Een triest jubileum
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
5.52 uur
Bulgarije gereed
in Anna Paulowna
Vijf; en twintig
jaar geleden
Drie Amerikaaosche
afgezanten
naar Londen
Zeven dooden bij
spoorweg «ongeluk
Waanzinnige verwondt
vier vrouwen
Verduisteren
Friesland kan niet
genoeg vee leveren
MAANDAG 13 JANUARI 1941. 85e Jaargang. No. 11391.
Laan, Schagen. Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 224C.
UifgOvff der N.V. Uitg.-MiT- „Hotlond, Noorderkwartier*
IN DEN NACHT VAN 13 op 14 JA
NUARI 1916 BRAKEN DE DIJKEN
liepen Oost- en
Westpolder onder
(Van onzen eigen verslaggever.)
OUD-BURGEMEESTER C. WIJDENES
SPAANS Jr. VERTELT.
De gemeente Anna Paulowna herdenkt
morgen, den veertienden Januari een zeer
belangrijk feit. maar niet zullen zich in het
wijde polderland dc vlaggen rijen, er zullen
geen hooge hoeden en geen redevoeringen
zijn, en do toevallige bezoeker zal dit land
als op andere dagen zich zien strekken onder'
de winterlucht, en hij zal dc bewoners hun
alledagswerk zien verrichten, veilig achter
de zware dijken, wel'ke den polder begren
zen. Want het is een triest jubileum mor
gen.
In den komenden nacht, die van
dertien op veertien Januari als de
klok drie uur en veertiq minuten
aanwijst, zal het vijf en twintig jaar
geleden zijn, dat het zeewater, door
een woesten Noordwesterstorm op
gejaagd, zich baan brak door den dijk
van den Oostpolder en door een gat
van ruim honderdvijftig meter naar
binnen gulpte. Het was, naar de tijd
rekening van toen dus twee uur.
EEN SAMENLOOP VAN
OMSTANDIGHEDEN.
is het geweest, vertelt ons oud-burgemees-
ster C. VVijdenes Spaans, later dijkgraaf
van den Anna Paulownapolder en dijkgraaf
van het Hoogheemraadschap Noordhollands
Noorderkwartier. De heer Wijdenes Spaans
heeft als burgemeester naast, anderen na
tuurlijk een groot aandeel gehad in de her
stelwerkzaamheden na den ramp, moest ter
stond duizend en één maatregelen nemen,
dus weet er om zoo te zeggen alles van.
Er woei over het land tien heelen avond
al een zware Noordwesterstorm, boven het
Kanaal blies een al even geweldige Zuid
wester, beide liepen om naar het Noorden
en ontmoetten elkaar boven ons land. De
betrekkelijk lichte dijkeu konden dat op vele
plaatsen niet hebben, vooral waar ze geen
zoogenaamde voorbermen hadden, die al
tijd beter waterkeerend zijn. Merkwaardig
is het bijvoorbeeld dat de dijken van de
Vier Noorderkoggen, waar deze voorbermen
wel aanwezig waren en die aan een even
zwaren druk zijn blootgesteld geweest den
storm hebben doorstaan.
Zag men het gevaar dan niet aankomen
en kon men niet tijdig maatregelen nemen?
Och, zegt de heer Wijdenes
Spaans, wie de zee de baas wil blij
ven moet zijn maatregelen nemen
als de zee kalm is, maar niet als
hij razend is. Dan is het onherroe
pelijk te laat...
Zoo was het toen. Het wès te laatEn
onze berichtgever uit die dagen moest
schrijven:
„Wij hebben het ontzettende gezien van
opkomend en aanspoelend water, wij heb
ben gezien hoe steeds de watermassa hoo-
ger kwam, alles wegspoelend en alles door
weekend. Niets kon het keeren, door alles
trok het. heen, over alles spoot het heen,
steeds zoekend een uitweg, loopend waar
het het laagst was om aanstonds weer ver
der en verder te dringen, steeds meer ver
woestend, als het ware de ellende met zich
C .WIJDENES SPAANS Jr.
(Archief)
voerend. Het waren oogenblikken om nooit
te vergeten
Het begon met den Oostpolder vertelt de
heer Wijdens Spaans verder, en die was
niet meer te redden. Wij konden niet an
ders doen dan maatregelen nemen om den
Weslpolder zoo goed mogelijk te beveili
gen en wij begonnen met naar alle kanten
om hulp te seinen
De toenmalige commandant van de stel
ling Den Helder vice-admiraal Naudin te
Cate zond manschappen, de hier gelegerde
militairen ep alle mannelijke burgers, die
er toe in staat waren hielpen waar zij kon
den. Duikers werden beveiligd, waar mo
gelijk dijken verzwaard en eerst scheen het
te lukken. Het weer bedaarde wat, het wa
ter liep niet zoo snel meer. Renboden te
paard hadden intusschen de bewoners van
den Westpolder gewaarschuwd en velen
van dezen volgden het voorbeeld van de
bewoners van den Oostpolder, die in den
bangen nacht van dertien op veertien ge
vlucht waren.
Helaas, de wind stak weer op en Zater
dagsavonds liep ook de Westpolded onder.
Er was een gat geslagen in den weg van
Kleine Slui» naar van Ewijcksluis. De el
lende begon opnieuw. Zooals het in den
Oostpolder was gebeurd gebeurde het ook
in den Westpolder, veel vee verdronk, veel
huisraad werd vernield, veel opgeslagen
landbouwproducten werden vernietigd. In
den Westpolder vielen bovendien
TWEE SLACHTOFFERS,
een moeder en een dochter. Dat was een
tragische geschiedenis, vertelt de heer Wij
denes Spaans. De vader was naar Scha
gen gegaan en had zijn huisgenooten uit
drukkelijk gezegd, wat er ook zou gebeu
ren in huis te blijven, omdat hij vreesde
dat de vrouwen wanneer ze vluchtten van
de been zouden raken en verdrinken. Wel
had men de angstwekkende verhalen uit
den Oostpolder gehoord, maar vader dacht
dat het water in den Westpolder toch zoo
hoog wel niet zou komen.
De vrouwen moesten dan maar naar den
zolder gaan en het afwachten.
Het water kwam, en hoewel de bei
de vrouwen door de renboden uit
naam van den burgemeester werden
geadviseerd te vluchten, deden zij
wat het .hoofd van het gezin had ge
last, ze bleven in huis...... Toen het
water echter angstwekkend begon
te wassen, sloeg hen de schrik om
het hart en zjj verlieten tóch de wo
ning. Het was te laat, zij raakten
van den weg en verdronken. Veel
later vond een reddingsploeg hun
lijken in een heg.
ZESTIG UREN OP EEN
GRAANSCHELF.
De heer Wijdenes Spaans vertelt nog een
ander verhaal, van 2 knaapjes uit den Oost
poldér, zoontjes van een boerenwerkman,
die vader en moeder op de vlucht in den
nacht waren kwijtgeraakt. Zonder hen kwa
men de ouders te Kleipe Sluis aanEr
werd niet aan getwijfeld of de kinderen wa
ren verdronken. Een Vrijdag en een Zater
dag gingen voorbij. Zondags tegen den
avond hoorde een reddingsploeg, die per
schuit den Oostpolder afzocht een zwak ge
roep om hulp. Men vond de vermiste kinde
ren terug boven op een tarweschelf, hij de
boerderij van den patroon van hun vader. In
hun angst waren ze daarop geklommen.
Zestig uren hadden zij op de schelf gelegen
hun honger gestild met tarwekorrels en
geslapen in het stroo. De jongens waren nog
tamelijk fit en toen ze eenmaal bij hun
ouders terug waren gingen zij weer spelen,
alsof &r niets gebeurd was
EEN SLIM VARKENTJE.
De eenige levende have welke een gevluch
te arbeider bezat was een varkentje, en dat
varkentje had de man 's nachts op de
vlucht niet kunnen meenemen. Toen het
weer licht werd voer hij in een schuitje
naar zijn woning terug, met de zwakke hoop
het dier terug te vinden. Hij vond het levend
en wel. Het dier hing.aan de voorpoot
jes aan een tonnetje, dat wat hooger stond...
Maar niet iedereen was zoo gelukkig. Veel
vee verdronk. Soms kon men in den vroe
gen moreen na den ramp het merkwaardige
schouwspel zien. dat een paar zware Belgi
sche paarden, die den heelen nacht als ot
ters hadden doorgezwommen, om een vei
lige plek te vinden, te Kleine-Sluis aankwa
men en dan natuurlijk direct de verzorging
kregen, die ze zoo bitter noodig hadden. De
reddingsploegen wisten hier en daar nog
wel wat achtergebleven dieren te bergen.
Van zoo'n geval schrijft de berichtgever uit
die dagen:
„Een paar varkens staan hongerig
in een grasberm te wroeten. Een
stuk touw aan de pooten. Blijkbaar
hebben ze zich losgewerkt en zich
zwemmende naar een hoogere plaats
begeven. Ook een eenzaam kalf is
den dood ontsnapt."
Ja, zegt de heer Wijdenes Spaans, ik her
haal wat ik zei tegen een lid van de Pro
vinciale Staten op den morgen na den
ramp: „Ik had een mooie gemeente, maar
ik kan wel huilen als ik nu aan alles denk"...
De polder 25 jaar geleden.
(Foto archief!.
EN NEDERLAND OFFERDE
Hoe ging het na de ramp?
Nederland offerde mild, zegt de heer
Wijdenes Spaans, er kwam een Waters-
noodcomité en van alle kanten stroomden
de giften toe. Er was veel nood te lenigen,
want niet alleen Anna Paulowna was ge
troffen maar nog zooveel andere streken van
Xoordhoiland. De Holl. Maatschappij van
Landlx>uw zorgde ervoor dat de hoeren die
hun hooi kwijt waren, zooveel mogelijk
ander hooi kiygen. Er kwam een crediet-
voorziening. er kwam een bedrag om onder
de kleinste boeren te verdeelcn, kortom
er is zooveel mogelijk getracht verzachting
van het groote leed te brengen. Toch is voor
velen de watersnoodramp een geweldige stap
achteruit geweest
Hoe is het nu met de dijken? Is een
herhaling te vreezen?
Menschelijkerwijs gesproken niet, meent
de heer Wijdenes Spaans, millioenen en
millioenen zijn nadien aan de dijken ten
koste gelegd. Ook liet land zelf is er weer
bovenop gekomen, het lichtere land, de za
velgrond het eerst, het zwaardere kleiland
het laatst.
Jammer is het nog altijd dat de
watersnood in die dagen voor ve
len een soort publieke vermakelijk
heid was.
Het is waar geweest wat toen een
journalist constateerde: „Over het
water lolde het gezang van eenige
bezoekers, die luid uitzongen hun
vreugde over den weibosteden dag."
Gelukkig waren er ook anderen
Onze taak was zwaar, zéér zwaar,
maar die werd verlicht door de
steun en het medeleven uit den
lande, van de allerhoogst geplaatste
tot den eenvoudigen werkman.
Niet alleen finantieele steun, maar
ook moreel e steun is ons gegeven.
En dat gaf ons de kracht om den
kop er voor te houden
Morgen herdenkt Anna Paulowna een be
langrijk feit. Niet met uiterlijk vertoon.
Maar in de stilte van de binnenkamers zul
len veler gedachten uitgaan naar dien ban
gen nacht waarin alles wat zoo moeizaam
was opgebouwd met één slag werd vernie
tigd
Scherpe critiek van Landon, ex-
candidaat presidentschap op het
plan tot hnlpverleening.
NAAR DICTATUUR VAN ROOSEVELT.
Het Amerikaansche departement van bui-
tenlandsche zaken maakt bekend, dat drie
afgezanten, van wie twee tot het leger en een
tot het ministerie van justitie behooren, op
17 Januari a.s. met het Clippër-viiegtuig via
Lissabon naar Londen zullen vertrekken om
aldaar den definitieven tekst van de pacht
overeenkomst op te stellen, krachtens welke
de Amerikaansche regeering van Engeland
militaire steunpunten op het westelijk half
rond verkrijgt. In de mededeeling wordt
(Foto archief.)
voorts gezegd, dat tusschen Engeland en de
Vereenigde Staten eenstemmigheid is verkre-
en over de positie en de uitgestrektheid van
ze militaire bases en dat de Engelsche ro
ering van de Vereenigde Staten huur noch
Masting of rechten verlangt. Evenwel moet
'i Amerikaansche regeering voor de territo-
ale onteigeningen, welke door het inrichten
in de militaire steunpnnten ontstaan, scha-
'vergoeding aan de particuliere eigenaars
"leench.
Scherpe critiek van Landon.
Je .vroegere candidaat voor het president-
i gouverneurschap, Landon, heeft in een
idiorede scherpe kritiek geoefend op de aan
et congres voorgelegde wet tot hulpverlee-
ing aan Engeland. Hij noemde de stelling,
'at het lot van Amerika van de overwinning
an Enseland afhangt, volkomen dolzinnig
andon wees erop, dat F.ngeland tot dusver
iet aan oorlogen placht deel te nemen, doch
e practisch uitsluitend financierde. Meer
loeten de Vereenigde Staten ook niet doen
andon verweet Roosevelt bedrog jegens het
^merikaansche volk, dat hij nog voor de
erkiezingen beloofd had, niet aan den .oor-
ag te zullen meedoen.
Landon noemde deze wet de eerste stap
naar dictatuur van Roosevelt.
Spoorbrua in Spanje bezweken.
SINAASAPPEL EXPORT STAGNEERT.
Zeven dooden heeft gistermorgen ©en
ernstig spoorwegongeluk in Spanje ge-
ëischt, dat ontstond door het bezwijken van
een brug bij Vinarez, toen er juist een
goederentrein over reed. De bagagewagen
en zeven wagons stortten in de rivier,
waarbij drie spoorwegbeambten en vier po
litiemannen, die den trein begeleidden, ge
dood werden. Vier andere politiemannen
werden zwaar gewond.
Gelukkig was de locomotief reeds over
de rivier en een aantal wagens is op den
anderen oever blijven staan. Door het instor
ten van de brug is de rechtsti-eeksche ver
binding BarcelonaValencia voorloopig
verbroken. Dit treft bijzonder slecht, nu de
sinaasappels geoogst worden en de koop
vaart in de Middel land sche zee in een kritie
ke situatie verkeert. Ook de uitvoer van
sinaasappels over land naar Frankrijk ge
schiedt grootendeels via dit traject.
OVERSPANNEN JONGEMAN
TRACHT ZIJN FAMILIE TE
DOODEN.
Vier vrouwen zijn gistermorgen in de
voostad Lyn bij Kopenhagen door een krank
zinnige zwaar gewond.
Een 22-jarige student in de handelsr
wetenschappen, die reeds eenigen tijd tee
kenen van zenuwoverspanning vertoonde,
waarop door zijn omgeving onvoldoende
acht geslagen werd, overviel gistermorgen
in een vlaag van waanzin zijn bedlegerige
64-jarige moeder en zijn zuster en verwond
den beiden benevens de verpleegster van
zijn moeder en het dienstmeisje met bijl
slagen. Hij probeerde daarna het huis in
brand te steken.
Terwijl de verpleegster en de dienstbode
in weerwil van haar kwetsuren naar een
winkelier in de buurt lièpen om hulp te
halen, had de krankzinnige zich verwijderd,
doch hij kon opgespoord en naar een ge
sticht overgebracht worden.
De toestand van de zuster van den on
gelukkige en van de dienstbode wordt door
de geneesheeren zeer ernstig geacht. De
brand in de villa kon gebluscht worden, al
vorens hij om zich heen greep.
Vanavond gaat de
verduistering in om
en duurt tot morgenochtend
9 44 uur
Leverplicht ontmoet ernstige be
zwaren.
Dezer dagen is te Leeuwarden een bestuurs
vergadering van de Friesche Maatschappij
van Landbouw gehouden.
De verplichte veelevering vormde, zooals
voor de hand ligt. het belangrijkste onder
werp dezer vergadering. Verslag werd uitge
bracht van hetgeen reeds gedaan is om te
trachten de zeer ernstige bezwaren, die uit
de verplichte veelevering voortvloeien, zoo
mogelijk te beperken. Als voorloopig resul
taat is bereikt, dat een lagere minimum ge-
wichtsgrens is vastgesteld, terwijl de gele
genheid is geopend bedrijven, die in staat
zijn meer vee te leveren, zwaardere verplich
tingen op te leggen ter verlichting van de
aan andere bedrijven opgelegde- verplichtin
gen. Nadrukkelijk werd erop gewezen, dat
Friesland als gewest, waar veefokkerij en
melkwinning zeer sterk overheerschen, niet
in staat is thans binnen korten tijd op groo
te schaal vee voor de vleeschvoorziening te
leveren. Dit blijkt ook hieruit, dat een belang
rijk deel van het in Friesland geleverde vee
kalfdragend blijkt te zijn, hetgeen met zich
brengt, daf bij de uitbetaling van dit vee
een belangrijke extra korting op de vastge
stelde prijzen wordt toegepast. Hoewel tegen
overdracht van leverplicht tegen een rede
lijke vergoeding op zichzelf geen bezwaar
behoeft te bestaan, zal een wilde handel in
leverplicht tegen hooge bedragen toch be
schouwd moeten worden als een ernstigen
misstand, die zooveel mogelijk voorkomen
dient te worden. Besloten werd met kracht
te blijven werken voor een regeling, waarbij
de beste resultaten voor de voedselvoorzie
ning te verwachten zijn, terwijl de bezwaren
voor de veehouderij zooveel mogelijk wor
den beperkt.
Rede van Filoff
HET VOLK STELT VERTROUWEN IN
ZIJN SOLDATEN.
In een te Russe gehouden rede heeft mi
nister-president Filoff het standpunt van
.Bulgarije ten aanzien van den internationa
len toestand duidelijk gemaakt.
Na te hebben opgemerkt, dat de jongste
verklaringen van Roosevelt. den oorlog tot
de geheele wereld dreigen uit te breiden, be
toogde Filoff, dat deze oorlog grondig ver
schilt van die, welke in 1914 uitbrak, want
de tegenwoordige oorlog beoogt niet alleen
het veroveren van nieuwe gebieden, nóch het
.verzekeren van leefruimten, nóch het ver
overen van nieuwe markten. Deze oorlog is
een ideologisch conflict, dat twee werelden
verwikkeld ziet in een strijd op leven en
dood. Wij moeten, zoo vervolgde Filoff, op
onze beurt bedacht zijn op alle gebeurtenis
sen, die zich kunnen voordoen en op de ver
anderingen. die kunnen plaats vinden, nu
zich een nieuwe wereld vormt, die gebouwd
is op volkomen nieuwe grondslagen en die
grondige wijzigingen ondergaat.
Bulgarije beleeft als lid van de Europee-
sche gemeenschap een der meest beslissende
oogenblikken van zijn geschiedenis. De Bul-
gaarsche regeering zal evenwel dezelfde poli
tiek als in het verleden blijven voeren, met
dezelfde volharding, die reeds vruchten heeft
afgeworpen waaraan men nog nieuwe hoopt
toe te voegen. Het is de plicht van Bulgarije
evenals van andere neutrale of non-belli-
gerente landen, gereed te z»»n om aan elke
gebeurtenis het hoofd te bieden. Het Bulgaar
sche volk zal ook in de toekomst aan zijn tra
ditie trouw blijven en al het noodige in het
werk stellen om zijn, levensbelangen te ver
dedigen.
Na erop gewezen te hebben, dat de
buitenlandsche politiek van Bulgarije
revisionnistisch is en blijft, zeide
Filoff, dat het Bulgaarsche volk de
onrechtvaardigheden van het verdrag
van Neuillyrtiooit zal kunnen begrij
pen, nóch vergeten. Filoff wees op
het vreedzame karakter van het Bul
gaarsche revisionnisme en herinner
de eraan, dat het met de hulp van
Italië en Duitschland en dank zij het
begrip van de Sovjetunie mogelijk
geweest is, het vraagstuk der Do-
broedsja op te lossen,
De premier besloot met er op te wijzen,
dat de betrekkingen van Bulgarije met de
buurstaten en andere mogendheden de laat
ste maanden geen wijziging hebben onder
gaan en dat het Bulgaarsche volk vertrou
wen stelt in zijn soldaten.
De ministers van binnenlandsche zaken,
financiën en verkeer hebben in andere ste
den redevoeringen gehouden, waarin zij de
ware belangen van Bulgarije in deze phase
van de intenationale situatie uiteenzetten.
PASPOORT VERLOREN
Naar de politie gaan!
Een ieder, die zijn paspoort of ander reis-
papier verliest of op andere wijze niet. meer
in het bezit er van is, moet onverwijld me
dedeeling daarvan doen aan de politie.
Het publiek wordt er op gewezen, dat
men, bij verzuim van aangifte, gevaar loopt
ernstige moeilijkheden te ondervinden.
