Kan Engeland zijn kusten nietverdedigen? Roosevelt wederom candidaat? Geen Britsch overwicht meer Het Engelsche volk gewaarschuwd ERDAL BESTAAT 25 JAAR Officiecle valuta-koersen Einduitslag nog lang niet zeker Japan en Indo-Cbina Malta als steunpunt waardeloos wordt dringend BETOOGINGEN IN EGYPTE Avonturen van een zonderling als wereldreiziger De vlootverhoudinqen in de Middellandsche Zee Valuta's: New Yor)* Bexiijn Brussel Helsinki Stockholm Zürich Bankpapier: New York Brussel Stockholm Zürich 1.8S 3/16l.SS 9/16 3.28 30.11 3.81 44.81 42.65 -75.43 —30.17 3.82 —44.90 —42.73 1.86*4— l-W 30.08 —30.20 44.76 —44.91 42.61 —42.77 Churchiirs rede doet het gelooven De jongste rede van Churchill heeft in breeden Amerikaanschen kring verrassing gewekt. Men had onder den indruk van de talrijke Engelsche verklaringegn aangeno men, dat de Engelsche regcering ervan over tuigd was, de kusten van Engeland tegen een Duitschen aanval te kunnen verdedigen. Deze indruk is, naar uit de uitlatingen van Churchill is gebleken, verkeerd geweest. Uit zijn woorden blijkt, dat de minister-presi dent zelf geen rekening meer houdt met de mogelijkheid van een doeltreffende verdedi ging van de Engelsche kusten en veeleer be reid is, Londen in puin en asch te laten leg gen. In kringen te Washington, die in poli tiek opzicht geheel en al naar Engeland over hellen, worden bedenkingen geuit, of een dergelijke katastrophale politiek nog in over eenstemming kan worden gebracht met. de geboden van het verstand en de menschel ij Ik heid. Men stelt de vraag, of het het Engel sche volk duidelijk is, welke gevolgen een dergelijke verwoesting van geheel Engeland voor zijn eigen toekomst zal hebben, geheel afgezien van het feit, hoe dp oorlog afloopt. Tenslotte wordt er nog op gewezen, dat Frankrijk en wel voornamelijk Parijs, door het ingrijpen van Pétain te elfder ure voor een dergelijk lot is gespaard gebleven, na dat Reynaud bij het begin van het Duitsche offensief verklaarde, dat hij Parijs tot' een puinhoop zou laten worden. DE REDE VAN CHURCHILL De indruk te Belgrado. In politieke klingen in de Zuïdslavische hoofdstad merkt men op, dat de Zondag door Churchill uitgesproken redevoering wanho pig veel lijkt op de laatste toespraken van Reynaud voor diens val, aldus liet D.N.B. Wellicht is dit dan ook in gelijk opzicht de laatste rede van Churchill geweest. fotograaf, schoenmaker en kok. Volgens zijn eigen recepten placht hij zich te voeden. Zijn maaltijden bestonden gewoonlijk uil fruit en groenten, vleesch had hij zeer zel den. De kleeren, die hij noodig had, verkreeg li ij door zelfgeschotcn dieren te verkoopen. en de schoenen, die hij voor zijn voettochten noodig had, maakte hij zelf. Tijdens zijn reis om de wereld van 50 jaar, heeft hij niet min der dan 700 paar schoenen versleten. Deze eigenaardige figuur, die af en toe de indruk van een wijsgeer maakt, stamt uit een rijke Piacenzcr familie. In zijn jeugd heeft de lust tot trekken hem aangegepen. en hij is er op uit getrokken. Dat het een hal ve eeuwv zou duren, voor hij weer thuis kwam, vermoedde hij destijds zelf niet. Toen men hem eens naar het doel van zijn reis vroeg, antwoordde hij trots: „Ik wilde Ita lië eer en mijn geboortestad de kern voor een museum schenken." Met deze kern zal echter wel riiet te veel aan te vangen zijn, want het zijn waardelooze dingen, die Fer rari in de heele, wereld bij elkaar heeft ge zocht. Voor hem hebben ze natuurlijk groote waarde, maar voor een wetenschappelijke verzameling Onlangs heeft hij zijn „Encyclopedie der handteekeningan van de wereld" gereed ge maakt en hij is van plan een nieuwe tocht te beginnen. „De mooiste speculatie ter we reld", verklaart de treklustige Ferrari, „is om arm te blijven tot het einde van je le ven". De komende presidents verkiezing in Amerika Zal de traditie, dat een president niet langer dan 8 jaar zitting neemt gebroken worden? In Chicago is gisteren de met spannig verwachte partijdag der de mocratische partij begonnen. Onge veer 95 procent der gedelegeerden en de journalisten waren van meening, dat Roosevelt wederom candidaat zou worden gesteld en dat deze de candidatuur zal aannemen. Agen ten van de aanhangers der New Deal reden door de straten en bewogen zich in de hotels met een rozet op de revers met het opschrift „alleen Roosevelt." Dc minister voor de posterijen, Farley, die de beide eerste verkiezingscampagnes voor Roosevelt heeft georganeerd, en die zich zelf candidaat heelt gesteld, toont zich zeer te rughoudend. Ilij heelt zijn principieele be zwaren tegen een derde ambtsperiode nog steeds niet opgegeven en neemt geen deel aan dc propaganda voor Roosevelt. Verschillende 'bladen te Washington zijn eenstemmig tc,gcn de candidatuur van Roo sevelt. Zoo verklaren dc „Evening Star" en dc Washington Post, dat Roosevelt een zeer ernstige fout zou begaan, indien hij met do traditie dat geen president dc regcerings- machinerie er voor mag gebruiken, om lan ger dan acht jaar in zijn functie te blijven, zou breken. Nauwelijks verrassingen.... De partijdag zal nauwelijks verrassingen brengen, schrijft de „Frankfurter Zeitung", Ilct vooroordeel tegen een derde ambtster mijn van president Roosevelt pogen ver schillende democraten weg te nemen door voor te stellen, dat de president; in verband met dc gespannen internationale verhoudin gen, een derde verkiezing weliswaar zal aan vaarden, maar liet voorzittersgestoelte zal inruimen voor den vice-presidcnt, zoo spoe dig een ontspanning in den toestand dit zal veroorloven. Ilct plan wordt gesteund door verschillende strooniingen die staatssecre taris Huil zouden willen zien verkozen tot vice-presidcnt. Huil wordt als conservatief beschouwd en is geen vriend van radicale experimenten. Tot dusver heeft Huil zich echter tegen de candidatuur verzet. Men houdt het intusschen voor waarschijnlijk, dat Huil zich heeft laten overreden, daar dc voortzetting van het buitenlandseh beleid alleen op deze wijze kan worden verzekerd. Een democratisch commentaar op de stem ming te Chicago voor de opening van den partijdag geeft de volgende indrukken: „Ge loof niet, Engeland, dat de Vereenigde Sta ten u kunnen redden, indien ge voortgaat te strijden in het geloof, dat Amerika U voor den nederlaag zal behouden. Het moet u duidelijk zijn. dat bij u wenschdroomen de overhand hebben gekregen." Aan den vooravond van den dcmocrati- schcn partijdag heeft Bondssenator Wheeler gecischt, dat het democratische verkiezings programma de garantie moet bieden, dat dc Vereenigde Staten zich verre houden van den Europeeschen oorlog. Het vraagstuk der Amerikaansclie neutraliteit zal hij onmiddel lijk aan de vergadering van gedelegeerden voorleggen, in geval dc commissie voor de opstelling van het programma zich niet dui delijk vóór een nonintervcntionistische bui- teniandsche politiek uitspreekt. De kansen van Roosevelts tegen stander. De candidaatstellïng van Willkie, een ver klaarden tegenstander van Roosevelt's New Deal, heeft, in de democratische partij groot opzien gebaard, waht men weet zeer goed hoe de stemming is in de staten, die dit so ciale experiment uit dc eerste ambtsperiode van Roosevelt niet goed gezind zijn: zelfs aanhangers van de democratische partij be- hooren daartoe. Roosevelt heeft Zijn herver kiezing in 1936 voornamelijk te danken aan de propaganda met de New Deal, waarbij in dertijd een groot deel van de Amerikaan sclie arbeiders gezworen had, omdat deze New Deal-actie hun een betere sociale positie beloofde. Doch de New Deal heeft niet aan de PRESIDENT ROOSEVELT. verwachtingen beantwoord en in breede krin gen heeft men zijn teleurstelling laten blij ken. Willkie heeft van deze stempiing handig' gebruik weten te maken en als outsider zijn candidatuur in de republikcinsche partij ge wonnen. Men ziet in hem thans den man, die het werkloozenprobleem zal oplossen. Volgens deze berekening kunnen dus juist dezelfde kiezers', die in 1936 op Roosevelt stemden, thans met het oog op een verbete ring van liuii positie zich achter Willkie scharen. Zelfs wanneer dus Roosevelt nu opnieuw de democratische candidaat zal zijn, is de uitslag van de verkiezingen thans nog een volkomen open vraag en valt er nog geens zins met zekerheid te zeggen wie de eind overwinning zal behalen. Van den anderen kant zal iedere tegenstan der van de democraten er rekening mee dienen te houden, dat Roosevelt een man is, die propaganda weet te maken. Gelijk hij na zijn eerste ambtsperiode met een program van binncnlandsclie politiek kwam, dat naar de meening van deskundigen reeds had afge daan, en toch dc overwinning behaalde zoo is hij thans in staat de buitcnland- sche politiek en don oorlog in Europa als een argument te benutten, dat "hij als propa gandist volkomen behcerscht. In de laatste weken en ma'andcn heeft hij getoond, zoo gaat de Tel. voort, dat hij het Amerikaansclie volk in een bewapcningspychose kan bren gen, die elk bedrag, ook al is het nog zoo hoog, met geestdrift goedkeurt. Japan is als kooper van verschillende pro ducten in Indo-China getreden in de plaats van Frankrijk en dc economische betrekkin gen tusschen Japan on Fransch lndo-'Ghina, aldus een Domcibericht, uit Hanoi, zullen steeds talrijker worden. Steenkool, ijzererts zout, rubber, zink en fosfaaterts zullen van uit Indo-China naar Japan worden uitge- voerd, terwijl Fransch Indo-China chemische producten, aardewerk en dergelijke van Ja pan zal koopen. De gouverneur-geniaal van Indo-China, Catroux heeft deze verklaring door het economisch kantoor van het gene raal gouvernement laten verspreiden. Weermachtsbonnen voor Duitsche soldaten Naar wij vernemen zijn voor die leden van de Duitsche weermacht, die buiten den menage zijn en dus in eigen onderhoud moeten voorzien, bonnen uitgegeven, waarop zijn gedistribueerde goederen bij den détail- handel zullen kunnen verkrijgen. De bon nen varieeren van kleur naar gelang het daarop verkrijgbaar gestelde artikel. Winkeliers, die deze bonnen krijgen aange boden, moeten dus niet zeggen, dat zij ze niet kennen, want zij hebben kracht van gewone distributiebonnen en de levering op vertoon van deze bonnen is verplicht. Dezer dagen zullen uiterlijk, en gelding dezer bon nen in bijzonderheden officieel worden ge publiceerd. De diplomatieke medewerker van bet agentschap Slefani voegt als volgt de meeningeu samen, die hij in bevoegde kringen heeft vernomen met betrekking tot de jongste vlootoperaties in de Middelland sche Zee. 1. De Britsclie Westelijke en Oostelijke vlootstrijclkrachten, die, gezamenlijk ope- rcerend, trachtten de Italiaausche kusten te naderen, doch werden gedwongen, zich naar de bases van Gibraltar en Alexandrië terug le trekken. De legende van het ver meende overwicht van de Britsche vloot in de Middellandsche Zee heeft daarmede af gedaan. Het resultaat van de gevechten heeft aangetoond, dat Italië, dank zij zijn sterke zeestrijdkrachtcn en dank zij de su perioriteit van zijn luchtmacht, gesteund door geweldige strategische posities, vol komen in staat is. den weg op het centrale schaakbord van de Middellandsche Zee te versperren. 2. Om de bases van Gibraltar en in den Levant te verdedigen, is Engeland ver plicht zijn strijdkrachten in de Middelland sche Zee in twee groepen verdeeld te hou den. Italië daarentegen, dat de controle over de Straat van Sicilië en de Straat van Messïna heeft, is steeds in staat, de ver binding tusschen zijn zeestrijdkrachtën, zoo wel die in het Oosten als die in Westen tot stand te brengen. 3. De Italiaansche luchteskaders van Si cilië en van Lybië, verstrekt door die van Sardinië en Apulië, beletten de Britsche vloot, zich van Malta als steunpunt te be dienen. Malta is nog selchts een vestiging van.geringe waarde, die reeds grootendeels ontmond is. 4. Het Oostelijke Britsche vlooteskader is tijdens de terugreis naar Alexandrië ver scheidene malen doeltreffend gebombar deerd door Italiaansche luchteskaders, die in Sicilië, Apulië, Libve en de Dodekane- sos waren opgestegen. 5. Het Britsche eskader in het Westelijk deel van de Middellandsche Zee is tijdens de terugreis naar Gibraltar eevcneens ern stig getroffen. De „Hood", het machtigste schip van Engeland, was gedwongen zijn vaart tot 31 knoopen tot slechts 8 knoopen te verminderen, hetgeen den ernst van de opgcloopen schade bewijst. Deze schade is overigens nauwkeurig nn foto's vastgelegd. 6. De Britsche vlooteskaders in het Wes- Berlijnsche bladen over de rede van ChurchiU. De radiorede van Churchill wordt door de bladen daarom besproken, omdat deze i*cde ondanks alle uitdagende uitla de angst .voor het bittere einde duide- ijk tot uitdrukking komt. Alleen hierdoor s, aldus dc Berlijnsche bladen, de uit wan- geboren bewering te verklaren, dat hij Londen liever 'in puin ziet, dan vrede te Door deze kem uit de radiorede, naar de Deutsche Allgeineine Zei- ung" schrijft, duidelijk, dat de „oorlogsmis- ladigers aan de Theems ook het laatste be- Irijf van den oorlog tegen het Britsche •itand in zijn volle vreeselijkheid wenschen" mensch denkt bij dit lichtzinnig woord inmiddellijk aan Warschau en Rotterdam. in Warschau hebben gewetenloozen niet te rechter tijd uit een ransloozen toestand de consequenties getrok totdat de vroegere hoofdstad van Polen n puin en asch lag. De Nachtausgabe wijst op het geweldige aan verantwoordelijkheid tegenover iet Engelsche volk, dat de eerste minister net de volgende uitlating bewijst. „De Brit- che plutocratie is bereid, een geweldige mas amoórd op liet Engelschewolk op haar ver- .nt.wo.ording te nemen, tenihde een poging ot verdediging van baar reactionnaire posi- ic te doen. Zij wil bet door haar sedert tien- allen van jaren gekwelde Engelsche volk an cle Duitsche wapens overleveren tenein- nog tijd te winnen voor een of andere akelijke manoeuvre, zonder welke men het and niet gaarne zou Verlaten. Wanneer het enmaal ernst zou worden en Londen niet ot open stad verklaard zou worden,' dan zal zich deze rede van Churchill moeten icrinneren. Er zijn voldoende berichten uit bekend, dat Churchill eit zijn trawan en een franc tireursoorlog voorbereiden. Het volk wordt dringend gewaar- ichuwd. „Conté di Cavour" het vlaggeschip van de Italiaansche vloot. telijk en Oostelijk deel van de Middelland sche Zee kunnen in verband met de groote afstanden het centrale schaabord niet be reiken zonder onmiddellijk door de Itali aansche schepen en vliegtuigen te worden opgemerkt. Iedere kans op verrassing is uitgesloten. Voorts beschikt Engeland in de Middellandsche Zee niet over werven voor de scheepsrcparaties. Concludeercnd kan gezegd worden, dat de eerste operaties, die op de meest ener gieke wijze door de Italiaansche vloot- en luchtstrijdkrachten ten uitvoer zijn gelegd, duidelijk hebben aangeloond, dat er in dc Middellandsche Zee geen Britsch overwicht meer bestaat en dat de Britsche vloot niet meer ongestraft haar bases te Gibraltar en Alexandrië kan verlaten om het centrale schaakbord te naderen. In Cairo zijn in verband met de anli- Britsche protest demonstraties en sympa- thie-betoogingeri gehouden voor den ont slagen chef van den Egyptischcn generalcn staf. Aziz al Masri. De tegenwoordige Brit sche ontwapeningsaclie tegen het Egypti- tische leger heeft, naar uit de berichten uit Cairo blijkt, een storm van verontwaardi ging ontketend. De populariteit van Aziz al Masri is in de laatste dagen nog toegenomen. Want hij is het geweest, ciic zich destijds heeft verzet tegen de Engelsche wapenleveranties aan Egypte en daardoor bij de Engelschen in ongenade is gevallen, die zijn ontslag eisch ten. Zooals bekend, kwam de regeering Ali Maher Pasja aan deze Engelsche eisch te gemoet en onthief zij den chef van den Egyptisclien generalen staf van zijn func ties. Nog een jaar geleden eischte Aziz al Masri, dat de Engelsche wapen- en munitie- leveranties zouden worden stopgezet, en wel als gevolg van den veel te jhoogen prijs, die veYlangd werd en de slechte kwa liteit. Enkele maanden geleden betrad Signor Enrico Ferrari als zeventige weer de bo dem van zijn geboortestad Piacenza en be trok aan den rand van de stad een oud huis. Dit voorval ging heel ongemerkt voorbij, wat ook te begrijpen is, wanneer men hoort, dat hij niet minder dan vijftig jaar weg ge weest is. De menschen, die hem destijds uit geleide deden, zijn intusschen overleden of wonen elders in het land. Enrico Ferrari heeft in den loop van de halve eeuw niet minder dan 2SO.OOO kilome ter afgelegd en meer dan 70 landen bezocht. Als men deze prestatie hoort, twijfelt men in het eerste oogenblik, maar Signor Ferrari overtuigt zijn bezoeker dadelijk aan de hand van zijn controleboeken van de juistheid van zijn verhalen. Behalve zes dikke deelen met handteeke- ningen en stempelafdrukken van de meest verschillende autoriteiten, heeft hij nog een fotoverzameling, die niet minder dan 5000 foto's omvat, meegebracht wan zijn voetreis over de aarde. Steeds weer herkent men op de foto's de lange, magere gestealte van den zeventigjarigen wereldreiziger, nu eens in gezelschap van Egyptische kameelrijders, dan weer te midden van de goudgravers in het Westen van Amerika of in een Eskimo- tent bij het inkoopen van vellen. Behalve de ze. documenten heeft hij nog tien groote kisten meegebracht, die behalve verschil lende vellen papier, orthopedische instru menten, geheimzinnige vloeistoffen, genees middelen, boeken o.ver alchemie, astronomie, chemie, geneeskunde en kookkunst bevatten. Daartusschen vindt men de gebalsemde kop van een hond. Ilij behoorde, eens tot de 135 trouwe begeleiders op zijn lange tocht. Alle stierven aan de gevolgen van de groote in spanning en oververmoeidtieid. Bijzonder trotsch is Ferrari op zijn verzameling me dailles, die bij op een loeren buis heeft ge naaid. Zij werden hem, door de meest ver schillende personen geschonken. Als hij door krantenverslaggevers werd g einteviewd, doeg hij altijd die feestkleedij. Enrico- Ferrari haat spoorwegen, auto en wagen. Hij heeft zijn lange weg steeds tc voet afgelegd, nooit in een hotel of herberg overnacht, maar steeds in zijn waterdichte tent. „Slechts op die manier", vindt hij, „is het boek des levens voor hart en oogen ge opend." Naar men zegt, heben de reizen hem geen cent gekost, aalmoezen of andere ondersteu ningen wilde hij nooit aannemen., Het geld voor zijn levensonderhoud heeft hij door ar beid verdiend. Nu eens gal' hij „wetenschap pelijk onderricht", dan weer nam hij ekstcr- oogen weg of verkocht hij recepten van ge neeskundige drankjes. Hij noemt zichzelf 1 immers trots natuuronderzoeker, barbier, Van klein bedrijf tot groote, mo derne fabriek. Wie kent niet het Erdaldoos.ie met de Pe likaan? 't Is of Erdal er altijd geweest is, en toch... beste is het pas 25*jaar 'geleden, dat de eerste schoen met Erdal werd ge poetst. 16 Juli 1915 werd te HiLversum een zeer bescheiden bedrijf gesticht, dat zich al spoedig ontwikkelde tot een der grootste fa brieken van ons land. Dochtermaatschap pijen werden opgericht, fusie met andere fabrieken had plaats en thans werken in het inmiddels naar Amersfoort verplaatste bedrijf driehonderd arbeiders. Alle blikverpakking, rcclamc-blikplaten enz. worden geheel in eigen bedrijf vervaar digd, de moderne drukkerij heeft een ca paciteit van 20.000 bladen druks per d^g of gemiddeld 140.000 doozen. Wq hebbert ge wandeld in de blikemballagefabriek, waar met allerlei machines onder daverend geweld 100.000 doozen per dag. worden gemaakt, na tuurlijk met het voor de huisvrouw zoo be kende instrumentje voor „een draai en dc doos is open". Wij zagen 't eigenlijke hart van 't Erdal- bedrijf, het. „smelthuis" waar in een reeks van smeltketels met ecu gezamenlijkcn in houd van 14.000 kg. de verschillende waspro- ducten door een buizenstelsel gevoerd wor den naar de giettafels, welke in de groote giijlhal opgesteld 'staan. Een van die trans- portkocltafels heeft een capaciteit van 50.000 stuks per dag. Zeer ingenieus ook zijn de machines in de vliegenvangerfabriek. Vliegensvlug en ma chinaal worden uit efen strook speciaal pa pier de bekende kartonnen kokertjes rollen geplakt, nadat het papier eerst nog dc druk pers heeft gepasseerd voor de bedrukking van den tekst.. Een bodempje .komt nog in het kokertje, de lijmband met liet koordje komt er nog in, het dopje niet de punaise er ERDALFABRIEK. nog op, en op de meest rationeele wijze wor den zoo ruim twee millioen vliegenvangers per maand gemaakt. Wij bezochten ook het fabriekslaborato- rium, het terrein van den chemischen be drijfsleider, die met zijn assistenten alle grondstoffen en bovendien het gefabriceerde product regelmatig aan nauwkeurige con troleproeven onderwerpt. In verband met de tijdsomstandigheden is van een feestelijke viering van het jubi leum afgezien.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1940 | | pagina 2