Leverbotziekte
Koos SpoooMi
Dag bruin**.
Donderdag 20 Februari 1941
Tweede blad
Uit onze Omgeving
HEERHIJ GOW AARD
Voor de ploeg loopt de dikke, stevige hal
ve Bels. De vermenging van rassen heeft
een wonderbaarlijk geschikt dier voor den
mensch te voorschijn gebracht. Zie hoe rus
tig hij gaat langs den kant van den greppel
terwijl hij niet alleen om zichzelf denkt,
doch ook zijn kameraad nog leidt. De boer
weet het. Hij kan volkomen op „Bruin" aan.
Al zijn aandacht kan hij besteden aan de
ploeg en de laatste richel zwarte aarde, die
hij met deskundige hand tot een zoo dun
mogelijk richeltje afschaaft. Als de ploeg
uitloopt, zal Bruin zonder waarschuwing
blijven staan en rustig wat achteruit stap
pen om het werktuig weer in te laten scha
ren.
Voor de ploeg staat rustig Bruin. Een
paardedek en een oude jas hangen over zijn
schoften, terwijl de ploeger even in de voor
jaarskou beschutting gezocht heeft om in
derhaast een boterham te eten. Hij kan dat
doen zonder op of om te kijken. Bruin staat
immers voor de ploeg en Bruin zal er niet
aan denken een stap van zijn plaats te gaan,
zoolang de baas de leidsels niet in handen
neemt.
Op stal staat Bruin. Rustig aaien de kin
deren zijn behaarde snuit en reiken hem
een klontje toe, dat het paard met bijna
vaderlijke voorzichtigheid van de palm van
de kleine kinderhand wegsnuift. Desnoods
kunnen zij onder Bruin doorloopen, ver
klaart de boer. Het dier is zoo mak als een
lam.
Bruin heeft zijn werk gedaan en wordt
langs het pad naar het stuk land geleid,
waar hij kan grazen, tot den volgenden mor
gen nieuwe arbeid weer roept. Maar Bruin
loopt niet alleen, want op zijn rug zit een
drietal van pleizier kraaiende snuiters,
waarvan de jongste nog zoo klein is, dat hij
door de oudste moet worden vastgehouden.
Bruin schijnt niet eens haast te hebben om
naar het groen lokkende tapijt toe te komen.
Rustig schrijdt hij voort, ook na dezen dag
van zwaren arbeid, en even rustig blijft hij
staan als de baas de armen uitstrekt om
daarjn het drietal van den rug van Bruin
in ontvangst te nemen.
In dezen tijd van autoschaarschte loopt
Bruin ook voor de oude ergen opgedoken
tilbury op straat. En hij slaat daar heusch
geen slecht figuur. Het schijnt dat er als
hij „in het tuig" staat, iets van zijn oor
spronkelijke lompheid is verdwenen. Het is
duidelijk dat Bruin zich voelt en zich zijn
verheffing van werkpaard tot wagenpaard
bewust is.
Langs den gladden weg gaan „de baas en
Bruin" of „Bruin en de baas", net als men
het zeggen wil, naar de voorkeuring. Heel
voorzichtig loopt Bruin langs den kant, waar
het minder glad is en glijdt hij al eens uit,
geen nood, dat hij zal vallen. Rustig balan
ceert hij verder. Natuurlijk wordt Bruin
voorloopig goedgekeurd.
Bij het bruggehek, staan de vrouw en de
kinderen. Een vijftig meter verder gaat de
boer met hun grooten rijkdom. Heel stil zegt
de vrouw, terwij] zij moeite doet zich goed
te houden: „Dag Bruin". Nog een poos blijft
zij staan. Dan overmant zij zich en gaat met
de kinderschaar de brug over en verdwijnt
in de woning. Misschien heeft zij daar nog
een laatste bezoek gebracht aan de stal van
Bruin, waar de warme geur van het dier
nog hangt. Wie zal het zeggen. Rustig stapt
ondertusschen Bruin voort,' geleid door de
hand van zijn baas.
Het blijkt, dat zij inderdaad gelijk heeft
gehad. In den namiddag komt de baas thuis,
doch zonder Bruin.
BEVORDERING.
Onze plaatsgenoot A. VIaar, los arbeider
aan het station te Hugowaard en besteller
van den A.T.O. voor den kring Hugowaard-
Zuid, is overgeplaatst naar Amsterdam, bij
de opleidingt rangeerder spoorwegen. „Vlaar
van de A.T.O." blijft echter „Vlaar van de
A.T.O.", aangezien deze dienst thans door
een broer van den vertrekkende zal wor
den waargenomen.
GELIJK HEEFT HIJI
De oudste is bezig een jonger broertje de
geheimen van het woordje „loop" te ontsluie
ren.
Als resultaat van zijn bemoeiingen komt de
zin: „Loop, knol" te voorschijn.
„Deugt niet", klinkt het beslist. Heb jij ooit
een broer hooren zeggen. „Loop. knol"
Het is altijd: „Vort, knol". Wat zeg jij, vader
MOOIE OPDRACHT.
Aan de firma W. T. Kuiken, timmerfabri-
kant alhier, is opgedragen het machinale
werk van zes boerderijen voor den weder
opbouw te Amersfoort, waarvan J. Leegwa
ter, alhier, aannemer is.
ANNA PAULOWNA
SIMULTAAN-SEANCE VAN DARTELEN
De avond, waarop de bekende hoofdklasse
speler J. W. van Dartelen een simultaan-
séanee gaf voor de leden van de Chr. Ram
en Schaakclub „Excelsior" en andere dam
liefhebbers uit Anna Paulowna en omge
ving werd door den heer A. Boere op de
gebruikelijke wijze geopend. Voorz. heette
hierna allen en in het bijzonder den heer
Van Dartelen welkom, waarna hij besloot
met den wenseb uit te spreken, dat men
een mnoien dam-avond moebt. hebben.
De heer Van Dartelen dankte voor de
hartelijke ontvangst en zeide blij te zijn
met de damvriendon in Anna Paulowna
kennis te maken. TTii wist. dat in deze om
geving sterke dammers zaten en dit gaf
hem zekerheid, dat het een mooie en leer
zame avond zou worden, die, naar hij
honnte. nok snortief zou vorlnopen.
Hierna hond de heer Van Dartelen dan
den strijd aan tegen ,28 tegenstanders, voor-
besmet ting zijn. was het in verband hier
mee beter dat het land niet gegrepneld
maar gedraineerd werd. Wel is dit echter
aanmerkelijk kostbaarder Bij greppels zor-
ge men er vooral voor dat deze niet ver
stopt zitten.
welke in de geconstateerde rattengaten wordt gestopt, waarna het gat zorgvuldig
wordt afgesloten. Zoodoende hoopt men West Friesland van een rattenplaag
bevrijd te houdan (Foto Pax-Holland)
Een enkele parasiet doet geen
kwaad, groote hoeveelheden ver
woesten het dierlijk organisme.
EENDEN HELPEN DEN BOERI
Nu in Noordholland deze ziekte de laatste
jaren eenieermate is uitgebreid, en men
thans in de geïnundeerd geweest zijnde
streken ook hiermede te kampen heeft,
achten wij het van beteekenis, de veehou
ders op de hoogte te brengen met de oor-
Zaak en het verloop van de leverbotziekte,
aldus schrijft ons het Rijksveeteeltconsu-
lentschap voor Noordholland. De uitbreiding
van deze ziekte zal voor een deel wellicht
gezocht moeten worden in het feit dat het
E.e. buitenwater dat men zomers in de pol
ders laat. vrijwel zoet is geworden, doordat
dit uit hef IJsselmeer komt. Vroeger was
dit zeewater, dus water met een vrij hoog
zoutgehalte.
De ziekte ^komt vooral voor bij schapen,
maar ook ïong rundvee als kalveren cn
pinken worden er door aangetast. Hoewel
uifzonderine is het mogelijk dat de botten
5 jaar in de lever blijven. Ook geiten en
varkens en nog andere, dieren kunnen er
door aangetast worden. De oorzaak der
ziekte is een dierlijke parasiet, 'n zuigworm,
de z.,T. leverhnt. Tn volwassen toestand is
deze 2 3 c.M. lang. en 1 c.M. breed, plat
van vorm en bleekgeel van kleur. Deze
leverboffen zuigen bloed en geven aanlei
ding tot ontsteking van de galbuizen der
lever, die dan hii geslachte dieren als harde
kraak beenachtige strengen te zien zijn.
Een enkele leverbot doet als reeel weinig
kwaad. Groote hoeveelheden maken de die
ren ziek. De ziekteverschijnselen treden
meestal duidelijk op in de wintermaanden
December tot. Februari.
Door de verwoesting der lever ver
mageren de dieren, worden loom.
hebben minder eetlust, lijden aan
bloedarmoede wat o.m. blijkt uit
de bleeke slijmvliezen der oogen.
Het herkauwen wordt traag, de wol
laat los. aan de keelgang ziet men
vaak zuchtige zwellingen, die later
ook aan borst en huik optreden. Ze
vermageren meer en meer en kun
nen tenslotte aan uitputting ster
ven. Zijn de leverbottcn in de lever
geheel ontwikkeld, dan srheidt
iedere bot zeer veel eieren- af. De
ze eieren komen met de gal in de
darm en worden met de mest. naar
buiten gebracht. De eieren sterven
op droge hodem af. in een voch
tige bodem komen hier na 36 we
ken larven uit. Deze larven moeten
in water terecht komen, waarin ze
zich door hun tril ba arbeid kunnen
voortbewegen. Tedere larve zoekt
dan een zoetwaterslak op. waar ze
zich inboren.
Daarna worden ingewikkelde groei- en
deelingspfocessen doorgemaakt. Na een
tijdsverloop van pl.m. 2 maanden ontstaan
uit één larve tientallen andere larven die
een staart hebben, waarom men ze soms
met den naam staartlarven aanduidt, waar
door ze zich in het water kunnen voort
bewegen. Na. korten tijd, n.1. binnen enkele
uren hecht deze vorm zich vast. aan water
planten of gras. en kaspelt zich in. Nemen
nu de dieren dergelijke planten op, of drin
ken ze water waarin deze vormen voorko
men, dan komt deze ontwikkelingsvorm in
de maag terecht. Hier lost het kapsel op, ze
dringen door de galgangen naar de lever,
waar ze na 2 a 3 maanden geslachtsrijp
worden en weer eieren gaan afzetten.
IEDER AANGETAST DIER BE-
SMETTINGSBRON.
De dieren infectecren zich vooral na half
Juni tot eind September, vooral op voch
tige weiden. Deze weiden zijn gewoonlijk
het meest besmet, en het gevaarlijkst. Het
doel van de bestrijding en de voorbehoe
ding is de kringgang der ontwikkeling op
de een of andere manier af te breken. Dit
kan men in de eerste plaats trachten te
doen door de ziekte bij de dieren zelf te
bestrijden Na het bovenstaande zal het dui
delijk zijft, dat ieder aangetast dier een ge
vaarlijke besmettingsbron is. Geneesmid
delen tegen deze ziekte worden met succes
toegepast waarvoor men de dierenartsen
kan raadplegen.
Verder kan men de reeds meerdere malen
genoemde ontwikkelingsgang trachten af te
breken door de zoetwatersiakjes te gaan
verdelgen. Hiervoor worden wel middelen
aangegeven als keukenzout en kalk, alsmede
het bestrooien der weide met kopervitriool.
De zoetwaterslakjes zijn een Vs c.M. groot.
In de praktijk zal van deze verdelging ver
moedelijk weinig terecht komen,- boven
dien is het laatste middel zeer giftig. Door
de zoetwaterslakjes bij millioenen te doo-
den, kunnen de natuurlijke vijanden hier
van ons hier uitstekende diensten bewij
zen. Deze natuurlijke vijanden zijn eenden
en- andere watervogels, verder kievitten en
tevens karper en zeelt. Ook kikvorschen en
padden schijnen ons van dienst te zijn. Uit
dit ooqpunl was uitbreiding van de eenden-
stapel dan ook zeer gewenscht. Poot ook
zeelt en karpers in de slootenzorg hierbij
voor stroomend water, en vang snoeken en
eventueel andere roofdieren weg. Geef ook
de kievitten meer kalis zich uit te breiden.
DROGE WEIDEN.
Vochtige drassige weiden beweide men
ook al om de kringloop te stuiten vooral
niet pa half Juni tot eind September. Aan
wezige plassen en poelen die vroeger voor
drinkwater werden gebezigd gooie men
dicht. Het stroomende water in slooten. toch
ten enz. is nu als drinkwater voor het vee
immers voldoende zoet. Stilstaand water
is altijd een besmettingsbron. De afwaterlne
van. het land dient prima in orde te zijn.
Bij nat weer moet het nolderwafer voldoen
de laag worden gehouden. Steek de water
kanten goed af en houdt de slooten zoove,el
mogelijk schoon van waterplanten, waar
op de slakjes bij voorkeur leven. Doord.it
de greppelkanten ook dikwijls bronnen van
namelijk leden van Excelsior en verder
spelers van de zustervereenigïngen D.O.S.
en D.A.P. en één damliefhebber uit Mid-
denmeer. Niettegenstaande er heftige te
genstand werd geboden, wist de heer Van
Dartelen 18 partijen te winnen, waarvan
sommige op glorieuze wijze, 5 partijen ein
digden onbeslist en aan 5 borden moest hij
de eer aan z'n tegenstander laten. Een
fraai resultaat dus!
Gewonnen werd door de heeren H. Veen-
stra, Jb. Pieterse, D. Jansen, J. Jcninga (al
len van Excelsior A.P.) en P. de Jong van
Middenmeer. Remise behaalden de heeren
J. A. van Vliet, L. P. v. d. Kuijl, L. Pieterse
Sr. (allen Excelsior A.P.) en A. Huiberts
en Jac. Weijers (D.O.S., Breezand)-
Er werd door den heer Van Dartelen
3uur speeltijd gebruikt.
Na afloop dankte de voorz. den heer Van
Dartelen voor het fraaie spel en sprak den
wensch uit van een wederzien. De heer
Van D. dankte de spelers voor den spor
tleven tegenstand en voor de rustige sfeer,
waarin de wedstrijd gespeeld werd. Het
viel hem op, zei hij, dat er zoo sterk ge
speeld was en dat alle openingen door de
spelers beheerscht werden. Ook hij hoopte,
dat men elkaar nog eens weer in de dam-
wereld zou ontmoeten.
Hierna volgde sluiting van dezen mooien
leerzamen damavond.
NIET VEEL ANIMO
De landarbeidersbonden hadden de on
geveer 90 niet-georganiseerde patroons in
het bloemb'ollenbedrijf uitgenoodigd voor
een bespreking over de loonen en arbeids
voorwaarden voor 1941/*42. Slechts 3 pa
troons hadden aan de oproep gevolg gege
ven, die bereid bleken accoord te gaan met
den inhoud van het collectief contract, dat
mete den Kath. Patroonsbond van Anna-
Paulowna is afgesloten.
DAMMEN.
Uitslagen van den damwedstrijd tusschen
Excelsior, Anna Paulowna en D.V.T.O., Zijpe.
Eerste Tiental:
Excelsior—D.V.T.O.
1.
H. VeenstraP. J. Waiboer
1—1
2.
Jb. PieterseA. Slijkerman Jr.
1—1
3.
D. JansenA. Slijkerman Sr.
2—0
4.
T. WiersmaC. D. Rezelman
0-2
5.
J. Jeninga—J. P. Geense
1—1
6.
D. v. d. WalleJ. Zoon
0—2
7.
A. BoerJ. Mosch
1—1
8.
L. J. Schouten-7-J. Breed
0—2
9.
C. LeijnseG. Rademaker
1—1
10.
J. DragstraA. Blokker
1—1
8—12
Tweede groep:
1.
A. KruithofN. Mosch
0-2
2.
F. VlamingP. de Wit,
0—2
3.
C. van HeldenC. Kooi
0-2
4.
L. PieterseJ. Eriks
1—1
5.
A. DragstraA. Eriks
0—2
6.
D. Luik—A. v. d. Vlies
0-2
7.
J. VeenstraJ. Baltus
0—2
1-13
NED. UNIE.
Op de vergadering van 't, voorloopige plaat
selijke comité der Ned Unie. hield Drs. Van
Eijk uit Haarlem, chef van de afd. pers- en
nropaganda in Noordholland, eerst een inlei
ding, waarna het comité definitief werd ge
vormd. Het is samengesteld uit verschillende
kringen der bevolking en bestaat uit: S. T.
van Dijk, voorzitter; .T. A. Meijer, secretaris-
nenningmeester; mevr. A. N. VeenisKlaver,
dokter J. N. Veenis, K. Keuris Az., G. H.
Geerligs, S. J. Kroon. H. Sanders en G. Tim
mer Pz.
Het secretariaat is gevestigd Middenweg 21.
Voorts werd besloten zoo spoedig mogelijk
tot de vorming van Unie-kringen in deze ge
meente over te gaan.
Als propagandisten, zoo werd nog meege
deeld. zijn reeds werkzaam: J. A. Smit, A,
Berbée en J. A. Kroon.
ZIJPE
BURGERBRUG.
KAPVERGUNNING.
De Produetiecommissaris voor den Bosch
houw en de Hontteelf heeft aan den beer M.
Blanuhoer Vries alhier ontheffing verleend
van het kapverbod voor het vellen van 0
iepen naast diens boerderij, zulks met be
paling, dat met vruchtboomen worde her-
beplant.
LAN GEN DIJK
ZUID-SCHARWOUDE.
NOG GEEN RESULTAAT
Ook in een tweede bespreking tusschen
de besturen van de werkgeversorganisaties
in het tuinbouwbedrijf aan de Langendijk
en de vertegenwoordigers van de drie land-
arbeidersbonden is over den inhoud van
het voor 1941/'42 af te sluiten collectief ar
beidscontract nog geen overeenstemming
verkregen. Het van werkgeverszijde inge
diende verbeterde aanbod werd door de ar
beidersvertegenwoordigers in het algemeen
niet aanvaardbaar geacht. Zij spraken te
vens ook de vrees uit, dat hun leden, die
ze in vergadering bijeen zullen roepen, een
zelfde standpunt zullen innemen.
ALKMAAR
AGRARISCH FRONT.
Nader vernemen wij, dat niet Vrijtiag over
een week. maar morgenochtend het Gouw
huis van Agrarisch Front officieel zal wor
den geopend.
SCHAGEN
SCHAGEN NIEUWS.
Schagen IM.F.C. I Aanvang 2 uur.
J. J. Slikker
H. Middelbeek, M. de Haas
G. C. Anneveldt, S. Grootes, P. Smit
J. v. d. Ben, G. Boontjes, C. Bakker,
D. Schoorl F. de Leur.
Res.: J. Peetoom.
B. K. C. II—Schagen II
Vertrek per trein 12 uur.
R. J. Kousbroek
C. Slikker, G. Beekhoven,
J. Weeland, T. Moransart, P. Boontjes
J. Slikker, T. Schoorl Az, J. Mos,
P. Dekker A. v. d. Pijl
Res.} G. Hendrikse
Schagen IIIBarsingerhorn I Aanv. 10 uur
T. Bij post
J. Molenaar, P. Slik
H. Kistemaker, P. Kistemaker I. Verbruggen
J. Boontjes, D. Ruig, H. Volten,
C. de Jager G. Rempt.
Res.: Th. de Weger, W. Domper.
THEATER ROYAL.
Met geheime opdracht.
„Met geheime opdracht", brengt Theater
Royal deze week. Een film vol spanning
en sensatie met Gustav Fröhlich en Camil-
la Horn.
De film teekent de felle strijd om een
contract voor de exploitatie van beryllium.
Jiirgen von Alten heeft bij de regie van
de film, die de titel „Met geheime opdracht"'
draagt, zijn fantasie in voldoende mate we
ten te bedwingen om Sabott's roman alle
recht te doen wedervaren. Waar hij de
film de vaak zoo gewenschte sfeer kon mee
geven, is hij in geen enkel opzicht, in ge
breke gebleven en zoo heeft hij dankbaar
gebruik gemaakt van de hem geboden kan
sen om iets te laten zien van het rosse ma
trozen leven in de havenwijken van Mar-
seille en daarnaast de natuurpracht te
ontsluieren van een ergens in Oost-Europa
gelegen republiekje.
Camilla Horn en Gustav Fröhlich heb
ben de gelegenheid te toonen, dat zij over
een veelzijdig talent beschikken, zoodat zij
de moeilijkheden., welke heider rollen her
haaldelijk met zich brengen, vlot weten
op te lossen. Maar Ruth Hellberg en Paul
Wegener doen voor hen waarlijk niet on
der en in 't bijzonder laatstgenoemde geeft
van den sluwen Morrow, voor wien geld
alles en al het. anders niets is, een bewon
derenswaardige creatie.
DE WERKAAMHEDEN AAN DE
GASFABRIEK.
Naar wij vernemen worden de nieuwe
kamerovens aan de Alkmaarsche gasfa
briek reeds sedert VA week voorgewarrnd.
Als alles goed gaat komt Maandag 3 Maart
een speciale monteur uit Duitsehland orrr
aan de ovens de laatste hand te leggen. De
Ruitsehers zijn nameliik al jaren ovenspe-
eialisten. Tn de eerste dagen daarna kan da
verbinding tusschen Alkmaar en Schagen
'tot stand komen. Intusschen is er nogal
eens vertraging met visa e.d. zoodat natuur
lijk de mogelijkheid niet. uitgesloten is, dat
het wat later wordt.
GESLAAGD.
De heer J. J. Kramer, stationsassistent,
alhier, is na gehouden examen geslaagd
voor stalionsambtenaar.
West Friesland is Woensdag den strijd tegen de ratten begonnen, waarbij den
eersten dag de aanval werd ingezet te Hoorn, Schellinkhout, Zwaag, Blokker,
Wijdenes en Venhuizen. Voor de deskundigen is het zaak de meest bedreigde
punten van het platteland op te zoeken. Daarbij mogen de varkensstallen niet
vergeten worden en zelfs tusschen de pannen worden de pakjes met het vergif
gedeponeerd (Foto Pax-Holland)
veertig jaar op
de planken
HULDIGINGSOOMITé
GEVORMD.
Koos en Coee Speenhoff.
(Foto archief)
Op Zaterdag, 1 Maart a.s. des middags
half twee zal Koos Speenhoff in Dilligentia
te Den Haag gehuldigd worden. Dien dag
is het veertig jaar geleden, dat onze echt-
Nederlandsche hard voor het eerst in het
openhaar optrad. Dit debuut zal dien mid
dag feestelijk herdacht worden. Teneinde de
stemming te verhoogen hebben verschillen
de bekende klein-kunstenaars op verschil
lend gebied hun medewerking toegezegd.
Koos Speenhoff bracht bij zijn optreden
een geheel nieuw genre, zuivere volkskunst,
hetwelk door ironische melancholie en tv-
pischen eigenlandschen humor uitblonk.
Daardoor verwierf zijn optreden in zeer
korten tijd hooge waardeering in Nederland
en zeer spoedig mocht Koos Speenhoff zich
in een groote populariteit verheugen. Wat
hij presteerde lag -op een veel hooger en
oorspronkelijker peil dan men in dien tijd
gewoon was te zien en te hooren. Te mid
den van de rood-neuzige komieken dier da
gen nam hij terstond een aparte plaats in,
niet alleen als dichter-zanger. maar ook als
auteur van bekoorlijke een-acters. Mede als
schilder en teekenaar deed hij van zich
spreken. Later taande zijn roem, maar de
laatste twee, drie jaar heeft hij veel van
zijn oude bekendheid teruggekregen.
Een huldigingscomité is gevormd.
