Turkije gereed!
!o II l'(l n I
Italië
waakzaam
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Zal Duitschland
zijn westgrens
sluiten
Thans staat de crisis
aan onze deur
Scandinavische landen
zullen elkaar bijstaan
De spionnage-affaire
In ijsve'd b'ijven steken
Laan. Schagcn, Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 2240.
VRIJDAG 1 MAART 1940. 84e Jaargang. No. 11126.
Uiteov* der MV. IKtg.-Mif. „Violloads NooeJeefcwoctter"
waarschuwt de Turksche premier
Stormloop op de
Dardanellen op komst
Met de nadering van dc lente neincn de
spanningen op en om de oorlogsterrcinen
toe. Berichten over belangrijke Duitsche troe-
pen verplaatsingen komen van zooveel zijden
binnen, dat wel als vaststaand kan worden
aangenomen, dat onze Oosterburen druk
bezig zijn zich op een krachtsinspanning,
aanvallend, dan wel verdedigend, voor te
bereiden.
Waar de bom zal barsten, die de wereld
in vuur en vlam zal zetten, is moeilijk te
zeggen. Zooals begrijpelijk loopen de gene
rale staven van de oorlogvoerenden niet met
hun plannen te koop en wat men ziet ge
beuren. kunnen zeer goed afleidingsma
noeuvres zijn. om den slag, welke men voor
bereidt. zoo goed mogelijk voor den tegen
stander te verbergen.
Zoowel de Scandinavische landen, de klei
ne Westersche democratieën, als de Balkan
staan onder voortdurende druk.
Thans schijnt Zuidoost liuropa weer een
ernstige crisis door te maken en wij waar-
schuwden gisteren reeds, dat Italië daarbij
partij is en spanningen in dien hoek Musso-
lini zeer goed tot ingrijpen zouden kunnen
brengen.
Men houde daarbij vooral niet teveel vast
aan de meening. dat de tegenstellingen tus-
schen Rome en loskou ook noodwendig een
samengaan van Italië en Duitschland zullen
.verhinderen.
Italië blijft het groote vraagteeken
in de internationale politiek en het
is een onmiskenbaar feit. dat de as
RomeBerlijn hoewel sinds het uit
breken van den oorlog s c h ij n-
b a a r onwerkzaam, niet is verbro
ken en de militaire acoorden onver
minderd blijven bestaan.
Opvallend zijn in dit verband de ernstige
woorden, welke de Türksche premier. Say-
dara, gisteravond in een radioredevoering
tot zijn volk heeft gericht. Temeer opvallend,
omdat zij komen een dag na geruchten,
welke luidden, dat Ankara bevel had gege
ven aan alle Turksche schepen om naar de
eigen havens terug te koeren.
Wij zijn gereed.
De Turksche minister-president
zeide o.a.: „Na een intensieve voor
bereiding gedurende de afgeloopen
twaalf maanden is Turkije thans ge
reed voor wat ook moge kofcien. Ik
spreek vandaaq tot u op den laat-
sten dag onzer voorbereidingen".
De recente toepassing van de Turksche
noodwet, aldus zette Saydam 'verder uiteen,
is zoowel in het buiten- als in het binnen
land verkeerd uitgelegd, waardoor geruchten
ontstonden dat Turkije don staat van beleg
had afgekondigd, bevel had gegeven tot mo
bilisatie. Oorlog en mobilisatie vormen zwa
re -verantwoordelijkheden voor de staatslie
den van Turkije en eischen de diepste over
weging. Turkije zal deze maatregelen nemen,
wanneer zijn nationale belangen en bestaan
vitaal bedreigd worden.
In de afgeloopen zes maanden is
geen wijziging ontstaan in onze be
trekkingen met Rusland. Wij wen-
schen gccnerlci bewegingen tegen
den Sovjet te ondernemen. Wij kun
nen niet inzien, dat er voor den Sov-,
jet een reden is om ons aan te val
len".
Na de natie te hebben gewaarschuwd, dat
„de crisis, die een groot deel der wereld heeft
overdekt, thans aan onze deur staat", be
sloot Saydam met de woorden: „ik weet, dat
ieder burger zijn plicht zal doen."
Italië zal zijn rechten doen gel
den.
Een klaarblijkelijk geinspireerde
verklaring is te Rome in omloop ge
bracht, welke inhoudt, dat Italië
voor zich de volledige toepassing op-
eischt van de conventie van Mon-
trcux van 19.%, welke wanneer
Turkije toestemming geeft ver
oorlooft om oorlogsschepen naar «le
Zwarte Zee te zenden ter bescher
ming van het scheepvaartverkeer.
Gezegd wordt dat de onmiddellijke oor
zaak van deze verklaring ligt in het niet
bevestigde bericht, dat Engeland reeds toe
stemming aan de Turksche regeering had
gevraagd om een dergel ij ken stap te onder
nemen.
Hieraan wordt toegevoegd, dat het duide
lijk is, dat, afgescheiden van de banden, die
bestaan tusschcn Turkije en Groot Brittan-
je en Frankrijk met het oog op cventueelc
complicaties in de Middellandsche Zee, de
clausules van de conventie van Montrcux
volledig werkzaam zijn en dat Italië met het
zelfde recht als de andere onderteekenaars
kan vragen om toepassing der conventie.
Italië moet zorgen voor de veilig
heid van zijn eigen verkeer in geval
er onvoorziene ontwikkelingen moch
ten ontstaan in 't huidige confMct.
Italië zou niet onverschillig kunnen
blijven voor wat het ook zij, dat het
naburige Oosten en den Balkan raakt
Duitsche kolentransporten naar
Italië stopgezet.
.'Den buitenlundschen ambassadeurs heeft
het bericht bereikt, dat Engeland heden
nacht om 12 uur de belangrijke trans
porten over zee van steenkolen, af
komstig uit Duitschland en bestemd voor
Italië, zal aanhouden.
Italië zal nu andere inkoopmarkten moe
ten zoeken, daar dc spoorverbinding geen
voldoende capaciteit heeft om dc Italinan-
sche behoefte aan steenkool uit Duitschland
aan tc voeren.
Dit besluit der Engelsche regccring bclee-
kent voor Rotterdam een zware slag, daar
deze verschepingen veel drukte brachten in
de Maasstad.
Of het besluit van Londen in verband staat
met de spanningen in het Oostelijk bekken
der Middellandsche Zee en of men in Dow-
ningstreet Rome even de Britsche zweep
wil laten voelen zijn vragen, die op het
oogenblik nog onbeantwoord moeten blijven,
doch mogelijk spoedig, zeer spoedig, in den
loop der gebeurtenissen zelf hun antwoord
zullen vinden.
Stappen bij de
Duitsche regeering
GEVRAAGD ZAL WORDEN MET
DEN ONWETTIGEN MIJNEN-
OORLOG OP TE HOUDEN. OOK
VAN ANDERE NEUTRALE RE-
GEERINGEN WORDT VERWACHT
DAT ZE HETZELFDE ZULLEN
DOEN.
De Noorsche minister van Buitcnlandsche
Zaken Koht, heeft gister in het Storting ver
klaard, dat Noorwegch door den oorlog 50
schepen heeft verloren, in het geheel met
een inhoud van 110.000 br. reg. ton. 350
Noorsche zeelieden en passagiers zijn om
het leven gekomen. Wij hebben de bewijzen
aldus Koht, dat negen der schepen door
Duitsche strijdkrachten zijn tot zinken ge
bracht, terwijl de meeste andere schepen
gezonken zijn na mijnontploffingen. Slechts
twee booten waren toevallig in nauwkeurig
aangegeven mijn velden terecht gekomen.
De conferentie te Kopenhagen.
Koht heeft onthuld, dat in de
laatste bijeenkomst der ministers
van buitcnlandsche zaken van Noor
wegen, Zweden en Denemarken
overeen is gekomen. afzonderlijk
stappen tc doen bij dc regeeringen
der oorlogvoerende mogendheden en
haar te vragen op te houden met
den onvvettigen mijnenoorlog.
Koht maakte vervolgens melding van ge
vallen van tot zinken brenging door duik-
booten en vliegtuigen en voegde hieraan toe,
dat Noorwegen in eenige gevallen reeds te
Berlijn had geprotesteerd en herstel van
schade had gevraagd, terwijl in andere ge
vallen protesten worden voorbereid. llii
voegde hier evenwel aan toe, dat 't belang
rijker is met deze oorlogvoering op te hou
den.
Wij zijn vornemens binnenkort bij de
Duitsche regccring stappen te doen.
De Scandinavische landen hebben beslo
ten elkander in dergelijke gevallen bij te
staan en ik hoop aldus Koht dat an
der© neutrale regeeringen hetzelfde zullen
doen.
Koht weerlegde tenslotte de Duitsche se-
mi-officieele waarschuwingen tegen het va
ren in de zgn. gevaarlijke zones langs dc
Britsche kust-
Zeer uitgebreid onderzoek.
In verband met het bericht betreffende
nieuwe arrestaties in zake de spionnage-
kwestie wordt ons van de zijde der Gro-
ningschcp olitie nog medegedeeld, dat na
de arrestatie van een zevental verdachten
in Groningen en elders, die allen ter be
schikking van de justitie zijn gestelij, het
vanzelf spreekt, dat het onderzoek niet
kracht wordt voortgezet en dat vele per
sonen door de politie zijn verhoord.
Zoo zijn gisteren twee personen voor len
commissaris van politie te Groningen ge
leid. Zij waren aangehouden in een der
erootc stelen vnno land. Een van hen
is na \erh'oor op vrije voelen gésteld. De
andere is in bewaring gehouden en zal aan
de justitie worden overgeleverd.
Twee schepen vastgeraakt tus-
schen Ameland en Friesche kust
De „Waddenzee" en de ..Ameland", twee
schepen van Wagenherg's Passagiersdienst
Nes-Hol werd. vertrokken gisteren op den
gewonen tijd van Holwerd. Op 2 Km. afstand
van de Friesche kust. dus nog ongeveer 8
Km. van Ameland verwijderd, bleven zij ech
ter in een ijsveld steken. De „Waddenzee"
heeft twintig passagiers aan boord, terwijl
verder post en stukgoederen aan boord zijn.
Gelukkig was er voldoende mondvoorraad
en brandstof aan boord om den nacht tege
moet te gaan.
De vracht- en passagiersboot „Friesland"
vhti den dienst Ballum-Zwartehaan heeft dc
reis gister volbracht zonder iis te ontmoeten.
Een beurtschipper, die gister zou trachten
naar de Friesche kust te komen, heeft aan
dit voornemen geen gevolg kunnen geven,
aangezien het ijs zijn boot volkomen insloot.
Britsch parlement
geen tijd voor Finland
Afqevaardiqde wilde Enqelsche
troepen zenden
Chamberlain heeft den conservatieven af
gevaardigde, Locker Lampson, medegedeeld,
dat „met het oog op den stand der parle
mentaire zaken" hij geen hoop kon geven,
dat tijd kon worden gevonden voor de be
handeling van een motie van Lampson in
zake den oorlog in Finland.
De motie van Lampson zou het huis heh-
icji go\rangd te verklaren dat de regeering
met het oog op het verlies van Polen. Tsje-
cho-.Slowakije en liet' iicerscliende gevaar
van een onder den voet loopen van Finland
en met 't oog op 't feit. dat dc geall. legers
intact blijven, ondanks het feit. dat er reeds
zes maanden oorlog is, een aanzienlijke troo
pen sterkte zou vrijmaken voor directen
dienst in Finland, zoo noodig onder dejj
volkenbond.
Ons land in koude
luchtstrooming
Onze weerkundige medewerker schrijft:
Dc kern van het gebied van hoogen lucht
druk bevindt zich thans tusschcn Schotland
en Zuid-N'oorwegen. Vooral over Noord-
Scandinavië steeg de luchtdruk gisteravond
nog zeer snel. Ons land bevindt zich geheel
in dc strooming van de koude lucht, die
langs de Oostzijde van dit maximum in Zui
delijke richting getransporteerd wordt. De
depressie voor de kust van Portugal dringt
langzaam verder in Oostelijke richting door
ln Zuid-Spanje komen zeer hooge tempera
turen voor.
Beweegredenen nog niet bekend.
Geheim vervoer van troepen of
vrees voor spionnage?
VERSCHERPING GRENSCONTROLE
PER 15 MAART.
Te Aken is een gerucht in omloop,
dat dc Duitsch Belgische en dc
DuitschNcderlandsche grens met
ingang van 1 Maart a.s. gesloten
zullen worden. Het l-Isb. meent, dat
de sluiting niet volkomen is en per
15 Maart eerst zal ingaan.
Bewoners van het district Eupcn.
die zich eenige dagen geleden bij
de politie tc Aken hadden gemeld
om een speciaal doorlaatbewijs te
verkrijgen, zooals dat vereischt
wordt boven de kaart voor het
grensverkeer, werd dit document
geweigerd onder het voorwendsel,
dat zulks niet meer de moeite zou
loonen, gezien de a.s. sluiting der
grenzen. Arbeiders uit de grens-
kantons, die zich dagelijks naar
Duitschland begeven, om er te wer
ken, werden eveneens van dezen
maatregel in kennis gesteld.
Sedert het begin van den oorlog waren
reeds sterke beperkingen aangebracht in 't
-telsel der kaarten voor het grensverkeer.
Zij hadden nog slechts waarde, wanneer zij
begeleid werden door speciale door de poli
tie van Aken uitgegeven visa.
Voorlaan zouden visa slechts worden ver
leend aan studenten en aan personen, die
voor zakenreizen naar Duitschland gaan en
aanbevelingen hebben van een Kamer van
Koophandel.
In de buurt van Aken hebben dc bakkers
in stad en omgeving opdracht gekregen
zich voor den duur van drie maanden van
meel te voorzien.
Deze mna'regol «chiint genomen te zijn in
verhand met 't feit, dat men een vordering
van vervoermiddelen verwacht, welke de
gewone levensmiddelenvoorzicning zou kun
non «chaden.
Ook maakt men melding van het gerucht
dof bewoner* van Aken. die over de mid
dolen beschikken, zouden zijn uitgenoodigd
zich elders te vestigen.
HET GRENSVERKEER IN TWENTE
STAAT STOP.
In Twente heeft men den indru1; dnt de
grenzen gesloten worden, uit vrees voor
spionnage. Zooals reeds eerder gemeld, we
melt het bij de grenzen van Duitsche troe
pen.
Brussel dringt op kalmte aan.
Hot Belgische ministerie van buitenlandsche
zaken verklaart, dat er vooralsnog geen on
genistheid mag heerschon omdat het niet
de eerste maal is, dat Duitschland een zij
ner grenzen sluit. Do laatste maal ge
beurde hot nog zes weken geleden. Zal
deze sluiting zich beperken tot de grens
zones. terwijl het internationale treinver
keer zal worden voortgezet? Of wordt ook
dit laatste stopgezet? Deze en andere vra
gen kunnen pas vandaag worden beant
woord. Mogelijk verplaatst Duitschland
weer troepen liever zonder dat buitenland
sche getuigen het zien.
Kortom: de mato van sluiting moet wor
den afgewacht.
De groote sneeuwhoopen, die tijdens de ach
ter ons liggende vorstperiode in den Vijver
berg te Den Haag werden gedeponeerd, wor
den stukgeslagen, teneinde het ontdooien te
bespoedigen.
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Des ochtends
plaatselijk matige, overi
gens lichte vorst tot om het
vriespunt, half bewolkt tot
helder, droog weer, meest
matigt N.O. wind.
Sensationeel proces
te New York
De moord op den Duitschen con
sulaatssecretaris.
Uit New York wordt aan de N.R.Ct. ge
meld, dat daar het proces is begonnen tegen
Kehler ook hekend als de bokser Ernie Haas
die beschuldigd wordt van moord op Walter
Engelberg, Duitsch consulaaissccretaris to
New York. Wegens de hoogst onverkwikke
lijke bijomstandigheden van deze zaak moch
ten er geen vrouwen in dc zaal zijn. De ad
vocaat voor dc verdediging protesteerde er
tegen, dat foto's van het lijk van den ver-
moorde aan de leden der jury werden ge-
j toond voordat klaarheid omtrent de zaak
was geschapen. Het incident dat hieromtrent
tusschcn openhaar ministerie en verdediging
ontstond wekte den indruk, dat de zaak, in
tegenspraak met hetgeen daaromtrent bij de
instructie was verzekerd, toch misschien een
politieken kant heeft.
De rechter zeide: „te kunnen aannemen,
dat dc verdediging zich voorstelt het bewijs
te leveren, dnt Engelberg door een attaché
van het consulaat is vermoord". Onmiddel
lijk hierop schreeuwde de verdediger van
Uaas: Het zou niet dé eerste maal zijn. dat
Hitier verantwoordelijk is voor een moord"
ln ieder geval is de woning \an Engelberg
twee dagen lang toegankelijk geweest voor
de politie het lijk gevonden had.
Engeland reglementeert
boterinvoer
Met inqanq van morqen.
Op verzoek van het ministerie voor de
Voedselvoorziening heeft de Engelsche Board
of Trade naar het Hshl. meldt, een or
der uitgegeven, waarbij boter wordt toege
voegd aan de lijst van artikelen, waarvan
de import verboden is. behalve met ver
gunning. Do minister voor de voedselvoor
ziening wijst er op. dat het doel van de or
der is het ministerie in staat tc stellen,
zich de controle te verzekeren over de arti
kelen. teneinde den handel te regelen op de
manier die het nationale belang het best
dient.
De order zal morgen in werking treden
maar voor goederen, die er onder vallen,
doch waarvan ten genoegen van de douane-
instanties is aangetoond, dat zij naar Enge
land waren verzonden voor de order in wer
king trad, zal geen vergunning noodig zijn.
