KERK en STAAT
Dr. E. Hoekstra's
TRiUMPH
Wijziging ibonnements- en
advertentieprijzen
Hoestpillen
OVERAL
TRiUMPHEERT
Omgeving
L. van Rijswijk - Schagen
KENT GE
DE BESTE
19 SIGARET
'N TRIUMPH
VAN SMAAK!
MEDEDEELIN G
Zaterdag 30 Maart 1940
Tweede blad
BOE DE SCHEIDING IN NEDERLAND
TOT STAND KWAM.
De bemoeienis met Zondagsrust
en lijkverbranding
(Van on-zen parlementairen medewerker).
De voornemens van het thans zit
tende Kabinet om de kwestie der
•wettelijke Zondagsrust èn die van
de lijkverbranding tot een bevre
digende oplossing te brengen
zaken, welke Immers ten nauwste
samenhangen met de christelijke
aspiraties van ons volk bren
gen weer eens een oud, maar nog
immer actueel vraagstuk ter tafel,
namelijk dat aangaande de be
faamde „scheiding van Kerk en
Staat",
De-ze tenm kan verwarring wekken hij de
genen, die de historie daarvan niet of niet
.voldoende kennen. Men is dan allicht ge
neigd te vragen, of die scheiding soms be-
teekent, dat de Staat zich niet met reli
gieuze zaken mag bemoeien? De practijk
leert immers wel anders!
HOE DE SCHEIDING
ONTSTOND.
Een korte, historische beschouwing zal
veel kunnen verduidelijken. Het begrip
„scheiding van Kerk en Staat" ontstond
eerst na de Reformatie; daarvóór was er
alleen de Roomseh Katholieke kerk, waar
door geloofsverschillen onder de Christe
nen onbekend waren. Wèl moest de Staat
terdege met de kerk rekening houden, in
zake wereldlijke aangelegenheden. Zoo ont
brandde strijd om de vraag, wie het op
pergezag moest dragen; men twistte over
de „leer der twee zwaarden", hetgeen be-
teekende, dat er twee „zwaarden" of mach
ten zouden zijn: een wereldlijk en een ker
kelijk.
Het probleem werd sterk gecompliceerd,
na de Reformatie, toen de wereldlijke
macht kiezen moest tusschen twee gods
diensten. Want dat de wereldlijke macht
ongodsdienstig zou zijn was in die dagen
uitgesloten.
Na de afzwering van Koning Philips II
koos men hier, in 15S3, de Hervormde Kerk;
zij alleen mocht o p e n 1 ij k getuigen, het
geen echter geen bepaling van de Unie van
Utrecht (1579) was, maar een gevolg daar
van (de autonome provincies vaardigden
namelijk desbetreffende plakkaten uit). Tn-
tusschen kon de R.K. kerk meer heimelijk
blijven bestaan, omdat de plakkaten slecht
of niet werden nageleefd. Men was dus in
die dagen in de practijk meer verdraag
zaam dan in theorie! Hetgeen echter niet
wegnam, dat men gereformeerd moest
zijn, wilde men voor hooge ambten in aan
merking komen
DE GROOTE OMWENTELING
VAN 1789.
De groote omwenteling kwam in
1789; toen werd de „scheiding van
Kerk en Staat" voltrokken met het
doel, de bevoorrechting wegens
godsdienstige overtuiging onmoge
lijk te maken. Er zou gelijkheid
voor ieder zijn.
■Het streven had destijds geen enkel anti
godsdienstig karakter en was slechts een
gevolg van de zucht naar vrijheid van
godsdienst, uit Amerika via Frankrijk hier
heen gebracht. Zoo bepaalde de 1ste grond
wet van de Bataafsche Republiek (1798),
dat niemand nadeel mocht ondervinden
van het belijden van ecnigen godsdienst.
Bij het herstel onzer onafhankelijkheid
ïn 1814, was weder een toenemende nei
ging naar staatsinmenging met kerkelijke
aangelegenheden te bespeuren. De Grond
wet gebood, dat de Souvereine Vorst her
vormd was. terwijl de hervormden weder
ontvingen, wat zij „voormaals" genoten.
En de practijk «loot zich bij een en ander
aan: Koning Willem I gaf aan de Her
vormde Gemeente een organisatie en later
heeft hij zich doen gelden in zijn actie te
gen de Belgische geestelijkheid en tegen dc
Afgescheidenen.
Wel had de Grondwet van 1815, noodig
geworden door de vereeniging met België,
ten aanzien van de scheiding tusschen
Kerk en Staat 'n meer principieele lijn ge
trokken. Maar heelemaal „neutraal" werd
de Overheid toch nog niet, want b.v. bleven
er bepalingen tegen de processie-vrijheid
bestaan.
NAAR STRENGER TOEPASSING.
Het groote jaar 1884 bracht wederom een
ommekeer. De scheiding werd opnieuw
strenger doorgetrokken, want de herziene
Grondwet gaf de i n d i v i d u c e 1 e gods
dienstvrijheid: „Ieder belijdt zijn godsdien
stige meening met volkomen vrijheid", wist
ThoTbecke in de hoogste Staatswet te krij-
gcn.
De zoo lang achteraf geplaatste Katho-
lieken hernamen nu hun vrijheid en de
bisschoppelijke hiërarchie werd hersteld, T
geen nog een sterke reactie teweeg bracht
(Aprilbeweging van 1S53), waardoor het
Kaïbinet-Thorbecke aftrad. De Protestanten
vreesden een Katholieke overheersching,
maar het volgende Kabinet gaf de „Wet op
de Kerkgenootschappen", waardoor de rust
weerkeerde. De kerkgenootschappen behiel
den de vrijheid de inwendige aangelegen
heden geheel zelfstandig te regelen. De
„scheiding" zette zich intusschen voort:
in '61 kwam men tot afschaffing van het
staatscollatierecht (het recht, een predi-
kantsplaats te begeven), in 70 tot ophef
fing van het aparte departement van Eere-
dienst en o. d. Rijksuniversiteiten konden
andere dan hërvormde predikanten wor
den opgeleid.
HOE DE TOESTAND THANS IS.
Thans is de „scheiding van Kerk en
Staat" nagenoeg volledig doorgevoerd in
Nederland, op enkele uitzonderingen na.
Die uitzonderingen zijn namelijk twee spe-
ciaal-kerkelijke wetten: die van 1853
(kerkgenootschappen) en de reeds genoom-
de Zondagswet, plus een artikel in het
Wetboek van Strafrecht (149). dat den be
dienaar van den Godsdienst verbiedt, een
huwelijk tn voltrekken, als niet eerst het
burgerlijk huwelijk tot stand kwam.
De scheiding wordt hier zoo opge
vat, dat er niet zal zijn 'n kerke
lijke staat, noch een staatskerk, en
dat de kerk geen buiten de kerk
bindende besluiten kan geven. De
Staat mag daarom wèl regelen
stellen en voor de kerken alge
meen bindende voorschriften geven,
om het vrije geestelijke leven van
het individu te waarborgen en om
ondermijning van het staatsgezag te
voorkomen.
Ook waakt de Staat tegen verstoring van
geoorloofde godsdienstige "bijeenkomsten.
De Nederlandsche Staat laat zich dus wel
degelijk veel aan godsdienst gelegen lig
gen; eischt de Lager Onderwijswet niet.
dat de kinderen „tot alle christelijke- en
maatschappelijke deugden" zullen worden
opgevoed?
Heemskerk omschrijft in zijn bekende
bock „De practijk onzer Grondwet" dc
scheiding zeer duidelijk waar hij zegt, dat
de Staat zich boven de.kerk stelt, maar
met het doel om haar wel te doen, niet
om haar te drukken. De grondwetgever
heeft zich nergens op een ongodsdienstig
standpunt geplaatst en hij en de Regee-
ring erkennen den Godsdienst en de vrii-
hcid van godsdienst beide als zielsbehocf-
ten van den mensch.
Ten slotte zal duidelijk zijn geworden, dat
de term, „scheiding van Kerk en Staat",
zooais die in Nederland wordt opgevat eii
in practijk gebracht, niets te maken heeft
mot atheïsme, ongodsdienstigheid. Eerst
het rationalisme der negentiende eeuw gaf
er die beteekenis aan.
De wil van het huidige Kabinet om de
zaken nopens de Zondagsrust en de lijk-
veibranding nader te regelen, moet dus
geheel in het licht der gegeven beschou
wingen worden gezien!
Uit
\VIERL\GER\\ AAlib
AAN DE OUDERS VAN SCHOOLGAANDE
KINDEREN.
Nu de tijd nadert, dat op de scholen in
onze omgeving de nieuwe leerlingen weer
worden toegelaten, lijkt het mij wel ge-
wenscht, de aandacht der oudei's weer eens
te vragen voor het instituut „Tandverzor-
glng". Niet alleen hoop ik de ouders der
a.s. eerstc-klasscrtjcs te bereiken, ook aan
hen, die reeds cenigc jaren ouders van
schoolgaande kinderen zijn, heeft 't onder
staande nog wel een en ander te zeggen.
Het doel der behandeling is: „te bereiken
dat ieder kind met een geheel verzorgd ge
bit de school verlaat". Hiertoe wordt het
gebit tweemaal per jaar op de school na
gezien en behandeld Begonnen wordt reeds
in de le klas; de gebreken zijn dan, indien
ze er zijn, nog heel gering, waardoor een
eenvoudige, korte behandeling voldoende
is. Doordat er om het half jaar gecontro
leerd wordt, voorkomt men ernstiger gebre
ken, die langdurige en kostbare behande
ling vereischen. Het gaat dan ook niet op,
dat men, nadat de kinderen één of twee-
koeren behandeld zijn, bedankt, otn dan ia-
tor, als de gebreken weer komen, opnieuw
lid te worden. Zenuwbehandelingcn e.a.
vallen buiten het bestek der V.V.T. en wan
neer de kinderen geregeld worden nage
zien. komt liet zoover niet. Het gaat er om
het kleine defect te vullen en daardoor in
grijpende behandelingen te voorkomen. Op
deze wijze in liet begin behandeld, blijft
een tand of kies jaren behouden. Deze
werkwijze is zoo goed, omdat gedurende
dc schooljaren het blijvend gebit vrijwel in
zijn geheel doorbreekt.
Een kleine opheldering is. gezien inge
komen klachten, wel gcwenscht, omtrent
de behandeling van het melkgchit. Hieraan
wordt in 't algemeen niets gedaan. Alleen
dan grijpt de tandarts in. wanneer het
nielktandjc of kiesje direct gevaar oplevert
voor het blijvende gebit. Men make dus
geen aanmerking als een los melktandje is
IINOERT NIET,
ER IS
'n HEEWAF
IM HU\s!j
Verkrijgbaar bij de Scbager Ijzerhandel
Te gebruiken bij hoest, kinkhoest, pijnlijke
keel en bronchitis. In al die gevallen bren
gen die pillen bij flink gebruik een spoedig
succes. Ilcbt ge kou gevat en hoest ge sterk,
gebruikt de HOEKSTRA-HOESTPILLEN. 3
maal daags 4 tot 7 stuks en spoedig zult ge
verlichting bemerken. Bij den kinkhoest der
kinderen voorkomen deze pillen het be
nauwde langdurige hoesten. Is men er spoe
dig bij. dan zijn 3 maal daags 2 stuks vol
doende. Voor hecschheid. schorheid, pijnlijke
keel moet mep de pillen om de 2 uur inne
men. telkens 1. 2 of 3 stuks. In gevallen
van bronchitis kunnen de pillen om het
kwartier worden ingenomen: 1 of 2 tege
lijk. De goede werking van deze pillen is
niet tijdelijk, maar blijvend, daar zij niet
enkel slijmoplossend. dus verzachtend wer
ken. doch de ziektekiemen dooden en de
ontstoken slijmvliezen genezen. Vandaar
het groote succes dat deze pillen steeds
hebben.
P1A8 per flacon, met gebruiksaanwijzing.
Verkrijgbaar bij alle Drogisten.
blijven zitten of een zwart melkkiesje niet
is getrokken. Klachten over pijn worden
zooveel mogelijk verholpen. Met trekken is
de tandarts echter wat spaarzaam, om het
kind niet voor goed bang voor hein te ma
ken.
Op de laatste Algemeene Vergadering is
Aangenomen, om de kinderen na een be
handeling een briefje mee te geven, waar
op genoteerd staat, wat de tandarts aan
liet gebit heeft gedaan. Wij hoiien zoo. dat
ouders op de hoogte te houden en liedaiik-
jes te voorkomen.
Men bedenke, dat de V.V.T. slechts kun
bestaan bij groote deelname. Door groote-
rc onkosten voor auto enz. is liet gcwenscht
dat dc bijdrage der ouders iets wordt ver
hoogd. n.1. tot 10 ct per maand. Tot nu toe
was de gemiddelde contributie f 1.per
kind per jaar en dit lied rag blijft gehan i-
haafd \oor hen. \oor wie de \crhoogdc
contributie bezwaarlijk is.
OUDE MEDORP
NIEUW LEVEN.
Donderdagavond werd ten lokale van
den heer Mijts te Verlaat de algemeene
vergadering van de Tuinbouwvereoniging
„Nieuw Leven" gehouden. 29 Leden zijn
aanwezig.
De voorzitter, de heer Kostelijk opent de
vergadering.
Hierna leest de secretaris, de heer Jb.
Klaver, de notulen, welke onveranderd wor
den vastgesteld.
Besloten wordt f 5.subsidie te geven
aan den plantenziektenkundigen dienst.
De voorzitter brengt het besluit van het
bestuur van de N.M.B. ter sprake tot ver
betering van liet veilingsgelioiiw. welke
13000,-zal kosten. Dit besluit werd
huiten het reglement genomeen wegens de
urgentie \an het geval, waarom de N.M.B.
verzoekt dit besluit aan de leden bekend
te maken.
Hierna brengt de secretaris het jaarver
slag uit, waarvoor de voorzitter dank zegt.
Dc penningmeester dc heer Mcereboer, is
wegens ziekte afwezig, waarom de secreta
ris liet financieel \ersiag over 1939 uit
brengt. De heeren Brouwer en Dekker bob
de rekening nagezien en geadviseerd wordt
tot goedkeuring.
Deontvnngsien bedragen 350,72, de uit
gaven 335.71. Voordeelig saldo 15,01. De
rente van het kapitaalbezit bedroeg 34,76.
Totaal alzoo 49.77. Het nadeclig saldo op
1 Januari 1939 bedroeg 57,76, hetwelk op
1 Januari 'io werd teruggebracht tot 1 7.99.
Het kapitaalbezit bedraagt thans 1233,54
en 50,— aandeel Ncd. Spoorwegen.
Bode voor rekenbuj van den vtnninq-
meester.
De heer Brouwer vindt het niet juist dat
de penningmeester het l>odege]d ten laste
van de verceniging brengt. Besloten wordt
hij «le salarisregeling van den nieuwen
penningmeester te bepalen, dat «leze kosten
ten laste van den penningmeester worden
gchraeht.
De heer Meerelnicr is afgetreden als
penningmeester en «ie voorzitter schetst de
ze oude functionaris als iomand. die zeker
ziui sporen heeft \erdicnd. en brengt hein
dank voor zijn accuraat beheer.
I)c heer de Veer stelt voor ecu leeftijds
grens voor de bestuursleden te stellen. Be
sloten wordt deze op 70 jaar te stellen.
Bij dc hierna volgende bestuurverkie-
zirig in de vacatures Jb. Kostelijk en G.
van Essen, worden voornoemde heeren her
kozen, terwijl de lieer J. Bossen met
meerderheid van stemmen tot bestuurslid
wordt gekozen in de vacature I'. Mcereboer.
Besloten wordt, met betrekking tot het
punt \«>oi-stcllcn voor de algein. \ergade-
ring N.M.B. om te adviseeren het par
keerterrein vrij te geven en geen staangel
den meer te heffen, indien dit niet in strijd
is met bestaande bepalingen. Dc bestaande
regeling was moeilijk uitvoerbaar.
Dc heer De Veer wijst op de ongewensch-
te toestanden Dij liet laten liggen van de
kool en spr. zou bijv. een termijn van vijf
lagen willen stellen, waarna de koooer
verplicht zou zijn de kool te nemen.
De voorzitter wiist op de m«»eilijkhcdrn
welke dit op zou leveren en stelt hier te
genover de voorheen bestaande aanvoerre-
geiing. welke niet was te handhaven. I)e
bijzondere omstandigheden van thans wer
ken bovenvermelde rr-reling tegen.
Besloten wordt «le 4 hestuursle«len af te
vaardigen voor de algemeene vergadering
VM B. Teveiv* worden tot afgevaardigden
benoemd de heeren II. Ootjers en J. Kuiper
Voor plaatsvervangers worden gcko.vn
J. van Stinriaan en A. van Stipriaan.
Tot commissie voor hetn azien van dc re
ken ine 1910 worden gekozen de lieeren L.
de Wit en Dekker.
Hierna volgt sluiting.
HOOGWOUD
DE NATUUR ONTWAAKT
BURGEBLIJKE STAND.
Geboren: Nellie Marie. dochter van Jan
Spruit en van Dieowertje Reus: Johannes.
zoon Jacob Koning en van Cornciia Beerse
l'etronella. dochter van Jan Blauw en van
j Martha Maria Groot. Adrianus Jacobus, zn.
van Floris Groot en van Divera Bos. Jo-
hunnes Wilhelmus, zoon van Adrianus van
Duin «-n van Maria Wiiheimina Hunting.
Dirk Simon, zoon van Theoilnrus on den
Kohier en van Martha Josephina Johan-
ua Ligt hart. Ma rijn. zoon van Cornelis Jo-
hannes de Rooij en van Jannigje Monte-
liau. Geertruida Feuiia, dochter van Arie
van Diepen en van Maria Justina Giling.
Catharina I£lisabeth. «iochter van Tamme
Veldhuis en van Roelfien Scholterss. Rina,
dochter van Floris Kuiper en van Marijtje
Biersteker. Hendrik, zoon van Jan Fix en
van Jennigje Rotman. Rudolf Cornelis. zoon
van Cornelis dc liaan en van Johanna Ma
ria Kort. Louris. zoon van Simon Glas en
▼ah Aaltje Appel.
Ondertrouwd: Petrus Klaver, oud 27 jaar,
van beroep landbouwer, wonende te Hoog
woud. en Siebrigjc Genee, oud 22 jaar. zon-
«ler beroep, Wonende te Hoogwoud.
Overleden: Lijsbeth de Beurs, oud 83 jaar,
weduwe van Herman Bernhard Langhaus.
Jacoh van Diepen, oud 56 jaar, echtgenoot
van Geertje Imming (te Hoorn overleden)
1'ietsr Hinke, oud 74 jaar. ongehuwd. Mat-
thiis Glas. oud 77 jaar, echtgenoot van
Grietje Slagter, Elisaheth Visser, oud 75
jaar. echtgenoote van Dirk Bakker. Maart ie
Lindeboom, oud 77 jaar, echtgenoote van
Dirk Mulder. Dirk Mulder, oud 77 jaar, we
duwnaar van Maart je Lindeboom (te
Hoorn overleden).
INGEKOMEN PERSONEN.
Pieter E. Broekhuizen, boerenknecht, van
Nieuwe Niedorp naar Gouwe H 53. Abel
Baron, zonder beroep van Oost stellingwerf
naar Aardswoud E 27. Hendrik Dijt. boe
renknecht. van Abbekerk naar Pade B 32.
Arie van der Meer, landarbeider, van
Diiitschlaud in Aardswoud E 24a. Aagie
Klaver, dienstbode, van Nibbixwoud naar
Pfide B 29. Tónna Wiiheimina Heres, echt
genoote van Rein Oostcnveld. van Winkel
naar Langereis A 42. Latnberta Wijnen,
echtgenoote van Gosen Buter. v. Abkoude
Proostdij naar Kcrkelaan C 37. Simon De
ken. boerenknecht van Ursein naar Noord-
einde D 63. Johanna R. van Tol. huishoud
ster. van Utrecht naar Noonleinde D 54.
Cornelis van der Vliet, expediteur en ge
zin. van Zijpe naar Noordeinde D 76.
Grietje Silver, dienstbode, van Winkel naar
Aardswoud G 23. Nceltje Groot, dienstbode,
van Opmeer naar Zuideinde D 21. Eiisa-
beth van de Poll, dienstbode, van Nijkerk
in Langereis A 43. Jacob Raa, van Sijbe-
karspel naar Aardswoud F 26. Aagje Dek
ker. zonder beroep, van Abbekerk naar
Weere K. 36.
VERTROKKEN.
Elisaheth Anna Hooker, echtgenoote van
F. J. C Speels, van Noonleinde D 52 naar
Hilversum. Pietcrtje Dekker, echtgenoote v.
J. Tromp, van Noordeide D 73 naar Lisse.
Maria Wever, dienstbode, van eKrkelaan C
13 naar Spanbroek. Jacob Bosslagcr, van
Aardswoud G 17 naar Winkel. Aagje
Nceltje Kort, echtgenoote van W. M. van
Kalken, van Aardswoud G 5 naar Hoorn.
Tjerk Sibbcle Rijnja. onderwijzer, van
Weere K 26 naar Sijbekarspel. Wiiheimina
Hoogland, dienstbode, van Weere K 72 n.
Haarlem. Geertruida Kaijer, dienstbode, v.
Zuideinde D 44 naar Wognum. Nicolaas
Portegies. landarbeider, van Weere K 53
naar Zwnag. Gerardus Johanncs Tulp, on
derwijzer. van Zuideinde D 13 naar Span*
broek. Divera Alida Koenis. dienstbode, van
Zuideinde D 21 naar Abbekerk. Elisaheth
Wever, dicnstiiode. van Kerkelaan C 13 n.
Hoorn. Cornelis Jan Koning, landarbeider,
van Kerkelaan C 43a naar Hensbroek. Cor
nelis Ursein, IandAri>eider. en echtgenoote,
van Langereis A 27 naar Nieuwe Niedorp.
Jacob Boon en echtgenoote, zonder beroep,
\an Gouwe H 4 naar Zwaag Olfert Scher
mer. znivelarheider. en echtgenoot® van
Kerkelaan C 31 naar Spanbroek.
Voortdurende stijging van kosten en van
de grondstoffen prijzen noodzaken ons, zeer
tot onzen spijt, eenige, zij het geringe, wij
zigingen aan te brengen in de abonnementa-
en advertentieprijzen.
Wij hebben hiermede 7.oo lang mogelijk
gewacht. Zelfs in den tijd der devaluatie
wisten wij een verhooging te voorkomen.
Thans is dit echter niet langer te vermijden.
Wij stellen er echter als steeds prijs op te
blijven het goedkoopste provinciale dagblad
en hebben daarom den abonnementsprijs, te
beginnen met 1 April a.s., slechts verhoogd
met 25 cent per kwartaal of nog geen cent
in de drie «lagen.
De advertentieprijs wordt vanaf bovenge-
noemden datum 18 cent per regel, de mini
mumprijs van dc Scbager Roosjes 60 cent
Wij hopen van harte, «lat de omstandig
heden zich spoedig /.oo zullen wijzigen, dat
niet deze betrekkelijk geringe verhoogingen
kan worden volstaan, want dat zou betee-
kenen, «lat eindelijk ons werelddeel een tijd
van vrede en hernieuwde welvaart tegemoet
gaat
Intusschen geven wij gaarne de verzeke
ring, dat wij de verzorging van ons blad
steeds verder zullen opvoeren, opdat de
Sciiager blijft
het meest gelezen en best georiënteerde
dagblad van Hollands Noorderkwartier.
DE DIRECTIE.
