tot den bodem
der rivier
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
De rivieren kruien
Dr. Colijn zal met
Avenol overleggen
REGELMATIGE KIM.
DIENST op TRANSVAAL?
De kachel uit
op Ameland
MAN TEGEN MAN
in de Mannerheimlinie
Koude lucht
naar ons land
Twee pond suiker
op bon 13
Fokkers jachtkruiser
BEWAKINGSGROEPEN
voor onze kunstschatten
Laan, Scharen, Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 2240.
VRIJDAG 9 FEBRUARI 1940. 84e Jaargang. No. 11108.
tO*»* it HV. _Holl.»Jl Neoe^eefcvwoe^er*
Re Lek van Rotterdam tot Vreeswijk opengebroken
Koninklijke belangstelling voor
den titanenarbeid der ijsbrekers
Hare Majesteit de Koningin heeft gisteren nabij Vreeswijk den
titanenarbeid gadegeslagen van de ijsbrekers in de rivier de Lek.
Van half drie tot het invallen der duisternis heeft Zij den strijd tegen
de ijsmassa gevolgd, een strijd welke tenslotte met succes werd be
kroond. De Lek is open van Rotterdam tot Vreeswijk. Onze speciale
verslaggever heeft de tocht op een der vier ijsbrekers meegemaakt
en uit zijn verhaal blijkt met welke enorme moeilijkheden men heeft
te kampen, vóór het ijs zich gewonnen geeft.
VIER IJSBREKERS.
De „Van Hogendorp" en de „IJsbreker I"
▼an de N.V. Sleepdienst „De Roode Ster"
en de,„Breezand" en de „Urk" van de ree-
derij Gebr. J. J. Roclofs te Rotterdam ver
trokken Woensdagmorgen om acht uur uit
de Maasstad en gedurende 22 uur waren zij
in volle actie.
Vooral het laatste gedeelte, de negen ki
lometer van Lexmond tot Vreeswijk was
zeer zwaar, zwaarder dan het 41 kilometer
lange traject RotterdamLexmond, dat
men Woensdag reeds had weten vrij te
krijgen.
De oorzaak hiervan was ten deele,
dat veertien dagen geleden de ri
vier reeds tot Lexmond opengebro-
ken was, zoodat het ijs hier groo-
ten deels uit aaneen gevroren schot
sen bestond. Na Lexmond kwam 't
gedeelte, dat nog niet gebroken
was en bovendien zaten in deze ne
gen kilometer enkele ijsdammen.
Vooral de dam bij Lexmond was een
taaie tegenstander. Hij was zoo
dik, dat het ijs bij ebtij tot den
bodem van de rivier stond.
De mist belemmerde bovendien de werk
zaamheden zeer.
Een aardig moment deed zich eveni bo
ven Lexmond voor.
Sinds 6 Januari j.1. was daar het honderd
tons vrachtschip „de Kraanvogel" ingevro-
"ren. Het scheepje was destijds door dè
vorst overvallen en ongeveer dertig meter
van den zuidelijken oever in het ijs vast
geraakt. Om twaalf uur gistermiddag be
reikte de „van Hoeendorp" als eèrste het
fcchip en een kwartiertje later kon het zijn
zoo plotseling onderbroken reis van Keulen
naar Rotterdam voortzetten.
Ook het dooien vormde, hoe vreemd het
ook moge klinken, een hinderpaal bij hel
breken. Het ijs was door den dooi namelijk
zacht geworden en scheurde niet meer. De
schotsen, welke werden afgebroken, waren
dus betrekkelijk klein en daardoor kwam
het, dat de ijsbrekers, die met een tusschen
ruimte van ten hoogste twintig meter
naast elkaar werkten, slechts zeer weinig
steun van elkaar ondervonden
DE KONINGIN KOMT!
Inmiddels was de belangstelling voor het
werk van de ijsbrekers op de oeyers zeer
groot. Overal stonden menschen lang den
wal en zelfs auto's, die den weg over den
dijk volgden, onderbraken af en toe hun
reis voor ecnige oogenlikkcn om het bre
ken gade te slaan.
Ongemerkt had zich H.M. de Koningin,
vergezeld van haar Hofdame, jonkvrouwe
van Tets en haar adjudant, gencraal-ma-
joor, jhr. de Jonge van Ellemeet, bij de toe
schouwers gevoegd.
Plotseling herkende men den Koninklijke
Standaard op de' auto der hooge bezoekers.
In weinige oogenblikken had het
nieuws over de schepen de ronde
gedaan en de volledige bemannin
gen van de ijsbrekers, uitgezonderd
het machinekainerpersoneel. alsme
de de gasten, verzamelden zich op
de dekken!
DUISTERNIS BRENGT NIEUWE
MOEILIJKHEDEN.
De reis werd, toen het donker begon te
worden, nog veel moeilijker. De rivier is
voor Vreeswijk smal en de schepen hadden
weinig ruimte om te manoeuvreeren. De
dikte van het ijs had tengevolge, dat de
Schepen talrijke malen volkomen uit hun
koers liepen en enkele malen naderden de
schepen elkaar op bijna beangstigende wij
ze. De kunde van de bemanningen voor
kwam echter ieder incident.
Om half zeven kwamen de lichten van de
Beatrixsluis, te Vreeswijk, welker lichten
speciaal voor de ijsbrekers ontstoken waren,
in zicht. Tevens word hiermede het moeilijk
ste deel van den tocht bereikt immers nu
kwam weldra het oogenblik dat de schepen
de sluishaven moesten indraaien en zij van
stroomend water in stilstaand water kwa
men. Om niet door den stroom met het ijs
op de westelijke oever van de haven te wor-
i^n gedrukt, waren de ijsbrekers genood
zaakt tot voorbij den ingang van de haven te
varen. Hier bleek het noodzakelijk, dat de
rollen verdeeld werden. De „Van Hogen-
dorp" en de „Breczand" gingen voorop, ter
wijl de „Urk" en de „IJsbreker 1" voorloo-
pig min of meer op non-actief kwamen.
EEN RACE TUSSCHEN DE IJSBREKERS!
Toen men echter goed en wel binnen de
haven was, werd dit den kapitein van de
„IJsbreker 1" te machtig. Deze kapitein
woont in Vreeswijk, en het denkbeeld, dat
hij niet de eerste zou zijn, die de sluis zou
bereiken, was te veel voor hem. Op een ge
geven oogenblik kwam ook de „IJsbreker"
naar vozen en spoedig daarna ontstond een
sportleven strijd tusschen de drie booten,
wie het eerst de meerpalen zon bereiken. De
«Breezand" was tenslotte na een harden
strijd de eerste. Om kwart voor acht lagen
de vier schepen naast elkander gemeerd om
den nacht voor de sluis door te brengen en
heden, nadat ook in de sluis het ijs gebro
ken zal zijn de terugreis naar Rotterdam te
aanvaarden.
Het ligt in de bedoeling dat de „Wilhelmi-
na Goedkoop", die gisteren uit Amsterdam
is vertrokken om het Merwedekanaal open
te breken en tot Nigtevegt was gekomen, in
den loop van heden eveneens tot de Bea
trixsluis komt, zoodat de scheepvaartverbin
ding tusschen Amsterdam en Rotterdam her
steld zal zijn. Echter inmiddels was de wind
gisteren van Zuid via het Westen tot Noord
oost geruimd en de temperatuur onder nul
gedaald. Geen bemoedigend teeken voor
hen, die hun uiterste best hebben gedaan om
de hegemonie van het ijs te breken.
Nadat de conferentie In het Vredespaleis
geëindigd was, is gisteravond om 8 uur het
officieel communiqué over de besprekingen
uitgegeven. Het luidt 0.m. als volgt:
Het comité is begonnen met een algemeene
en inleidende bespreking, die betrekking had
op de samenstelling van het toekomstige
centrale comité en eveneens op de werk
zaamheden, die dit centrale comité zal ver
richten.
Het kaartje geeft den lezer een goed
beeld van de kritieke punten bij het kruien
van de rivieren Rijn en Waal, o.a. Lobith,
Driepolder, Spijk, Millingen enz.,
De Spijkschc overlaat werkt op volle
kracht, het Rijnwater stroomt met hevig
lawaai en in groote hoeveelheden de oude
Rijnbedding in Er ligt een geweldige ijs-
dam, aan den Landsdijk „De Driepolder",
op de kaart aangegeven met de plaatsen
Aart, Pannerden en Ilerwer. Dit gedeelte
is een eiland geworden.
Het plaatsje Spijk was al direct geïso
leerd toen de overlaat in werking kwam.
De Waal was gisteren in vollen drift; het
ijs had zich vast gezet te Lent bij Nijmegen.
De Rijn zit weer te Millingen.
De voorwaarden zijn alleszins
gunstig.
De welgeslaagde Transvaalvlucht van het
K.L.M.-v!iegtuig de Reiger, waarvan wij gis
teren melding maakten, opent het uitzicht
op een regelmatige luchtdienst tusschen Ne
derland en Zuid-Afrika, met, zoolang de oor
log duurt, als startplaats Napels. De outilla
ge langs de gcheele route is van dien aard
gebleken, dat een dergelijke verbinding In
het geheel niet denkbeeldig moet worden
geacht. Natuurlijk dienen er allerlei forma
liteiten te worden vervuld, zoo o.a. het vra
gen van toestemming aan de regeering van
Zuid-Afrika.
Zooals begrijpelijk, zijn, bij aankomst in
Johnnnesburg van de Reiger, door den K.L.M.
vertegenwoordiger, den heer Reyer, reeds
voorbereidende besprekingen gehouden. De
ze droegen, naar wij vernemen, een opti
mistisch karakter,
JOSEF AVENOL.
Het organisatiecomité heeft besloten, dat
zijn president, dr. Colijn, en de secretaris
van den Volkenbond (Avenol), overleg zul
len plegen met bterekking tot de uitnoodi-
gingen tot de staten en tot de individucele
personen, die zouden kunnen worden aangc
wezen als leden van het centrale comité.
Op grondslag van dit overleg zullen de pre
sident en de secretaris-generaal vervolgens
een voorstel indienen by het organisatieco
mité.
Tezelfdertijd is besloten niet alle plaatsen
die door de Assemblée voor beide categorieën
leden voorzien zijn (32) te vervullen, maar
er voor het oogenblik eenige open te laten.
Dan maar btj de buren inwo
nen Het eiland ln nood.
Bakkers kunnen vandaag niet
bakken.
Sedert Zaterdag is Ameland volkomen ge-
isoleerd. Men heeft sindsdien geen post ont
vangen, terwijl ook de mogelijkheid ont
breekt om van of naar het eiland te komen.
Zoo bevinden zich thans in verscheidene
declen van het land zeelieden, die van Za
terdag toen het K.L.M.-vlicgtuig voor Ame
land hen niet kon medcncmen reeds op
een gelegenheid wachten om naar huis te
kunnen gaan .Een bewoner van Ameland
is overleden. Zijn kinderen kunnen niet ko
men om de begrafenis bij te wonen.
KLM.-vogels konden niet dalen.
De afgeloopen dagen was de mogelijkheid
uitgesloten, dat een K.L.M.-vliegtuig het ei
land uit zijn isolement zou verlossen, aan
gezien de bodemgesteldheid van het strand
op Ameland zich hiertoe thans niet leent.
In 1929 was men er op Ameland minder
.ernstig aan toe, dan dezen Avinter, Toen
immers kon men een tocht over het ijs naar
den vasten wal maken om de henoodigde le
vensmiddelen te halen, doch dit is nu niet
mogelijk.
Eenige malen heeft men een poging on
dernomen om de Wadden over te steken,
doch het ijs bleek onbetrouwbaar voor een
dergelijk experiment.
Dat een en ander zijn invloed op het ei
land doet gelden, spreekt van zelf.
Zoo zullen verscheidene bakkers van
daag geen brood kunnen bakken,
omdat zij gebrek aan gist hebben.
Groenten zijn reeds niet meer te ver
krijgen, evenmin als fruit. Bovendien
beschikken enkele handelaren zelfs
niet meer over veevoeder.
Het meest nijpende van alles Is even
wel, dat er groot gebrek aan brand
stoffen bestaat Dit heeft menlgen
bewoner van het eiland doen beslui
ten zijn eigen hnis te sluiten en by
anderen in te gaan wonen.
Door ijsmassa's bedreigd.
De hoop, dat de dool zou doorzetten, is in
middels weer vervlogen. De noordoostelijke
wind doet de eilandbewoners het hart vast
houden. Geweldige ijsmassa's aan de zuid
kust van Ameland leveren een groot ge
vaar op voor de schepen, die daar gemec
liggen.
„Ijsbeer" op het
N.H. Kanaal losgelaten
IJSBREKER VANDAAG IN DEN HELDER?
De ijsbreker „IJsbeer" is* door de ver-
eeniging IJsstrijd afgehuurd, om te trachten
beden liet Noordhollandsch Kanaal open te
breken.
De ijsbreker vaart vanuit Amsterdam en
wordt vanavond in Den Helder verwacht,
DE RUSSEN MET GROOTE VERLIEZEN
TERUG GESLAGEN.
Russische divisie ln nood?
Volgens een bericht uit Helsinki hebben
de Russen Woensdag op een gegeven oogen
blik zich werkelijk een weg gebaand tot in
de Mannerheimlinie. Er werd hier man tegen
man gevochten, maar na enkele minuten
dreven de Finnen de Russen weer uit de
linie. Ondanks de groote opoffering van
menschen en materiaal door de Russen,
houdt de Mannerheimlinie dus nog steeds
krachtig stand. De Russische verliezen aan
de verschillende fronten worden hier alleen
reeds over de laatste twee dagen geschat op
3000 tot 4000 man.
De Russische reserves aan menschen en
materiaal schijnen bijna onuitputtelijk, te
oordeelcn naar de roekeloosheid, waarmee
zij worden verspild. Volgens een gisteren ge
publiceerde schatting hebben de Russen se
dert den aanvang van den oorlog 308 vlieg
tuigen verloren, 600 tanks, drie kleine oor
logsschepen, een duikboot, 203 zware kanon
nen, 1294 machinegeweren, 552 motorvoer
tuigen, 1560 paarden en twee versperrings
ballons.
De grootste macht ontplooien de Russen
op de landengte van Karei ié, doch de be-
Dli nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT»
Verwachting: Geleidelijk toene
mende vorst, betrokken tot
half bewolkt, geen neerslag
van beteekenis, matige, tij
delijk krachtige Noordoos-
telijke tot Oostelijke wind.
Uit Estland, tuordt reeds een
temperatuur van SI graden ge
meld Nieuwe vorstinval niet
van korten duur?
Het gebied van hooge nluchtdruk over
Scandinavië neemt in beteekenis toe. Het
breidt zich vooral in zuidwestelijke rich
ting naar onze omgeving uit.
Noordoostelijke winden voeren de koude
lucht uit het Oostzeegebied naar ons land.
In de randstaten blijft het buitengewoon
koud.
Uit Estland werd gisteravond reeds een
temperatuur van minus 31 gr. gemeld.
Bij Portugal ontwikkelt zich een nieuwe
storing, die zich vergezeld van zware re
gen naar Frankrijk beweegt.
De dalingen van den luchtdruk,
die daardoor ten Zuiden van ons
land zullen optreden, moeten dan
een aanwakkering van den Oosten
wind ten gevolg hebben en juist
daarom zal de hernieuwde vorstin
val niet van korten duur zijn.
Extreem lage temperaturen behoeft men.
aldus de Tel., in het midden en het Noor
den van ons land echter nog niet te vrec-
zen, omdat het sneeuwdek in' de drie dooi
dagen geheel verdwenen is. In het Noorden
waar de dooi slechts anderhalven dag zijn
schepter gezwaaid heeft, ligt de sneeuw
nog vrij hoog en bij de meeste opklaring
kan daar de thermometer weer tot onder
min. 10 graden Celsius dalen. Overigens be
staat er natuurlijk eenige kans, dat in het
Zuiden en midden het sneeuwdek terug
keert; voor heden is de kans op neerslag
echter zeer gering.
Zoo kunnen we ons dus voor de eerst
volgende dagen weer op eenige onaange
name meteorologische verrassingen voor
bereiden.
Kabelballon in
Zuid-Beijerland gedaald
Het enorme gevaarte gescheurd.
Een kabelballon, welke naar den Noord-
Noordoostelijken wind te oordeelen dezelfde
is. welke gistermorgen in West-Friesland
werd gesignaleerd (zie elders tnd it blad) is
gistermiddag om één uur door een landbou
wer in een weiland aan den Molendijk, dicht
bij Zuid-Beijerland gevonden. Hij waarschuw,
de de politie, die op onderzoek uitging. De
ze trof de ongeveer vijftig meter lange bal
lon voor driekwart leeg aan. Vermoedelijk
was het gevaarte op zijn langen zwerftocht
gescheurd. De staaldraadkabel, waarvan de
ballon was voorzien, was naar schatting
500 tot 800 meter lang. Het anker was ech
ter verloren gegaan. De ballon droeg de ini
tialen LZ C 2209. Men meent met een Engel-
schen ballon te doen te hebben.
De militaire autoriteiten zijn van de vondst
op de hoogte gesteid.
In hoeverre de ballonkabel schade In de
omgeving heeft veroorzaakt, kon wegens
den zwaren mist niet worden vastgesteld.
richten over vijf aanvallen op een dag wor
den in neutrale militaire kringen met wan
trouwen gezien. Op de eerste plaats duurt
het daglicht slechts vijf tot zes uur, terwijl
bovendien de Russen niet over voldoende
transportmiddelen beschikken om de aan
vallende troepen te doen aflossen.
Volgens de Finsche Icgerberichten zijnde
Russische aanvallen op alle fronten afge
slagen.
Het is mogelijk, dat zich nog een Russi
sche divisie aan het centrale Noordelijke
front in moeilijkheden bevindt Ruim een
week lang reeds hebben de na de over
winningen van Suomussalmi en het Kianta-
meer afgeloste Finsche troepen getracht
deze divisie ten Noorden van Kuhmo te
omsingelen. De aankomst van buitenland-
sche vliegtuigen schijnt een afschrikkende
werking op de Russen te hebben gehad,
want de laatste dagen hebben zij slechts
een paar bombardementen uitgevoerd.
Finsche patrouilles zoeken in het gebied
tusschen Rovaniemi en de Botnische Golf
naar Russische parachutisten. Er zijn na
melijk zestig valschermspringers gedaald
en zij zijn niet allen gevonden. Zij dragen
Finsche uniformen en hebben onder meer
instrumenten voor het aftappen van de
Finsche militaire telefoonlijnen bij zich.
Gedurende het tijdvak van heden,
9 Februari, tot en met Donderdag
29 Februari a.s., zal bon 13 der
Rijksdistributiekaart recht geven
op het koopen van een kilogram
suiker.
Snelheid van 500 K.M. per uur.
In een Duitsch vakblad vinden wij, aldus
de Tel., enkele nadere inlichtingen over
den nieuwen jachtkruiser, de Fokker G 2,
die volgens het blad niet beschouwd dient
te worden als een ontwikkeling van de be
kende Fokker G 1.
De G 2 is uitgerust met een normuien
romp en gelijkt veel op de Dornier Do. 17
en Do. 215. Het ontwerp toont een twee-
motorig vliegtuig, voorzien van waterge-
keolde motoren van 1100 P-K. elk en e^p
intrekbaar onderste). Het is nog niet ze
ker of een normaal tweewielig onderstel
zal worden gemonteerd dan wel een on
derstel met neuswiel.
Rompneus en stuurhut zijn overvloedig
voorzien van ramen, zoodat het uitzicht
zeer goed is in alle richtingen. De beman
ning bestaat uit vier koppen, ondergebracht
in één kajuit. De machine is een hoogdek
ker met vrijdragenden houten vleugel en
metalen romp. De verwachte maximumsnel
heid bedraagt ruim 500 km. per uur.
Het type is te gebruiken als gevechtsvlieg
tuig, strategisch verkenner en bommenwer
per jachtkruiser dus. Met den aanmaak
van het prototype wordt gewacht tot de
kwestie der te monteeren motoren gero
deld is. In plaats van de oorspronkelijk ge
dachte motoren is het mogelijk, dat het de
finitieve ontwerp twee Wright Double-Row
Cyclone motoren krijgt, dat zijn luchtge-
koelde stermotoren met een startvermogen
van 1500 pk. elk.
Minister vraagt f 2 mlllioen aan.
De minister van Onderwijs. Kunsten en
Wetenschappen heeft f 2 millioen aange
vraagd voor de bescherming van Nederlands
kunstschatten. In de toelichting op deze
aanvrage lezen wij, dat voor de bewaking
van de te beschermen gehouwen, met mede
werking van de burgerlijke luchtbescher
mingsdiensten, groepen van vrijwilligers,
zullen worden gevormd.
Wanneer alle werken voltooid zullen zijn
en de bewakingsgroepen gevormd, zal met
een jaarlijksch bedrag van ten hoogste f 68
duizend volstaan kunnen worden.