I
I
1
T
I
1
BIOSCOOP
A. SCHENE.
Koopt bij den
Middenstand
ERRES o
Vreemdelingen
Lenghaus Co.
gratis koopdag
Cor Lodder
in Indischen Staatsdienst
Haar eigen kind?
Doe hei elecirisch!
L0VELY C0RSETTEN
OUDE PRIJZEN.
Ontvangen de nieuwste Stoffen voor
DAMES- EN
HEEREN-KLEEDING
voor het a.s. seizoen.
- WINKEL. -
IS UW WATERLEIDING
NOG BEVROREN?
G. HART P.NIEMAN
G. HART P. NIEMAN 0
RADIO-CENTRALE
HART KUIJT.
1920 1940
Hef 20-JARIG BESTAAN
LENGHAUS en Co. - Winkel
Bij vorst, hittegolf, wind of regen,
ELECTRISCH KOKEN
is en
een zegen.
W. C. VAN R0SSUM.
- NIEUWE NIEDORP. -
Radioprogramma
Wat zou U op
kunnen krijgen?
Nu nog geen
WOLLEN CAMISOLE
of DIRECTOIR
WARMEN ONDERBROEK
of BORSTROK
Want die kunt U nog
genoeg krijgen.
En nog voor zéér billijken
prijs bij
WINKEL.
Waarschuwend woord
van prof. van Gelderen
Dubbele waakzaamheid en strenge
controle eerste vereischten
Er is den laataten tijd vrij veel in de
dagbladen geschreven over het onder
werp „Vreemdelingen ln Indischen
staatsdienst". Polemieken werden ge
houden en menigeen vraagt zich af,
welke toestanden er in dit verband in
Ned.-Indië bestaan.
In de „Groene Amsterdammer" van
de vorige week troffen wfl een even in
teressant als leerzaam artikel aan van
Professor J. van Gelderen over dit
probleem, dat wtf in z\jn geheel hier
onder overnemen.
Onlangs werden alle Nederlandsche demo
craten, die zich voor Indische aangelegenhe
den interesseeren. opgeschrikt door mededee-
lingen in de Indische pers over de activiteit
van verschillende Duitschers in Indischen
overheidsdienst. Zoo verhaalde het Batavia-
sche „Nieuws van den Dag" (onder de leiding
van den heer Belonje weder een behoorlijk
blad geworden) o.a. van een havenarts, die
nazi-propaganda maakte, van een hoofd
inspecteur van politie, tevens gepenslonneerd
oud-onderofficier van het Duitsche leger, en
van andere functies, zooals die van ambte
naar voor Oost-Aziatische zaken, comman
dant van de veldpolitie, leider van de lands
drukkerij, zelfs hoofd van de politieschool,
alle door Duitschers bezet. En, wat hiermede
direct in verband staat, al deze heele of halve
Duitschers zijn lid van de N.S.D.A.P. of wel
van haar Nederlandsche zuster, de N.S.B.
Hoe kan dit?
Onverkwikkelijk en alarmeerend als deze
feiten zijn, doen ze toch allereerst de veront
waardigde vraag rijzen: Kan dit in Indië alle
maal? Hoe is deze werkzaamheid van vreem
delingen in staatsdienst en nog wel op vrij
delicate posten te verklaren? Voor Nederland
lijkt dit toch ondenkbaar.
Wie zich hiervan rekenschap wil geven, doet
goed, zich een oogenblik te verplaatsen in In-
dische toestanden. Het verschijnsel is aller
minst van vandaag of gisteren. Integendeel,
het is diep in het verleden van Indië gewor
teld en hangt samen zoowel met de structuur
der Indische maatschappij als met de daar te
lande door ons gevolgde politiek.
Ontwikkeling in hoog tempo.
Laat ik de oudste tijden rusten, dan kan ik
aanstonds de aandacht vestigen op het feit,
dat vooral sinds het einde der vorige eeuw
Indië in alle opzichten een fenomenaal snelle
ontwikkeling heeft doorgemaakt. De opbloei
der Westersche cultures en de daarmee sa
menhangende snelle groei van den Indischen
handel, de uitbreiding van ons gezag over de
Buitengewesten, gevolgd door grootscheep-
sche ontginning, vooral van Sumatra dat
alles droeg hiertoe bij. De Europeesche be
volking. die de leidende krachten in staat en
maatschappij opleverde, groeide van 91.000 in
1900 tot 240 000 in 1930. De nieuwe behoef
ten van het land vereischten tevens een snelle
uitbreiding van de staatsorganisatie en de
diensten en bedrijven, welke naast de gezag-
organen den maatschappelijken groei moesten
begeleiden (verkeersbedrijven en dgl.).
De cijfers.
Door dit alles ontstond een snel toenemende
vraag naar leidende krakten op allerlei ge
bied, waaraan noch Indië, noch Nederland al
tijd geheel kon voldoen. De expansie van het
bedrijfsleven bracht trouwens vanzelf een
niet-onbelangrijk* aantal vreemdelingen naar
Indië, te werk gesteld in de vele cultuur- en
handelsondernemnigen, banken, verzekerings
bedrijven, welke daar met vreemd kapitaal
werden gesticht. Dit was tevens een uitvloei
sel van onze gedragslijn, zoowel door wijs be
leid als door liberale gezindheid ingegeven,
om vreemd kapitaal en vreemde arbeid naim-
achoots en onbekrompen te doen deelen in de
exploitatie der groote mogelijkheden, welke
het jonge Indië -der 20ste eeuw bood en biedt.
In 1930 waren rond 23.000 vreemdelin
gen In Indië woonachtig, dus ruim 9 cfn
der Europeesche bevolking. Onder hen
namen de drie volgende groepen de voor
naamste plaats in: Duitschers met 7381;
Japanners 7195 en Engelschen met 2414
personen. Ook Zwitsers, Amerikanen, Bel
gen en Franschen leverden niet onaan
zienlijke groepen.
Niet alleen kwamen hieruit (behoudens na
tuurlijk in de jaren 1914—1918) geen bijzon
dere moeilijkheden voor, doch het meerendeel
dezer menschen gedroeg zich niet anders, be
ter noch slechter, dan de Nederlanders, die
trouwens met hen velerlei aanraking hadden.
Het coquetteeren met Engelsch was b.v. ter
Sumatra's Oostkust reeds jaren 'in de mode.
Dat zoodoende uit deze groepen van vreem
delingen, ten deele ingeburgerd, somwijlen
met Nederlandsche vrouwen gehuwd, van tijd
tot tijd ook geschikte personen in staatsfunc
ties een aanstelling kregen, was opvallend
noch bedenkelijk.
Voordeelen.
Erkend moet zelfs worden, dat de beschik
king over vreemde krachten vaak vrij plot
seling opkomende moeilijkheden bij takken
van landsbestuur, in belangrijke mate hielp
overwinnen.
Zoo heeft b.v. de periode der oorlogsjaren
ernstige stagnatie gebracht in de normale in-
strooming van Europeanen en de uitzending
van Nederlandsche ambtenaren. Vandaar, dat
tal van functies, aanvankelijk tijdelijk (doch
wat is duurzamer dan een tijdelijke aanstel
ling?) met geschikte buitenlandsche krach
ten werden bezet. Zoo werkten in de natuur
wetenschappelijke diensten rondom de Plan
tentuin in Buitenzorg en in tal van voor de
cultures ingestelde proefstations een aantal
vreemdelingen: Zwitsers, Amerikanen, e.a.
onder wie voortreffelijke wetenschappelijke
krachten voorkwamen. Ook politie en bestuur
bleven in die jaren niet van vreemdelingen
vrij. Verschillende van hen vonden opname in
het korps civiel gezaghebbers dat als laag
ste rang van het Europeesch Bestuur bij de
uitbreiding en consolidatie van ons gezag in
de Buitengewesten in dien tijd in een drin
gende behoefte voorzag. Bij de organisatie der
veldpolitie, in dien tijd voor een verbetering
van de politioneele zorg in het binnenland
noodig geoordeeld, werd op ruime schaal ge
bruik gemaakt van Duitsche officieren, die
na de verovering van Klautschau door Japan
werkeloos geworden waren en in Indië een
bestaan zochten. Ook mijnwezen en de snel
uitgebreide dienst voor de Volksgezondheid
maakten van vreemdelingen gebruik.
Keerpunt der opendeur-politiek.
Wel vloeiden, toen de toestanden en daar
mee de uitzending van Nederlanders weer
normaler werden, een deel van deze vreemde
lingen weer af, en werden zij bij de daarna
ingetreden jaren van bezuiniging en inkrim
ping van diensten, niet meer vervangen, doch
een aantal van hen bleef werkzaam; ook had
den wel nieuwe aanstellingenplaats. De po
litieke ontwikkeling der laatste jaren heeft
voor het eerst de mogelijkheid om deze libe
raliteit in de opname van vreemdelingen in
de Indische koloniale maatschappij ongehin
derd voort te zetten, in ernstige mate doen
wankelen.
De opendeur-politiek, zooals deze open
stelling van het land voor buitenlandsche ka
pitalen, arbeidskrachten en goederen teeke
nend genoemd wordt, was een goede Neder
landsche traditie geworden, welke bjj onze
positie als beheerders van een zoo groot rijk
in den Pacific volkomen past. De toenemende
politieke spanningen en het ontstaan van een
agressief imperialisme hebben echter de voor
waarden, waarop deze politiek steunde, stel
selmatig ondermijnd. Wil deze politiek im
mers slagen en niet leiden tot verzwakking
van het gezag of ongewenschte tegenstellin
gen in de Indische Europeesche maatschappij,
dan moeten deze vreemdelingen zich gevoelen
en gedragen als (zjj het tijdelijke) loyale bur
gers van het land, waar zij werken. Een ze
kere mate van aanpassing is daarvoor noo
dig, doch nog veel meer de geneigdheid en
het besef, vrije en op zich zelf staande indi
viduen te zijn. doch geen vertegenwoordigers
van een buitenlandsche staatsmacht of
vreemde ideologie.
De voorbeelden voor deze schadelijke vor
men van penetratie, tierend op de bodem van
te groote liberaliteit in het land van vesti
ging zyn voor het grijpen. Wie de geschiede
nis kent van de Japansche vestigingen in
Oost-Aziatische gebieden (Malaya. Philippij-
nen) of in Zuid-Amerika (Brazilië) weet, in
welke mate de opendeur aanleiding werd tot
een reeks van moeilijkheden en conflicten,
die de regeeringen dier landen tot verweer
noopten. Ook in Indië scheen een tijdlang de
Japansche concentratie een economisch ge
vaar te worden. Het was echter tijdig ingrij
pen en een reeks van maatregelen, welke
zonder tot onbillijke discriminatie of natio
nale bevoorrechting te leiden, verhinderden,
dat de vrije mededinging, ook van vreemde
lingen, door usurpatie van één georganiseerde
groep onder hen werd verstoord. Tot poli
tieke'moeilijkheden leidde dit niet; ae in
houd van het conflict en van de vele ter af
wikkeling daarvan gevoerde onderhandelin
gen bleven van economische aard.
Wat vorige lessen leerden.
Van eenigszins andere aard is daarentegen
het gevaar, dat kan voortvloeien uit de aan
wezigheid van Duitschers in de landsdienst
of hun werkzaamheid op voor de landshuis
houding gevoelige punten. Dit gevaar is ont
staan met en door de ideeën en methoden
van het nationaal-socialisme. In hun stryd om
de macht in verschillende deelen der wereld
tegeljjk ondernomen, hebben de nationaal-so-
cialistische leiders openlijk het instituut van
he Auslandsdeutschtum ingeschakeld. Publie
ke agitatie en geheime woelarbeid, rijkelijk
door staatsgelden gesteund, hebben in ver
schillende landen tot spanningen en onrust
aanleiding gegeven. De onthullingen omtrent
de ..Bund", nog onlangs in de Ver. Staten ge
publiceerd. leverden de zooveelste bevestiging
van het gevaar, dat deze expansieve nazi
penetratie oplevert.
De bewogen geschiedenis der laatste
jaren in de Zuld-Amerikaansche staten
houdt daarvoor evenzeer een les in. Te
gevaariyk wordt de activiteit der Duit
sche agenten, doordat zjj al te gemak
kelijk aansluiting en steun vinden bU de
nationaal-socialisten in het land van hun
werkzaamheid. Dit past volkomen In de
door Hitier openlijk beleden en toege
paste taktlek, om elke tegenstander of
vijand eerst van binnenuit te ondermij
nen en „sturmrelf" te maken.
Dubbele waakzaamheid vereischt.
Behoeft het veel betoog, dat in een land
als Indië zulke nazi-werkzaamheid dubbele
waakzaamheid van de zijde der overheid ver
eischt? De Nederlandsche regeering heeft
zich by haar uit overtuiging ontwikkelde en
vastgehouden politiek van opendeur en non-
discriminatie gedragen als de mandataris
over een gebied, waarin onder haar onver
kort gezag plaats is voor medewerking van
menschen van allerlei nationaliteit. Zij kan
echter deze positie alleen handhaven, indien
zij zich de grenzen daarvan ten volle bewust
is en de durf heeft daarnaar te handelen.
In voor velen onbegrijpelijke lankmoe
digheid heeft ook de huidige regeering
het tegemoetkomende beleid van den vo-
rigen G.G. jegens de N.S.B. gehandhaafd,
hoewel haar actie dientengevolge steeds
driester, en sinds het uitbreken van den
oorlog, reehtaf staatsgevaarlijk werd.
Hiermee valt samen, dat zjj door een te
formeele angstvalligheid gedreven, ook
de Duitschers, die eenmaal ln landsdienst
waren, politieke vrijheid toestond en
bleef toestaan, welke vandaag of mor
gen met het staatsbelang direct ln bot
sing kunnen komen.
Hoe rijmt zij de vrijwillige aanvaarde of
opgelegde trouw van Duitsche nationaal-so
cialisten, met de volstrekte loyauteit, welke
zy van eiken Indischen ingezetene, doch a
fortiori van eiken staatsdienaar eischen mag
en eischen moet? Hier past een duidelijke
gêdragslyn en een onverschrokken houding,
op zelfrespect gebaseerd. Nationaal-socialis-
tische werkzaamheid, van welke nationaliteit
ook, vormt een gevaar voor onze neutraliteit.
Haar toe te laten kweekt ongerustheid en
verwarring in de Europeesche zoowel als in
de Inheemsche wereld, welke zulk een lank
moedigheid kwalijk staat. Niet alleen dient
strenge controle op alle personen, die door
in de zaal van J. DE BAKKER
NOORDSCHARWOUDE.
ZONDAG A.S.
aanvang 8 uur.
Een Ufa Programma.
Hoofdnummer:
Met in de hoofdrol LIL DAGOVER en
WILLY FRITSCH.
Uitgezocht bijprogramma.
KOK Co.
SCHUITEMAKER zegt:
De Electrische energiebron is heusch niet
duurder dan andere, zooals petroleum of
gas. U heeft echter de zeer groote voordee
len van:
le. uiterste zindelijkheid;
2e. eenvoudige bediening:
3e. geen reuk of „aanslaan" van uw keuken
Gebruikt daarom ELECTRISCHE apparaten
voor koken, wasschen, warmwatervoorzie
ning (ideaal!), verwarming,, strijken, enz.
Maar denkt er aan koopt bij een erkend
P.E.N.-installateur.
Vraagt eens vrijblijvend inlichtingen bij:
D. SCHUITEMAKER
Electrotechnicus B 58, Noordscharwoude.
Tel. 208 B. o. L.
ONTVANGEN EEN PRACHT COLLECTIE
Verschillende modellen.
Alle maten.
Wij brengen reeds een goed corset met
elastieken binnenband voor f2.25.
Koopt nu nog een CORSET, U koopt ze nu
nog GOEDKOOP.
TEL. 107. ZUIDSCHARWOUDE.
Bij aankoop f 5.— Mantel of Japonstof
MAATPATROON GRATIS.
Aanbevelend,
Belt U dan 156 even op en Uw water
leiding wordt electrisch ontdooid, zon
der openbreken van vloeren, enz.
(in 10 minuten tijd ontdooid).
OUDKARSPEL A 118. ZUIDSCHARWOUDE
jprsfsfs.rs. h i en di ct
ELECTR. HOUTEN WASCHMACHINES P|
leveren wij U op termijnbetaling, f5.00 te
betalen bij aflevering en verder 11.00 per ZT
week. CONTANT f 76.—.
Wacht niet langer, want de prijzen worden
hooger.
OUDKARSPEL. ZUIDSCHARWOUDE.
TELEF. 156. L
waarborgt U een uitstekende ontvangst mei
onze NIEUWE LUIDSPREKERS.
Vraagt direct een aansluiting aan bij
OUDKARSPEL.
TEL 156.
van onze zaak willen wij niet onopgemerkt voorbij
laten gaan en hebben daarom besloten in het tijdvak
van 1 tot 20 Februari een
te geven. Deze datum bevindt zich in een verzegeld
couvert bij de redactie van dit blad. Ieder die op dezen
dag gekocht heeft, kan op vertoon van de afgeteeken-
de bon nogmaals hetzelfde bedrag aan goederen be
steden.
Aanbevelend,
FORNUIZEN - PANNEN COMBINATIES
Alles P.E.N. condities.
Heeft U nog interesse?
Wacht dan niet tot de prijzen omhoog gaan.
Erkend Installateur.
gedragingen of uitingen in deze geest de aan
dacht op zich vestigen, te worden uitgeoe
fend, doch de consequentie hiervan reikt
verder.
Loyaal Indië heeft er recht op, dat een
ieder, van welke nationaliteit ook, daar
te lande geweerd wordt uit posities,
waarin hij kan geraken in een conflict
van plichten. De keuze tussehen de Indi
sche overheid en haar maatregelen en
voorschriften en de Inzichten en belan
gen, van welke andere macht ook, moet
deze lieden worden bespaard. Een regee-
ring, die hierin, bij alle vereischte
voorzichtigheid niet met de noodigo
doortastendheid' optreedt, blijft beneden
de elsch, die aan haar haar ln deze troe
bele tyden gesteld wordt.
VRIJDAG 16 FEBRUARI 1940
Hilversum I. 1875 en 414,4 m.
8.00 VARA. 10.00 VPRO. 10.20 VARA. 12.00
AVRO. 4.00 VARA. 7.30 VPRO. 9.00 VARA.
10.40 VPRO. 11.00—12.00 VARA.
8.00 Berichten ANP, gramfoonmuziek.
10.00 Morgenwijding.
10.20 Gramofoonmuziek.
10.40 Declamatie.
11.00 Zang. plano en gramofoonmuziek.
11.30 Gramofoonmuziek.
12.00 De Palladians.
12.45 Berichten ANP, gramofoonmuziek
1.00 AVRO-Amusementsorkest.
2.00 Voor de huisvrouw.
2.10 Disco-causerie.
3.00 Viool en piano.
3.30—4.00 AVRO-Dansorkest.
4.05 Gramofoonmuziek (met toelichting).
4.30 Gramofoonmuziek,
5.00 Voor de kinderen.
6.00 De Ramblers
6.30 Letterkundig overzicht.
6.50 Zang en piano.
7.00 Cyclus „De grondslagen van het Democra
tisch Socialisme".
7.18 Berichten ANP.
7.35 Voor de jeugd.
8.00 Pianovoordracht.
8.30 Cyclus „Verworvenheden, die niet verlo
ren mogen gaan".
9.00 Radio-tooneel.
9.25 Rosian-orkest.
10.00 VARA-Maandrevue.
10.40 Avondwijding.
11.00 Berichten ANP.
11.10 Jazzmuziek (gr.pl.).
11.4012.00 Viool en piano.
Hilversum O. 301,5 m.
Algemeen programma, verzorgd door den
KRO.
8.00 Berichten ANP.
8.05—9.15 en 10.00 Gramofoonmuziek.
11.30 Bijbelsche causerie.
12.00 Berichten.
12.45 Berichten ANP en gramofoonmuziek.
1.10 Paul Godwin en zyn solisten-ensemble.
(1.301.40 Gramofoonmuziek).
2.00 Orgelconcert en zang.
3.00 Pianovoordracht (3.153.30 Gramofoon
muziek).
5.30 Paul Wynappel's strykensemble.
6.40 Causerie „Nederlandsche arbeiders in het
buitenland".
7.00 Berichten.
7.15 Causerie „Zelfstandigheidspolitlek".
8 00 Berichten ANP.
8.15 Rotterdamach Philharmonlsch orkest en
solist.
9.15 Reportage.
9.45 Rotterdamsch Philharmonisch orkest.
10.20 Gramofoonmuziek.
10.30 Berichten ANP.
