RADIO
Nederlanders in en om Berlijn
NIPPER EN PELLE
GOUD
PROGRAMMA
Het lokkende
Zij munten uit in
groenten- en
bloementeelt
I
Na het gevecht.
1. „Ja, nu is het uit, met
mensen lastig te vallen!"
2. „Kom toch voor den dag,
het gevaar is nu toch ge
weken!"
3. „Geweken, zeg je? Nee, het
gaat nu pas beginnen
Kom gauw hier met de
verrekijker!"
Land- en tuinbouw zitten den
Nederlander in het bloed,
D.e Nederlanders aan en buiten de grens
der gemeente houden zich niet zelden bezig
met groententeelt en bloemkweekerij. Het
zijn over het algemeen flinke kerels, Ne
derlanders van het beste soort. De meesten
hunner zijn reeds vóór jaren naar Duitsch-
land getogen, ovetuigd, dat uit den rnage-
ren bodem toch nog wat te halen was. Ver
schillenden hunner zijn door hun groenten-
teelt én kweekerij te Berlijn zeer bekcncf
gewórden.
Het verste weg, n.1. in het „Oderbruch",
het vroegere stroomgebied van de Oder,
waar de grond vetter is, hebben zich de
gebroeders Van Sponsen gevestigd, een
landsche familie, die zich sedert tal van
jaren te Berlijn voornamelijk heeft toege
legd op-, de bloemhoolieelt. Zij heeft, het
liierih ver gebracht. In den nazomer en
den herfst bchecrschcn zij de markt voor
dit atikel volkomen. Het is een uitstekend
product, dat zij aan de markt brengen; in
hardheid, kleur, smaak en grootte doet het
niet onder voor het Nedcrlandsche product.
In Babelsbcrg, niet ver van de terreinen
der UFA, is de heer Hendrik Kruyff geves
tigd, een gewezen tabaksplanter van Su-
matra's Oostkust, thans de gootste orchi.
deeënkwecker van Duitschland misschien
wel van het gcheele vasteland. Zijn orchi
deeën. waaronder ook nieuwe soorten, gaan
niet alleen naar Berlijn, maar naar alle
groote Duitsche steden, terwijl er in nor
male tijden ook een dagelijksche verzending
uer vliegtuig naar Zwitserland en de Scan
dinavische tanden plaats heeft. De vraag
naar orchideeën is zeer groot.
Bij Glienicke, even ten Noorden van Ber
lijn, bevinden zich de uitgestrekte cultures
van den heer Jac. Heemskerk, een Neder
lander, die kort na den wereldoorlog naar
Berlijn kwam, aanvankelijk Nederlandsche
bloemen invoerde zijn firma „Holblum-
ver" werd een der grootste ondernemingen
voor den invoer van bloemen van Duitsch
land, daarna tevens bloembollen „trok"
en thans, ten gevolge van den oorlogstoe
stand. zich ook op vroege groenten toe
legt. Als in het vroege voorjaar zijn tulpen
bloeien, gaan vele Berlijners de „hollan-
dische Blumenfelder" onder den rook van
Berlijn zien. De heer Heemskerk is een
van de steunpilaren van het Nederlandsche
verecnigingsleven in de Duitsche hoofd1-
stad. Hij is bestuurslid van „Hollandia" en
van de stichting „De Nederlandsche Kerk
te Berlijn"; hij is lid van het „Nederland
sche Huicomité", dat hier in Mei j.1. werd
opgericht, om de Nederlanders in alle dee-
len van Duitschland met raad en daad ter
zijde te staan en men kan geen Nederlan
der te Berlijn spreken, of hij weet, wie
Heemskerk is.
Van de koffie naar de groenten
en bloemen.
Sedert den vorigen liefst bevindt zich
ten Noorden van Berlijn nog een bloemen
en groentenbedrijf van een Nederlander,
wiens naam in zijn vadorland. met name
in Amsterdam en aan de Vecht, zeer be
kend was: den heer Onnes van Nyenrode',
oud-voorzitter van de Vcreeniging voor den
Koffiehandel te Amsterdam, gewezen slot
heer van Nyenrode. Hij heeft te Freicnha-
gen, 68 km. ten Noorden van Berlijn, nabij
station Nassenheide, een landgoed van 400
morgen, met een uitgebreide tuinderij. Op
een bord aan den ingang kan men lezen:
„Gemüseverkauf Blumcnverkauf'. In een
oud, mooi ingericht landhuis zit nu de
vroegere slotheer te midden van zijn be
drijf. Zijn bloemen en groenten worden da
gelijles naar Berlijn ter markt gebracht,
Dit voorjaar ontviel ons een sympatiek
Nederlandsch tuinder: Dirk van Beveren.
Hij hield zich uitsluitend bezig met groen
tenteelt. Zijn tuinderijen bevonden zich ten
Oosten van Berlijn, in Niederschönhausen.
Deze Rijswijker had in een luttel aantal
jaren bij Berlijn een modeltuinderij tot
stand gebracht, die als een der beste van
Duitschland geldt. Uit het midden van zijn
arbeid werd deze vlijtige man, bij wien
nooit een Nederlander, die in moeilijkhe
den verkeerde, vergeefs aanklopte wegge
rukt. Het omvangrijke bedrijf 'wordt thans
door zijn weduwe voortgezet.
dienstbode de kamer binnenkwam. Het meisje
scheen heelemaal overstuur.
Sir, het is de verpleegster, zei ze. Zij
schijnt niet in orde te zijn. Ze vroeg mij om
te gaan zien of u er nog was. Misschien wilt
u even naar boven gaan.
Zeer tegen zijn zin ging Wilfrid terug naar
de ziekenkamer. Een noodlottige samenloop
van omstandigheden scheen hem te dwingen
in dit vreeselijke huis te blijven. Hij zag
verpleegster aan het voeteneind van het bed
staan; bleek, met tranen in de oogen. Plower
zat overeind, wild om zich heen starend en
onsamenhangende dingen stamelend.
O, ik ben toch zoo blij, dat u er nog
bent, zei de verpleegster. Ik ben bang, dat
dit te zwaar Voor mij is. Ik ben nog niet- zoo
sterk als ik wel dacht. Ik weet niet wat ik
met dien patiënt moet beginnen. Hij is al
verschillende keeren zoo onrustig geweest
sinds u naar beneden ging.
Wilfrid's booze stemming verdween toen hij
in het zielig-vermoeide gezicht van de zuster
keek. Hij vergat zijn eigen drukkende zorgen
de medicus was weer in hem ontwaakt.
Goed, zei hij. Ik zal doen wat ik kan.
Ga naar beneden naar de eetkamer en zeg
aan miss Galloway, dat ik u stuur. Vraag
haar of ze een glas wijn heeft en bel dr. Shel-
ton op en vertel hem wat er gebeurd is. Ik
zal wel voor den patiënt zorgen, totdat een
ander uw plaats komt innemen.
De verpleegster ging dankbaar weg en
wéér was Wilfrid met zijn doodsvijand alleen.,
HOOFDSTUK XXXII.
ZONDAG 1 SEPTEMBER 1940.
Jaarsveld 414.4 m. 8.00 KRO. 8.30 VPRO.
9.00 KRO. 5.00 NCRV. 7.45ca. 10.30 KRO.
8.00 Berichten ANP.
8.15 Wg beginnen de dag.
8.30 Studiodienst.
9.00 Gramofóonmuziek.
10.30 Hoogmis.
12.00 Gramofoonmuziek.
12.15 Rococo-octet.
12.45 Berichten ANP.
1.00 Letterkundige causerie.
I.15 Musiquette.
2.00 Gramofoonmuziek.
3.00 Kamermuziek.
4.15 Gramofoonmuziek.
4.30 Ziekenpraatje.
4.50 Gramofoonmuziek.
5.00 Gewijde muziek (opn.).
5.15 Wekelrjksche gedachtenwisseling (ANP).
5.30 Nederlandsch Hervormde Kerkdienst.
7.00 Orgelconcert.
7.45 Gramofoonmuziek.
8.00 Berichten ANP.
8.15 KRO Groot Amusementsorkest.
8.50 „Het vroolijke Klaverblad.
9.00 KRO Groot Amusementsorkest.
9.15 Hawaiin-ensemble „The Cocoanuts.
9.25 KRO Groot Amusementsorkest.
9.1 „Het vroolijke Klaverblad."
9 45 „The Cocoanuts".
9.55 KRO Groot Amusementsorkest.
10.10 Wij sluiten den dag.
10.15 Berichten ANP.
Kc twijk 1875 m. VARA-Uitzending.
7.00 Berichten (Duitsch).
7.15 Berichten (Engelsch).
7.30 Berichten ANP.
10.00 VARA-orkest.
II.00 Gramofoonmuziek.
11.15 Berichten (Engelsch).
11.30 VARA-orkest.
12.00 Esmeralda en solisten.
12.3012.45 Berichten (Duitsch).
12.451.00 Berichten ANP.
I.30 Gramofoonmuziek.
2.00 Berichten (Duusch).
2.15 Orgelspel en gramofoonmuziek.
3.15 Berichten (Engelsch).
3.30 Reportage.
3.40 Tuinbouwpraatje.
4.10 Cello en piano.
4.40 Reportage.
5.00 Gramofoonmuziek.
5.15 Wekelijksche gedachtenwisseling (ANP).
5.30 VARA-orkest.
6.156.30 Berichten (Engelsch).
7.15 Gramofoonmuziek.
7.25 „Over boeken gesproken...", vraaggesprek
Hierna Declama'ie
7.45. Gramofoonmuziek, eventueel reportage.
8.00 Berichten (Duitsch).
8.15 Berichten ANP.
8.30 Berichten (Engelsch).
8.45 Orgelspel.
9.15 Berichten (Engelsch).
9.30 Esmeralda.
10.00 Berichten (Duitsch).
10.15 Berichten ANP.
10.3010.45 Berichten (Engelsch) en sluiting
II.1511.3c 0.15—0.30 en 1.15—1.30 Be
richten (Engelsch).
MAANDAG 2 SEPTEMBER 1940.
Jaarsveld 414.4 m. KRO-Uitzending.
8.00 Berichten ANP.
8.15 Wij beginnen den dag.
8.30 Gramofoonmuziek.
10,00 VPRO Morgenwijding.
10.15 Gramofoonmuziek.
11.30 Godsdienstige causerie.
12.00 Berichten.
12.05 Gramofoonmuziek.
12.15 Geza Kiss en zijn Hongaars orkest.
12.45 Berichten ANP. en gramofoonmuziek.
1.15 KRO-Melodisten en solist.
2.00 Vrouwenuur.
2.00 Vrouwenuur.
3.00 Gramofoonmuziek.
FEUILLETON
Naar het Ehgelsch van:
OTT WELL DAVIS
26.
Het was hem alsof er een nevel voor zijn
oogen kwam en als in trance trok hij de bo
venste lade van het schrijfbureau open. Er
lag een menigte papieren in een uitstekend
langwerpig stuk blauw papier met een rood
zegel hield zijn oog geboeid met onweerstaan
bare aantrekkingskracht: hij hoefde niet te
vragen wat het was!
Hij kon zijn eigen handteekening duidelijk
over het zegel heen zien. Het was het kost
bare document, dat zijn doodvonnis kon be-
teekenen of... zijn bevrijding! Dan hoefde hij
het alleen maar in stukken te scheuren en de
snippers in het haardvuur te gooien.
Zijn twijfel duurde slechts een oogenblik
maar dat oogenblik was lang genoeg, want
in de open deur, aan den anderen kant van
de kleedkamer, stond Beatrice.
De verpleegster is er, zei ze koud. Haar
oogen waren strak gericht op het document
dat Wilfrid in zijn hand hield.
Ik heb haar maar langs dezen weg ge
bracht. En nu dr. Mercer, geloof ik dat wij
het verder nu wel zonder uw diensten kunnen
stellen.
HOOFDSTUK XXXI.
Het pleidooi.
Onmiddellijk zag Wilfrid aan Beatrice's ge
zicht, dat ze de situatie volkomen doorzag.
Hij keek haar aan, trachtte iets van sym
pathie in haar oogen te ontdekken, maar haar
gelaat stond streng en ernstig. Er was een
trek om haar lippen, dien hij er nooit eerder
had gezien.
Wat nu?
1. „Goed, dat je me helpt,
Waw Hoo, want ik ben nog
wel een beetje slap in mijn
knieën na die schrik!"
2. „Bedriegt mgn verrekijker
me, of zijn het werkelijk
kapitein Knacks en Cooky,
die in de handen van de
kannibalen gevallen zyn?"
3. „Ha, ha, ik zal ze in ieder
geval met dat ene been
voor de gek houden!"
4.30 Musiquette en solist.
5.15 Berichten ANP.
5.30 KRO-orkest.
5.30 KRO-orkest.
6.006.15 Gramofoonmuziek.
7.00 Vragen van de dag (ANP).
7.15 Berichten.
7.20 Voor de jeugd.
7.35 Gramofoonmuziek.
7.45 Reportage.
8.00 Berichten ANP.
8.15 KRO-Kamerorkest.
8.45 Radiotooneel.
8.55 Gramofoonmuziek.
9.00 KRO-Melodisten.
9.25—9.45 Duo Polly en Louis Noiret.
10.10 Wij sluiten den dag.
10.15 Berichten ANP.
Kootwyk 1875 m. NCRV-Uitzending.
7.00 Berichten (Duitsch).
7.15 Berichten (Engelsch).
7.30 Gramofoonmuziek.
8.00 Berichten ANP.
8.10 Schriftlezing, Meditatie.
8.25 Gewijde muziek (gr.pl.).
8.35 Gramofoonmuziek.
10.30 Zang met pianobegeleiding en gramo
foonmuziek.
11.15 Berichten (Engelsch).
11.30 Gramofoonmuziek.
12.30 Berichten (Duitsch).
12.45 Berichten ANP.
I.00 Jac. Stoffer's sextet en gramofoonmuziek
2.00 Berichten Duitsch).
2.15 Jac. Stoffer's sextet.
2.45 Gramofoonmuziek.
3.15 Berichten (Engelsch).
3.30 Pianokwartet „Die Haghe" en gramof.
4 45 Gramofoonmuziek.
5.00 Berichten (Duitsch).
5.15 Berichten ANP.
5.30 Cymbaal-sextet en gramofoonmuziek.
6.15 Berichten (Engelsch).
6.30 Cymbaal-sextet.
7.00 Vragen van de dag (ANP).
7.15 Berichten.
7.30 Reportage of muziek.
8.00 Berichten (Duitsch).
8.15 Berichten ANP.
8.30 Berichten (Engelsch).
8.45 Zang met pianobegeleiding.
9.15 Berichten (Engelsch).
9.30 Gramofoonmuziek.
10.00 Berichten (Duitsch).
10.15 Berichten ANP.
10.3010.45 Berichten (Engelsch) en sluiting
II.15—11.30, 0.15—0.30 en 1.15—1.30 Be
richten (Engelsch).
Je wilt dat ik ga? stamelde Jqj.
Is het niet het beste, zei ze minachtend.
Is het niet jammer, dat u hier ooit geko
men bent
Misschien wel, antwoordde Wilfrid vlijm
scherp. Maar als het toeval ons niet nog-
eens samengebracht had, lag Samuel Flower
nu in zijn graf en was ik voor een vyand ge
spaard gebleven, wiens eenige wensch mijn
ondergang is.
Hij wachtte even en vervolgde toen met een
stem die trilde van oprechte verontwaardi
ging:
Je vindt natuurlijk, dat ik op het punt
stond iets heel slechts te doen. Misschien is
dat ook wel zoo. Ik hoop alleen dat jij altijd
gespaard zult blijven voor een verleiding, zoo
als ik in het laatste half uur hebt doorge
maakt. Jij kunt zooiets niet begrijpen. Zooals
jij bent opgevoed, kun je je niet indenken in
de ellende van andere menschen. O... de ver
pleegster kan nog wel enkele oogenblikken
wachten. Nu het zoover gekomen is zul je.
of je wilt of niet, hooren wat ik te zeggen
heb. Dit is het minste wat je me verschuldigd
bent.
Beatrice aarzelde. Wilfrid's stem trilde van
aandoening. Het kostte haar inderdaad moeite
om te gelooven dat een moedig man als hij,
opeens een gewone dief zou zijn geworden.
Maar die aarzeling ging voorbij en Beatrice
keerde zich om.
Waar is dit goed voor vroeg ze. Wat
win ik erbij met te luisteren? En waarlijk,
dit is toch ook wel een heel ongeschikte tijd
en plaats voor een bekentenis
Een bekentenis! herhaalde Wilfrid sny-
dend, ik was absoluut niet van plan een
bekentenis af te leggen. Maar laat de ver
pleegster binnenkomen, dan kan ik haar zeg
gen wat ze doen moet; ik zal u niet langer
ophouden. Misschien hebt u ten slotte toch
meer gelijk dan ik.
Wilfrid was weer geheel de nuchter-zake-
lijke medicus toen hij de verpleegster be
groette. Ze zag er bleek en teer uit voor zoo'n
De roem van Holland overge
bracht naar de boorden van
Haven en Spree.
(Van onzen V.P.B.-Correspondent)
Berlijn, Augustus 1940.
De stad Berlijn, met haar vier en een
Iialf millioen inwoners en een uitgestrekt-
hoid, welke die van de geheele provincie
ötreclit nabij komt, is zoo groot, dat niet
alleen de vreemdelingen, maar ook de Ber
lijners zelf er ih verdwalen. Neem den eer
sten den besten bewoner van liet Berlijn-
scbe Westen, blincldöèk "hem, zet hem in
een auto en rijd hem naar liet Noorden,
het Oosten of liet Zuiden en honderd te
gen één dat hij niet weet, waar hij zich
bevindt, als hij uitstapt.
De 3000 Nederlanders in de Duitsche
hoofdstad loopen elkaar dus niet bepaald in
den weg of tegen het lijf. Zij ontdekken el
kaar éérst als zij lid worden van dezelfde
vereeniging.
Berlijn is dus de s(ad van de groote af
standen. Men ziet er niet op een kilometer
of wat meer of minder. Als Groot-Berlijn
kan men eigenlijk slechts de gemeente op
zichzelf beschouwen. Spandau is, evenals
Charlottenburg, Wilmersdorf, Pankow enz.
bij Berlijn „ingelijfd". Potsdam daarente
gen is een gemeente op zichzelf gebleven.
Zet men zich in dén trein naar hét Noor
den of Oosten, dan komt men weldra in
den „Kreis" Niederliarnim. die een geweldi
gen omvang heeft, in dezen „Kreis" liggen
tal van gemeenten die, hoewel ze uit ver-
keers-lechnisch oogpunt een geheel vormen
met Berlijn, op zichzelf staan. Ook daar zit
menige Nederlander.
zware verpleging. Maar dat was niet zijn
zaak. Misschien raadde de verpleegster wat
er in hem omging, want ze lachte hem on
zeker toe. Dr. Shelton weet dat ik pas
ziek geweest ben, hij zou mij zeker niet iets
opdragen, dat boven mijn krachten gaat. Hij
heeft me al precies uitgelegd wat ik doen
moet. Dank u.
Wilfrid had nu niets anders meer te doen
dan te vertrekken. Hij had geen behoefte om
Beatrice nog eens te zien; hij zou nu al zijn
energie gebruiken voor wat hem te wachten
stond. Toch talmde hij ondanks zichzelf in de
gang, hopende op de mogelijkheid dat Bea
trice zich bedacht zou hebben en hij werd niet
teleurgesteld. De deur van de eetkamer
werd aarzelend geopend eri zij stond voor
hem. De harde, booze uitdrukking was van
haar gezicht verdwenen en haar lippen tril
den.
Ik kan je zoo niet laten gaan, zei ze
schor. Ik heb over je woorden nagedacht
en misschien oordeel ik te hard.
Ik héb nog nooit menschen, die het goed
gingen, ontmoet die anders deden, zei Wil-
frid met een bitteren lach. O, het maakt
me razend, menschen te hooren praten over
hun eer, wanneer zij alles bezitten wat hun
levensweg effen maakt. En aan den anderen
kanter zijn hoopen schui'ken die geëerd
en gerespecteerd worden, alleen maar omdat
het groote publiek niets in hun nadeel weet.
Ga je eigen leven eens na! Wat was het an
ders dan een gladde weg van genoegens
een ononderbroken reeks van jaren waarin je
alles gehad hebt wat je. maar wenschte! Denk
je dat je daarom beter bent dan ik? Denk je
eens in, dat iemand volkomen afhankelijk van
je was en zonder jou geen brood en geen
onderdak zou hebben, zou je dan zelf al te
zwaartillend zijn als alles voor je op het spel
stond?
Hij haalde diep adem en vervolgde na een
paar seconden:
Als het alleen om mijzelf ging, kwam
het er niet op aan. Ik ben gezond en sterk,
ik zou lachen om de piraatjes van een nest
als Oldborough en de wijde wereld intrekken.
Maar een paar jaar geleden heb ik mijn moe
der beloofd, dat ik mij zou vestigen om met
haar samen te zijn op haar ouden dag. En de
zoi'g voor mij en voor het huis is een onuit
puttelijke bron van geluk voor haar. En nu
moet ik vanavond thuiskomen en haar de bit
tere waarheid vertellen. Ik moet haar zeg
gen, dat ik haar van het begin af aan bedro
gen heb, en dat mijn huis in werkelijkheid het
eigendom van vrepmden is, dat ieder boek en
ieder meubelstuk mij zal worden afgenomen,
dat ik in Oldborough onmogelijk ben gewor
den, dat ik kan gaan probeeren ergens ver
weg mijn brood te verdienen en dat zij op
haar ouden dag haar dak boven het hoofd
kwijt is. En een kwartier geleden was ik in
staat dit allemaal van haar af te wenden. Ik
had niets anders te doen dan mezelf een
redelijk uitstel te verschaffen door een zeke-
document in het vuur te gooien!
Dat was toen ik binnenkwam, fluisterde
Beatrice. Wilfrid's pleidooi had indruk op
haar gemaakt. Ze was geboeid in weerwil van
haar ontgoocheling. Ze begon iets te begrij
pen en mee te voelen van wat er in Wilfrid
omging. Het was ellendig en wreed dat een
schatrijk man als haar oom een ander, die
niet in staat was zich te verweren, wilde ver
nietigen. Een felle verontfwaardigixig laaide
in Beatrice op.
Maar er moet toch iets aan te doen zijn,
veronderstelde ze hoopvol. Ik schaam me,
dat ik nog niet bij je moeder geweest ben,
ik had beloofd haar te zullen opzoeken, maar
werkelijk er was geen gelegenheid voor. Mis
schien als wij weer naar Oldborough terug
gaan
Je vergeet dat er na vandaag geen Old
borough meer voor mij is, zei Wilfrid kalm.
Ik heb niets anders meer te doen dan het
bittere einde af te wachten en je oom en zijn
werktuig Cotter kunnen doen wat zij willen
Wat is er?
Wilfrid keerde zich ongeduldig om toen een
Het veilige dak.
Samuel Flower's toestand was vei'ergerd,
zooals Wilfrid dadelijk constateerde en dit
was geen werk meer voor een vrouwelijke
verpleegster. Flower zat recht overeind in
Jped, met zijn handen om zijn knieën, Wilfrid
woest aanstai-end zonder hem te hei'kennen.'
Roep, Cotter, mompelde hij. Waar
om is Cotter niet hier? Vertel me niet dat
die schurk me ook verraden heeft, zooals de
rest! Niet dat ik hem vertrouw, niet dat ik
iemand vertrouw in deze zaak. Maar hij had
al een uur geleden hier moeten zijn. Wie
bent u?
Wordt vervolgd.)
