„De gouden Reael"
Strijd ten westen van
Sidi el flarrani
Aanvallen op convooisn
Tou, Gr,eP
AKK£fit/eS
LORD LOTHIAN
overleden
Dood door schuld
Dc Waardebons
der W. H. N*
Neem dadelijk 'n "AKKERTJE"
(tot per dag) en kruip onder
de wol. Ze bekorten de ziekte,
verdrijven koorts en pijnenf
vele lezers ook persoonlijk geen on
bekende", en nu zijn boek al voor
de 3e maal herdrukt wordt, komen
tientallen menschen het „Oud-Am-
sterdamsch buurtje" week in week
uit ontdekken.
Laat ons allereerst even in de herinnering
teruggaan en iets vertellen van een door en
door Amsfcerdamschen jongen, meubelmaker
van beroep, die zich sedert een paar jaar
heeft geschaard in de rijen der Nederland*
sche romanschrijvers, wier boeken door een
breed publiek gelezen worden.
Jan Mens heeft het leven reeds van alle
kanten leeren kennen en hij heeft er met
alle hardnekkigheid, den Hollander eigen,
tegen moeten vechten. Opgegroeid in den
arbeidersstand bevond hij zich jarenlang te
genover werkloosheid en nijpende zorgen en
reeds toen, lang vóór hij als auteur in de
openbaarheid trad, moet de gedachte bij
den meubelmaker gerijpt zijn, om eens te
vertellen aan duizenden en misschien wel
aan tienduizenden wat er leeft in de krin
gen van hen, die geen werk kunnen vinden
voor hun werkgrage handen en geen eten
voor hun gezin.
Hij schreef een boek over het onderwerp
dat hij van zóó nabij kende: „Menschen zon
der geld" en na het manuscript enkele ma
len te hebben terug ontvangen van de uit
gevers, wien hij het ter beoordeeling aan
bood, kwam Jan Mens „document humain"
in romanvorm bovenin in een linnenkast
terecht.
Totdat hij hoorde over de bekende „Kos-
mos-Eerstelingenprijs", een aanmoedigings
prijs voor schrijvers en ook hij zond zijn
manuscript in. De jury, bestaande uit be
kende en gezaghebbende letterkundigen als
Dirk Coster, Antoon Coolen, A. M. de Jong,
C. J.'Kelk en dr. P. H. Ritter Jr., oordeelde
dat het boek van Mens den prijs waard was
en ziedaar hoe de meubelmaker tot be
kroond romanschrijver promoveerde!
Zijn boek had het succes dat het verdien
de (het wordt eerlang ook in het Zweedsch
vertaald) en een tweede boek „De Gouden
Reael" aldus genoemd naar een klein
kroegje in oud-Amsterdam volgde.
Ziehier wat de schrijver ons daarover des
tijds vertelde: „De Gouden Reael" werd mijn
roman van het verlangen, van de hunkering
en dat plan bestond al veel eerder. Ik liep
rond met allerhande vragen over het recht
van de vrouw op geluk en ik heb geprobeerd
dat onderwerp aan te snijden, niet op te
lossen, hoor! Ik spon het geval uit rondom
de figuur van een kasteleines, die uit „De
Gouden Reael", een kroeg op het Bickers-
eiland, in de Zandhoek dus, die er tegen
woordig nog staat. Weken en maanden heb
ik gesnuffeld in dat prachtige oud-Amster-
damsche 'buurtje van de vroegere „Barren",
de Barendstraters en de „Sparren", de
Spaarndammerbuurters die het tezamen en
in vereeniging tegen de „Eilanders" plach
ten op te nemen. Mijn verhaal speelt om
streeks het eind van de vorige eeuw in het
jaar 1900, in de dagen van de houtsjouwers,
de teerkoopers en de koffiepiksters in hun
witte jakken. De vrouw van de kroeg, vroe
ger een helsch wijf, is weduwe, wanneer
Jan Witte, een biljartmaker uit Den Helder
in de buurt en in haar leven verschijnt Hij
begint er te werken, maakt een nieuw type
biljart en hij heeft succes. Zijn bedrijfje be
gint te bloeien en als het hem eenmaal goed
gaat, vertrekt hij uit de buurt en vestigt
hij zich op de Warmoesgracht, de tegen
woordige Raadhuisstraat Terwijl de acht
tienjarige dochter, een koffiepikster, zich
tot hem aangetrokken voelt blijft de be
trekkelijk nog jonge weduwe, die zelf illu
sies koesterde, achter om in stilte te berus
ten. Haar wil om te berusten is sterker dan
haar hunkering, al krijgt zij het kort voor
de bruiloft van haar dochter, een enorme
gebeurtenis in de buurt, te kwaad.
Tot zoover Jan Mens en de inhoud van
zijn boek dat reeds voor de 3e maal her
drukt werd. En ziehier nu eens: Wat een
boek vermag! Na de verschijning wilde me
nigeen het buurtje van „De Gouden Reael"
en het cafétje zelve, leeren kennen. Ge
volg? Dat talloozen soms met het boek on
der den arm, op weg trokken om een ver-
droomd en min of meer in vergetelheid ve-
geteerend buurtje op te zoeken. Men stapte
en men doet het nog steeds „De Gouden
Reael" binnen, men praat er wat met „Oome
Hein", den eigenaar, die zijn ,3oekklanten"
zoo langzamerhand al gauw herkent en
men gaat voldaan heen, met het gevoel een
aardige ontdekking te hebben gedaan.
Of de schrijver ooit gedacht heeft dat de
lezers zóó zouden reageeren op zijn boek?
„Neen", zegt Jan Mens, die een derde ro
man juist voltooid heeft, „maar het sterkt
me in het besef, dat ik voor een breed pu
bliek moet blijven schrijven en niet voor
zekere literaire kringen...
Italiaansch weermachtbericht
Zware verliezen aan
beide zijden
In zijn weermachtsbericht no. 188 maakt
het Iialïaansche hoofdkwartier het volgen
de bekend:
Aan het Grieksche front heeft de vijand
eenige afzonderlijke aanvallen onderno
men, welke werden afgeslagen. Wij hebben
krijgsgevangenen gemaakt en automatische
wapens veroverd. Ondanks de zeer ongun
stige weersgesteldheid heeft onze lucht
macht bomaanvallen ondernomen op troe
penconcentraties in de zóne van Barva en
op schepen welke in de golf van Patras ge
meerd lagen.
In Noord-Afrika zijn de krijgsver
richtingen nog steeds gaande. Ook
gister zijn hardnekkige gevechten ge
leverd ten W. v. Sidi el Barrani in
de zóne van Boegboeg. Wij hebben
den vijand zware verliezen toege
bracht, zoowel wat manschappen als
strijdmiddelen betreft. Ook onze ver
liezen zijn gevoelig.
Tijdens de luchtgevechten waarvan mel
ding gemaakt is in het weermachtsbericht
no. 186 (j.1. Dinsdag) zijn dertien in Dlaats
van vier vijandelijke vliegtuigen neerge
schoten. Hiervan is vastgesteld dat zij te
pletter gevallen zijn. Van onze vliegtuigen
zijn zeven niet op hun basis teruggekeerd.
In Oost-Afrika was bedrijvigheid van klei
ne afdeelingen. Aan de grens van de Soe
dan heeft een van onze verkenningsafdec-
lingen een vijandelijke post verrast en ver
nietigd. In de zóne van Tessenei (Eritrea)
is een vijandelijke poging om door te
dringen, en welke geschiedde onder leiding
van eenige gevechtswagens en vijf pantser
auto's, tot stilstand gebracht en afgeslagen
door onze troepen en ons antitankgeschut.
Een van onze verkenningsvliegtuigen, wel
ke werd aangevallen door zeven vijandelijke
jagers, heeft daarvan een brandend neerge
schoten en is behouden en wel terugge
keerd, Een Britsche kruiser is verschenen
voor Chisimaio en heeft eenige schoten op
de stad gelost zonder schade te berokkenen.
De kruiser werd op zijn beurt door on
ze kustbatterijen getroffen. Vijandelijke
vliegtuigen hebben de gebieden van Arghci-
sa en El Oeak in het vroegere Britsche
Somaliland gebombardeerd.
zilvering naar de Kasvereeniging N.V.,
Amsterdam, wat deze serie betreft uiterlijk
voor den 31 en Mei 1941, waarna deze in
stelling op haar beurt «1e eindafrekening
met den directeur-generaal der W.H.N. ver
zorgt.
Ten overvloede wordt er nogmaals op
gewezen, dat uitsluitend levensmiddelen,
kleeding en brandstoffen door winkeliers
en handelaren mogen worden geleverd.
Wat de levensmiddelen betreft spreekt het
vanzelf, dat hiermede voor het. levenson
derhoud noodzakelijke voedingsstoffen
worden bedoeld. Van deze gelegenheid
wordt gebruik gemaakt om een dringend
beroep op de leveranciers te doen van het
bovenstaande goede nota te willen nemen.
De verstrekking van alcoholische dranken
is vanzelfsprekend verboden.
De waardebon dient tot zijn volle waarde
in betaling te worden aangenomen. Ge-
heele of gedeeltelijke inwisseling tegen
contant geld mag niet plaats vinden. Mis
bruik van dezen waardebon wordt straf
rechterlijk vervolgd.
De directeur-generaal heeft bepaald, dat
deze waardebons door de stichting W.H.N.
zullen worden gebruikt, teneinde zeker te
zijn, dat de ter beschikking gestelde gel
den zoo nuttig mogelijk zullen worden be
steed. De plaatselijke directeur kan, indien
zulks in bijzondere gevallen noodzakelijk
wordt geoordeeld, de waardebons door zijn
werkgemeenschap doen inwisselen tegen
levensmiddelen, kleeding of brandstoffen,
teneinde de hulpbehoevenden in natura te
helpen. De directeur-generaal verwacht,
dat de leveranciers uitsluitend prima ma
terialen zullen leveren op de waardebon
nen der W.H.N.
In den vorigen nacht is Lord Lothian, de
Britsche ambassadeur te Washington in de
Engelsche ambassade aldaar overleden. De
overledene is Zondagavond j.1. plotseling on
wel geworden. De dagen daarop verbeterde
zijn toestand,' doch deze verergerde zich
Woensdagavond en 's nachts om 2 uur is hij
toén op 58-jarigen leeftijd overleden.
De dood van Lord Lothian is een gevolg
van uraemische infectie.
Philip Henry Kerr, markies van Lothian,
werd in 1882 geboren. Zijn opleiding genoot
hij aan de Aratory-school en op de univer
siteit van Oxford.
Lord Lothian was lid van de Liberale
partij.
Uiterst belangwekkend is de rol, die hij
heeft vervuld in de ontwikkeling der En
ge Isch-Duitsche betrekkingen sedert den
Uit godsdienstige overwegingen had het
echtpaar T. de J. te Zwartemeer in Drente
geen geneesheer geroepen bij hun dochter
tje van nog geen jaar oud, dat aan bron
chitis leed. Uit deze bronchitis ontstond een
ernstige longontsteking, waaraan het meis
je overleed.
De ouders hadden enkel voor herstel van
hun kindje gebeden.
De justitie, met den gang van zaken op
de hoogte gebracht, stelde een onderzoek
in. Naar aanleiding hiervan stond het
echtpaar terecht terzake dood door schuld.
De Asser rechtbank veroordeelde het
echtpaar tot twee maanden gevangenis
straf. Na de behandeling voor het gerechts
hof te Leeuwarden eischte de procureur-
generaal bevestiging van het Asser vonnis.
Heden evenwel sprak het Hof de ver
dachten vrij, daar dit college hetgeen ten
laste was gelegd, niet bewezen achtte.
Op de biggenmarkt betond groot* belangstelling voor de toekomstige .spek-
leveranciers" (f.t. Hei Zuiden)
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht deelt mede:
Een duikboot heeft van een krachtig be
schermd vijandelijk convooi vier koopvaar
dijschepen met een gezamenlijken inhoud
van 30.000 brt. tot zinken gebracht. Het
convooi werd uit elkaar geslagen.
Op 11 December waren de aanvallen
van het luchtwapen in het kader der gewa
pende verkenning voornamelijk gericht te
gen scheepsdoelen. Bij het vuurschip „Ken-
tish Knock" geluktè het een schip, dat door
een vrachtschip werd gesleept, door bom-
treffers zwaar te beschadigen.
Ten zuidwesten van Clacton en Sea wer
den een koopvaardijschip van 1500 brt. tot
zinken gebracht, een tankschip met kanon
nen en mitrailleurs aangevallen en een
ander koopvaardijschip van 1500 brt. bij een
aanval vanuit zeer geringe hoogte zoo
zwaar getroffen, dat het met slgzij in zin
kenden toestand bleef liggen.
In den nacht van 11 op 12 December vie
len sterke afdeelingen voor den oorlog be
langrijke doelen in midden- en Zuid-Enge-
land met goed succes aan.
Eenige Britsche vliegtuigen wierpen in
den afgeloopen nacht in het bezette gebied
en in Zuid-West-Duitschland op verschei
dene plaatsen brisant- en brandbommen
neer, waardoor echter slechts geringe ma-
terieele schade werd aangericht.
Van een kleine fabriek werd het ketel
huis door brand beschadigd. In het bezette
gebied werden 'n Franschman en 'n Belg
gedood. Verscheidene burgers werden ge
wond.
De luchtdoelartillerie schoot vier vijande
lijke vliegtuigen neer. Twee eigen vliegtui
gen worden vermist.
Waar binnen enkele dagen een aanvang
zal worden gemaakt met de uitreiking van
de waardebons ad 0,50, 1,00 en 2,50,
brengt het hoofdbureau der W.H.N. het
navolgende ter kennis van het publiek:
De plaatselijke directeuren der stichting
ontvangen deze waardebons ter uitreiking
aan hen, die voor extra hulpverleening in
aanmerking komen. Op de rugzijde boven
aan dienen naam, adres en woonplaats van
den betrokkene te worden ingevuld, ter
wijl gelijktijdig de plaatselijke' directeuren
door hun handteekeningen de geldigheid
dezer waardebons garandeeren.
Degene wiens naam op de rugzijde is
vermeld, kan deze bon in alle winkels,
wat deze eerste serie betreft uiterlijk tot
31 Maart 1941, in betaling geven.
De leveranciers op hun beurt kunnen de
waardebons onmiddellijk verzilveren bij al
le banken en spaarbanken, nadat zij op de
rugzijde door het plaatsen van hun firma
stempel en handteekening hebben ver
klaard, resp. levensmiddelen, kleeding of
brandstoffen aan den bezitter te hebben
geleverd.
De betreffende financieele instellingen
zenden vervolgens de waardebons ter ver-
„Umbruch" in Duitschland. Aanvankelijk
toonde hij een open oog te hebben voor de
vernieuwing van krachten, die in Duitsch
land aan den dag trad, en trachtte hij in
Engeland daar een beter begrip voor te
wekken. In de eerste jaren van het aan de
macht zijn der nationaal socialistische be
weging in Duitschland was hij een derge
nen, die herhaaldelijk met de nieuwe Duit
sche gedachtenwereld en de Duitsche leiden
de figuren contact zocht en die als zijn ovér-
tuiging naar voren bracht, dat het nieuwe
Duitschland en het Britsche rijk geenszins
onverzoenlijk tegenover elkander behoefden
te staan, doch dat een samengaan van beide
rijken in de wereld een mogelijkheid was,
welke zeer stellig kon worden verwezen
lijkt, wanneer van Engelsche zijde het noo-
dige begrip voor het levenskrachtige nieu
we, dat in Duitschland bezig was te ont
staan, kon worden verworven. Deze houding
echter liet hij na September 1938 volkomen
varen, om zich aan te sluiten bij het kamp,
dat zijn meest kenmerkenden vertegenwoor
diger vond in den huidigen Britschen mi
nister president, Churchill. Eenmaal tot dit
kamp overgegaan, deed hij opnieuw zijn in
trede in de practische politiek door een be
noeming te aanvaarden als ambassadeur in
de Vereenigde Staten. Deze benoeming werd
een feit op 30 Augustus 1939, enkele dagen
voor het uitbreken van den oorlog tusschen
Engeland en Duitschland.
Ten behoeve van de veehouderij-bedrijven, welke tengevolge van de inundatie schade hebben
ondervonden wordt thans hooi gevorderd, dat, aan balen geperst, verzonden wordt (F»t0 Pix.Holl.nd)
Dnitsch weermachtbericht
WAT EEN BOEK AL
NIET VERMAG!
Jan Mens' roman: „Da Gouden
Reael", bracht een Araster
dam sch buurtje vermaardheid.
„Weken en maanden heb ik-ge
snuffeld in dat prachtige oudrAm-
sterdamsche buurtje van de vroege
re Barendstratersvertelde ons
Jan Mens, de schrijver van „De
Gouden Reael", door zijn zomer
verblijf in ons Noorderkwartier voor
