GEMASKERD IJSFEEST.
Trots den regen is het door de IJsclub ge
organiseerde gemaskerde ijsfecst doorgegaan
en het is voor het bestuur een groot succes
geworden. Er waren 7 enkelingen, 10 paren
en 1 groep, die elkaar om de prijzen bc-
kampten. De eereprijs (Ijstnii met muts)
werd toegekend aan Trijme Klomp Gd., en
Annie Barsingerhorn Jnd. als Hans en Griet
je. De tweede prijs, een taart, kreeg de groep
voetballers, Jan Beek, Nel de Waard eu
Grietje Beek. Eerste prijs paren (trui en
handschoenen) K. Koning en echtgenoote.
als Februari: Sprokkelmaand; 2e prijs A:
Marie Kramer en Lies Klomp, als opa en
opoe naar bed; 3e prijs B: Tiny Mantelingen
Riek Kramer, als opoe en opa op de schaats.
Ie prijs enkelingen mw. de WaalHossen,
als Uitverkoop; 2e prijs Jb. Kramer Jzn.,
broodbakker; 3e"prijs Jan Beets Jsz., als
Jockey.
I)e prijsuitreiking geschiedde in het café
van den beer Jb. Groot, waar de accordeon-
nist Schut voor de rechte stemming zorgde.
Er was een besloten bal na, tot elf uur. En
toen ging men glijdende naar huis
