„EUROPA
Onze Oost in de branding der
wereldpolitiek
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
staat aan
historie'
een keerpunt der
Vergeefsche
aanval op
Amsterdam
riie
lt(
I.V
:he
Rijksminister Funk:
Wedergeboorte
het avondland
Engeland stookt!
Onrust in de Fransche
koloniën
Vannacht luchtalarm in
BERLIJN
Amerikaanscbe
journalisten naar Ned. Iodië
Singapore en Honkong ook
vlootbasis voor Amerika
Verduisteren
8.26 uur
BONNEN
die deze week gelden
te Sc
>kam
KAM]
iet k
r. let
l 2241
W
in Ki
n ui
uit
er ee
een
iand<
'.egge
ve
i
per
f S
r .stil
44-
f 13
lvere
tere
29— l
ïeren
varit
en f
in.
ïtiere
fier,
ruin
cn
lelijl
rli.il
Vet
vin
vo
cl. 1
ort,
er i<
rens
C. n
0.4
mge
stol
?nen
i:
lam
1.41
Ka
r 19'
ol 1
:r II
e k
.50
ïks,
f S
pe
e. pi
f 2.r
b
boo
3-
101
lelct
3.0
e kc
evel
ele
2950
Au?.
4.40
snijl
Lnnn. Schaden. Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 224H
MAANDAG 2 SEPTEMBER 1940. 84e Jaargang. No. 11280.
UltgOve det N.V. Uitg.-Mif. „"Hollands Noorderkwartier"
van
„De Rijksmark lost bet
Pond Sterling af"
De Duitsche rijksminister van eco
nomische zaken, Funk, heelt in zijn
rede bij de opening der Herbstinesse
onder meer gezegd:
„Het verloop van den oorlog heelt
aangetoond, dat de berekening der
Engelschen ditmaal geheel en al on
juist was. Reeds de blokkade bracht
geen resultaten. Over de grenzen in
't noorden, oosten en zuiden stroom
den, sterker dan ooit, de goederen
naar Duitschland- Zij vervingen voor
een aanzienlijk deel den overzee-
schen aanvoer. Bovendien heeft men
in Engeland onze deviezenmoeilijk-
hen en de daarmede samenhangende
schaarschteverschijnselen zeer over
schat en in dezelfde mate de voorra
den aan belangrijke grondstoffen en
levensmiddelen onderschat. Dat de
Duitsche weermacht thans met de
beste wapenen en de grootste lucht
vloot ter wereld aan het Kanaal en
den Atlantischen Oceaan staat, dat
Duitschland „met zijn gebrek aan
grondstoffen" de grootsche mogelijk
heden van den gemotoriseerden oor
log, ongeacht de geweldige slijtage,
tot de laatste consequentie kon uit
putten, is de verdienste van het vier
jarenplan.
Ons economisch leven is onder de oischen
van den oorlog niet ineengestort, maar in
tegendeel geweldig versterkt. Het was zelfs
niet noodig, het laatste uit het Duitsche be
drijfsleven te halen. Verschillende bijzonder
ingrijpende maatregelen, die deel van het
plan der bcclrijl'smohilisatie uitmaakten, be
hoefden niet te worden toegepast.
De rijksmark is de meest stabiele en veilige
valuta geworden en een goed eind op weg
om het kwijnende pond sterling in Europa
af te lossen. De Sterlingstandaard, lot stand
;gekomen door manipulaties in de Londen-
sche city, bestaat niet meer. Op 21 Augustus
heeft de Britsche regeering den invoer van
Engelsche bankbiljetten verboden. Deze maat
regel heeft voor Duitschland met zijn mini
maal bezit aan Engelsch bankpapier geen
enkele beteekenis. Voor Italië zal hetzelfde
Relden. Grooter zijn de gevolgen voor Noor
wegen. Denemarken. Nederland en België cn
vooral voor Frankrijk. Het meest echter zal
Engeland zelf de gevolgen ondervinden. Met
het tcrzijdestellen van het Engelsch bank
biljet als internationaal betalingsmiddel
heeft. Engeland, nadat 't.reeds zeer kort gele
den had door 't uiteenvallen van 't Stcrling-
blok en door de deviczenmaatregelen, zich
zelf een nieuw en beslissend prestigeverlies
toegebracht.
Een invoerverbod voor bankpapier in het
uiterste middel bij het nemen van deviezen-
maatregelen. Heeft het geen resultaat., dan
moet het moreele verlies van de valuta in
kwestie reusachtig zijn. De Duitsche oorlogs-
valutapolitiek heeft dc vraagstukken in vol
len omvang onder dc knie gekregen. Het
kwam haar ten goede, dat de reeds in vredes
tijd bestaande valutapolitiek een bruikbare
basis ook voor oorlog bood en slechts behoef
de te worden uitgebreid.
De Duitsche politiek op-het gebied van den
buitenlandschen handel heeft in den oorlog
verwonderlijke successen behaald. Het weg
vallen, of beter gezegd het sterke inkrimpen
van het overzeeschc verkeer kon goeddeels
worden gecompenseerd door de toeneming
van het goederenverkeer mct.dc neutrale Eu-
ropecsche landen. De cijfers der laatste
maanden liggen niet ver onder het maand-
i. 3f gemiddelde van het laatste volle vredesjaar,
1938. Voor den uitvoer hebben de laatste oor
logsmaanden zelfs een onverwacht gunstig
resultaat afgeworpen. Buitengewoon gunstig
'gel is de ontwikkeling van den handel met het
GVP! verbonden Italië. Daarbij komen de aanzien-
pnb 1'jke uitbreiding van den handel met Rus-
land en de voortdurende ontwikkeling der
,|ft handelsbetrekkingen ïne't Zuidoost-Europa.
,j(ii Terwijl in Engeland het invoeroverschot
imperialisme en de anti-Europeesche politiek
van Engeland hebben de Europeesche volken
belet een politieke, cultureele en maatschap
pelijke levensgemeenschap tc vormen. Na
het zegevierende einde van dezen oorlog zal
de weg vrij zijn voor de reorganisatie van
Europa volgens nationale en continentale be
hoeften, waarnaar men zoo lang vergeefs
gestreefd heeft. Europa staat aan een keer
punt der historie, dat echter neit leidt naar
den ondergang, doch paar de wedergeboorte
van het avondland.. De beide groote men-
schen, die het lot van het vasteland in hun
handen houden, de Fnchrcr Adolf Hitier en
de Duce Bcnito Musolini zullen de vraag
stukken oplossen in den geest van de poli
tieke en maatschappelijke reorganisatie, dit
door de nationaal-sociaiistische en fascisti
sche revoluties bevochten zijn. Zij zullen den
volken van Europa vrede, geluk en welvaart
geven".
Rijksminister FUNK.
steeg, werd bij ons het uitvoeroverschot groo
ter. Bovendien hebben de Engelschen ter be
taling van den verhoogden invoer hun goud
voorraden en hun builenlandsch tegoed moe
ten afstaan. Ook Engelsche kunstschatten
zijn over den Oceaan gegaan voor de beta
ling Van oorlogstuig uit de Verccnigde Sta
ten. Ook op het gebied van den buitenland
schen handel is het verloop van den oorlog
voor Engeland heel wat ongunstiger geweest
dan voor Duitschland, hetgeen te opmerke
lijker is, daar juist de Duitsche handel door
de blokkade het zwaarst getroffen had moe
ten worden. Ook van dezen kant kon de Duit
sche productiekracht dus niet gebroken wor
den.
Het geheele Europeesche vasteland
bevindt zich reeds weer in een toe
stand, waarin aan opbouw gedacht
en begonnen kan worden. In de lan
den, waarover zich de oorlog heeft
uitgestort, wordt het productie-appa
raat hersteld. Voor het grootste deel
kan deze opbouw beschouwd worden
als aanvulling op de wapeningscapa
citeit van Duitschland.
Waar deze oorlog nu eenmaal een strijd*
tusschen de productie-apparaten is, ziet En
geland thans in de mogendheden van de spil
het wapeningspoténtieel van. vrijwel geheel
Europa tegenover zich. Maar ook de resulta
ten der Britsche luchtaanvallen maken de
verwachtingen van Churchill, die op een be
slissende verzwakking der Duitsche produc
tie gehoopt had, tot de'illusie van een wan
liopige. Duitschland was reeds voor den oor
log, als leverancier zoowel als afnemer, de
beste klant van Zuidoost-Europa. De weste
lijke, mogendheden konden altijd slechts wei
nig van de productie van Zuid-Oost-Europa
afnemen. Duitschland was hier steeds dc
groote afnemer.
Dat verkeer werd gedurende den oorlog
zelfs aanzienlijk drukker dan in vredes
tijd, nadat de verkeersmoeilijkheden waren
opgelost. Het is een duidelijk bewijs voor
de leveringscapaciteit van Duitschland, dat
in vollen oorlog de uitvoer, die ook vele
goederen, welke van belang voor den oor
log zijn, omvat, belangrijk meer is geste
gen dan de invoer. De verheugende uitbrei
ding van den handel met Zuidoost-Europa
zal geen kortstondige oorlogsconjunctuur
blijken te zijn. De rijke ervaringen, die
Duitschland in eigen land heeft opgedaan,
de geperfectioneerde werkwijzen en de
technische installaties staan het bedrijfs
leven van Zuidoost-Europa ter beschikking,
als het zijn landbouw, zijn mijnbouw, zijn
verkcersnet en zijn inheemsche industrie
nog productiever wil maken.
Veel, wat vroeger utopie scheen,
zal zonder moeilijkheden bereikt
kunnen worden, wanneer de over
winning der spilmogendheden een
blijvende politieke pacificatie van
Europa gewaarborgd heeft.
De gebeurtenissen van historische betee
kenis duren nog voort. Maar de overwin
ningen der Duitsche cn Italiaansche wape
nen hebben twee factoren van historische
grootte geschapen, die een nieuw Euro-
peesch tijdperk inluiden, in de eerste
plaats, dat het testament van Richelicu,
sedert den vrede van Westfalen het dog
ma der Fransche politiek, niet ton uitvoer
gelegd kan worden, namelijk dat Duitsch
land als het eeuwige gevaar voor Frank
rijk steeds en tot lederen prijs bestreden
moet worden.
In de tweede plaats dat de eeuwige spelbre
ker bij het: tot stand brengen van een ver
standige en rechtvaardige orde in Europa,
het Britsche eilandeni'ijk, thans van hel
vasteland wegestuurd is. Daarmede zijn de
beide belangrijkste voorwaa'rden ontstaan
voor den vrede in ons werelddeel en voor
een blijvende reorganisatie van Europa, die
veiligheid en vrijheid en socialen vooruit
gang waarborgen. Daarmede is echter bok
den grondslag voor een Europeesche econo-
i mische solidariteit geschapen. Het Fransche
Omtrent de gebeurtenissen in equatoriaal
Afrika en de afzetting van den Franschen
gouverneur Ebone en van den militairen
bevelhebber van hel Tsjaad-gebied meldt de
Stampa, dat de Fransche regeering te Vichy
den toestand aldaar, die door Engelsche in
triges zeer moeilijk is geworden, nader be
studeert. Het heet, dat Engelsche agenten in
den Franschen en den Belgischen Congo, in
Dohoma en in Kameroen, o.a. onder de ko
lonisten en ambtenaren, een groote activiteit
ontplooien. Engeland verhindert den uitvoer
van koloniale producten naar Frankrijk,
treedt zelf als kooper tegen hooge prijzen
op en bereikt daarmede, dat het de nationa
le discipline der Fransche kolonisten onder
graaft. Ook op hel eiland Rcunion is het on
rustig.
GEEN BOMMEN GEWORPEN.
Hedennacht is van kwart voor een tot 2
uur 32 luchtalarm gemaakt. Eenige vijan
delijke vliegtuigen probeerden een aanval
op Berlijn te doen maar werden door de
luchtdoelartillerie genoodzaakt terug te kee-
ren. In het gebied van Groot Berlijn werden
geen bommeh geworpen.
Schoolbibliotheken
stopgezet
Alle boeken inleveren.
Volgens het Vad. moeten de schoolbilio-
tlieken de uitleening van boeken tijdelijk
stopzetten. Alle boeken, die uitgeleend zijn,
moeten onmiddellijk ingeleverd' worden.
ZATERDAGAVOND EN NACHT
VIER MAAL LUCHTALARM.
Zaterdagavond en in den loop van den
nacht is vier maal luchtalarm gemaakt.
Omstreeks kwart over tien kwam plotse
ling het luchtafweergeschut in werking,
dat met ongekende hevigheid het vuur op
vijandelijke toestellen opende. Het zware
gedreun der kanonnen en het ontploffen
der granaten van groot kaliber, in de lucht,
deed den wandelaar ijlings schuilplaalsen
tegen neerkomende scherven opzoeken.
Even later klonk voor het eerst sedert 15
Mei het luchtalarm Vele menschen, voor
al in de buitenwijken, waren echter zoo
onvoorzichtig buiten te gaan kijken, en
moesten door den luchtbeschermingsdienst
worden bevolen in de huizen te gaan.
Voor twaalf uur is er nog twee maal
luchtalarm geweest. Het bleef dien nacht
echter niet rustig, want tegen half een
werden de slapende hoofdstcdelingen op
nieuw door het luchtalarm gewekt. De
luchtdoelartillerie vuurde zeer hevig, rond
om de stad zag men op vele plaatsen het
lichten der kanonnen
Om kwart over één probeerden
Engelsche vliegtuigen, die zeer hoog
vlogen en men nauwelijks kon hoo-
ren, voor het laatst de hoofdstad te
naderen. Drie kwartier lang dreun
de cn knalde het bijna onafgebro
ken boven de huizen. De Engelsche
vliegtuigen slaagden er echter niet
in boven de stad te komen. Het ge
schut dwong de toestellen op zeer
groote hoogte te blijven en tenslotte
om te keeren.
Er zijn geen bommen op de stad uitge
worpen.
Door granaatscherven liepen echter drie
personen lichte verwondingen op. Zij wer
den door den G.G. en G.D. verbonden.
De brandweer rukte eenmaal uit en wel
naar de Jacob van Lennepkade 109, waar
een vader en zijn zoon door granaatscher
ven waren getroffen. Beiden waren licht
gewond en werden ter plaatse verbonden.
Alleen verpakte boter
De winkelier mag niet meer
„uitspitten".
Het rijksbureau voor de voedselvoorziening
in oorlogstijd vestigt er de aandacht op, dat,
zooals reeds eerder bekend is eemaakt, het
met ingang van 1 September 1940 aan detail
listen verboden zal zijn, boter uit te spitten.
Van dien datum af zullen detaillisten uit
sluitend in het klein verpakte en gemerkte
boter mogen verkoopen. Men wordt aangera
den hiermede nauwlettend rekening te hou
den, aangezien afwijking van dit verbod
niet zal worden toegestaan.
Japansche wenschen ten
aanzien van onze olie
De betrekkingen tusschen Japan en de Ver
eenigde Stalen staan vooral op grond van de
jongste ontwikkeling steeds meer op den
voorgrond in de beschouwingen van de Ja
pansche pers. Als aanleiding tot de deels
uiterst scherpe houding van de pers worden
de volgennde feiten genoemd:
le. De anti-Japansche uitingen van voor
aanstaande Amerikanen.
2e. Het groote bewapeningsprogram van de
Vercenigde Staten, vooral van de vloot.
3e. De uitbreiding van het aantal Ameri-
kaansche steunpunten in den Stillen Oce
aan, benevens berichten over eischen van
Amerika in zake het afstaan van vlootbases
in Singapore en Hongkong.
4e De reis van een delegatie Amerikaan-
schc journalisten naar Nederlandsch-Indië
en Singapore.
Over de aankomst van deze delegatie te
Singapore schrijft de „Tokio Asahi Sjim-
hoen", dat de leider der delegatie Haward
aan een feestmaaltijd verklaarde:
Singapore is tot dusver uitsluitend
door de Britsche vloot gebruikt,
maar moet thans tevens als een
steunpunt voor de Amerikaansche
vloot bestemd worden beschouwd.
Het blad ,1-Iolsji Sjimboen" bespreekt uitla
tingen onlangs van schout-hij-nacht Yar-
nell en van schoutbij-nacht Sterling, den
vroegeren commandant van de Amerikaan
sche 'vloot op de Jangstc, die verklaarde dat
het gemakkelijk zal vallen Japan te bedwin
gen, wanneer Singapore en Honkong voor de
Vereenigde Staten beschikbaar zijn. Daar
deze verklaringen, aldus schrijft het blad,
een bedreiging voor Japan vormen, kunnen
wij tegenover Amerikaansche oorlogsvoorbe
reidingen zooals het inrichten van nieuwe
vlootbases op de Wake- en Midway-eilanden.
besprekingen met Costarica en Ecuador over
het afstaan van des Cocos- en Galapagos-
eilanden, niet onverschillig blijven. En wan
neer ten slotte de Amerikaansche macht ook
nog tot Singapore wordt uitgebreid, moet Ja
pan zich rechtstreeks bedreigd gevoelen.
Om de petroleum.
U. P. seint uit Manilla aan zijn bladen, dat
het bespoedigde samentreffen van leidende
persoonlijkheden van de Standard Oil Com-
pany en Kon. Ned. Petr. Maatschappij in Ma
nilla, vanwaar zij zich per vliegtuig naar
Balavia willen begeven, om daar vóór de
aankomst van den .Tapanschen minister van
Handel Kobajashi te zijn, op het groote be
lang wijst, dat de groote oliemaatschap'pijen
aan de plannen van Japan hechten.
Hoewel men te Manilla aanneemt, dat Ne
derlandsch-Indië bereid zal zijn een grooter
deel van de geraffineerde olieproducten naar
Japan te zenden, is men van meening, dat
de Japansche eisch om vergroote ruwe olie
export grooteren tegenstand zal ondervinden,
daar hierdoor de Nederlandsch-Indische raf
finaderijen getroffen zouden worden.
Vanavond gaat de
verduistering in om
en duurt tot morgenochtend
6 54 uur
OM DIT TE KNIPPEN.
Broodbonnen nummers 4 (nieuw
broodbonboekje): geldig van 2 Sep
tember tof en met 8 September (fiiet
gebruikte tot cn met 12 September)
rechtgevendc op 2500 gram rogge
brood of 2000 gram ander brood.
Voorts zijn de bonnen van. serie 3
nu nog geldig lot en met, 5 Septem
ber.
Bon 05 tm. 12 (boterkaart): gel
dig van 24 Augustus tot en met 18
October. Elk der honnen geeft recht
op Yz pond boter.
Bon 05 t.m. 07 (vetkaart): geldig
van 24 Augustus tot en met 18 Oc
tober. Elk der bonnen geeft recht
op' Yz pond margarine of Yz pond
boter.
Bon 08 (vetkaart): geldig van 24
Augustus tot en met 18 October. De
ze bon geeft recht op Yz pond ge
smolten spijsvet of Y> pond boter.
Bon 09 t.m. 12 (vetkaart): geldig
van 24 Augustus tot en met IS Oc
tober. Elk der bonnen eeeft recht
op het koopen van Yz pond boter
met 10 cent reductie.
Bon 14. Naar keuze pond rijst,
rijstemeel of rijstebloem tot en met
6 Sept.
Bon 27: Naar keuze pond ha
vermout, havervlokken, gort of
grutten tot en met 6 Sept.
Bon 40: Naar keuze Yi pond tar
wemeel. tarwebloem, boekweitmeel
roggebloem, roggemeel of zelfrij
zend bakmeel tot en met 6 Sept.
Bon 72: 1 kilo suiker tot en met
27 September.
Bon 73: Yz pond koffie of Yz ons
thee tot en met 27 September.
Bon 105: Naar keuze 1 ons mai-
zena, griesmeel of puddingpoeder
tot en met 11 September.
Tegen afgifte van twee der boven
genoemde bonnen kan men, zoo
lang de voorraad strekt een pakje
maïzena, wegende 225 gram. ver
krijgen. Tevens kan men voor bon
„105" twee pakjes puddingpoeder
verkrijgen. elk bevattende ten
hoogste 50 gram zetmeel of wel drie
pakjes, elk bevattende ten hoogste
33 gram zetmeel. Deze bon geeft
ook recht op een pakje pudding-
sauspoeder. ten hoogste bevattende
100 gram zetmeel.
Bon 110: 1 ons macaroni of vermi
cel li of spaghetti tot en met 11
September.
Bon 115: Naar keuze 150 gram toi
letzeep 120 gram huishoudzeep, 200
gram zachte zeep, 250 gram zeeppoe
der,, indien voorradig, 125 gram
zeepvlokken, 250 gram zelfwerkende
wasmiddelen of 200 gram vloeibare
zeep, geldig tot en met 24 Septem
ber.
Zij. die de gezinswasch naar een
wassoherij sturen, zullen voor elke
8 kg. droog waschgoed één bon
„115" aan de wasscherij moeten af
staan.
Scheerzeepbon 116: geldig van 31
Augustus tof en met 31 December,
rechtgevende op 50 gram scheer
zeep of één tube scheererême of één
pol scheepzeep (alleen voor manne
lijke personen boven 15 iaar).
Petroleumzegel Periode 5: Geldig
voor 2 liter petroleum toV en met 8
September (alleen voor diegenen,
die daartoe vergunning hqbben.)
Kolen, enz. Tot 30 September kan
men bij handelaren kopen 20% van
het verbruik van April JÜ39 tot en
met Maart 1940.