SOLDATEN
RADIO
Pijnacker's scheeve toren
wordt gerestaureerd
Een moeilijk
werk!
in de
dorre woestijn
RONDOM DE MAASSTAD
In een van de
oudste dorpjes van
Zuid-Holland
De eenzame
uitkijkpost op
Fort Aboe el Chamat
RECHTSZAKEN
„Vechten buiten de deur"
Reeds jong op het
slechte pad
PROGRAMMA
MONUMENTENZORG HEEFT ZICH HET
LOT VAN HET HISTORISCH TORENTJE
AANGETROKKEN.
(Van onzen correspondent).
Pijnacker's scheeve toren zal dank
zij de moderne bouwtechniek wor
den onderheid.
Van de vele aardige dorpjes, die
'rondom de Maassstad liggen,
moet men Pijnacker zeker niet
onder de minst interessanten reke
nen. Gelegen halverwege Rotterdam
en de Residentie, ter hoogte van
Delft, neemt dit welvarende dorpje
met zijn uitgestrekte gebieden
van land- en tuinbouw, een ruim
te in, die meer dan driemaal het
oppervlak van Voorburg bedraagt.
En nog steeds breidt de plaats
zich uit en neemt het aantal in
woners toe, zoodat er voortdurend
een tekort aan huizen heerscht.
Het dorp bestaat thans lilt vier groote
wijken, n.1. Delfgauw, Oude Leede, de Kat-
wijksche huurt, en het eigenlijke dorp. Het
voornaamste middel van bestaan is de torna
ten- en komkommerteelt. Van deze heeft
het zelfs de grootste veiling in Nederland.
r Daarnaast vestigen er zich meer en meer
personen, die als forensen op Rotterdam of
Delft heen en weer reizen.
De scheeve toren, waardoor Pijnacker
zich allengs bekendheid heeft verworven
als het Nederlandsche Pisa, was voor ons
aanleiding tot een bezoek aau dit plaatsje.
FIotU V en Pijnacker.
Te midden van vele anderen, is Pijnac
ker waarschijnlijk een van de oudste
dorpjes van Zuid-Holland. Thans een goede
7000 zielen bevattend, was het allereerste
begin niets anders dan enkele schamele
huisjes rondom de toen nog kleine kerk.
Toch was deze kerk in het bezit van een
flinke toren, (die later nog is verhoogd),
en het mag wel als vaststaand worden aan
genomen, dat deze toren niet alleen het
oudste gedeelte, maar ook het middelpunt
van het dorp was.
Reeds in de dertiende eeuw wordt Pijn
acker genoemd. Er is een document be
kend, waarin graaf Floris V bepaalt, dat
hij aan het bisdom Kloosterveld te Delft,
(waartoe ook Schiedam behoorde), recht
toekent op de goederen, en op het vrucht
gebruik daarvan, van de parochie Pijnac
ker. Dit is de eerste maal dat wij de naam
Pijnacker tegenkwamen ln de geschiede
nis. Het stuk draagt de datum 22 Februari
1258. Veilig kunen wij veronderstellen, dat
de kerk en de toren van niet veel jongere
datum zijn.
De oude toren.
Wanneer met den bouw er van begon
nen is. is niet met zekerheid uit te maken;
wél staat het vast, dat de toren reeds in
het begin van de 13e eeuw bestond. Ook
het oude kerkje dateert uit dien tijd; doch
van dit oorspronkelijke gebouw is niets
meer over. In den loop der tijden is het
herhaalde malen gerestaureerd, totdat men
het ten slotte door een geheel nieuw ge
bouw heeft vervangen. De tegenwoordige
kerk, waarvan het koor uit 1850 Is, onder
ging do laatste restauratie in 1932, waar
bij er twee nieuwe zijbeuken aan werden
vastgebouwd. De toren is echter steeds de
zelfde gebleven. Hij is opgetrokken uit de
z.g. kloostermoppen, groote brokken ge
bakken steen, die uit de naaste omgeving
werden aangevoerd. De klok, die boven in
de toren hangt, geeft ons een belangrijke
chronologische aanwijzing. Zij i s 92 cm.
hoog bij een diameter van 1.18 m. en draagt
in haar rand de volgende inscriptie: Vocor
Barbara me fecit Godcfrid de Hvntum. A.D.
MCCCXXXVIII mensis Aprills. Hiermede
geeft do klokkengieter dus te kennen, dat
hij in de maand April van het jaar 1338
de klok voltooide, haar wijdende aan de
H. Barbara als patrones.
Omstreeks 1500 moest het plein rondom
kerk en toren, die toen nog één geheel
vormden, bijna twee meter worden opge
hoogd. Dit is ook nu nog duidelijk waar te
nemen. De kerk staat als het ware op een
lage terp, aan wier voet de oude huisjes in
het rond liggen verspreid.
Toen tegen het einde der 19e eeuw
de toren meer begon scheef te zak
ken, bleek het niet langer mogelijk
om de kerk en de toren aan el
kaar vast to bouwen, Zoodoende
staat het tegenwoordige rcPouw ge
heel los van den toren. Ondertua-
schen helde de toren steeds verder,
en langzamerhand werd de toe
stand dusdanig précair, dat, indien
men geen maatregelen nam, het
gevaar van Instorten niet denkbeel
dig was.
Bij den ouden bouw heeft men blijkbaar
niet voldoende met den weeken ondergrond
rekening gehouden; zelfs ontbreekt een
eigenlijke fundcering geheel. Het spreekt
voor zich, dat de bodem hier niet tegen
bestand was. en langzamerhand is zij dan
ook aan bet verzakken gegaan. Het merk
waardige feit deed zich hierbij echter voor,
dat de verzakking niet gelijkmatig plaats
greep, maar zoodanig, dat de toren de
stand kreeg, die wij tegenwoordig ken
nen, n.1. steeds verder van de kerk af nei
gend. Dit kan hierin zijn verklaring vin
den, dat de ondergrond het best naar de
buitenzijde kon wegwijken, terwijl hij naar
de kant van de kerk toe een tegenweer
vond in de onderbouw van het kerkge
bouw.
Toch heeft men bijtijds ingezien, dat het
mis zou loopen. Dat nam niet weg, dat
men niet heeft nagelaten, de toren een
verlengstuk te geven, doch daarbij nam
men de voorzorgsmaatregel om de muren
aan den cencn kant zwaarder te bouwen
dan aan den anderen kant. Het bleek ech
ter niet voldoende om het euvel op te hef
fen, met het gevolg dat de toren momen
teel niet minder dan 1.33 m. uit het lood
staat.
De herstelwerkzaamheden.
Dank zij de goede zorgen van Monumen
tenzorg, is onlangs met hef herstellen van
den scheeven toren een aanvang gemaakt.
De werkzaamheden bestaan voornamelijk
in het aanbreugen van een. stevige fuu-
deering.
Men zou het zich zóó kunnen voor
stellen, dat de toren onder den
grond een verlengstuk krijgt met
een hecht fundament. In totaal zul
len een 18-tal ijzeren buizen in
*den bodem worden gepulst. Reeds
zes zijn er momenteel geplaatst.
Door middel van deze holle palen
wordt de aarde uit de buizen weg
gespoeld, die men daarna met beton
volstort. Onderling zullen deze bui
zen of betonpalen \veer verbonden
worden, zoodat wanneer het werk
voltooid is, een hecht bouwwerk zal
zijn ontstaan.
Men moet zich echter niet voorstellen,
dat de toren door dit procédé weer recht
komt te staan. Dit ligt ook niet in do be
doeling, al zou 't van den technischen kant
bekeken zeer wel mógelijk zijn. De onkos
ten van het herstel, die toch reeds duizen
den guldens bedragen, zouden dan evenwel
zóó hoog oploopen, dat het de moeite nau
welijks zou loonen. Wat nu gebeurt heeft
slechts ten doel, een verdere verzakking te
voorkomen. Het maximum-gewicht, dat op
1 cm2. mag rusten, wordt op twee kg.
berekend; indien men nu weet, dat het ge
wicht van de kerk vroeger 2,16 kg. bedroeg
per cm2, en na den bouw van den boven-
toren 3,55 kg., dat wil dus zeggen, dat de
bodem is belast met bijna het dubbele ge
wicht dat zij kan dragen, en dat alles
zonder fundament, dan zal men begrijpen,
hoezeer het noodig was, dat hier maatrege
len getroffen werden.
OUDE, WRAKKE BUSSEN VOLGEN HET
DOOR KAMEELEN UITGETREDEN
SPOOR.
In onafzienbare eentonigheid breidt
zich de woestijn uit, waarin de
Fransche sohiaten onder de gloei
end heete zon afwachten, wat de
dag van morgen zal brengen en
inmiddels worden bezig gehouden
met het aanleggen van een straat
weg. om hun opmarsch te verge
makkelijken, wanneer het bevel
tot oprukken wordt gegeven.
Het verkeer van Mesopotnmië door do
woestijn naar de Syrische kust van de
Middellandsche Zee en naar Europa heeft
in den loop van de laatste jaren oen steeds
grooteren omvnng aangenomen. De handel
moet niets hebben van den tijdroovenden
weg over de Perzische Golf. Thans zijn
Datnascu* en Bevrouth de groote toegangs
poorten tot het Westen geworden.
Thans slaat Monumenrtenzorg, gesteund
door de burgerlijke en kerkelijke gemeente,
spijkers inet koppen. Ten overvloede wordt
iedere gaanderij van de toren van een be
tonnen versterking voorzien; dit, ter voor
koming dat de steenen muren zullen gaan
wijken of scheuren vertoonen.
Zoo zal voor het nageslacht een bouw
werk bewaard blijven, dat Mn zijn kunst
waarde èn om zijn historisch verleden van
beteekenis is. En als dat nog niet voldoen
de is: wie zal willen verzuimen, eens een
kijkje te gaan nemen te Pijnacker, al was
het alleen maar om zijn merkwaardigen
scheeve toren?
Zei de hospita. Steekpartij om
een meisje.
In den nacht van 26 op 27 December van
het vorig jaar vond te Apeldoorn een steek
partij plaats. De 51-jarige fabrieksarbeider
J. M. v. d. B. geheeten, had oneenigheid om
een meisje met een anderen arbeider, P. ge
naamd.
Op den bewusten avond was eerstgenoem
de in hun kosthuis gekomen en toen hij ver
nam, dat P. nog niet thuis was, deelde hij
mede, op dezen te zullen wachten, omdat hij
nog een appeltje met hem te schillen had.
De kostjuffrouw. die een twist vreesde, had
hem nog gewaarschuwd en verzocht als er
gevochten mocht worden, dat dan maar bui
ten te doen. Buiten was het dan ook tot een
treffen gekomen.
P. werd door van de B. neergeslagen.
Daarna ging v. d. B. zijn tegenstander met
een mes te lijf, waardoor P. eenige steken
kreeg in de borst, tengevolge waarvan een
long werd geraakt.
Gisteren diende de zaak voor de Zutfen-
sche rechtbank. Hoewel verd. ontkende ge
stoken te hebben en een ander trachtte de
schuld te geven, achtte de officier van Justi
tie de tenlaste legging bewezen. Hij eischtc
zeven maanden gevangenisstraf en onmid-
'dellijke gevangenneming van verd.
De rechtbank willigde het laatste verzoek
in en bepaalde de uitspraak op 12 April.
Drie jaar jeugdgevangenis tegan
zeventienjarige geëlscht.
Vijf inbraken en diefstal van een auto wa
ren een jongen ten laste gelegd, die nauwe
lijks de kinderschoenen ontgroeid was. De
jongen was nog 17 toen hij de brutale, wei'
nig geraffineerde inbraken in het Apollo-
kwartier te Amsterdam pleegde. Toen hij
eindelijk gearresteerd was. werd hij ge
plaatst in een observatichuis voor jongens
te Rotterdam.
De rapporten, die over hem zijn binnenge
komen en die thans voor de rechtbank wer
den behandeld, luidden niet gunstig.
In October van het vorige jaar trok
hij er, gewapend met een koffertje
met inbrekerswerktuigen vrijwel
iederen avond op uit. Meestal was
Van Damascus uit gaan met be-
dachtzarnen tred de kameel'karava-
nen naar Mesopotamië kameel
aan kameel, sloffend door 't heete
zand met de breede, platte voeten.
Dezen zelfden weg volgen echter
teeken des tijds! de autobussen,
welke de woestijn doorkruisen. Er
zijn keurig ingerichte wagens on
der, die herinneren aan de Pull-
manwagens op de spoorwegen;
doch dit zijn uitzonderingen.
Verreweg de meeste bussen herinneren
aan den tijd. toen dit vervoermiddel pas
zijn intrede deed. Het zijn oude, wrakke
vehikels; en niemand neemt er aanstoot
aan. dat de Inboorlingen den vloer als
vuilnisbak gebruiken.
NIETS ANDERS DAN ZAND EN
SOLDATEN.
Tegenwoordig moeten de autobussen, die
van Damascus vertrekken, en dmi weg
naar Bagdad dag en nacht doorrijdend af
leggen, in de eerste plaats de militaire
•ifatJons onderweg van leeftocht vooreion.
Het zijn de soldaten van het Vreemdelin
genlegioen. in grootere en kleinere groe
pen verdeeld, die hier de wacht houden
langs den weg of beter gezegd: langs
de buit niet groot. Maar ook maakte
hij eens een bedrag van f325 buit.
Op 20 Oct. zag hij op de Zuider
Amstellaan een auto staan, het con
tactsleuteltje stak in het slot. Bru
taalweg stapte hij in de auto en reed
weg.
Verdachte reed naar Venlo. kreeg
een ongeluk, liet de auto in den steek
en kwam per trein naar de hoofdsUd
terug, waar hij zijn serie inbraAi
voortzette. W
Dit kind, zeide de officier van Justitie, zal
moeten leeren. dat in zijn inbraken niets
sportiefs zit. Hij zal zich geheel moeten ver
anderen, wil er van zijn leven nog iets te
recht komen. Misschien kan plaatsing in de
jeugdgevangenis nog iets van hem terecht
brengen.
Spr. requireerde een gevangenisstraf van
drie jaar, door te brengen in de jeugdgevan
genis.
De verdediger was het eens met den offi
cier. wat betreft plaatsing in de jeugdgevan
genis Hij verzocht echter een minder lange
straf op te leggen dan het O.M. had gevor
derd. Vonnis 13 April.
OUDE KONINGINNEZEGELS.
Naar wij vernemen, zullen de oude post
zegels met de beeltenis van H.M. de Konin
gin nog geruimen tijd geldig blijven, on
danks het feit, dat de nieuwe zegels per 1
April a.s. worden ingevoerd.
ZONDAG 81 MAART 1940.
Hilversum I. 1875 en 414,4 m.
8.55 VARA. 10.00 VPRO. 12.00 AVRO. 5.00
VPRO. 5.30 VARA. 8.00—12.00 AVRO.
8.55 Gramofoonmuziek.
9.00 Berichten.
9.05 Tuinbouwpraatje.
9.30 Zang met orgelbegeleiding.
9.40 Causerie „Van Staat en Maatschappij".
9.59 Berichten.
10.00 Zondagsschool.
10.30 Kerkdienst.
12.00 Cyclus „Onze weermacht",
12.25 Viool en orgel.
12.45 Berichten ANP, gramofoonmuziek.
1.00 AVRO-Aeolianorkeat en soliste.
1.30 Causerie „De gesproken mailbrief'.
1.50 Gamelanmuziek (opn.),
1.55 Declamatie.
2.00 Boekhalfuur.
2,30 Eerste acte „De Parelvlsschers", opera
(opname).
3.20 Filrórubriek.
3.45 AVRO-danesorkest.
4.15 Gramofoonmuziek.
4.55 Sportnieuws ANP.
5.00 Gesprekken met luisteraars.
5.30 Voor de kinderen.
6.00 Bravour en charme.
.6.30 Sportpraatje.
6.45 Sportnieuws ANP, gramofoonmuziek.
7.00 VARA-kalender.
7.03 Schuldig of onschuldig.
7.28 Rosianorkest.
8.00 Berichten ANP, mededeelingen.
8.20 AVRO-Amusementsorkest.
AVRO-Girls, soliste en gramofoonmuziek.
8.50 AVRO-radio-maanblad.
9.40 Omroeporkest.
het wagen- en kameel spoor, dat men hier
betitelt met den weidschen naam van
„weg". Dit naar Bagdad voerende spoor is
850 kilometer lang. Geen enkele toerist zal
deze reis voor zijn genoegen maken, want
er is letterlijk niets anders te zien dan
zand cn soldaten; alleen hier en daar wat
grijspróen struikgewas en af en toe trekt
oen zwerm vogels over de witgrijze vlakte.
Dat is alles.
EEN TOCHT ZONDER
AANTREKKELIJKHEID.
Slechts twee rustpunten wachten den
reiziger op dezen eindeloos schijncnden
tocht; het grensfort Aboe el Chamat, waar
Syrië overgaat in Irak en waar de passen
en de bagage worden onderzocht, en verder
een oud, afgedankt fort uit den Turkschen
tijd, Roetba. dat reeds in Irak ligt. Bij
Roetba kruist het woestijnspoor de beroem
de petroleumleiding die van Kirkük naar
Haifa aan de Middellandsche Zee loopt.
Een klein aantal nomaden met hun kud
den, enkele schamele herdersdorpen vor
men de eenige afwisseling in de eindelooze
vlakte, die afschrikt door haar eenzaam
heid cn de eeuwige stilte, die er heerscht.
Er is geen oase te bekennen, geen boom.
geen water, wanneer de Wad! (rivier)
Hnuran door de hitte is uitgedroogd.
F.en trage, zware wind. die vochtige hit
te met zich voert, rust loodzwaar op deze
woestenij en vormt als het ware een weer-
10.30 Gramofoonmuziek met verbindende
tekst.
11.00 Berichten ANP.
11.10 „Les Gars de Paris" en solist (opn.).
11.4012.00 Pianovoordracht.
Hilversum H. 301,5 m.
8.30 KRO, 9.30 NCRV, 12.15 KRO, 5.00
NCRV, 7.45—11.15 KRO.
8.30 Morgenwijding.
9.30 Evangelisch Luthers Zangkoor en gr.m.
10.10 Gewijde muziek (gr.pl.).
10.20 Evangelisch Luthersche kerkdienst.
Hierna: gewijde muziek (gr.pl.).
12.15 Causerie „Het edele oude ambacht gaat
herleven".
12.35 Gramofoonmuziek.
12.45 Berichten ANP.
1.00 Letterkundige causerie.
I.20 KRO-orkest en solisten.
2.00 Vraag en antwoord.
2.45 Piano, klarinet en cello.
3.45 Gramofoonmuziek.
4.00 Musiquette.
4.30 Ziekenhalfuur.
4.55—5.00 Gramofoonmuziek.
5.05 Gewijde muziek (gr.pl.).
6.05 Nederlandsche Hervormde kerkdienst.
7.45 Berichten ANP, mededeelingen.
8.15 Voor soldaten.
9.00 Gramofoonmuziek.
9.40 Radio-Almanak 1940.
10.30 Berichten ANP.
10.40 Epiloog.
II.00—11.15 Esperantonleuws.
MAANDAG 1 APRIL 1940.
Hilversum I. 1875 en 414,4 m,
NCRV-uitzending.
8.00 Berichten ANP.
8.05 Schriftlezing, meditatie.
8.20 Gramofoonmuziek (9.309.45 gelukw.)',
10.30 Morgendienst.
11.00 Christ. lectuur.
11.30 Gramofoonmuziek.
12.00 Berichten.
12.15 Gramofoonmuziek. (Om 12.30 ber. ANP)*
I.00 Orgelspel en gramofoonmuziek.
2.00 Gramofoonmuziek.
2.25 Fluit, piano en gramofoonmuziek.
3.00 Kookpraatje.
3.30 Gramofoonmuziek.
3.45 Bijbellezing.
4.45 Gramofoonmuziek.
5.156.25 Voor de kinderen.
6.30 Vragenuurtje. (7.007.15 berichten.
8.00 Berichten ANP, internaal overzicht en
herhaling SOS-berichten.
8.25 NCRV-symphonie-orkest en -harmonie
orkest, groot koor en solisten.
9.10 Uitslag van den wedstrijd „Een kans",
9.25 NCRV-harmonie-orkest,
10.00 Berichten ANP, actueel halfuur.
10.30 De Vedelaars.
II.15 Gramofoonmuziek. Ca. 11.5012.00
Schriftlezing.
Hilversum n. 301,5 m.
Algemeen programma verzorgd door de
AVRO.
8.00 Berichten ANP.
8.10 Gramofoonmuziek.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gramofoonmuziek.
10.30 Voor de vrouw.
10.35 Ensemble Jetty Cantor.
11.00 Voor de vrouw.
11.10 Ensemble Jetty Cantor en gr.muz.
12.15 Gramofoonmuziek. (Om 12.45 berichten
ANP).
1.00 Omroeporkest en solist (opn.).
I.30 De Romancers en soliste.
2.30 Omroeporkest en solisten. (3.303.50
Causerie ,,Met oog en oor: Fantasie of wer
kelijkheid",
4.30 Discocauserie.
5.30 Barth Decker's ensemble.
6.10 AVRO-amusementsorkest en soliste.
6.50 Zang en plano (met toelichting).
7.40 Causerie „Strategie ter zee in dezen oor
log".
8.00 Berichten ANP, mededeelingen.
8.15 Concertgebouworkest en soliste.
9.15 Radiotooneel.
10.00 Gramofoonmuziek.
10.15 Renova-septet.
II.00 Berichten ANP.
11.10 Orgelspel.
11.25—12.00 AVRO-dansorkest.
stand, dien de auto op haar tocht heeft te
overwinnen. Op dezen weg naar Bagdad
ontwaart men zoowel de gele oevers van
den Eufraat als die van den Tlgris, reeds
bij Bagdad. Doch de afmatting veroorzaakt
door 'n zoo langen tocht en het nachtelijke
duister maken, dat zelfs het overschrijden
van den Eufraat niet tot een evenement
voor den vermoeiden reiziger wordt.
OM DE SOLDATEN BEZIG
TE HOUDEN.
Sinds eenigen tijd is men druk bezig aan
het aanlegen van een grooten, echten
straatweg, die door de Syrische woestijn
zal loopen.
Ongetwijfeld is 't aan de generale
staven der Westersche mogendhe
den te danken, dat er zooveel haast
achter wordt gezet, want indien ge
neraal Wleygand inderdaad zijn le
ger naar den Kaukasus of Toerk-
menistan wil dlrigeeren, of 't ook'
maar wil laten oprukken naar de
petroleumbronnen van Kirkük, dan
moeten zijn mannen de reusachtige
Syrische woestijn doortrekken.
Doch zelfs in dat geval zou zijn leger
nog een paar duizend kilometer van den
vijand af staan. In het reeds genoemd»
fort Aboe el Chamat, ongeveer 100 kilome
ter van Damascus af, ligt een afdeeling
Fransche troepen. Van hier kan zij een
wakend oog houden over de woestijn.
Men ziet een deel van de mannen buiten
in de zon zitten, met een grooten witten
doek over hun kepi, om hen te bescher
men tegen de zon en het stof. Zij houden
zich bezig metsteenen kloppen
voor den nieuwen weg. Op de wallen bo
ven hen loopen de schildwachten heen en
weer, het spiedende oog gericht op de on
eindige zandvlakte. Meer valt er op het
oogenrblik, voor zoover de buitenstaander
dit kan vaststellen, niet te doen voor de sol
daten van het leger van generaal Weygand.
