gebombardeerd
Het Raadsel van Radbouds
De restauratie van de
PETROL EU M C E H T R A
Britsche Sust aanhoudend
bestookt
Groote Kerk te Alkmaar
Toch invoer
van veevoeder?
De heeren Bossen
en Glas hoeven er
met heelemaalin
Italiaanscb legerbericht
Vliegtuigen boeken succes op
succes en keeren behouden weer.
Het Italiaansche Algemeene Hoofdkwartier
publiceert legerbericht no. 36; het luidt als
volgt:
Gisteren is gemeld, dat een vijandelijke
torpedobootjager is getorpedeerd. Dit was het
resultaat van de fortuinlijke ontmoeting van
een onzer duikbooten, die stoutmoedig den
strijd aanbond met zes vijandelijke torpedo-
bootjagers-.
Een onzer formaties luchtstrijdkrach
ten heeft in Palestina de basis van
Haifa gebombardeerd, een belangrijk
petroleumcentrum. Verscheidene op
slagplaatsen, een raffinaderij en an
dere installaties werden getroffen. Er
ontstonden geweldige branden, wel
ke onze vliegers, die allen naar hun
bases terugkeerden, nog op den te
rugweg op een afstand van ongeveer
200 K.M. konden zien.
.Tijdens luchtaanvallen op Tobroek, die
zonder resultaat bleven, werd een Engelsch
vliegtuig neergehaald. De inzittenden wer
den gevangen genomen.
In Oost-Afrika hebben onze troepen, dank
zij een schitterende actie van onze troepen,
de plaatsjes Doekeila, Terkeile, Tagana, Ko-
kaya Dula, en Dandula bezet in Somaliland
in de richting van Dolo, waardoor het front
in deze richting meto ngevcer 300 km. is
bekort.
Een poging van den vijand om een aan
val te ondernemen op onze stellingen in de
zóne van Rudolphmeer is afgeslagen met be
hulp van de plaatselijke bevolking, waarbij
den vijand verliezen werden toegebracht.
Duitsch legerbericht
VAN DE ENGELSCHEN:
OUD NIEUWSI
Het opperbevel der Duitsclie weermacht
maakt beleend:
Een duikboot meldt, dat zij scheeps-
ruimte der vijandelijke kaopvaardij met. 'n
inhoud van 23.600 bruto registerton tot zin
ken heeft gebracht. Een tweede duikboot
heeft een vijandelijke tankboot van 9000
ton, die in een sterk beveiligd convooi
voer, in den grond geobord.
Bij herhaalde luchtaanvallen op 15 Juli
op het Engelsche scheepvaartverkeer in het
Kanaal gelukte het drie koopvaardijsche
pen met een totalen inhoud van TS.090 bru
to registerton tot zinken te brengen en nog
vijf koopvaardijschepen met bommen te be
schadigen.
In den loop van den dag viel het lucht-
wapen verder de Britsche vliegvelden van
Pembroke, St- Athanatan, Plymouth en Bi
cester, de haveninstallaties in Cardiff en
Brighton, benevens een vliegtuigfabriek in
Yeovil aan. De neergeworpen bommen de
den talrijke branden en ontploffingen ont
staan.
Engelsche vliegtuigen hebben in den af-
geloopen nacht wederom in Noord- en West-
Duitschland op eenige plaatsen bommen
neergeworpen, zonder schade aan te richten.
Mogelijk uit Roemenië.
Men heeft, zegt de N.R.Crt., in den laatsten
tijd verschillende uitingen kunnen lezen met
betrekking tot de noodzakelijkheid om een
deel van den varkens- en pluimveestapel af
te slachten in verband met een tekort aan
beschikbaar veevoeder. Zooals bekend, werd
onze veestapel grootendeels met buiten-
landsch veevoeder in stand gehouden.
Aanvankelijk moest men meenen, dat Ne
derland nu geheel afgesloten zou zijn van cle
buitenlandsche veevoedermarkten en bij ge
volg geheel op eigen krachten zou moeten
zijn aangewezen, Noodzakelijk lijkt dit ech
ter in principe niet, al zal de praclijk nog
moeten uitwijzen in.hoeverre van deze theo
retische mogelijkheid gebruik gemaakt kan
worden.
Zooals men weet, wordt over de buiten
landsche handelsrelaties tusschen de bezette
gebieden en de rest van Europa te Berlijn
beslist. Ons land verkeert, wat veevoeder
betreft, in een soortgelijke positie als Dene
marken. Naar ons nu ter oore kwam, heeft
Duitschland de verzorging met veevoeder
van Denemarken ter hand genomen door aan
Roemenië op te dragen een zekere hoeveel
heid mais aan Denemarken te leveren..
De gz'ondgedachte, welke hierbij voorzit,
is zoowel duidelijk als juist. Duitschland
heeft er, met het oog op de voedselvoorzie
ning van Europa, belang bij, dat de veesta
pels zooveel mogelijk inlact blijven. Kan het
dus de hand op veevoeder leggen, dan zal
het dat ook ter beschikking stellen van die
gebieden in het nu onder Duitsch bestuur
staande deel van Europa, waar de grootste
productiviteit daarvan le verwachten is. Hel
is dus alleszins begrijpelijk, dat Duitschland
om den Deenschen veestapel zooveel moge
lijk in tact te houden, er voor gezorgd heeft
dat Roemenië, dat door Duitschland reeds
lang geadviseerd was den verbouw van der
gelijke artikelen uit te breiden, een deel var
zijn productie aan Denemarken verkoopt.
Wij weten niet van welken omvang deze
transacties zijn en hoeveel er eventueel het
zij in Roemenië, hetzij elders nog voor an
deren beschikbaar is. Niettemin doet mer
van Nederlandschc zijde goed deze mogelijk
heid in het oog te houden. Zoo goecl als
Duitschland in dit opzicht in Denemarker
aan de behoeften is tegemoet gekomen, za:
het zulks ook hier doen. Want de insland
houding van het agrarisch productie-appa
raat is evenzeer een Duitsch als een Neder
landsch belang.
BEGEERIGE HANDEN STREK
KEN ZICH UIT NAAR DE ZILVE-
VEREN KAP VAN PEET MA,
HET LODDEREINDOOSJE VAN
PEET BET EN DE ZILVEREN
TABAKSDOOS VAN OOM KRELIS
VOOR EEN EDEL DOEL:
EEN ZILVEREN BEKKEN IN HET
TE RESTAUREEREN 15E EEUW-
SCHE DOOPVONT.
De nieuwe dominee van Hoogwoud heeft
veel voor. Z'n moeder was een nazaat van
het roemruchte geslacht der Appels, die
weer verwant zijn aan de Pypers, de Roo-
kers, de Spaanders, de Glassen en de Zeeën
en dat zijn allemaal namen die in Bossens
Kroniek van Hoogwoud en Aartswoud al
voorkomen, wanneer het over twee- of drie
honderd jaar geleden gaat. Dominé's moe
der was toch eigenlijk een Hoogwouder èn
zoodoende is dominéé zelf eigenlijk... eigen
lijk ook een Hoogwouder.
Het nieuwe paar in de statige Herdershoe-
,ve aan de Kerkelaan is dan ook meteen in
de gemeenschap opgenomen en zoo is er
alle kans (Jat 't jeugdig vuur van dominéé
Kreb en de relaties van ouwer-op-ouwer het
zaad in de 15 jaar braak liggende verwil
derde akker van het kerkelijk leven weer
welig zal doen opschieten.
Laten we het hopen, niet alleen om het
directe belang van een opgewekt kerke
lijk leven zelf, maar ook op grond van his
torie en traditie, die de kerk steeds in het
middelpunt .van het geestelijk leven deed
staan.
Traditie is nu nog dat de Gouwers den
eenen kant van de kerk binnen komen,
door een lekker Jouw" inbouwseltje in de
kerkruimte, dat eerlijk gezegd het meest
weg heeft van een waarzegtentje op de ker
mis, en de Langereizers door een gewone
deur. De Gouwers hebben ook aparte ban
ken, de „Gouwer" banken, dicht bij de Hee-
1-enbanken waar het Kerkbestuur in troont.
Historie is behalve het neerknuppelen van
„Willem de Tweede Roomsch Koning", het
doopvont, dat nog in de kerk staat. De his
torie wil dat Koning Radboud, zoo'n baard
man uit de achtste eeuw zich zou laten doo-
pen en reeds in zijn bloote niets voor het
doopvont stond met één teen erin.'n Laatste
vraag dwong hem toen tot spreken. De bra
ve priester liad hem verteld, dat hij in den
hemel zou komen, en Badboud vond dat- op
perbest. „Waar zijn mijn vader en groot
vader en alle andere dappere strijders dan
die mij zijn voorgegaan", vroeg hij ten
slotte echter nog.
„In de hel natuurlijk", toornde de pries
ter. Radboud had er schoon genoeg van. Bi]
Pa en Grootpa was 't tóch gezelliger. Lie
ver samen in de hel dan alleen in den he
mel.
Wijze mannen hebben uitgemaakt dat dit
schoone verhaal op een anachronisme moet
•berusten, een tegenstrijdigheid in tijd.
Radboud was een achtste eeuwer en er
moesten nog heel wat Jannen en Dirken en
Arnouds en Willems en Florissen komen
voor de 15e eeuwsche steenhouwer de eerste
tik gaf op het blok steen dat tot het doop
vont voornoemd zou worden.
Het doopvont is niet erg netjes
en niet erg vakkundig behandeld in
den loop der eeuwen, Men moet het
jaren buiten hebben laten staan, er
kwam een flinke barst in en Jan de
smid heeft er een paar flipke ijzeren
handen omgelegd. IJzer om steen
geeft nog meer narigheid, de zaak
ging roesten en toen heeft men het
zaakje maar eens een frisch verfje
gegeven. Degelijk, dubbeldik, 't Ding
staat nu in een donker hoekje a
Burgemeester Hoogeboom heeft reeds in
October van 't vorige jaar het loffelijk ini
tiatief genomen het oude doopvont te restaü-
reeren en heeft daarbij het ijzer gesmeed,
terwijl het heet was. We mogen nu verklap
pen, dat in de Hoogwouder kerk heel wat
fraaie schilderijen uit het Rijksmuseum zijn
geweest in de woelige dagen die achter ons
liggen, en de Kerkeraad zoodoende kijk op
Kunst kreeg. Van deze gunstige gelegenheid
heeft de joligste burgervader uit ons Noor
derkwartier, die slechts een puntbaard en
knevel behoeft om met z'n plezierige krul-
kuif en bonhomie zoo uit een zeventiende
eeuwsch schilderij weg te stappen, handig
gebruik gemaakt.
In snel tempo, zooals hij dat ook m den
raad gewoon is te doen.
Kijk es heeft hij gezegd, heeren kerkvoog
den en broeders kerkeraadsleden, „we heb
ben zelf óók kunst in de kerk en die moe
ten we voor het nageslacht behouden, laten
we dus het doopvont opknappen".
Men weet de geschiedenis: De Raad
geeft wat, Monumentenzorg geeft
wat, de kerk doet natuurlijk ook wat,
DOOPVONT RADBOUD
De eenige puzzle die de Raad verleden
week nog had op te lossen was,of het in de
bedoeling lag dat voortaan naar oude zede
de kinderen van top tot teen in 't zuiverend
water zouden worden neergelaten. De raads
leden Bossen en Glas schenen reeds te vree
zen, dat zij vóór dq inwijding als lijdende
voorwerpen bij een generale repetitie zou
den móeten dienen, en de burgemeester oor
deelde dat men niet al te technisch moest
worden
De puzzle opgelost.
Dominee Kreb heeft het ons precies ver
teld, hoe dat nu zal gaan als alles meeloopt,
en hij is ook de man, die op een origineele
wijze aan een doopbekken wil komen dat in
het doopvont gaat.
Want zegt de predikant, als een dergelijk
ding wordt opgeknapt, moet het geen mu
seumstuk blijven, laat het dan maar zooals
het is.
Allereerst zullen de ijzeren banden ver
dwijnen en door middel van een kopercon
structie de gescheiden helften van het doop
vont aaneen worden gehecht. Een zilveren
bekken van ongeveer 35 c.M. diameter komt
in 't vont te rusten en alles wordt afgedekt
door een houten deksel. Natuurlijk zal de
leelijke verflaag worden afgekrabd en dan
zal ter bediening van den II. doop het „doop
vont van Radboud" weer gebruikt worden.
Voor de preekstoel zal het staan.
„Heelemaal" doopen komt natuurlijk niet
aan de orde. de heeren Bossen en Glas
kunnen gerust zijn.
Het kabinet open.
Voor het zilver moet het kabinet open.
De leden van de kerkelijke gemeente kun
nen medewerken door oud zilver af te staan
en om te laten smelten voor het bekken. Het
is natuurlijk niet de bedoeling dat voorwer
pen van historische waarde of kunstwaarde
in de smeltkroes gaan, omdat, men dan het
een zou opbouwen en het andere afbreken.
Maar in het kabinet van onze -Westfriezen
ligt nog wel een halfvergeten zilveren ijzer
of een paar spelden, en wie weet komt uit
een hoekje van de gortlaad nog wel een zil
veren tabaksdoos te voorschijn.
Restauratie van het doopvont is eigenlijk
een voorlooper van de restauratie
van de kerk, zegt dominéé Kreb;
dat moest belist direct. maar voor-
loopig stellen we dat nog maar een paar
jaar uit het hoofd. Men hoeft alwéér geen
vakman te zijn om te zien dat het mooie
kerkje van Hoogwoud in desolaten toestand
verkeert, binnen nog meer dan buiten, waar
precies als in Opperdoes en honderd andere
plaatsen de schennende hand van de verf-
kwakker de eiken paneelen en banken gron
dig heeft bedorven.
Dus eerst maar om zilver.
Ons dunkt als Dominee alle pceten en
neefsen en nichten en achteraeefsen en ach
ternichten eens langs gaat, van de Paad tot
de Gouw en van den Bockelweg tot de Wee-
re, het er al aardig op zal „rooien".
We wenschen hem, den burgemeester en
den kerkeraad een gouden dag bij de zilver-
ophalerij!
Gevaarlijke instortingen
niet denkbeeldig!
Is thans het schip van de Groote
Kerk te Alkmaar zoodanig geschoord,
dat verdere instortingen niet ge
vreesd behoeven te worden, anders
is de situatie in het koor, aldus de
A.N.P.-verslaggever, die door een ker-
keraadslid in het gebouw is rondge
leid.
Hier vertóonen de muren op som
mige plaatsen groote scheuren en
het regenwater heeft daar vrij spel.
De muren zijn geheel verzakt en ver
keeren in een dusdanigen staat, dat
hier ook instortingen kunnen wor
den verwacht, hetgeen gezien het
feit, dat het Oostelijk deel der kerk
aan een belangrijken verkeersweg
staat, rampzalige gevolgen kan heb
ben. De restauratie, waarmede bin
nen kort zal worden aangevangen,
zal dan ook in de eerste plaats dit
gedeelte van de kerk betreffen.
Zij staat onder leiding van den architect.
Herman van der Kloot Meyburg, die reeds
zijn sporen bij de restauratie van de kerk
te Delft heeft verdiend.
De A.N.P. verslaggever is tot het resul
taat gekomen, dat de kerk, een der uit bouw
technisch oogpunt bezien waardevolste ge
bouwen in ons land, in een volkomen bouw-
valligen staat is.
Een staat, die waarlijk
beschamend
is, zegt hij, omdat daaruit zou kunnen blij
ken, dat de Nederlanders weinig belangstel
ling hebben voor hun kunslmonumcnten.
In het artikel wordt dan opgesomd de lij
densgeschiedenis der laatste jaren, welke
wij hij onze lezers hekend achten. Over de
geschiedenis als kerk lezen wij dan nog:
De St. Laurentskerk werd omstreeks het
jaar 1500 gebouwd, in de plaats van twee
kleinere kerken, die tezamen op het toen
malige kerkhof stonden. De houwers waren
vader en zoon Keldermans uit Meclielen,
van wie o.a. ook te Antwerpen en Middel
burg bouwwerken te bewonderen zijn.
Hoewel het oorspronkelijk een katholieke
kerk was pas omstreeks 1570 ging zij in
protestantsche handen over was de kerk
van binnen vrijwel niet beschilderd.
De wanden, opgetrokken uit baksteen en
bekleed met natuursteen, waren geheel ge
kalkt. Wandschilderingen ontbraken, het
geen blijkt uit een bewaard gebleven kwi
tantie uit 1525. Toen is de geheele kerk op
nieuw gewit.
Het orgel.
In 1693 werd door Romein de Hooge boven
het korten tijd daarvoor aangebrachte be
roemde orgel, dat thans nog geheel intact
is, een groote allegorische wandschildering
aangebracht, welke aansloot op de gewelf
schilderingen van Jan van Schoorl in den
kap van het schip, het koor en de zijbeuken.
De schildering van Jan v. Schoorl werd om
streeks 1S60 niet langer waardig gekeurd de
kerk te sieren. De plafonds werden gesloopt
en als brandhout verkocht. Een zekere de
Steurs wist echter het plafond boven het
koor, voorstellend het laatste oordeel, te red
den. Hij schonk het aan het Rijksmuseum
en straks als de kerk weer hersteld is, zal
het opnieuw aan de zoldering prijken.
De beklecding der kerkwanden bestaat in
hoofdzaak uit ledensteén. geimporteerd uit
de Zuidelijke Nederlanden, al is ook wel
Bentheimersteen uit Duitschland gebruikt,
waarschijnlijk doordat degenen die den
kerkbouw financierden, relaties hadden bij
den bouw van he Ilontbosschers en Petter
zeewering, die geheel uit Bentlieimersteen
bestaat.
De noodlottige dakruiter...
Een toren heeft de kerk nooit gehad al is
het waarschijnlijk wel de bedoeling geweest
dat er een zou komen; slechts op de vliering
staat een klein torentje waarvan de klok
door de abdy van Egmorid is geschonken.
Dit, torentje is het eenige deel van de kerk.
dat aan verbouwing onderhevig is geweest,
tot schade van de kerk overigens, want de
de latere bouwmeesters maakten hem te
zwaar, zoodat verzakkingen niet uitbleven.
De kerk is thans, ondanks de restauratie
nog in gebruik. In het hart van de kerk
zijn nl. de banken cn het preekgestoellc ge
plaatst.
In den oorspronkelijken vorm bezat de
kerk twee kleine orgels van Hans van Co-
blentz. Bij den bouw van het groote orgel
in de 17e eeuw is het zuidelijke afgebroken.
Het andere is echter nog geheel intact en
wordt thans gebruikt, daar het groote orgel
in verband met de werkzaamheden in het
schip gekist is.
Dit kleine orgel, dat als een zwaluwnest
tegen den muur is geplakt, stamt uit 1511
en is prachtig van klank en van uitvoering,
versierd met zeer merkwaardig houtsnijwerk.
Het afsluithek tusschen het groote orgel
in het schip en dé kerk is vervaardigd door
Jacob van Campen, die bovendien een twee
tal prachtige heerenbanken vervaardigde
welke gelukkig nog in goeden staat verlcee-
ren.
De nieuwe plannen.
De verwaarloozing der kerk heeft zeer
veel schade veroorzaakt, welke nu dank
zij den stehn van rijk, provincie, gemeente, de
Nederduitsch Hervormde gemeente en par
ticulieren, hersteld zal kunnen worden. Met
name het plafond van de oude sacristie,
thans consistoriekamer, dat prachtige lijm-
verf-schilderingen had, is geheel vernield.
Het plan van den heer Van der
Kloot Meyburg is de kerk geheel
schoon te maken, d.w.z. de kalk van
de wanden te verwijderen zoodat
het roode baksteen bloot komt.
Dit 'zal ongetwijfeld de kerk een
warme kleur geven, doch haar te
vens veel donkerder maken en mo
gelijk het lijnenspel verstoren. De
St. Laurentskerk bevat de grootste
kerkramen in ons land. Een zee
van licht, vooral bij zonneschijn,
stroomt derhalve het gebouw bin
nen en toovert thans op de witte
muren en 'tusschen de gewelven
heerlijke levende schaduwen, scha
duwen, die waarschijnlijk op de bak-
steenen muren verloren zullen gaan,
meent de A.N.P.man.
Het is te* hopen, dat de ondanks de se
dert het opmaken der plannen, gewijzigde
omstandigheden toch zullen toelaten, dat de
restauratie over vier jaar gereed zal komen
en daarmede een van Nederlands belang
rijkste bouwwerken in zijn oude glorie her
steld zal zijn.
BLOEMEN BIJ
REMBRANDS GRAF
Daad van piëteit ter nagedachte
nis van onzen grooten schilder.
Gisterenmorgen zijn door de stichting
Werkgemeenschap „Door arbeid welvaart"
té Dordrecht, bloemen gelegd bij de gedenk
plaat van Rembrandt in de Westerkerk te
Amsterdam. Het was een korte plechtigheid
met een intiem" karakter, welke o.m. na
mens de Kultur-Austausch werd bijgewoond
door DrD. T. M. Huebner, lid van den staf
van den rijkscommissaris.
Deze; stichting, meenende, dat in ons land
te weinig aandacht aan onzen grootsten
schilder wordt geschonken, besloot'hét vori
ge jaar een blijvende krans onder de ge
denkplaat te hechten, welke tweemaal per
jaar, op Rembrandts geboortedag en sterf
dag met levende bloemen wordt gevuld.
TELEFOON TE BRUSSEL GEDEELTELIJK
IN BEDRIJF.
Het herstel van het Brusselsche telefoon
net, dat door de Engelschen op zinnelooze
wijze is vernield, maakt goede vorderingen.
De werkzaamheden, die hiertoe zijn verricht
door de Duitsche rijkspost, zijn thans reeds
zoover gevorderd, dat een versterkte tele
foondienst. in bedrijf kon worden genomen,
waarbij cle overheidsdiensten, de ziekenhui
zen en de verkeersondernemingen zijn aan
gesloten.
Interieurkiek van de Groote Kerk te Alkmaar, waaruit duidelijk blijkt hoe wind en water
hun vernietigende invloed op het bouwwerk hebben doen gelden.
