Evenwichtige
NOREN
OSLO
neutraliteitspolitiek
Engelsche luchtaanvallen
op Stavanger
ZWEDEN
beducht
TRONDHEIM,
DAGBLAD VOOR HOLLANDSS NOORDERKWARTIER
omsingelen
Britsch doel
HET TWEEDE
Het incident
bij Venlo
Acht Britsche
bommenwerpers
neergeschoten
Troepenconcentraties
in Denemarken
Rijnaak op het
IJsselmeer vergaan
Noorsche kracht
neemt toe
Sterke viootconcentratie
der Engelschen vóór
de haven
r
R I E S
DE V
j
Scha*en- Tel- 4*4 <2 lijnen). Kengetal 2240.
ZATERDAG 13 APRIL 1940. 84e Jaargang. No. 11162.
Uitgave der N.V. Uitg.-Mij". „Hollands Noorderkwartier" 4
De voornaamste
aangelegenheden
in de periode
November-April
'S-GRAVENHAGE. Een trouwe
weerspiegeling van de evenwichtige
Neclerlandsche neutraliteitspolitiek
wordt geleverd door het zoo juist ver
schenen tweede Oranjeboek, waarin
het departement van Buitenlandsche
Zaken de voornaamste aangelegen
heden, in de periode Novcmber-
April behandeld, voor zoover zij voor
openbaarmaking geschikt' waren,
heeft vervat.
HET ORANJEBOEK OPENT MET
DE REPRODUCTIE VAN DE TELE
GRAMMEN VAN KONINGIN WIL-
HELMINA EN KONING LEOPOLD
TOT HERSTEL VAN DEN VREDE
EN DE DAAROP INGEKOMEN
ANTWOORDEN VAN DE BETROK
KEN STAATSHOOFDEN.
Een groot deel van dit nieuwe Oranjeboek,
dat, dikker dan het voorgaande, 53 folio-pa
gina bevat, wordt ingenomen door de ge-
dachtcnwisseling onzer diplomatieke verte
genwoordigers met bclligercntc regeeringen
over gevallen waarin onzerzijds tegen rechts-
■Échcnding moest worden geprotesteerd.
- -
Duitscbe regeering hult
zich in stilzwijgen
Een geval van bijzondere belangrijk-
heid is het grensincident bij Ven
lo. Dat de Nederlandsclie regee
ring uitputtend alle middelen welke
het internationale recht biedt, haar
voren heeft gebracht om tot een op
lossing te komen, welke dit inci
dent tot klaarheid zou kunnen bren
gen, blijkt uit de volgende passage
uit het Oranjeboek:
„Medio October ontving de chef van den
inlichtingendienst van den gcneralen staf de
nicdedeeling van den Britschen gezant-
schaps-secretaris en chef van het Britsche
paspoorten controlebureau te 's-Gravenhage,
majoor Stevens, dat Britsche organen in
verbinding stonden met hooggeplaatste of
ficieren van liet Duitscbe leger, en dat ma
joor Stevens uit Londen opdracht had ont
vangen om met deze officieren besprekingen
te voeren, om te onderzoeken of een basis
zou kunnen worden gevonden voor moge
lijke vredesonderhandelingen. Tot staving
van zijn mcdedcelingcntoonde majoor Ste
vens zijn instructie. Aangezien het niet mo
gelijk was de besprekingen in Duitschland
of Engeland te voeren, wilde men deze gaar
ne doen plaats hebben op neutraal gebied,
bij voorkeur niet te ver van de Duitscbe
grens. Majoor Stevens deelde mede, dat
naast hem kapitein Payne Best voor het
voeren van de besprekingen was aangewe
zen.
Gevraagd werd om maatregelen te nemen,
opdat de betrokken vreemdelingen in het
grensgebied niet onnoodig zouden worden
lastig gevallen door de politie- en militaire
autoriteiten. De chef van den inlichtingen
dienst heeft ter voldoening aan dit verzoek
en om op de hoogte te komen van hetgeen
zou worden besproken, een Nederlandschen
officier, den eersten luitenant Klop. aange
wezen om deze besprekingen bij te wonen,
an hem opdracht gegeven er voor te wa
ken, dat geen daden in strijd met de Neder-
i landsche neutraliteit zouden worden ver
richt Een tweetal bijeenkomsten heeft vóór
het incident bij Venlo, op Nederlandsch ge
bied plaats gehad.
Op 9 November kwam een personenauto,
waarin, naar met groote waarschijnlijkheid
mag worden aangenomen, gezeten waren
majoor Stevens en kapitein Payne Best,
benevens luitenant Klop en de Nederland
sclie chauffeur Lom mens. uit de richting
Venlo aan bij het café Backus. gelegen op
Nederlandsch grondgebied op geringen af
stand van de Duitsche grens. Daar aange
komen werden de genoemde personen over
vallen door een aantal lieden die. beschik
kend over een auto. die voor het Duitsche
douanekantoor stond te wachten, de Ncder-
landsche grens hadden overschreden en het
vuur op hen openden. Een persoon, klaar
blijkelijk luitenant Klop. is neergeschoten,
terwijl de overige personen met geweld over
de Duitscbe grens zijn gevoerd. De gewonde
of doode werd eveneens over de Duitsche
grens gesleept. Het gcheclc voorval speelde
zich in zoo korten tijd af. dat het voor de
grenswacht, die zich ter plaatse niet in de
onmiddellijke nabijheid van de grens be
vond, niet mogelijk is geweest tijdig in te
grijpen.
.Aangezien degenen, die den overval
pleegden, in burger gekleed waren,
was er aanvankelijk geen aanleiding
de Duitsche rcgcering aansprakelijk
te stellen. Wel is onmiddellijk aan
de Duitsche regeering verzocht een
onderzoek in te stellen. Toen even
wel in oen Duitsch perscommuniqué
werd medegedeeld, dat de overval
was geschied door Duitsche orga
nen, is tegen het Duitsche optreden
dienzelfdcn dag ernstig bezwaar ge
maakt en opheldering verzocht. Van
Duitsche zijde werd op deze stappen
niettegenstaande daarop herhaalde
lijk werd teruggekomen, niet geant
woord. Daarop heeft het Nederland-
sche gezantschap te Berlijn op 25 Ja
nuari aan de Duitsche regeering
doen weten, dat het voor de Neder-
landsche regeering onmogelijk was
deze zaak te laten rusten. Zij stelde
aan de Duitsche regeering voor. de
beoordeeling van het gebeurde aan
de Nederlandsch-Duitsche grens bij
Venlo te onderwerpen aan een in ge
meen overleg aan te wijzen instan
tie: hetzij .een Nederlandsch-Duitsche
compiissie ad hoe, de permanente
conciliatie-commissic die tusschen
beide landen bestaat, of een arbitrale
instantie, dan wel een internatio
nale rechterlijke instantie, daarbij de
keuze tusschen de evengenoemde in
stanties aan de Duitsche regeering
overlatende. Ook op dit voorstel heeft
de Duitsche regeering ondanks ceni-
ge malen herhaald rappel nog niets
laten hooren"
(Zie ook pagina 2 van het 1ste. blad.)
GROOTE SCHADE AANGERICHT
OP DE VLIEGVELDEN VAN STA
VANGER. VERSCHEIDENE
DUITSCHE MACHINES DOOR
MACHINEGEWEERVUUR VER
NIELD.
Volgens een gisteren te Londen ont
vangen bericht heeft de Britsche
luchtmacht Donderdagavond op de
vliegvelden te Stavanger belangrijke
schade aangericht. Talrijke Duitsche
gevechts- en bombardementsvliegtui
gen werden door rpachinegewcor-
vuur vernield en vele leden van den
staf en het personeel van de lucht
macht gedood.
De aanvallen op het vliegveld te Stavan
ger zijn ondernomen door Wellington-bom-
bardemonlstoestcllen, die door-gevéchtstoe-
stellen begeleid werden. Dc gevechtsmachi
nes kwamen liet eei*st boven Stavanger aan:
zij doken hoven het vliegveld en vielen bij
verrassing aan. Vóór de luchtafweer in wer
king kon treden, regende het kogels op 't
veld, de vliegtuigen en de loodsen. Drie
Junker-bommenwerpors werden ernstig be
schadigd: naar schatting werden 20 man van
het Duitsche luchtmachtpersoneel gedood of
gewond. Toen deze aanval eindigde, brak
een hevig vuur van luchtdoelgeschut en ma
chinegeweren los. doch de Britsche machi
nes wisten te ontkomen.
Een half uur later kwamen de Welling
ton-toestellen uit oostelijke richting boven
het vliegveld Zij liéten zware bommen val
len. Onverwijld werd een hevig doch on
nauwkeurig vuur op hen geopend. De toe
stellen keerden tertig en openden een ma-
chinegeweervuur op de vijandelijke mitrail-
leurnoston, de luchtdoelbatterijen, de loodsen
en de op 't veld staande toestellen Er werd
aanzienlijke schade aangericht, terwijl er
een groote brand uitbrak. Daarna versche-
„HET EDELE AMBACHT VAN HOUTBE
WERKING". ONDER DEZEN TITEL
WORDT IN HET PROVINCIAAL MUSEUM
TE DEN BOSCH EEN TENTOONSTELLING
GEHOUDEN, WAARVAN HIERBOVEN EEN
INTERESSANT DETAIL.
Het land paraat
De toestand in Zuid-Zwedèn wordt als
uiterst critiek beschouwd. Plaatselijke krin
gen aarzelen niet te verklaren, dat men
ieder oogenbllk van den dag gelijktijdige
ontschepingen kan verwachten op verschei
dene punten van de Scandinavische kust,
uit zee en uit de lucht. De Fransche en En
gelsche consulaten in Gotenborg en Mal-
moe bereiden de evacuatie van de Fransche
en Engelsche onderdanen voor.
Men begrijpt in Zweden zeer goed. dat het
de Duitschers tenslotte te doen is om de
Scandinavische ertsrijkdom en des te meer
het verzet in Noorwegen groeit, en daarme
de de moeilijkheden voor Hitier toenemen,
des te grooter acht men de gevaren voor
Zweden.
Bijzonder verontrustend acht men ook de
heftige perscampagne, welke gelijktijdig in
de Duitsche pers tegen Zweden is losgebar
sten. Deze gelijktijdigheid wijst op een bevel
van bovenaf.
Daarenboven is het bekend, dat bij Kopen-
hagen, dus aan de overzijde van de smalle
Sont, een groote Duitsche troepenmacht
wordt samengetrokken.
Men brengt deze concentratie, terecht of
ten onrechte in verband met plannen tegen
Zweden.
Het land paraatl
Hoewel er geen algemeene mobilisatie is.
is er een staat van paraatheid, weike in
naam nauwelijks verschilt van mobilisatie.
Zweden neemt ook op toenemend groote
schaal voorzorgsmaatregelen tegen lucht
aanvallen. O.m. kunnen vliegvelden in zeer
korten tijd voor landingen onbruikbaar wor
den gemaakt.
nen vele Duitsche vliegtuigen. Er ontstond
een verwoed gevecht, waarbij slechts één
Britsch toestel verloren ging.
ACHT BRITSCHE BOMMEN
WERPERS NEERGESCHOTEN.
Gisterenavond hebben Britsche
gevechtsvliegtuigen getracht Duit
sche steunpunten aan de Noorsche
kust aan te vallen, zegt D.N.B. Door
tijdig optreden van Duitsche Mes^
serschmidt-toestellen werden deze
aanvallen afgeslagen. In totaal zijn
acht Britsche bombardementsvlieg
tuigen van het modernste tvpe
neergeschoten.
Het Britsche ministerie van luchtvaart
deelt mede. dat gisteren sterke afdeelingen
Britsche bommenwerpers de Deensche en
Noorsche wateren hebben afgezocht naar
Duitsche vlootcenhedcn. welke naar hun
basis terugkeerden.
Een afdeeling bommenwerpers drong dc
Kristiansand-fjord binnen en heelt daar
Duitsche oorlogsschepen aangevallen. De
vliegtuigen stieten op krachtigen tegenstand.
Een andere afdeeling ontmoette bij Stavan
ger een sterk escadrille vijandelijke jacht
vliegtuigen. In een hevig gevecht werden
vier Mosserschmidt-toostellen omlaag ge
schoten en vermoedelijk zijn nog twee ver
loren gegaan. De eigen verliezen bedroegen
acht vliegtuigen, terwijl twee anderen op de
thuisreis op zee moesten dalen.
OP EEN GEGEVEN MOMENT BE
GON HET SCHIP. DAT ZEER
DIEP LAG. WATER TE MAKEN
OM KORT DAAROP TE ZINKEN
DE OPVARENDEN GERED.
Gisterenmorgen is ongeveer zeven
kilometer West ten westen van de
Ketel, de monding van den IJsel,
de 900 ton metende rijnaak „Amster
dam 1", toebehoorende aan de in
ternationale zand- en grint maat
schappij te Amsterdam, op het
IJsselmeer vergaan.
liet schip was met een lading grint van
Oberburg in Duitschland op weg naar
IJmuiden. Hei werd gesleept door de
sleepboot ..August" uit Rotterdam. Toen de
sleep goed en wel bet IJsselmeer was opge
varen. ontmoette zij hier een zeer sterken
wind. De zware lading maakte dat de „Am
sterdam 1" zeer diep lag. Op een gegeven
oogenblik sloeg een stuk van het gangboord
weg. bet schip begon water te maken en
te zinken. De schipper W. II. van der Logt
uit Nijmegen en zijn knecht A. van Boxem
uit Amsterdam verlieten het schip en wer
den aan boord van de „August" genomen.
Op bet wrak zijn lichten aangebracht.
Het ligt niet gevaarlijk voor de scheep
vaart.
Omtrent het eenigen tijd geleden nabij
Urk gezonken sleepschip „Risico", dat
door dc reederii Goedkoop te Amsterdam
gelicht zal worden kan nog gemeld worden,
dat de weersomstandigheden van dien aard
is. dat het bergingsvaartuig „Hulp in Nood"
nog geen succes hoeft kunnen behalen.
De positie van het gelijktijdig gezonken
sleepschip .Ekama" heeft men nog niet
kunnen bepalen.
De loesland in Noorwegen is nog steeds
duister en het is moeilijk zich zelfs bij be
nadering een beeld te vormen van wat ge
schiedt. Het schijnt volkomen duidelijk, dat
de Noorsche verdediging in kracht toeneemt
Noorwegen ondervindt er evenwel de moei
lijkheden van, dat het niet op tijd heeft
kunnen rnobiliseeren. Daarom is zijn taak
moeilijker en geschiedt de organisatie van
zijn tegenstand onder uiterst ernstige be
lemmeringen. Er schijnt evenwel een goed
begin te zijn gemaakt, in het bijzonder in
de buurt van Dronthoim en Narvik. Indien
de Britsche blokkade met succes kan wor
den voortgezet en het per vliegtuig over
brengen van Duitscbe versterkingen kan
worden beperkt, kan de situatie spoedig een
beteren keer nemen. Er is nog niets ont
huid ten aanzien van den aard of de mate
der geallieerde hulp, doch er kan geen
Gisteren een groote
zeeslag voor de kust
Dc Duitschers hebben door hun snel en
krachtig toeslaan practisch alle havens wel
kc voor troepenontschepingen in aanmer
king komen, in handen gekregen. Vóór al
les moeten dc Britten, willen zii de Noren
afdoenjde helpen, dus een dezer havens
heroveren.
Het ziet er naar uit dat in de komende
dagen een groo(scheepsche aanval, zoowel
van de landzijde als \anuit zee zal worden
gedaan op do haven van Trondheim.
Dit is begrijpelijk, omdat deze stad met
een spoorlijn en goede wegen zoowel met
Zweden als Oslo is verbonden en bet ver
lies van Trondheim zou dan ook voor de
Duitschers een klap zijn. welke wel eens
beslissend zou kunnen zijn. omdat Noren
en Engelschen dan een schitterende opera
tiebasis zouden hebben, van waaruit zij
kunnen opcrceren.
Het leggen van het grootste ooit gelegde
mijnenveld, reikende van het Noorsche
Bergen tot aan onze Nederlandsclie kust,
wijst ook op Engelsche plannen in de rich
ting Trondheim.
Daardoor verwacht men van Britsche zijde
blijkbaar gedekt te zijn tegen vijandelijke
operaties uit bet Skagcrrak en de Duitscbe
bocht om zich ten volle te kunnen geven aan
herovering van Trondheim.
Uit Stockholm en Ostersund wordt gemeld,
dat \oor Trondheim een groote zeeslag woedt
Beide partijen worden door vliegtuigen ge
steund. Kilometers ver landinwaarts hoort
men kanongebulder.
Ook wordt gemeld, dat een sterke concen
tratie van Britsche oorlogsbodems is waar
genomen bij Namsos in dc Folsenfjord. 75
mijl ten noorden van Trondtheim. De striid
macht bestaat uit twee slagschepen, vier
kruisers, vier torpedojagers en ccn groot aan
tal vliegtuigen, twee torpedojagers zijn de
haven van Namsos binnengevaren.
De aanwezigheid van do slagschepen wijst
overduidelijk op hot doel: het tot zwijgen
brengen van kustbatterijen.
Uit Trondheim. dat door ongeveer 1200
Duitschers bezet is, wordt gemeld, dat dc
Duitschers de bruggen, welke dc stad met
het binnenland verbinden, ondermijnd heb
ben.
Blijkbaar wil men. indien dc Britten er in
mochten slagen de toegang tot de haven te
forceeren, de verbindingen met het achter
land zooveel mogelijk beschadigen, teneinde
een opmarsch van landingstroepen te ver
tragen.
twijfel over bestaan, dat deze komt.
Dc geheele ontruimde stad Ilaldcn is gis
teren hevig gebombardeerd door Duitsche
vliegtuigen, die ook duizenden vlugschrif
ten uitwierpen.
Het Zweedsehe blad „Allehanda" deelt
mede. dat de Noren pogen een ijzeren ring
rond Oslo te leggen en een boog te vormen
van Elverum (120 K.M. ten oosten van Os
lo) naar Moss (64 K.M. ten zuiden van Os-»
lo). Alle wegen naar bet westen zijn ver
sperd «n tanks tegen te houden en dc ring
wordt geleidelijk gesloten. Het is duidelijk
dat zij het voorzien hebben op de herove
ring van de hoofdstad, welk feit natuurlijk
het moreel van 't Noorsche volk zou schra
gen.
Van het oude fort Kongvinger, halverwege
tusschen Elverum en Moss, wappert nog
de Noorsche vlag, 18 K.M. westelijk hier
van wordt gestreden. De Duitschers vallen
aan met gemechaniseerde eenheden, onder
steund door de luchtmacht, doch de Noren
bieden hardnekkig tegenstand.
Duizenden vrijwilligers stroomen toe en
met het uur wordt de tegenstand grooter.
Volgens Havas woedt nabij Konvinger een
groote veldslag.
Nadere mededoolingen zeggen, dat het hier
meer een guerrillakrijg geldt, daar de Duit
schers operoeren in kleine eenbeden van on
geveer 30 inan, uitmuntend bewapend met
automatische geweren.
Overal stooten zij echter op hevig verzet
In Oslo schijnen gisteren weer versche
Duitsche troepen te zijn aangekomen.
CENTRALE
VERWARMING
ZOO'N ZWARE F.ISCH
KUNT U NIET STEL
LEN, OF WIJ KUN
NEN' U MET ONZE
ERVARING DEZE
ZONDER MEER GA
RANDEEREN.
TECHN BUREAU
ALKMAAR - ROTTERDAM
Tel. 3045 - 2 lijnen
445
