Den Helder moet weer leven
Ordening
Balkan
Europeesche koloniën
in Amerika
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Britsch convooi
Vluchtelingen kunnen naar
omliggende plaatsen
terugkeeren
Reis en- verblijfkosten
kunnen worden
vergoed
Groot luchtgevecht
bij Theemsmonding
van vijf schepen
vernietigd
Geen Engelsche
vloot meer in
't Verre Oosten
Een beschermheerschap
voorgesteld
Laan. Schaden, Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 224fl
DONDERDAG 25 JULI 1940. 84e Jaargang. No. 11247.
Uitgavr der N.V. Ui tg.-Mij". „Hollands Noorderkwartier" 1
op den
Roemeensche ministers
naar Berlijn en
Rome
De Roemeensche ministerpresident
Gigurtu en zijn minister van buiten-
landsche zaken Manoilescu zijn gis
teravond uit Boekarest naar Duitsch
land vertrokken. Met denzelfden
specialen trein reist ook de Duitsche
gezant dr. Fabricius, die de Roe
meensche staatslieden op hun reis
vergezelt. Voorts reizen mede de ka
binetschef van den premier, Dinopol,
de kabinetschef van den minister
van buitenlandsche zaken, Polony,
gezantschapsraad Constantinide en
de plaatsvervangende leider van de
pers, Oskar Walter Cisec.
Zaterdag zullen de Roemeensche
staatslieden zich van Berlijn naar
Rome begevenj waar zij besprekin
gen zullen hebben met Mussolini en
Ciano.
Op een vraag dienaangaande is van be
voegde Duitsche zijde aan de pers medege
deeld. dat de bezoeken van Roemeensche,
Bülgaarsche en Slowaaksche staatslieden,
in het algemeen ten doel hebben in het
zuidoosten de verhoudingen in vredelicven-
den zin te ordenen en te stabiliseeren. Eco
nomische vraagstukken zullen daarbij van
Veel beteekenis zijn.
Los van Engeland.
De Roemeensche regeering heeft haar ge
zant te Londen, Tiles, teruggeroepen. Tiles
was bekend door de agitatie, die hij te Lon
den tegen Duitschland voerde. Zoo had hij
vóór het tot stand komen van de Duitsch-
Roemeensche handelsovereenkomst in Maart
1939 het bericht over een zoogenaamd
Duitsch ultimatum aan Roemenië gelan
ceerd.
Baas over de buitenlandsche pe-
troleummaatschappijen.
De Roemeensche regeering zal binnenkort
bij de groote .Roemeensche pctroleummaat-
schappij Astra Romana, die tot het Shell-
concern behoort, een commissaris benoe
men, wiens taak erin zal bestaan, de door
de maatschappij beperkte productie weer tot
normale hoogte op te voeren.
De van het buitenlandsche kapitaal afhan
kelijke groote petrolcummaatschappijen wa
ren er in de laatste jaren steeds meer en
meer toe overgegaan, uit kapitalistische over
wegingen ten aanzien van de Roemeensche
petroleum een politiek van roofbouw toe te
passen.
De staatscommissaris zal aan dezen toe
stand, die het Roemeensche volksinkomen
aanzienlijke schade heeft toegebracht, een
einde maken en daardoor de aanstaande na
tionalisatie van de Roemeensche petroleum
industrie voorbereiden.
Tot commissaris is benoemd een hoogge
plaatst ambtenaar van het ministerie van
economische zaken.
bi drat op het nationaal concours
hippique, dat de landelijke rijver-
eenigingen in Noord Brabant te Hoeven
hielden
EVACUATIE MAG OPBOUW VAN
HET ECONOMISCHE LEVEN NIET
IN DEN WEG STAAN. REGE
LING DOOR COMMISSARIS AF
VOER BURGERBEVOLKING IN
NOORD-HOLLAND.
De moeilijkheden waarin de gemeen
te Den Helder verkeert tengevolge
van de vlucht van duizenden harcr
inwoners, hebben den secretaris-gene
raal van het ministerie van binnen-
landsche zaken genoopt een dringend
beroep te doen op de medewerking 4
van de burgemeesters der onderschei
dene gemeenten, tot herstel, voor zoo
veel mogelijk van het sociale en eco
nomische leven in die gemeente.
De," bevolking van Den.Helder heeft zich
goeddeels verspreid over geheel het land, ter
wijl de'terügk&r belemmerd wordt door de
vrees voor hernieuwde luchtaanvallen. Het
economische leven in Den Helder ondervindt
hiervan thans zeer nadeeligc gevolgen en het
gevaar .is geenszins denkbeeldig dat een vol
komen ontwrichting z-kl' ontstaan, indien niet
tijdig wordt ingegrepen.
Teneinde te kunnen geraken tot een
beheersching van het vluchtelingen
vraagstuk, welke het mogelijk zal
maken geleidelijk een algeheel her
stel te verkrijgen, is een plan ont
worpen tot onderbrenging van de ge
vluchte bevolking, voor zoover zij
vniet aanstonds naar Den Helder te
rugkeert. in gemeenten, die in de
omgeving van Den Helder zijn gele
gen.
Medewerking burgemeesters.
De medewerking der burgemeesters zal
kunnen worden verleend in' dier voege, dat
door hen de noodige aandrang wordt uit
geoefend op-de in hun gemeente verblijven
de vluchtelingen, opdat deze, voor zoover z'j
nog niet naar hun woonplaats terugkeeren,
zich tijdelijk in een van de bovenbedoelde
vluchtoordgemeenlcn in de nabijheid van
Den Helder te bevestigen. In verband met het
groote aantal vluchtelingen zal het plan tot
onderbrenging in de bedoelde vluchtoorden
slechts geleidelijk in uitvoering komen.
Eerst de werkers.
Met het oog op de economische belangen
der gemeente Den Helder zullen de burge
meesters in de eerste plaats op die vluchte
lingen aandrang uitoefenen, die in normale
omstandigheden een beroep of bedrijf in de
gemeente Den Helder uitoefenen of aldaar in
eenige betrekking werkzaam zijn.
De commissaris afvoer burgerbevolking in
de provincie Noordholland, Keizersgracht
588, Amsterdam, is belast met liet centraal
verzamelen van gegevens omtrent dergelijke
onderbrenging van vluchtelingen.
Bij de keuze van het vluchtoord die
nen belanghebbenden rekening tc
houden met de wenschelijkheid van
een hervatting van den dagelijkschen
arbeid in Den Helder. Daarom zul
len zij die in staat zijn zich per rij
wiel van het vluchtoord naar Den
Helder te begeven, zooveel mogelijk
in de naaste omgeving van Den Hel
der ondergebracht moeten worden,
terwijl zij die gebruik zullen moeten
maken van een of ander openbaar
vervoermiddel, bij voorkeur hun keu
ze zullen moeten bepalen bij een ge
meente, waarmede een trein-, tram
of autobusverbinding bestaat.
De commissaris afvoer burgerbevolking
zal dan aan de hand van de hem verstrekte
gegevens en zooveel mogelijk de aangegeven
voorkeur volgende, voor ieder van deze
vluchtelingen een vluchtoord aanwijzen en
daarvan door lusschenkomst van den burge
meester van de gemeente, waar hij thans
verblijft aan den vluchteling mcdedecling
doen en tevens aan den burgemeester dei-
aangewezen vluchtoordgemeënte.
Het is de bedoeling dat de vluchtelingen,
voor wie op deze wijze een vluchtoord is
vastgesteld of die naar Den Helder wensch-
ten terug te keeren, bü hun vertrek onmid
dellijk worden voorzien van een bewijs van
aangifte, terwijl tevens de gemeentebestu
ren zullen iuoctcn zorgen voor het opzenden
van inlichtingen aan de rijksinspectie van
de bevolkingsregisters.
Aan de vluchtelingen kan zoo noodig reis
geld ter hand worden qesteld voor reke
ning van het departement van binnenland-
sche zaken, terwijl voor een huisvesting en
verzorging in dé aangewezen vluchtoorden
de op dergelijke gevallen toepasselijke re
gels analoog zullen kunnen worden toege
past.
Meer dan 100 vlied'tuig en namen
er aan deel.
Een bericht van United Press meldde gis
teren uit Londen:
Vanmiddag hebben, volgens hier binnen
komende berichten, Duitsche bommenwer
pers, die door'jachtvliegtuigen werden bege
leid, bij de Theems-monding een aanval ge
daan op een convooi. Verscheidene esquad'ril
les Engelsche jagers stegen op.
Er onstond een luchtgevecht, waar
aan volgens- deze berichten meer
dan honderd vliegtuigen deelnamen.
Het aantal aanvallen, dat de Duitsche
luchtmacht bij daglicht onderneemt, is groo
te r geworden. Volgens Engelsche berichten
zijn op verscheidene plaatsen in het Noord
westen en Noord-oosten van Engeland, als
mede in het Zuidwesten van Schotland bom
men geworpen.
Aan de Zuidoostkust hebben bovendien
twee aanvallen op schepen plaats gevonden.
Bij een van deze aanvallen hebben zes Duit
sche bommenwerpers naar schatting een
honderdtal bommen geworpen.
HITTEGOLF IN SPANJE.
Zeer hooge temperatuur.
In geheel Spanje heerscht op het oogen-
blik een hittegolf. In Sevilla werd Woens
dag een temperatuur van 42 graden in de
schaduw gemeten. Te Madrid sieeg het kwik
lot 34.5 graden, terwijl te Cordova de tem
peratuur tot 42 graden in dc schaduw steeg.
Bij de opgravingen te Lunteren onder leiding van dr. F. C. Bursch, directeur van
het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, werd onder de vele prae-historische
vondsten ook een houten waterput blootgelegd.
Een zesde schip
in brand geraakt
Berlijn, 24 Juli. (D.N.B.). Het
opperbevel der weermacht deelt me
de: „Vanochtend hebben Duitsche
gevechtsvliegtuigen een Britsch con
vooi van vijf koopvaardijschepen, te
zamen metende 17.000 ton, vernie
tigd. Bovendien is een ander vijan
delijk koopvaardijschip van 40Q0 ton
in brand gebombardeerd."
Duitsche persstemmen.
Berlijn. 25 Juli (D.N.B.) De Duitsche
pers.stelt vandaag het bericht van het op
perbevel'der weermacht over de vernietiging
van een Britsch convooi door Duitsche ge»
vechtsvliegtuigen en het bericht uit Tokio
over het terugtrekken van de Britsche Oost-
Aziatische vloot uit Singapore tegenover de
radiorede, welke Duff Cooper tot Noord- en
Zuid-Amerikt heeft gericht. Dc Britsche mi
nister betoogde, dat voor Engeland de wijde
zeeën openstonden en dat elk schip, dat zich
vol vertrouwen naar een Britsche havén be
gaf, getuige kon zijn van deze Britsche
macht ter zee.
Dagelijks, schrijft naar aanleiding hier
van de Deutsche Allgemeine Zeitung, geeft
de nuchtere vaststelling van feiten in het
Duitsche legerbericht een indrukwekkende
bevestiging van de harde slagen, die Duitsch
land aan de Britsche macht, ter zee toe
brengt. Korten tijd geleden moest een offi-
Domei meldt, dat volgens een be
trouwbaar bericht uit Sjanghai de
Britsche vloot in de wateren van
Oosl-Azie Singapore heeft verlaten.
In ieder geval onlbrtilten het vlieg
tuig moederschip Eaglc 22.600 ton)
en andere bodems in de wateren bij
Singapore. In liet Verre Oosten be
schikt de Britsche defensie daardoor,
aldus Domei, vrijwel niet over schc-
pen.
Op het oogenblik worden onder leiding van
minister van buitenlandsche zaken der
Vereenigde Staten Huil en zijn medewer
ker Berle, op de byeenkomst te Havanna der
Amcrikaansche Staten in besloten zittingen
met dc andere delegaties de vraagstukken
der Europeesche koloniën in Amerika en
economische problemen besproken. Men
dringt er op aan, dat zeer spoedig een be
sluit zal worden genomen en men heeft der
halve bepaald, dat na Donderdagmiddag
geen nieuwe resoluties meer kunnen worden
ingediend. Donderdagavond zal het materi
aal. dat de conferentie van alle delegaties
heeft ontvangen, geschift cn onder de be
treffende commissies verdeeld worden. Za
terdagavond zal een nieuwe voltallige ver
gadering en op 30 Juli de slotzitting worden
gehouden, indien het de Amcrikaansche re
geering gelukt dc gewenschte besluiten aan
genomen te krijgen.
Met betrekking tot het bescherm
heerschap over de Europeesche ko
loniën heeft Huil, naar verluidt, een
compromis voorgesteld, tusschen een
algemeen mandaat en een afzon
derlijke controle in den vorm van
een drieledige commissie. Deze com
missie zal telkens gevormd worden
door drie staten, die bij de betreffen
de kolonie uit geographisch en stra
tegisch oogpunt het meeste belang
hebben;
United Press meldt, dat na een bespreking
die twee uren geduurd heeft, de leider van
de Argentijnsche delegatie op de pan-Ame-
rikaansche conferentie, Leopoldo Melo, den
minister van buitenlandsche zaken der Ver.
Staten. Gord el 1 Huil, heeft medegedeeld, dat
Argentinië zich tegen de insteling van ecu
collectief protectoraat der Amerikaansche
republieken over de Europeesche bezittingen
op het westelijk halfrond verzet.
Een tegenvoorstel van Melo is nog niet in
gediend, doch men verwacht, dat dit nog
in den loop van deze week zal geschieden.
Amerika een economisch blok?
In de commissie voor economische vraag
stukken worden op het oogenblik techni
sche vraagstukken ter voorlichting van het
inter-Amerikaansche handelsverkeer bespro
ken, b.v. het verleenen van voorkeurstaric
ven alsmede het invoeren van uniforme
douane-bepalingen in alle 21 landen, zoowel
wat betreft de goederennamen als de gc-
wichtstnaten en de waardeberekeningen.
De Mexicaansche delegatie stelde de oisch,
dat de kapitaalsbelegging van „andere" Ame
rikaansche landen (bedoeld werd Vereenig
de Staten) zoo belegd moeten zijn, dat zij
niet tot een .imperialistische" opslokking
van den betreffenden tak van industrie in
het land. dat deze kapitalen heeft toègela-
teiij leiden.
Uruguay en Duitschland.
Het Uruguavsche blad „El Debate" schrijft
over de conferentie te Havanna o.a. het vol
gende: De stellingen van de conferentie be-
teekenen eenvoudig, dat de Vereenigde Sta
ten als groote mogendheid en vertegenwoor
diger van de Engelsche belangen in Ameri
ka wil probeeren de Qverheersching over La-
tijnsch Amerika te verkrijgen. Een econo
misch kartel zou voor Uruguy het verlies
cieele Engelsche statistiek zélf erkennen,
hoe snel de Engelsche verliezen aan sche
pen gedurende de. laatste weken zijn toege
nomen. En zoo juist heelt de Britsche admi
raliteit haar toevlucht moeien nemen tot den
wel' zeer ongewonen maatregel, aan de Brit
sche westkust, die langen tijd buiten gevaar
geacht werd, uitgebreide rniinversperringen
te leggen.
Deze teekenen van de Engelsche zwakte
wordt aangevuld door 't bericht, dat Enge
land zijn Oost-Aziatische vloot - teruggetrok
ken heeft cn haar blijkbaar in de Middel-
landsche Zee wil concentrecren. De nederla
gen, die liet zoo vele waardevolle stukken
uitz ijn vloot hebben gekost, dwingen Lon
den. Singapore zonder bescherming te laten.
Weer een nieuw argument tegen de bewe
ring van Duff Cooper, dat de Britsche zee
macht de zeeën beheerscht. De laatste dagen
hebben de ingrijpende maatregelen, die nE-
geland genomen heeft, steeds nieuwe bewij
zen ervoor geleverd, dat de realiteit van de
Britsch wereldheerschappij reeds door het
aanw-ezig zijn van de Duitsche macht ern
stig overschaduwd is.
De Berliner Lokal-Anzeiger houdt zich in
het bijzonder bezig met de verklaring van
Duff Cooper, dat Engeland de. vrije beschik
king heeft over de enorme hulpbronnen van
het Britsche wereldrijk met. hun overvloed
aan menschen en gooqpren. Men weet op het
oogenblik overal ter wereld, zoo schrijft het
blad. dat het geweldig gebrek van Engeland
aan scheepsruimte. afgezien van tallooze an
dere moeilijkheden, grootere toevoeren uit
de Britsche overzeeschc bezittingen naar
het moederland onmogelijk maakt. Ondanks
de rijke hulpbronnen van het empira, lijdt
Engclands industrie aan een toenemend#
schaarschte aan grondstoffen cn de bevol
king moet dagelijks meer levens- en genot
middelen ontberen cn verscherpingen van
de rantsocneering aanvaarden. Zonder deze
feiten zou het anders ook niet zoo begrijpe
lijk zijn geweest, dat Duff Cooper aan het
slot van zijn rede Noord- en Zuid-Amerika
verzoekt, Engeland niet in den steek te la
ten.
beteekenen van dc economische vrijheid met
Europa, dat steeds het natuurlijke afzetge
bied is geweest vaan Uruguay. Op ieder ge
bied voelt Uruguay zich met Europa verbon
den, naar lichaam en ziel, geschiedenis en
toekomst, belangen en cultuur. De afnemers
van Uruguay, die met den zegenrijken uit
wisseling van goederen ook hun cultuur cn
technische beschaving brachten, behooren
eveneens tot de landen van Europa.
In een ander artikel schrijft hetzelfde blad
dat. Duitschland zijn productiekracht verveel
voudigd heeft en dat het als gevolg van liet
'feit, dat het de. voornaamste ijzererts- en ko
lenmijncn van Europa bezit, dc grootste in-
dustriecle mogendheid ter wereld is. Het
is derhalve niet overdreven op te merken,,
dat Duitschland de grootste kooper van
grondstoffen ter wereld zal worden, hetgeen
ook voor Zuid-Amerika van de grootste be
teekenis is. Duitschland's positie op het-
Europeesche vasteland is thans reeds over-
hoerschcnd en door het systeem van het uit
wisselen van goederen zullen voortaan zijn
aankoopen van grondstoffen nauw verbon-
den zijn met den afzet van zijn industricpro
ducten. Deze zullen ongetwijfeld een goed af.
zetgebied vinden, daar zij niet op de markt
worden geworpen om deviezen te verkrij
gen, doch om te ruilen tegen grondstoffen.
De Duitsche economische kracht en het
Duitsche handelssysteem zullen- een nieu
wen toestand scheppen, waarmede ook in
Zuid-Amerika zorgvuldig rekeninr gehou
den zal moeten worden.