luchtheerschappij
svirdag beslist den oorlog
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Brandend Londen
Vannacht aanval
op Liverpool
Rede van den
Procureur-Generaal
Dr. R. van Genechten
Verduisteren
8.03 uur
Engeland de banden vrij
op den Balkan
Een portret op de
distributiestamkaart
Artis en de
distributie
Laan. Schaffen, Tel. 444 (2 lijnen). Kenffetal 224(1
DONDERDAG 12 SEPT. 1940. 84e Jaargang. No. 11289.
Uitgave der N.V. Uitg.-Mif. „Hollands Noorderkwartier" 4
Dat restauratie van de St. Laurenskerk te Alkmaar dringend noodzakelijk is,
bewijzen de scheuren, welke zich in de muren vertoonen
(Foto Pax-Holland)
Chnrchill voor de radio:
Landing in Engeland
een zeer doldrieste
onderneming
Ministerpresident. Churchill heeft gister
avond een radiorede gehouden, waarin hij
.verklaarde:
Elk oogenblik van gunstig weer duiken bo
ven het Britsche eiland heele golven van
Duitsche bommenwerpers onder bescher
ming van jagers op. Menigmaal zijn het drie
tot vierhonderd Duitsche machines in één
keer. Zij komen in het bijzonder van den
kant van het graafschap Kent.
Wij hebben hier te doen met po
gingen van de Duitschers, de lucht
heerschappij over Engeland overdag
te winnen. Dit is natuurlijk een be
slissende factor voor het geheele ver
loop van den oorlog.
Tot dusver zijn deze pogingen, zoo beweer
de Churchill, niet gelukt. Engeland kan zich
zelfs veel sterker voelen dan destijds in Ju
li bij het begin van den strijd in de lucht,
want door de voortdurende actie wordt van
de Duitsche gevechtsvliegers veel gevergd
en zij zullen, als dit nog talrijke weken zoo
doorgaat, uitgeput raken. Dit verschaft En
geland een zeer groot voordeel.
Vervolgens wees Churchill op het dreigen
de gevaar van een Duitschen inval, dien hij
„een zeer doldrieste onderneming" noemde.
De Duitsche voorbereidingen strekten zich
langs de Europeesche kust tot Brest uit.
Niemand weet weliswaar, of de
Duitschers ook maar zullen trachten
te komen, doch niemand mag zijn
oogen sluiten voor het feit, dat met
alle Duitsche zorgvuldigheid een
krachtige inval voorbereid wordt en
dat hij elk oogenblik tegen Engeland
kan beginnen.
Churchill spoorde vervolgens de bevolking
aan, haar plicht te doen. Ter geruststelling
verklaarde hij, dat de Engelsche vloot sterk
was, hoewel dc Engelsche luchtmacht nume
riek in de minderheid was. Hij herhaalde,
hetgeen hij reeds in vroegere redevoeringen
over de paraatheid van de Britsche land
strijdkrachten had gezegd en wees er op
nieuw op, dat geen civiele overwegingen
zullen gelden. Hij verklaarde hier woordelijk
„Iedere duimbreed gronds in elk dorp en in
elke straat zal den vijand duur verkocht
worden."
De leden van de vrijwillige burgerwachten
voor de plaatselijke verdediging waren
volgens de opvatting van Churchill even
zeer soldaten als de manschappen van het
staande leger."
De bombardementen op Londen, zoo ver
volgde Churchill, zijn een deel van het Duit
sche invalsplan. Churchill stelde de Duitsche
luchtaanvallen op militaire doelen in Lon
den zoo voor, alsof de Duitsche vliegers „gru
welijk op goed geluk" hun bommen uitwier
pen. Na lastering van Adolf Hitier en lof
aan het adres van de Vereenigde Staten be
sloot Churchill zijn rede met. de Engelschen
nogmaals tot eenheid aan te sporen.
Duitsch geschut beschiet
Britsche kust
Van de Fransche kanaalkast wordt
vernomen, dat het geschat aldaar in
den loop van gisteren tegen de En
gelsche kust in werking is getreden.
Op grooten afstand zichtbaar.
Van een kwartier der Duitsche luchtmacht
in België komen zoo juist de eerste berich
ten over de successen der aanvallen van
den afgeloopcn nacht binnen. Van een for
matie zijn vijf vliegtuigen reeds terugge
keerd op hun basis. Een toestel moest we
gens motorstoring op een ander vliegveld
dalen. De bemanning dezer vliegtuigen
meldt, dat zij op groote hoogte vliegend en
bij het beste weer Londen bereikte. Onge
veer 10 kilometer van de stadsgrenzen flit
sten de eerste zoeklichten aan en kort daar
na begon het afweergeschut op verschil
lende plaatsen te vuren. Af en toe werd
een vliegtuig door eeh zoeklicht gevonden.
In twee gevallen ontploften de granaten
van het afweergeschut vlak bij de vlieg tui
gen. Een der toestellen kreeg daardoor naar
het schijnt, een motorstoring. De Theems
en de „Docks" waren duidelijk zichtbaar en
zonder moeilijkheden kon men de bommen
laten vallen, aldus de vliegers. Vooral in de
bocht van de Theems, zijn, naast de oude,
kleine nieuwe branden ontstaan. Elders
hoorde men ontploffingen. Het zich was de
zen nacht zoo helder, dat de vliegers het
brandende Londen nog konden zien, toen ze
reeds lang op de thuisvlucht waren.
Duitsche bommenwerpers hebben even na
middernacht Liverpool en andere belang
rijke steden in Zuid-Engeland met succes
aangevallen.
Alle toestellen van een formatie hommen-
werpers, die met succes strategische doel
witten in Londen hebben aangevallen, zijn
teruggekeerd. De vergeldingsaanvallen du
ren voort.
Angst voor dc
„vijfde colonne"
Bata als spion beschouwd!
De klopjacht op de vijfde colonne heeft
zich ook in Amerika tot den Tsjechischen
schoenfabrikant Bata uitgebreid. Zijn po
gingen, in de Vereenigde Staten een schoen
fabriek volgens de Slinnmethode op te
richten, hebben volgens een bericht in de
New York Post aanleiding gegeven tot het
instellen van een onderzoek door het depar
tement van justitie. Het blad beweert, dat
Bata en 350 naar de Vereenigde Staten ge
komen Tsjechische instructeurs een belang
rijk deel van de nationaal-socialistisehe
stoottroepen op het Westelijk halfrond vor
men. Het gekuip vindt, naar het schijnt,
zijn oorzaak in den concurrenticnijd der
schoenenindustrie in de Vereenigde Staten.
DE TERAARDEBESTELLING VAN
DEN W.A.-MAN PETER TON.
„Wij zullen de macht in
den Staat overnemen"
Bij de teraardebestelling van den, bij de
politieke botsing in Den Haag, gedooden
W.A.-man Peter Ton, heeft de gisteren nieuw
benoemde procureur-generaal bij het Ge
rechtshof te Den Haag, Dr. van Genechten,
namens de N.S.B. een opmerkelijke grafrede
gehouden.
Dr. van Genechten zeide:
De leider van de beweging heeft mij op
gedragen namens hem de gevoelens te ver
tolken, die ons allen thans bezielen. In de
eerste plaats een woord van groote deernis
jegens de moeder van Peter Ton. Wij man
nen kunnen het leed, dat een moeder treft
door het. verlies van haar zoon, nauwelijks
peilen. Spr. gaf hierna een schets van de
verhouding tusschen moeder en kind en con
stateerde, dat Peter Ton in den leeftijd, waar
op hij zijn moeder tot steun was geworden, is
gevallen door den op hem gepleegden moord.
Kameraad Ton is gevallen als slachtoffer van
de bende, die het op de N.S.B. gemunt had.
Het was vooral de vrijmetselarij, die van den
aanvang af getracht heeft de nationaal-soci
alistisehe beweging te doen sterven. Het is
haar niet gelukt.
Na den oorlog hier te lande heeft zij zich
eerst eenigen tijd stilgehouden, doch daarna
is zij weer actief geworden in haar bestrij
ding van het nationaal-socialisme. De inci
denten te Naaldwijk en de belachelijk hooge
justitieele eisch hebben daarvan doen getui
gen. Daarna is kameraad Ton voor het na
tionaal-socialisme gesneuveld, doch dit be-
teekent tevens, dat hij voor het Nederland-
sche volk is gevallen.
Deze begrafenis kan slechts een voorloo-
pige zijn. Eens komt de tijd, waarop wij on
ze gestorven helden naar onze eigen grond
zullen overbrengen onder de hooge popels,
welker bladeren den hartvorm dragen.
Tot nu toe heeft hei Nederlandsche volk
de teekenen van den lijd niet voldoende
verstaan. Wij hebben dit volk, ondanks zijn
zwakheid lief, omdat 't gekneed is uit goede
klei. De vraag waarom 'n zoo jong leven op
zoo'n ruwe wijze moest worden afgesneden,
kunnen wij niet beantwoorden, doch wie de
Vanavond gaat de
verduistering in om
en duurt tot morgenochtend
7.10 uur
Ruim 6600 vierkante meter glas vragen
onderhoud en schoonmaak in den gevel
van het nieuwe gebouw der Rijksver
zekeringsbank te Amsterdam. Een
speciale, installatie, uniek in Europa,
moest daarvoor gebouwd worden
(Foto Pax-Holland)
goden liefhebben, nemen zij jong tot zich.
Spr. gaf den raad: weest moedig en weest
trouw. Wij, nationaal-socialisten, vreezen
den dood niet.
Wij beseffen, dat wij tegen invloed
rijke machten hebben moeten vech
ten en dat wij dien strijd nog eerti-
gen tijd hadden moeten voortzetten,
wanneer niet de Duitsche macht ons
te hulp was gekomen. Thans zijn wij
de tijden van terreur te boven. Wij
zullen de macht in den staat overne
men en wij zullen voortaan de orde
hier te lande handhaven.
De geschiedenis leert, dat alleen vastbe
raden mannen de wereld vooruit kunnen
brengen.
Tenslotte sprak nog Dr. Schuon, Kreislei-
ter der N.S.D.A.P. in den Niederlanden, een
kort woord namens deze organisatie ter
deelneming in het gebeurde.
Kanonskogels vliegen
over het Kanaal
OOK VAN DE FRANSCHE KUST
DREIGT ENGELAND GEVAAR.
Italiaansche pers over de Duit
sche aanvallen.
Woorden kunnen niet meer weergeven.
Zoo verklaart de „Messagero" in een be
schouwing over de Duitsche luchtaanvallen
op Londen, om de rechtvaardige vergelding
te schilderen, die thans over Londen is los
gebroken. Het geheele leven in de Engelsche
hoofdstad is gedesorganiseerd, schrijft de
„Popoio di Roma", en daarbij hebben de
Duitsche bommenwerpers, hoewel het ver
geldingsmaatregelen betrof, voor de laffe
aanvallen der Engelsche luchtpiraten op
open Duitsche steden en dorpen, alleen doe
len van militaire beteekenis aangevallen.
Gezien den geweldigen omvang van de scha
de moet zelfs de Britsche propaganda de ver
nietigende uitwerking toegeven en erken
nen dat de Duitsche luchtmacht thans onbe
twist meseter is van het luchtruim boven
Londen.
Tevens heeft echter ook het verdragende
Duitsche geschut aanvallen gedaan en een
vijandelijke batterij bij Dover, dus aan de
overzijde van het Kanaal, tot zwijgen ge
bracht, alsmede een vijandelijk convooi van
acht schepen uiteengejaagd.
Ook van de tegenovergelegen kust dreigt
Engeland dus een rechtstreeksch gevaar van
nog niet te overziene gevolgen.
De reizende
schoenmaker.
Reeds twintig jaar
oefent hij zijn be
roep in de open
lucht uit op het
platteland van
Noord-Holland De
„Schoes" aan den
arbeid voor een
der boerderijen te
Broek op Langen-
dijk.
(Foto Pax-
Holland)
Munitie-arbeiders zijn
frontstrijders
De New York Herald Tribune schrijft, dat
men zich in Londen niet verheelt, dat de
Duitsche vliegers voldoende spoorweginstal
laties en spoorrails hebben getroffen, om
den vracht- en passagiersdienst ernstig in
gevaar te brengen. Naar de New York Herald
Tribune verder meldt, hebben de Duitsche
aanvallen ongetwijfeld een stagnatie in de
productie veroorzaakt'De Britsche regeering
heeft derhalve de personen - die werkzaam
zijn in de voor het levensonderhoud nood
zakelijke bedrijven, aangespoord zich te be
schouwen als „frontstrijders" en voortaan
zelfs na het klinken van het alarmsignaal
alleen wanneer het gevaar zeer dreigend is
in de schuilkelders te gaan.
Nu Roemenië de garantie heeft
opgegeven.
Een cynische erkenning van de Britsche
oorlogspolitiek op den Balkan vindt men in
het Septembernummer van het Engelsche
tijdschrift „National Review". In een artikel
van een zekere Miss Barbara Wand over
den Balkan wordt gezegd: „het voortduren
van den vrede op den Balkan is misschien
niet in ons belang. Nadat Roemenië vrijwil
lig onze garantie opgegeven heeft, zouden
wij van onze nieuwe vrijheid tot handelen
gebruik kunnen maken."
Tel Aviv gebombardeerd
Roosevelt als bemiddelaar?
De eerste burgemeester van Tel Aviv in
Palestina, Israël Rokah, heeft volgens As
sociated Press aan president Roosevelt. een
telegram gezonden, met het verzoek naar
aanleiding van het bombardement op de
Jodenstad Tel Aviv te intervenieeren.
Duitsche verzekerings
maatschappijen in Nederland
Onze V. P .B.-correspondent meldt uit
Berlijn.
Het Rijkstoezichtbureau voor particuliere
verzekeringen heeft aan 24 bekende Duit
sche verzekerings-maatschappijen het recht
verleend in Nederland in alle takken van
liet verzekeringsbedrijf werkzaam te zijn.
Eenvoudige wijze van legitima
tie, maar niet elke foto is goell
DENKT AAN UW LINKEROOR.
Naar wij vernemen, is er een zeer een
voudige oplossing gevonden voor het pro
bleem der legitimatiekaarten der Nederlan
ders. Het is voldoende, wanneer men zijn
portret laat hechten an zijn distributie
stamkaart, hetgeen ter secretarie kan ge
schieden. Op de stamkaart mag een por
tret uitsluitend worden gehecht op bladzij
de 2 in den rechterbovenhoek, door middel
van ringen of nietjes. Het beroep wordt ver
meld onder de handteekening van den dra
ger. De afmeting van de foto moet zijn
3% X 4H' c.M. en moet den persoon voor
stellen zonder hoofdbedekking, de afbeel
ding van het hoofd moet ongeveer 2 c.M.
in doorsnee zijn, de foto moet den persoon
half en face, half en profiel, naar rechts
toonen, zoodanig dat het linkeroor duide
lijk zichtbaar is, de achtergrond moet egaal
wit of grijs zijn, de foto zelf scherp en niet
geretoucheerd, dus geen z.g. kunstfoto. De
waarmerking van het portret geschiedt door
het gemeentestempel aan de linkerzijde van
het portret.
Andere legitimatiebewijzen.
Andere geldige legitimatiebewijzen zijn
een geldig Nederlandsch paspoort, een gel
dig bewijs van Nederlandschap, dat niet
ouder is dan een jaar, een identiteitsbewijs
af te geven door het gemeentebestuur, ter
wijl voor het P.T.T.-personeel de reeds ver
strekte legitimatiekaart voldoende is.
De dieren komen niets te kort,
ondanks bezuiniging en gewij
zigde voedermethoden.
Evenals de menschen vallen thans
de dieren, voor een aantal voedings
stoffen, onder de distributiemaatrege
len en ongetwijfeld zullen verschei
dene Artisv?ienden denkende aan
de periode 19141918 zich met angst
hebben afgevraagd hoe zal het gaan
met de voeding van de dieren in de
Amsterdamsche Diergaarde. Wij
kunnen hen meteen geruststellen.
De dieren in Artis ontbreekt het aan
niets, dat voor hun voeding nood
zakelijk is.
Wel zijn er bijvoorbeeld geen bananen
meer te krijgen, doch hoe vreemd het som
migen in de ooren mag klinken, bananen
behooren niet tot de vruchten welke nood
zakelijk op het menu moeten staan. De ba
nanen worden over het algemeen onrijp ge
plukt. Het gehalte aan vitaminen is dan ook
niet hoog of zelfs gering en met behulp van
tomaten, sinaasappelen, appelen, pruimen en
ander versch fruit, zoo mogelijk ook citroen
sap en meelspijzen zijn de bananen niet alj
leen zeer goed te vervangen, doch is zelfs
een verbetering in en een besparing op de
voeding te bereiken. De laatste jaren werden
trouwens reeds niet zoo veel bananen meer
gevoerd als vroeger.
Uiteraard heeft de heer Sunier, directeur
van Artis, van zijn kant alles gedaan om
de voeding der dieren zoo te regelen, dat de
moeilijkheden zooveel mogelijk omzeild wor
den en bovendien heeft hij strenge bezuini
gingen ingevoerd. Een bezoek aan den die
rentuin zal evenwel een ieder overtuigen,
dat de dieren in een perfecte conditie zijn.
Op de pas in gebruik genomen katneelen-
weide is het eerste jonge dier reeds geboren.
Het is een lama, thans bijna twintig dagen
oud. Een prachtig gitzwart beestje. Heel fijn
tjes en sierlijk gebouwd en heelemaal niet
schuw, integendeel, toen wij moeder en kind
een bezoek brachten, bleek het heel gemak
kelijk te lokken.
Het jonge olifantje.
Gina, het in November van het vorige jaar
in het R.A.I.-gebouw geboren olifantje, en
haar moeder Birma, maken het uitstekend.
Gina heeft pas geleden last gehad van haar
ingewanden, doch is weer hersteld, al wordt
zij nog voorzichtig behandeld en mag het
publiek haar niet voeren. Zij was echter weer
vol levenslust en dartelde om haar moeder,
die met smaak haar portie hooi en klaver
stond te verorberen.
Het bezoek aan Artis is deze maand goed,
beter dan de laatste jaren. Ook van buiten
Amsterdam komen veel belangstellenden.