GASTHUIS ziekenhuis N1PPER EN PELLE De Mascotte Millioen kilo graao verloren Radioprogramma voorlooper van het TOEVLUCHT VOOR BEDELAARS EN ZWERVERS In de inkkleleeuwen speelden de gast huizen een belangrijke rol in de samenle ving. In deze liefdegestichten vonden de vele lieden, die langs 's hoeren wegen trok ken, een veilige toevlucht voor den nacht. Groot was het aantal van hen, die zonder tehuis en zonder dak van de eenc plaats naar de andere trokken. Handswcrklieden, die zonder werk waren gekomen en elders arbeid en brood zochten, bedelende studen ten, weggeloopen lijfeigenen, ver kanoenen, avonturiers en allerlei lieden, die door maatschappelijke omstandigheden op het bcdelpad waren geraakt, in groote groepen trokken deze lieden van plaats lot plaats. Bedelen was geen schande en het geven van aalmoezen door de burgerij aan deze doortrekkende reizigers behoorde tot de meest geliefde goede werken. Logementen bestonden cr niet. Voorname lieden, die op reis waren, logeerden in kloosters of riepen de gastvrijheid der bur gers in. Rijke kooplieden, die het land af reisden, hadden in bepaalde plaatsen ka mers bij particulieren afgehuurd, waar zij op gezette tijden hun intrek namen. Als voorbeeld moge dienen hel contract, dat in 1324 door graaf Willem lil van Hol land met een burger van Bergen op Zoom was aangegaan, waarbij de vorst het recht ^cdong niet zijn gevolg op zijn reizen van of naar zijn stamland Henegouwen, in het huis van dezen huiseigenaar te logecren. In alle bijzonderheden was dit logies ge regeld, waarbij aan den graaf „open her- berglie ende stallinghe" werd verzekerd, waarbij steeds gereed moesten worden ge houden „dertigh bedden ghestoffiert met elaepelaken ende deken." De arme reiziger kon zich een dergelijk onderdak niet verzekeren en hij moest bui ten overnachten tenzij een of andere goed willende burger zich over den zwerveling ontfermde en hem in zijn huis voor den Dacht gastvrijheid verleende. Een der eerste gasthuizen in ons land was dat in Utrecht. Hel was aanvankelijk be stemd voor „arme mensehen, die opter slracten hnyten de huyscn blijven leggen". Dit gasthuis lag buiten de stadspoort. In 'den fundatiebrief werd het doel als volgt bepaald: „om de arme ellendighen daerin te .horberghen, nachtrust derin te hebben ende sonderlinghe pillegrims of andere ar me, luyden, die te laet of te spade comen binnen der stadt; herberghen te hebben ofte verkrijgen of die uiier stadt comen ende op rcyze ende voor alle gaende en comendc ltmf lopers." Naderhand trof men ook in ander steden Siergelyke gasthuizen aan. In Amsterdam had men naast hel St. Pic- irs Gasthuis zulk een inrichting. Men had een groot vierkant vertrek met een ^stookplaats in het midden. Rondom waren 'slaapbanken aangebracht, waarop de pas santen konden overnachten. Voor vrouwen was een afzonderlijke verblijfplaats inge richt. De spijzen, die de zieken hadden over gelaten, werden aan de arme passanten uit gereikt. Vondels gedicht was op deze menschen |jkui toepassing: „De bayart herberght trou drie nachten achtereen verlegen wandelgasten, Die naeckt en geldeloos vermagert zijn van vasten." Lang duurde de gastvrijheid in de bayart «hter niet, want andere doortrekkende rei- zipers, die in grootcn getale om onderdak |vroegen, moesten ook aan het bod komen. Vaak moesten de schout en zijn dienaren den suppoost te hulp komen om de orde te bewaren en de gasten tot vertrekken aan te sporen. Om den passanten duidelijk te ma ken, dat de gastvrijheid van korten duur Feuilleton Door H. de Vere StaCpoole Zou men hen nu hier in Arafura eveneens hebben ontdekt en werden ze nu weer ach tervolgd? Waarom ha*d men hen niet in Can- ton de biljetten ontnomen en waarom deze vreemdsoortige manier van optreden? Als het Chang er om te doen was het geld terug te krijgen, waarom deed hij dit dan op zulk een omslachtige manier Was dat naar Chi- Jieezen-aard of stak daar nog meer achter? Hoe het ook zij, hij was gewaarschuwd. Het Was alsof er een speciale boodschap voor hem in die krant stond, alsof zij wilden zeggen: We hebben je in een strik. Je kunt die bil jetten niet inwisselen. Kom, geef ze ons te- Tg', dan valt er wellicht nog te praten. Zoo leek het Cray ten minste. Ofschoon zij deden alsof zij de politie in de zaak zouden men gen, wilden zrj dat in werkelijkheid niet doen, vandaar die waarschuwing aan hem. Zij wa- Ien in staat zonder tusschenkomst van de politie hun zaken te regelen, zooals zij dat wenschten. En terwijl hij daar zat te peinzen op den land van zijn bed, drong het tot hem door. dat deze menschen in hem een even grooten «churk meenden te zien als zij zelf waren. Zij dachten misschien, dat hij zijn partner, Ma- l°fa, had vermoord en dat hij daarom alles zou doen om te voorkomen, dat de politie in de zaak werd gemengd. Op deze manier kon den zrj het geld terug krijgen, dat zij voor de juweelen hadden betaald, meenden zij en ze Mdden gelijk. Wat kon hij anders doen Nogmaals las hij het bericht door en ont dekte toen nog een paar regels, gedrukt on der de lijst met de nummers der banknoten. werd een belooning uitgereikt aan hem, d»e mededeelingen zou kunnen verstrekken ^gaande de bankbiljetten of de roovers. De iJJ^dedeelineen konden worden verstrekt aan: ~j ar|g Lo Sen in Canton, Chi Lu. Formosa- Arafura en Chung Wen, de Harbour Hoe men een nijlpaard de bek sWt. L „Neem deze poeier, ouwe jongen!" 2. Neem deze 2 123 START 2. „Het was citroenzuur; dat zal hem zijn bek wel deen samen trekken." I« de woonschuit heeft men pleeier. 1. Ben nijlpaard houdt er niet van bespot te worden en daarom trok het zich maar vlug terug. 2. „Laat mij die medicijn eens proeven." 3. „...en het nijlpaard kreeg daarvan een halve kilo!" was, werd boven de poort van de bayart het volgen-de opschrift, aangebracht: „Drie nachten langer niet herberg ik 't. die behoeft En houd de vierde uyt de scoysters en 't geboeft." De steen, waarop deze waarschuwing voorkomt, en die thans in een verborgen hoek van°het Rijksmuseum bewaard wordt, roe.pt. de herinneringen op aan den tijd, dat de."opvattingen omtrent liefdadigheid in ve lerlei opzicht verschilden van die van on zen tijd. In later jaren "werd aan vele gasthuizen een andere bestemming gegeven. Men richt te ze in voor een duurzamer verzorging van allerlei hulpbehoevenden, die min of meer tot de maatschappelijk ongeschikten konden worden gerekend. Als een typisch voorbeeld daarvan kan worden vermeld het St. Ca- tharine-gasthuis te Arnhem, dat, in hel be gin der 13e eeuw werd gesticht. Boven de poort van deze inrichting las men: „Siet hier worden onderhouen Oude swackc mans en vrouwen. Sinlpos mens en sieck soldaet Vindt hier oock sijn toeverlaet." Deze versregelen duiden aan, dal behalve de doortrekkende reizigers, ook andere hulp benoevenden zooals arme ouden van dagen, krankzinnigen en zelfs zieke soldaten in dit gasthuis huisvesting en verzorging ontvin gen. Aldus dr. G. van Roekei in het Ned. Tijd schrift voor Geneeskunde. Mijnwerkers gaan Zaterdagmiddag werken Doodelijk ongeluk door vallenden schoorsteen Aannemer onder bet puin be dolven. Terwijl men bezig was met het treffen van voorbereidingen tot het. neerhalen van een 32 meter hoogen schoorsteen van de voormalige steenfabriek te Berkel-Enschot is Woensdagmiddag met donderend geraas het. gevaarte ineen gestort. De aannemer, de 59-jarige G. K. uit Tilburg, die zich in den schoorsteen bevond, werd onder het puin bedolven en was op slag dood. De overige arbeiders konden zich op het nippertje in veiligheid brengen. Kolenvoorztoaing zakelijk. naakt dit nood- Of) de Limburgsche mijnen werd gister morgen, in overleg met de vakorganisaties, bekend gemaakt, dat het in het. belang van de kolenvoorziening van ons land noodza kelijk is, gedurende de maand November as. dc werktijden der ondergrondsche arbeiders of) de Zaterdagen van zes uur te brengen op acht uur. Tc beginnen niet morgen, 2 Novemlier a.s. zullen derhalve de diensten aanvangen eri eindigen als op de overige werkdagen. Aan de arbeiders zal voor deze overuren dubbel uurloon worden uitbetaald. FELLE BRAND TE GRONINGEN. Gr aanp althuis gedeeltelijk ver woest. Gisterochtend om acht uur is in het groo te, vier verdiepingen hooge graanpakhuis van de firma L. van der Meer aan dc Lage der A te Groningen, waar dag en nacht ge werkt wordt, een felle brand uitgebroken, welke in een minimum van tijd groote af metingen aannam. De brandweer rukte, on der leiding van den commandant P. Ploegh met groot materiaal uit. Even later stonden de derde en vierde etage in lichter laaie en deelde het vuur zich mede aan het geheele pakhuis. Het personeel, bestaande uit tien tallen arbeiders, moest zich in allerijI in veiligheid stellen, hetgeen gelukte, zoodat er geen persoonlijke ongelukken zijn ge beurd. Het pakhuis was nagenoeg geheel gevuld met graan en eikels. Gisteren was toevallig een hoeveelheid graan afgeleverd, doch de rest is door het vuur verwoest. Dank zij het krachtig ingrijpen van de brandweer, die met veertien stralen het vuur bestreed, kon het vuur tot de beide boven ste verdiepingen beperkt blijven. Deze zijn geheel uitgebrand. Door de groote hoeveel heden water, welke in de vuurzee gewor pen is, staan de zakken met graan, opge slagen in dc beide benedenverdiepingen, ge heel in het water. De mannen van den opbouwdienst, geassisteerd door personeel van den luchtbeschermingsdienst, hebben zooveel als zij konden de zakken met graan naar huiten gesleept. In het pakhuis was voor ongeveer een millioen kg, graan opgeslagen, waarvan het grootste gedeelte verbrand of door het wa ter bedorven is. Tijdens hef blusschingswerk werd de. brandweerman E. Nieborg door den rook bedwelmd. Hij kon naar huis wor den vervoerd. Zijn toestand is niet ernstig. Omtrent dc oorzaak van den brand kan nog niets met zekerheid worden gezeard. Aanvankelijk werd aan een explosie ge dacht, doch dit staat nog niet. vast. „Heb jij ook op de Hollaodscbe soldaten geschoten?" Drw N.S.B.'er aangeklaagde arts - veroordeeld. Een Haagschc medicus kreeg in de nada gen van Mei iemand, van wicn hij wist, dat deze lid was van de N.S.B., op het spreekuur en stelde hem dc vraag: „Heb jij ook op de Holiandsche soldaten geschoten?" De nat ion aal-socialist antwoordde: ..Er is geen enkele N'.S.B.'er, die op onze soldaten heeft geschoten" en hij diende daarna een aanklacht wegens beleediging tegen den medicus in. Op 17 October stond de arts voor dc Haag- sche rechtbank terecht. De Officier van Ju stitie eischic een geldboete van f 50.subs. 25 dagen hechtenis. Gisteren is in deze zaak uitspraak gedaan. De arts erd veroordeeld tot een geldboete van 25 gulden subs. 10 dagen hechtenis. ZATERDAG 2 NOVEMBER 1940. •Jaarsveld, 414,4 ra. KRO-uitxending. 8.00 Nieuwsberichten ANP. 8.15 Wij beginnen den dag. 8.30 Gramofoonmuziek. 9.00 Gezongen Requim-Mis. 10.00 Gramofoonmuziek. 12.45 Nieuws- en economische berichten ANP. l.CO Fragmenten uit de opera ,.La forza del destino" (gr.pl.). 1.30 Gramofoonmuziek. 2.00 Voor de jeugd. Buildings, in Tandjong Priok. Dat was het, die belooning zou hem worden verstrekt, wan neer hij de bankbiljetten aan een van die drie Chineezen bracht. Chi Lu, Formosastraat, Arafura! Hij had daar maar heen te gaan en een Chinees met een hoornen bril op zijn gelen neus zou hem grijnzend en buigend te woord staan, de bankbiljetten in ontvangst nemen en hem een armzalige belooning er voor in ruil geven. Wat een eind van het avontuur! Het bedrag, dat hij voor de juweelen ont vangen had was karig genoeg. Maar nu moest hij zelfs dat nog afstaan! Werkelijk, er rustte een vloek op dien schat, gevonden op het spookschip in de grot bij Ashaura. Hij had verscheidene mannen het leven gekost, thans achtervolgde het noodlot ook hem, den eenige die overgebleven was om er profijt van te trekken. Daar ging zijn verzekerde toekomst, het fortuin waarmede hij het leven met Maya wenschte in te gaan! Maar Norman Cray liet zich niet zoo spoe dig verslaan! Er moest iets op gevonden worden, maar daar moest hij eerst rustig over nadenken en met Maya over praten. Hij stak de portefeuille weer in zijn borst zak stopte de krant in den zijzak van zijn jas en, na de kamer rond gekeken te hebben of hij niets had vergeten, trad hy op het balcon, waar hij Maya reeds op hem vond wachten. Hij vertelde haar nog niet wat er gebeurd was. Samen gingen zij naar de eetzaal om te ontbijten en terwijl de zwarte bedienden door' de zaal glipten op hun zachte muilen, vroeg Cray zich af wie van hen de courant onder de deur van zijn kamer zou hebben doorgescho ven. Zou de man die dat gedaan had, onge twijfeld een handlanger van het machtige syndicaat, zelf wel weten hoe machtig dit syndicaat eigenlijk was? Zou hij weten dat dit bestuurd werd door één grooten geest, door Kong To Jen? Neen, dat zouden de handlangers, de lagere werktuigen met weten, dat wisten slechts een paar van de hoogeren. Na het ontbijt nam hij Maya weer mee naar het balcon en daar vertelde hij haar wat hem dien ochtend was overkomen. HOOFDSTUK XLVII. Maya's plan. Het meisje luisterde zonder hem ook maar één keer in de rede te vallen. Toon hij gereed was zei ze kalm: Ik had dus gelijk, ik wist het wel. Tk voelde dat wy achtervolgd werden en dat voel ik nog. Wij zijn vogels, gevangen in een net, maar misschien kunnen wij er toch nog uit komen. Maar hoe? vroeg Cray. Het is die kerels niet om ons zelf te doen, maar om het geld. De nummers van de bankbiljetten zijn thans overal bekend en nu is het onmogelijk om een er van in te wisselen. Het eenige wat ik bezit is ongeveer honderd pond, daar kun nen we slechts kort van leven. Ik zou natuur lijk werk kunnen zoeken, maar waar vindt men iets te doen in dezen tijd? Maya zweeg. Zij dacht na op haar kalme manier. Het verlies van het geld maakte niet veel indruk op haar. Het eenige wat haar hinderde was, dat Cray het zich nog al scheen aan te trekken. Hij was geheel in de war. Daardoor kwam het. dat zrj beter en rustiger kor. nadenken dan hy. Kijk, zei ze na een poosje, deze krant is van hedenochtend. Chang heeft zeker van Chi Lu gehoord, dat de Tandjong in aantocht was en daarom beeft hg hem geseind deze krant aan jou te bezorgen. Ik denk eerder dat Chi Lu het bericht al gereed had liggen en het als speciaal be richt van zijn firma aan de courant heeft op gezonden met verzoek het te plaatsen in het ochtendblad. Dat is ook mogelyk, maar het doet er niet toe hoe het net gespreid is. Het houdt ons gevangen en je kunt de mazen niet verbreken. Maar toch kunnen wij er waarschijnlijk wel onderuit komen! Hoe dan vroeg Cray weer, maar Maya antwoordde niet. Zij staarde voor zich uit; haar oogen keken weer in een andere wereld en Cray, meenend dat het beste was om haar rustig te laten zitten om na te den ken, verliet haar en ging naar de lounge om op zijn beurt onder het rooken van een sigaar zijn gedachten over de zaak te laten gaan. De gasten, die gewoonlijk na het ontbijt de lounge van het hotel opzoeken, waren ook thans daar bijeen. Het was een eigenaardige gewaarwording voor Cray te kijken naar de beschaafde, opgewekte en bedaarde menschen en tegelijkertijd te denken aan een plek in de Soeloe Zee, waar hij nog slechts kort geleden zulke vreemde avonturen had beleefd. Avon turen welke nog niet geëindigd waren. Het was hem onmogelijk, stil te blijven zit ten. Hy nam zijn hoed en liep het hotel uit om een wandeling te gaan maken. Zonder zelf te weten waar hij liep. vond hij zichzelf plot seling terug in de Formosastraat, een der straten, welke de Avenue Amsterdam snijden. Vooraan, vlak bij de Avenue Amsterdam, vindt men er nog de groote moderne kanto ren, woonhuizen en winkelhuizen. Verderop vindt men er de hoofdwacht van de brand weer en onmiddellijk da*>^a maakt de straat een groote bocht en loopt door het heuvelland naar de Chineeeche wijk. 3.00 KRO-kamerorkest (3.454.10 Gramo foonmuziek en „In memoriam, gewijd aan de oorlogsgesneuvelden"). 4.40 „Allerzielengedachten", voordracht. 5.00 VPRO: Bijbelvertellingen. 3.15 Vragen van den dag (ANP). 5.30 Reportage. 5.50 Propaganda-toespraak. G.00 Gramofoonmuziek. 6.20 Propaganda-toespraak. 0.30 Overpeinzing met muzikale omlijsting 6.45 Actueele reportage of gram.muziek. 7.007.15 Nieuwsberichten A.N.P. en Slui ting AVRO-uitzending. Kootwijk, 1875 m. 7.00 Berichten Duitsch. 7.15 Gramofoonmuziek. 7.30 Berichten Engelsch. 7.45 Gramofoonmuziek. (Om 8.00 Nieuws- berichten A.N.P.) 9.009.15 Berichten Duitsch. 10.00 Morgenwijding. 10.15 Gramofoonmuziek. 10.30 Omroeporkest. 11.15 Orgelspel (11.3011.45 Berichten Engelsch. 12.00 Berichten. 12.15 Gramofoonmuziek. 12.30 Berichten (Duitsch). 12.45 Nieuws- en economische berichten ANP. 1.00 AVRO-Amusementsorkest (1.301.45 Berichten Engelsch. 2.00 Berichten Duitsch. 2.15 AVRO-Amusementsorkest. 2.30 Berichten - Engelsch. 2.15 Radiotooneel 3.05 Cyclus „Leeven en daden onser Door lucht igste zeehelden". 3.30 Berichten Engelsch. 3.45 VVerkorte opera „N'orma". 4.40 Gramofoonmuziek. 5.00 Berichten (Duitsch). 5.15 Vragen van den dag (ANP). 5.30 AVRO-Musette-ensemble en solist. 6.00 Gramotoonmuziek. 6.30 Berichten Engelsch. 6.45 Gramofoonmuziek. 7.00—7.15 Nieuwsberichten A.N.P. en Slui ting Toen Cray bemerkte dat hij zich in de For mosastraat bevond, kwam het idee bij hem op om eens te gaan kijken, .vaar ogeveer Chi Lu's kantoor gevestigd was. Chi Lu zelf wenschte hij niet te zien, maar hg wilde graag weten wat voor soort handel door dezen Chinees ge dreven werd. Toen hij aan het opgegeven nummer geko men was, bemerkte hij dat op de bovenste verdieping van het gebouw, boven die waarin Chi Lu zijn kantoor hield, een scheepvaart maatschappij gevestigd was. Een oogenblik dacht hij na en toen kwam er een idee in hem op. Hij trad het gebouw binnen, stapte in de lift en liet zich naar de op een na bovenste verdieping brengen. Daar aangekomen liep hy ctoor de lange gang, telkens een blik werpend door de ramen van de kantoorlokalen, waarin Chineesche klerken rondliepen of. over dikke boeken ge bogen zaten. Cray's idee was zeer eenvoudig. Hij wilde den indruk wekken, dat hij in het kantoor van de scheepvaartmaatschappij moest zijn en zich nu blijkbaar vergist had in de verdieping. Hij trad het kantoor binnen en keek rond, doch er kwam niemand bij hem om te vragen wat hij wenschte en juist, wilde hij zich weer verwijderen, toen een zachte lispelende stem hem vroeg wat hy wenschte. Ik wilde graag weten wanneer de eerste boot naar Southampton vertrekt, ant woordde Cray rustig. Ah, de scheepvaartmaatschappij is op de bovenste verdieping. zei de Chinees beleefd. Cray bedankte hem en ging het kantoor uit. Om achterdocht te voorkomen ging hij naar de bovenste verdieping, herhaalde daar in het kantoor van de scheepvaartmaatschappij zijn vraag en kreeg ten antwoord, dat dit den volgenden dag om zeven uur 's avonds zou ge schieden. Weer bedankte Cray den klerk die hem te woord had gestaan, verliet het gebouw en wandelde naar zijn hotel terug. Behalve dan de overtuiging, dat hij zijn hoofd m den bek van den leeuw had gestoken zonder dat de leeuw had toegebeten, kwam het met in hem op te denken dht hij wellicht een vergissing had begaan. Hij vond Maya op het balcon waar zij gedu rende zyn afwezigheid rustig had zitten na denken. Wordi vervolgd.)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1940 | | pagina 6