Van oude vesting
CONDOR
Itot moderne zeehaven
Droevig slot van
een uitstapje
HUISHOUDZEEP
Marktberichten
Dinsdag 23 April 1940
Tweede blad
Delfzijl een „roerige" stad
door de eeuwen heen
(THANS WEER IN
STAAT VAN BELEG.
Ir. J. W. Albarda, minister van
Wlaterstaat heeft bij de Tweede Ka
mer een wetsvoorstel ingediend, om
300.000 te besteden voor verbete
ring van de haven van Delfzijl
daar het havenverkeer te dier plaat
se zich sedert het uitbreken van
den oorlog sterk heeft ontwikkeld.
De minister deelde mede. dat de haven
van Delfzijl vanaf September 1939 een groo-
te beteekenis heeft gekregen voor het ge-
heele land. wegens de uit den oorlogstoe
stand voortgekomen gevaren voor de vaart
langs de Nederlandsche Westkust. Tegen
woordig vindt over Delfzijl de invoer plaats
van producten, bestemd voor geheel Neder
land, terwijl ook de uitvoer niet meer een
regionaal karakter draagt. De haveninrich
ting moet echter spoedig worden aange
past aan het moderne verkeer: de ligplaats
voor binnenschepen zou verbeterd en uit
gebreid moeten worden, terwijl een gedeelte
der haven door uitbaggering geschikt zal
worden gemaakt als ligplaats voor diep
gaande schepen: ook zullen n aantal voor
zieningen getroffen moeten worden voor
het meren van schepen.
Tot zoover ir. Albarda. die dus
de oude vestingstad Delfzijl veran
derd wil zien in een moderne zee
haven. Het stadje Delfzijl bestaat
namelijk reeds eeuwenlang. Het
dankt zijn ontstaan aan de water
werken, die hier werden gebouwd,
om het overtollige water van Fivel-
go op de Eems te loozen. Fivelgo of
Fivelingo was een der kwartieren,
waarin ten tijde der Republiek de
provincie Groningen verdeeld was.
Het ontleende zijn naam aan de
Fivel, die, ontspringende in de ve
nen van Duurswold, zich bij Wit te-
wierum verdeelde in een Noordelij
ken tak, die omstreeks 1238 verzand
is, en een Zuidelijken tak, die in
Damsterdiep gedeeltelijk is overge
bleven.
Toen de Noordelijke tak verzandde, tracht
te men- dit te verhelpen, door een sleuf te
delven; het kleine riviertje, dat daardoor
ontstond, kreeg de naam „Delf". In 1272
kwam hier een schutsluit en langzamer
hand groeide er een heel klein plaatsje uit:
Delfzijl genaamd. Spoedig kreeg dit kleina
plaatsje groole beteekenis niet alleen op
scheepvaart-gebied, doch ook in de strate
gie, en reeds in de 15e eeuw werd bij de
sluizen een sterkte aangelegd.
VAAK MIDDELPUNT VAN
BLOEDIGEN STRIJD.
De strategische beteekenis van Delfzijl
heeft deze stad echter niet alleen voordeel
gebracht; integendeel: maar al te vaak is
Delfzijl het middelpunt geweest van bloe
dige strijd en oneenigheid tusschen talrijke
graven en hertogen.
Vanaf 1501 werd het plaatsje eigenlijk
gedurende vele decennia periodiek ver
overd en heroverd. Toen de Hertog van
Alva Delfzijl binnenkwam, zag hij een
mooie ronde binnenhaven met kanonen op
de muren, een kruithuis en een taveerne.
Oogenblikkelijk besefte hij. van welk een
groote beteekenis dit plaatsje voor hem kon
zijn; hij wilde van Delfzijl een groote ves
tingstad maken. Doch Groningen stond dit
niet toe. In oude kronieken lezen wij hier
over het volgende
Duc d'Alva liet door zijn ingeni
eurs Vitelli en Pacciotto te Delfzijl
ende Farnsum, na den slag bij
Jeinqum in 1568 een forme van een
Stadt afmeten, die hij daar wilde
bouwen ende Marsbrug, noemen
(een burcht dus. genoemd naar den
god van den oorlog) ende daer door
Bischop Knijf cene kerckplaetse
wyen, doch op de bede der Groe-
ningers bleef 't achter, het soude
Groeningen vernedert hebben.
EEN GROOT MOMENT.
In later tijd speelde Delfzijl vaak een
belangrijke rol in de koopvaardijgeschiede-
nis, vooral inzake de koopvaart op onze ko-
loninën. Het grootste moment beleefde de
stad. op December 1665, toen Michiel
Adriaanz. de Ruyter de haven binnenkwam
met zijn rijkelijk met roem beladen West-
Indische vloot. In den Franschen tijd ech
ter. is Delfzijl weer vaak het tooneel van
strijd. En in 1813. toen de Franschen uit het
overige deel van Nederland al weer waren
verjaagd, bleef de stad nog steeds in han
den epner Fransche legergroep. Van Novem
ber 1813 tot Mei 1814 werd de stad door de
Franschen verdedigd, die haar eerst over
gaven na den val van Napoleon. In den tijd
van het continentaalstelsel werd er smok
kelhandel op groote schaal gedreven.
VEEL NATUURRAMPEN.
En behalve een tooneel van strijd, is
Delfzijl eveneens dikwijls het tooneel ge
weest van een natuurramp, n.1. hoog wa
ter en overstroomingen. Behalve tallooze
kleinere overstroomingen en bedreineingen
noemen wij bijvoorbeeld de beruchte St.
Maartcnsvloed op 13 November 1686, en de
Kerstvloed (in den nacht van 25 op 26 De
cember 1686), welke laatst® vooral groote
verwoestingen aanbracht in Delfzijl. Het
mag een wonder worden genoemd, dat
slechts één mensch om het leven kwam bij
die ramp. Meestal waren het stormvloeden
die de stad overvielen.
In 1870 bij den aanvang van den
Fransch-Duitschen oorlog werd Dlfzijl
ter handhaving der Nederlandsche neutrali
teit in tijdelijken staat van tegenweer ge
bracht (garnizoen tot 1874). In 1914 kwam
er ook weer een kleine bezetting ter hand
having der onzijdigheid, vooral noodzakelijk
omdat de vaargeul dicht langs den wal
gaat.
Zoo wordt er voor gewaakt, dat Delfzijl
waar verschillende landen Noorwegen,
Zweden, Denemarken. Duitschland en Rus
land consulaire ambtenaren hebben, niet
nogmaals een tooneel van strijd en ge
vechten zal worden.
SCHAGEN
Militair aan de gevolgen van een
motorongeluk overleden.
EEN VRIENDENDIENST DIE
ZWAAR BETAALD WERD
Gistermiddag om half twee is in het
Marinehospitaal te Den Helder aan
de gevolgen van een hem overkomen
motorongeluk overleden onze plaats
genoot de ongeveer 22-Jarige dienst
plichtige korporaal Nico Blaauboer
Een ongeval, dat zich aanvankelijk
niet ernstig liet aanzien, maar thans
helaas een bekende Schager familie
van haar oudsten zoon heeft beroofd.
Blaauboer, die te Den Oever gedetacheerd
was, bracht Zondag zijn ouders een bezoek
en ontmoette een vriend, die eveneens op
de motor naar Schagen gekomen was. Toen
deze vriend 'savonds ongeveer 7 uur wilde
vertrekken bleek het licht op zijn motor niet
geheel in orde te zijn. Blaauboer. die eenigc
motorenkennis bezat, bood aan zijn vriend
tot Heerhugowaard te vergezellen, waar men
bij de fa. Moejes een nieuw onderdeel wilde
laten inzetten. In een volgens de vriend
van Blaauboer matig-tempo reden de jon
gelieden ieder op zijn eigen motor langs den
Prov. Weg. Tusschen Zijdewind en Ver
laat, waar dicht bij de brug nog een stuk op
gevroren weg ligt. zag Nico's vriend, die
toen ongeveer 200 meter achter hem reed.
zijn voorrijder plotseling slippen en met zijn
motor
over den kop
slaan. Terstond krabbelde Blaauboer weer
overeind en buiten een paar schrammen,
een Buil aan het oog en wat ontredderde
kleercn, scheen het ongeval wondergoed te
zijn afgeloopen. De motor was echter niet
meer direct te gebruiken. Een aanbod hem
weer, thans op de duo van den vriend,
naar Schagen terug te brongen, sloeg
Blaauboer af, in een naburige woning
knapte hij zich wat op en adviseerde zijn
vriend maar verder te rijden, omdat deze
ook aan tijd gebonden was.
Blaauboer liet zijn motor op de vracht
auto van den heer Slijkennan Iaden, stap
te zelf naast den chauffeur in de cabine,
liet zich bij zijn ouders thuis brengen en
ging een poosje naar bed.
Daar hij echter ongeoorloofd zijn stand1-
plaats had \erlaten en bij niet tijdig tenig-
keeron straf vreesde, drong hij er bij de
ouders op aan te mogen vertrekken. Dezen
lieten toen een taxi van de fa. Raven en
Lingeman komen, waarna de chauffeur, de
heer Kaper, opdracht kreeg, korporaal
Blaauboer naar den Oever terug te bren
gen.
De passagier nam naast den chauffeur
plaats en de eerste minuten merkte de
laatste weinig bijzonders aan hem. Toen
zij ter hoogte van het Wad waren, werd
Blaauboer echter onwel en moest overge
ven.
ij Kaper Rdviseerde terug te rijden, maar
zijn passagier, die weer wat scheen op te
knappen, wilde daar niet van hooren. Eerst
toen vernam de chauffeur, dat hij het
slachtoffer van een motorongeval vervoerde,
doch Blaauboer zeide, zich niets meer van
het gebeurde te herinneren. Hoewel hij te
gen zijn gewoonte niet veel meer sprak, was
hij volgens den heer Kaper volkomen bij zijn
positieven, toen men in Den Oever arri\eer
de. Dicht bij zijn standplaats stapte de kor
poraal uit. daar hij niet wilde weten per taxi
te zijn gearriveerd.
Eenmaal op zijn plaats van bestem
ming, verergerde zijn toestand zoo
danig. dat onmiddellijk overbrengen
naar het Marinehospitaal noodzake
lijk werd geacht. Helaas is hij daar
overleden.
Eerst gisteren werd men van den vriend
van Blaauboer, die zooals gezegd, was door
gereisd, gewaar wat zich Zondagavond op
den Pro\incialen weg had afgespeeld.
Het slachtoffer was een vroolijke, oppas
sende jongeman, o.a. een der vooraanstaan
de leden van de gymnastiekvereniging Ly-
curgus, die \ele vrienden had.
De deernis met het zwaar getroffen gezin
is algemeen.
NOG EEN OUDER WEESHUIS.
Bij den heer Roggeveen, sigarenwinkel,
boek Laan/Gedempte Gracht, zagen wij een
fraai waterverfschilderij van de Bok, ge
schilderd in 1794, met een afbeelding van het
.Schager Weezenhuis". Naar den bouwtrant
moet dit dateeren uit de 17e of 16e eeuw,
maar niet duidelijk is de plaats te herken
nen waar het heeft gestaan. Het heeft het
meeste weg van de Laan.
Een jubileum in .Avondrust"
Vandaag vieren de heer V. Krapman en
mevr. M. Krapman—Jongejan. in huize
„Avondrust" het heugelijk feit, dat zij vijf en
vijftig jaar getrouwd zijn.
Het echtpaar woont nog niet zoo heel lang
in Schagen, een jaar of vier pas. Zij hebben
hun langdurig huwelijksleven grootendeels
doorgebracht in Anna Paulovvna. eerst aan
de Kleine Sluis, later aan de Molen\aart. De
heer Krapman was daar landarbeider en la
ter was bij werkzaam in het bollenvak.
Naar de Molenvaart werd men door den
nood gedreven. Precieser uitgedrukt: door
de groote Watersnood van 1916. De heer
en mevr. Krapman waren net in dat jaar 30
jaar getrouwd. Van de watersnood hebben
zij veel materieele schade ondervonden, zoo
als dat met alle menschen uit deze streek
het geval is geweest. „Het water stond tot bo
ven aan den zolder", vertelde ons de jubila
resse van heden, die nu zoo rustig in
„Avondrust" woont. t.
Rust na een lang bedrijvig leven hen van
harte gegund.
Krapman is nu 77, zijn vrouw 75 jaar.
Vandaag worden enkele der vijf kinderen,
die resp in Schagen St.Maartensbrug. Win
kei, Amsterdam en Zwolle wonen venvacht,
alsmede eenige van de, ongetwijfeld niet min
der welkome, tien kleinkinderen.
Een prettige dag en nog vele jaren zij het
bruidspaar toegewenscht.
SCHOOLVOETBAL.
Begunstigd door mooi weer was het Za
terdag wederom een prachtige voetbalmid
dag! Er is over het algemeen aardig fipel
geleverd. Vooral de match OudesluisCal-
lantsoog was interessant, omd^t de partij
en elkaar niets toegaven. Wie de eerste
goal maakte was winnaar! Dat gelukte
Calantsoog in de \erlcnging; bij het einde
van twee maal twintig minuten was de
stand nog 00. Callantsoog heeft tenslotte
verdiend gewonnen. Door bijzondere om
standigheden moet het annvangsuur van
de wedstrijden op Zaterdag 27 April gesteld
worden op 2.30 uur inplaats van op 2.15
uur.
DE UITSLAGEN
van 20 April zijn als volgt:
KleinesluisBreezand 3—0 (Breezand valt
af).
GN.S. SchagenLutjewinkel 2—1 (Lut
jewinkcl valt af).
Oudesluis—Gallantsoog 0—1 (na verlen
ging 2 maal 5 minuten).
Callantsoog le prijs afd. II.
Oudesluis 2e prijs afd. II.
Kleinesluis—GN.S. Schagen 4—1. GN.S.
Schagen valt af.
INGEKOMEN EN VERTROKKEN
PERSONEN.
(over de maand Maart).
Ingekomen: Johannes P. Lijffiit en gezin
van Driebergen-Rijsenburg naar F 23; Adri-
anus Mekken en gezin van Zijpe naar B 67:
Pier Elsinga en gezin van Harenkarspel
naar K 27: Elisabeth v. d. Molen van Ber
gen naar B 81; Adriana M. van der Kroon
van Oude Niedorp naar D 160; Johanna Zee
van Twisk naar C 33. Nico'aas Kaper van
Zuid-Scharwoude naar E 145; Gornelis van
Delft van Wassenaar naar E 110; Gerrit J.
II. van Plateringen \an Groningen naar
C 85; Simon Kuiper en gezin v. Zijpe naar
F 91: Evert van den Berg en gezin van
Wieringerwaard n. H 60, Wed. J. Smit en
Zoon van Berkhout naar D 28.
Vertrokken: Johanna Groot van J 33 naar
Sint Maarten C 23; Gerrit van Hilten van
B 206 naar Warmenhuizen. Oudewal 88:
Jacobus C Groot van J 33 naar lip gemeen
te Ilpendam pa. M. Lelie; Annechien Nic-
meijer van B 1S4 naar Zeist. Koppelweg 45;
Trijntje A. Venema van B 23 naar Zijpe.
Scbagerbrug E 44; Willem F. Glasius van
E 110 naar Bergen. Oude Prinsweg 1; Ale-
wijn Bij post van H 42 naar Zijpe, Ruige-
vveg H 114; Dirk Buik van H 61 naar Zijpe,
Oudesluis H 51.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd: Curth Arthur Redecker.
oud 33 jaren te Zijpe en Maria Baas oud
25 jaren te Schagen.
Symptomen van den naderenden zomer
Wanneer de badplaatsen zich weer in de be
langstelling van het publiek gaan verheugen,
staat het „seizoen" voor den denr. De laatste
mooie dagen geven aan het Noordzeestrand
weer een fleurig cachet. Hoe druk het was
ln Zandvoort.
Gehuwd: Dirk de Leeuw cn Anna Tromp
belden te Schagen.
Overleden: Arie Visser, oud 98 ja.ren, we
duwnaar van Teetje Bood. N'icolaas Joseph
Ploeger, oud 61 jaren, weduwnaar van
Trijntje van der Peet.
POLITIE.
Gevonden: Bruin alpinomutsje, 1 paar da-
meshandschoenen.
Verloren: 2 schapen met lammeren, zak
mes met bruin heft. rijwielplaatje, gesp,
bos sleutels, bankbiljet van 10.—, rijwiel
plaatje in étui.
ALKMAAR
BELANGRIJKE AANBESTEDING.
Namens den rijksdienst voor de werkver
ruiming is gisteFen te Alkmaar aanbe
steed:
a. het maken van een vaste hrug over
het Vcrdronkcnoord tusschen Bierkade en
Limmerhoek.
b. het maken van den onderbouw van
een basculebrug over den Limmerhoek tus
schen Verilronkenoord en Voorraeer.
c. gedeeltelijk dempen van de gracht bij
den Limmerhoek en het maken van een
walm uur daarin.
Het aantal inschrijvers bedroeg elf.
Laagste was M. G Huiberts te Alkmaar
voor 84.950,—.
CANDIDATEN GESTELD.
Door de afdeeling Alkmaar van den V.D.B.
werden voor de kopgroep van de V.D.-lijst bij
de Tweede Kamerverkiezingen 1940 de vol
gende candidaten gesteld:
1 Mr. P. J. Oud; 2 Mr. A. M. Joekes; 3 D.
Kooiman; 4 Mevr. Bakker— Nort; 5 F. E. H.
Ebals; 6 J. J. Feringa; 7 J. Sehilthuis; 8 Mr.
K. Bijlsma; 9. Mr. L. G. van Dam; 10 Mevr.
van GelderDroste.
SCHOORL
LOOP DER BEVOLKING.
Februri en Maart 1940.
Ingekomen; Dirk Braas van Berkhout
naar Heenweg B 51; Wessel Nijholt van
Muiden naar Binnenweg A 197; WMhclmi
na Groot van Warmenhuizen naar Molen
weg C 217a: Willem F. H. van Zwanen
burg van Oudorp naar Heereweg C 43;
Alida Jonker van Zuid- en Noord-Schermer
naar Heereweg C 69; Pieter de Vries van
Velsen naar Heereweg A 83; Grietje Veld
man van Barsingerhorn naar Heereweg 51»
Cornelis Schoen van Alkmaar naar Harger-
zeeweg A 127; Joan G Kuijpers van Koe
dijk naar Heereweg C 65; Cornelis de
Graaf van Heberg (Zweden) naar Heere
weg A 40; Arie Modder van Heberg (Zwe
den) naar Jaagkade A 182 Catharina Zwa
german \an Harenkarspel naar Heereweg
B 65; Duifje Koonven van Koedijk naar
Heereweg A 83; Albert Jonker van Bergen
naar Binnenweg A 192: Reusje Wildcboer
van Bergen naar Heereweg C 32.
Vertrokken: Mattiieus Rijnberg van Ilee
reweg 21 naar Bergen; Michiel W. van de
Garde van Laanweg C 149 naar Haarlem.
Reinder Veen van Voorweg C 125a naar
Amsterdam; Maart je ter Burg geh. Muntje-
werf cn zoon van Domweg E 33 naar
Den Helder; Simon Blom van Kanaal kade
E 54 naar Warmenhuizen; Wilhelmina
Modder van Jaagkade A 182 naar Zijpe; Pe
trus Doodeman van Heereweg A SS naar
Limmen; Antonius M. de Lange van
Bickerslaan D 60a naar de Bi ldt: Jan G P.
A. van de Garde en echtgenoote van Duin
weg C 88 naar Alkmaar; Cornelia M. Jans
sen van Molenpad A 199 naar Amsterdam:
Gerorge H. F. Dlderich van Koningsweg B
naar Amsterdam: Petronella Koomen
van Heereweg C 71 naar Alkmaar; Johan
nes Louter van Heereweg B 51 naar Alk
maar: Anna van Essen van Heereweg C 30
nara Alkmaar; Dientje Krab van Heereweg
C 43 naar Winkel; Trijntje de Vet van Ka
naalkade E 69 naar Oude Niedorp: Willem
Reldman en cchtgenoote van Heereweg A
80 naar Kampen: Anna M. A. Stevens van
Heereweg A 27 naar Breda; Pieter Roos
van Dazmveg F. 30 naar Schermerhorn; Ca-
'harina Slik van Heereweg C 54 naar
Haarlem; Grietje Vriendje-, geh. Koonman
en dochter van Heereweg A 5 naar Zijpe:
Maartje Kram re van Heereweg A 28 naar
Steenwij-kerwold; Wulhert Krom van Oude
Hargcrweg B 104 n. Egtnond a. Zee; Aaf-
je Prins van Duinweg D 6 naar Bergen;
Hendrik Rozemeijer van Achterweg 136
naar Ede; Hcndrica G. R Maarschalk van
Achterweg A 136 naar Ede.
W1ERINGERMEER
GOED AFGELOOPEN.
Een motorrijder uit Schagen. die gister
middag de brug bij de grasdrogerij pas
seerde, voelde zich plotseling sterk geremd
en sloeg overzij. Het bleek hem dat hij een
stuk koperdraad tusschen de spaken van
het achterwiel en ketting had gekregen en
dit draad bleek het einde te zijn van wel
vijftig ineter telefoondraad, dat van (te
paal was losgeslagen. Met hulp van dan
brugwachter werd het „vangnet" onschade
lijk gemaakt.
n.v.ZEEPFABR.v/hi,
DE HAAS &VAN BRERC?*
AMSTERDAM, 22 April.
Veemarkt 436 Vette koeien, te kw. 82
—4» ct, 2e kw. 70—80 cL. 3e kw. 54—68 ct
per Kg. slachtgewicht; 85 melk- en kalf-
koeicn f 180—200 per stuk, 54 vette kalve
ren: 2e kw. 64—70 ct., 3e kw. 50—62 ct
per Kg. levend gewicht; 245 nuchtere kal
veren f 6—9 per stuk, 34 schapen f 17—22
per stuk; 448 varkens: vleeschvarkens en
zware varkens 71—73 ct per Kg. slachtge-
wlcht. enkele hooger. Aangevoerd 5 wagons
geslachte runderen uit Denemarken. Over
zicht: Runderen ruime aanvoer, handel
vlug. prijzen onveranderd. Vette kalveren
trage handel, prijzen lager. Nuchtere kalve
ren aanvoer ruim, handel kalm. prijzen
lager. Schapen weinig aanvoer. uitschot
cn dienovereenkomstige prijzen Varkens
behoorlijke aanvoer, handel goed, prijzen
vast.
ROTTERDAM. 22 April.
Aardappelmnrkt. Brielsche Eigenhei
mers 2.30—2.70. Zeeuwsche Eigenheimers
2—2.25. Zeeuwsche Bonte 2.50—2.80, Zeeuw
sche Blauwe 2.50—2.90, bintjes 2—2.30, Beve
1 anders 2.20—2.40, Red Star 2.50—2.80 per
II.L. Voldoende aanvoer, handel kalm.
ROTTERDAM. 22 April.
Vlasmarkt. Aanvoer: 5550 Kg. blauw,
schoon f 0.95—1.15, 200 Kg. wit Zeeuvvsch
f 0.95—1.15, S300 Kg. HoliandsWi Geel 0.95
—1.15. 2800 Kg. Dauwroot f 0.80—0.90. Kal
me stemming, handel traag. Niettegen
staande de verlaagde heffing bleven prij
zen onveranderd. Aanvoer werd gedeeltelijk
verkocht
ROTTERDAM. 22 April.
Veemarkt. Totaal aanvoer 1995 stuks,
t.w.: 86i vette runderen. 151 vette kalveren,
49 nuchtere kalveren. 199 schapen en lam
meren. 731 varkens, 1 bok. Prijzen per Kg.:
Vette koeien le kw. 76—88 rt.. 2e kw. 62
71 ct.. 3e kw. 4858 ct: vette ossen, le kw.
7686 ct.. 2e kw. 62—74 ct.. 3e kw. 50—60
rt.; vette kalveren, le kw. 125-135 r*. 2e
kw. 100—115 rt.. 3e kw. 85 -95 ct; varkens
levend gewicht) 62—61—50 rt.; schapen
625540 ct.. lammeren 655850 rt. Prij
zen per stuk: schapen f 39—29—20. lamme
ren f 29—20H Overzicht: Vette koeien en
ossen, aanvoer Iets ruimpr,. handel tame
lijk. prijzen als Dinsdag j.l.; nrima koe 92
ct., prima os 90 rt. Vette kalveren, aanvoer
als vorige week handel matiee. onveran
derde prijzen, prima f 1.45. Scha oen en
lammeren, aanvoer als vorige week. handel
lui. prijzen als vorige week Maandag. Var
kens. aanvoer aanmerkelijk groofer. han
del stroef, prijzen iets lager, enkele pr. bo
ven noteering.
