Omwenteling Nederlandsche tooneelleven 8.04 uur DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER Mausoleum op den Grebbeberg? DE TOESTAND OP DEN BALKAN Matsoeoka zal den PAUS bezoeken IJsland in de oorlogzóne Verduisteren Tichnische hoogischool mag weer open *-»*tt>t« Schagen. Tel. 444 (2 lijnen). Netnummer 2240. DONDERDAG 27 MAART 1941. 85e Jaargang. No. 11454. Uitgave- cfe» N.V. Uitg.-Mif. „Hollands Noorderkwartier" Plannen om Staats gezelschappen te stichten in het Ook het amateurtooneel onder Staatstoezicht „TOONEELSPELER ZAL ZICH VRIJ VAN AARDSCHE ZORG AAN DE KUNST KUNNEN WIJ DEN". CALVINISME BELETTE ONT PLOOIING VAN HET NEDER- LANDSCHE TOONEELLEVEN. Op uitnoodiging van den secretaris-gene raal van het departement van volksvoor lichting en kunsten zijn gisteren een groot aantal vooraanstaande tooneelspelers en ►speelsters op het departement gekomen, ten einde uit den mond van dr. Goedewaagen te .vernemen, welke plannen de overheid ten aanzien van het tooneel koestert. Uit de redevoeringen van den se cretaris-generaal en het hoofd van de aideeling theater en dans, den heer P. Primo, is als een der be langrijkste feiten naar voren geko men, dat de overheid zich voorstelt een of meer staatsgezelschapp^n te stichten, waarbij tevens de bemoeie nis van de gemeentebesturen op den staat zal overgaan. Met groote belangstelling namen de too neel kunstenaars kennis van de belangwek kende uiteenzetting van den secretaris generaal, die een omwenteling in de Ne derlandsche tooneelspeelkunst inluidde. Met voldoening vernamen zij tevens, dat de overheid eindelijk zich de zorgen van den tooneelspeler zal gaan aantrekken en dat deze zich in de toekomst, vrij van aardsche zorgen, zich aan de kunst zal kunnen gaan wijden. Een diepe kloof te overbruggen. Tusschen tooneel en publiek, aldus spr., heeft tot nu toe een diepe kloof bestaan en het departement zal koste wat het kost deze kloof overbruggen. Vervolgens ging dr. Goedewaagen na, hoe deze kloof tus schen publiek en tooneel is ontstaan en hoe deze steeds wijder werd. In geen ge val zag hij de bescherming van het too neel in het opleggen van beperkingen aan de film, welke in de volksgemeenschap haar eigen speciale taak heeft. Zijns in ziens was het gebrek aan goede tooneel- schrijvers een der grootste tekortkomin gen, waarin zal moeten worden voorzien. In ons land heeft het Calvinisme het tooneel niet begunstigd. Er zijn de namen van Hooft, Vondel en Breeroo, daarna komt weinig meer. Het tooneel is ontstaan uit den muziekdans en er mede verwant. De dans en het tooneel waren de uitingen van het innerlijke leven. Beide werden door het Calvinisme in den ban gedaan. Onze too- neelliteratuur werd literatuur zonder meer. Wat wij niet kregen was de groote too- neelcultuur. Zoodra het tooneel echter amu sement wordt dan wordt de tooneelcultuur „a-musement" en komt er een kloof tus schen tooneelspeler en volksgetneenfcchap. Er zijn experimenten geweest, maar deze hadden doorgaans geen belangstelling van het publiek. Het tooneel in Nederland leef de op het buitenland en er was geen Neder landsche tooneelcultuur. Het is hiermede treurig gesteld. Humor moet blijven! Er zal een typisch Nederlandsche tooneelschrijfkunst moeten komen. Onze door en door dramatische ge schiedenis werd tot nu toe object van litteratuur-didactiek, maar zoo dra het tooneel litteratuur wordt is het met het tooneel uit. Ook de Nederlandsche volkshumor diene niet te worden vergeten. Tenslotte zette dr. Goedewaagen in groo te trekken zijn plannen uiteen. Er kunnen groote spelen komen op volksche feestda gen, zooals tot nu toe slechts de studenten ötp touw hebben gezet. Er komt een gilde evenals dit bij de beeldende kunstenaars 'f geval zal zijn, met een vijfvoudige taak. Het diletlantentooneel Het dilettantentooneel zal daarbij niet worden verwaarloosd. De stu- dentenspelen en de dilettantenver- eenigingen zullen onder toezicht worden geplaatst. Hoe vol van fou ten het ook moge zijn, het is een element van de volkscultuur. De tooneelspeler zal worden ingeschakeld in het volksleven, waarbij een trits van be grippen naar voren komt: schrijven, spelen en publiek. Op deze drie begrippen zal de Nederlandsche töonleelcultuur worden ge grondvest. Er moet in ons vaderland een tooneeltra- ditie komen. Wij moeten een eigen stijl vin den. Een tooneel. dat zich ten doel stelt alleen maar stukken uit het buitenland te spelen, mag geen Nederlandsch tooneel ge noemd worden (Applaus). De heer Primo sprak daarna in denzelfden geest en behandelde meer in het bijzonder de organisatie van het tooneel. Alleen beroepstooneelspelers of zij die vanwege hun vastgestelde ar tistieke capaciteiten door deskundi gen uit uw midden daartoe geauto riseerd zijn, zullen in uw vakgroep opgenomen kunnen worden en al leen ook dezen zullen bij het beroeps- toon eel mogen optreden. Zoo zal het theatergilde o.m. een vakgroep tooneelspelers, een vakgroep opera- en ope rette-ar tis ten, een vakgroep kunstdans (bal let enz.), een vakgroep dansleeraren voor den gezelschapsdans, een vakgroep klein kunst (cabaret, revue, variété), een vak groep theaterdirecteuren, een afdeeling ama- téur-tooneel en 'n afdeeling volksdans heb ben. Alles wat dus met de levende kunst van het tooneel te maken heeft zal ondergebracht worden in het theatergilde en zal daarin moeten zijn, omdat hij anders niet langer als beoefenaar van dien tak van kunst toe gelaten kan worden. Dit is ter bescherming van de kunst en den kunstenaar, ideeel en sociaal. Het amateurtooneel. Het amateur-tooneel, als belangrijke factor in de volkscultuur, evenals trouwens de volksdans, kan de over heid niet aan zijn lot overlaten. De 3000 en meer dilettantenvereenigin- gen zullen, wanneer ze zich als kuW Nederland voedt zichzelf. In de duizen den broeikassen, welke ons land telt, zijn de werkzaamheden in vollen gang hij het kweeken der jonge groente en van het fruit. Links een. prachtig bed sla; rechts: in de electrisch verwarmde bakken ver- eischen de tomatenplantjes de noodige zorg. (Foto's Pax-Holland). tuurvereeniging beschouwen en als zoodanig werkzaam zijn, als vereeni- ging bij de Ned. Kultuurkamer moe ten aansluiten. Anders behooren ze, als amusementsvereeniging, tot een groep, volksvei-maak. of ontspanning. De Staatsgezelscliappen. Over de plannen van de overheid t.a.v. het tooneel deelde spr. in groote lijnen me de, dat het in de bedoeling ligt één of meer staatsgezelschappen op te richten van groot formaat, ten einde daarmee groote montee ringen van klassieke en andere werken te kuiyien doen. Het kleinere tooneelwerk zal als afwisseling ook ter hand genomen wor den. Zooveel mogelijk zal voor de groote gezel schappen een vaste standplats worden geko zen teneinde overtollige reizen te voorkomen, hoewel het in ons kleine land niet geheel te vermijden is. Naast die z.g. vaste groepen, die toch niet te talrijk kunnen zijn, gezien de beperktheid van de beschikbare goede krachten, zullen een paar reizende groepen gevormd worden, speciaal daartoe uitgerust, die tooneelkunst in die steden en kleinere platsen moeten brengen, die tot hiertoe van goed tooneel verstoken bleven. Ik zou u ook willen spreken over de ope ra, die een Ned. Staatsopera zal moeten worden en over een Ned. Staatsballet, maar moet mij wegens den tijd daartoe thans be perken. Een belangrijke tak van zorg voor de overheid zal ook zijn de toekomstige oplei ding van den tooneelspeler, den opera-zan ger en den kunstdanser. De scholen voor dramatische kunst (tooneel en opera) en voor den kunstdans zullen rijksinstituten moeten worden, die we hopen onder ons toe zicht te kunnen brengen, aldus de heer Primo. Daarom zullen wij in de toekomst moeten waken tegen hopelooze verbrokkeling en de centralisatie. Het zal daarom ook uit moe ten zijn met het vertoonen van zulke stuk ken, die ons volk vervreemden van- zijn na tuurlijken aard, van zijn bloed en zijn bo dem en daardoor ondermijnen onze eigen Ned.-Germaansche kuituurtraditie. Een volk als het onze, met een glansrijk verleden en een langen roemvollen staat van zelfstandigheid, kan die zelfstandigheid niet ongestraft laten ondermijnen door een ontaardend internationalisme, ook niet op het tooneel. Daarom, besloot spr.. zal ons volk ook op het gebied van het tooneel tot zich zelf moe ten terugkeeren en dan zal blijken, dat alle scheppende krachten, eenmaal gezond ge maakt ,zich zullen verheffen en opnieuw in duidelijke en eenvoudige taal tot het volk zullen spreken! PLAN IN VOORBEREIDING. Het ligt, volgens de Tel., in de bedoeling om op den Grebbeberg een groot gemeen schappelijk Nederlandsch-Duitsch mauso leum op te richten. Een ontwerp hiervoor is reeds vervaardigd door den Duitschen kunstenaar prof. Vahrenkamp. Na de be zichtiging door de verschillende instanties hier te lande zijn in de oorspronkelijke maquette enkele wijzigingen voorgesteld, welke thans worden aangebracht. Hoewel te dien aanzien nog geen beslis sing is genomen, bestaat er een strooming, om de stoffelijke resten van alle gesneu velden naar dit mausoleum over te brengen. ACCIJNS OP ZOUT VERHOOGD Met zes gulden per 100 Kg. De Staatscourant bevat een besluit van den secretaris-generaal van Fi nanciën, gedateerd 11 Maart, krach tens hetwelk, ingaande 1 April, de accijns op zout wordt verhoogd van f 3 tot f 9 per 100 Kg. Tevens wordt het invoerrecht op zout ver hoogd en wel fnet 250 pet. van het bestaande tarief (nl. van f 4 tot f 10 per 100 Kg.) Voor zout uit Duitschland (krachtens het specifiek invoerrecht voor Duitsche goede ren) wordt het tarief gebracht van f 3 op f 9 per 100 Kg. Het besluit bevat verder bepalingen om trent de navordering, alsmede strafbepalin gen. De accijns op zout heeft vroeger ook f 9 bedragen (n.1. van 1859 tot 1893; daarvoor was het f 6.) In Mei 1893 is de accijns gebracht op f 3 per 100 Kg. Oordeel van kolonel Donovan. Volgens de „New York Daily News" heeft kolonel Donovan na van zijn reis van ver scheidene weken door Europa en Noord- Afrika te zijn teruggekeerd voor toonaan gevende kringen te Washington een „duis ter beeld" van den toestand op den Bal kan, voor zoover de plaatselijke Britsche posities in het gedrang zijn gekomen, op gehangen. De vooruitzichten van Engeland op den Balkan noemde Donovan, naar het blad meldt, „geenszins rooskleurig", waartnj hij verklaarde, dat de huidige- Grieksche suc cessen veroorzaakt zijn door de militaire sterkte van de Grieksche legers. Donovan voorspelde een grondige verandering van den toestand als het Duitsche leger zou ingrijpen. Kolonel Donovan's bezoek aan Noord-Afrika bij Generaal Weygand, den algemeen-gevolmachtigde van de Fransche regeering voor Noord-Afrika, is eveneens op een ontgoocheling uitgeloopen, zoo meldt het blad. De Amerikaansche afge zant moest, naar de New York Daily News schrijft, constateeren, dat Generaal Wey gand absoluut loyaal is tegenover maar schalk Pétain en dat hij geenszins bereid was „onafhankelijk van Vichy te hande len". A Het bericht, dat de Japansche minister van buitenlnadsche zaken, Matsoeoka, een bezoek zal brengen aan den Paus. wordt thans in Vaticaansche kringen bevestigd. De audiëntie is vastgesteld op 30 of 31 Maart, dooh hierin kan nog wijziging ge bracht worden. DUITSCHLAND BREIDT OPERATIE GEBIED UIT. Als gevolg van de wederrechtelijke bezetting van het Deensche eiland IJsland door Engelsche troepen wordt den laatsten tijd door naar Engeland varende blokkadebreketrs gepoogd IslJand als steunpunt te ge bruiken. zegt D.N.B. Dit feit dwingt Duitschland IJsland in het opera tiegebied rondom Engelandte be trekken. Dit operatiegebied .wordt derhalve in de toekomst door de volgende punten be grensd: Van een punt op drie graden Oosterleng te aan de Belgische kust over den meridi aan tot 62 graden Noorderbreedte, vandaar tot 68 graden Noorderbreedte, 10 graden Wes terlengte. Dan naar het Westen langs den G8en breedtegraad tot de driemijlszone van Groenland, vervolgens naar het Zuiden langs deze driemijlszone tot aan het punt 65 gr. 24 min. Noorderbreedte, 3S gr. Wes terlengte. Vandaar naar het Zuiden tot aan het punt 58 gr. 50 min. Noorderbreedte, 38 gr. Westerlengte. Van daar naar 45 gr. Noorderbreedte, 5 gr. Westerlengte, van daar naar de Fransche kust op 47 gr. 30 min. Noorderbreedte. 2 gr. 40 min. Wester lengte. De bij de verklaring omtrent de totale Duitsche blokkade rondom Engeland op 17 Augustus 1940 tot de neutrale scheepvaart gerichte waarschuwing, dat elk schip, dat zich ondanks deze waarschuwing in het Duitsche operatiegebied' rondom Engeland begeeft, zich aan het gevaar van vernieti ging blootstelt, en dat voor schade, die hieruit voortvloeit, door Duitschland geen verantwoording aanvaard kan worden, geldt thans voor het vergroote operatiege bied. Vanavond gaat de verduistering in om en duurt tot morgenochtend 7 26 uur Op voorstel van den Secretaris-Generaal van het Departement voor Opvoeding, We tenschap en Cultuurbescherming, heeft de Rijkscommissaris Rijksminister Seyss In- quart, den Rector der Technische Hooge- school te Delft gemachtigd de Hoogeschool op een door hem nader te bepalen datum en in zoover hij het voor nuttig houdt, onder bepaalde voorwaarden weder te openen. De Rijkscommissaris heeft den Rector te vens medegedeeld, dat bij de geringste inci denten, die zich opnieuw in eenigerlci vorm tegen de bezettingsantoriteiten richten, met de allerstrengste maatregelen tegen de stu denten zal worden opgetreden en onder be paalde omstandigheden met de blijvende sluiting der Hoogeschool gerekend zon moe ten worden. Het ligt dus aan de studenten zelve of zij de gelegenheid, hun studie te beëindigen en de mogelijkheid om de eenige Technische Hoogeschool van het land voor hun volk te behouden zullen weten te ga- bruiken, ja dan neen. De stakings-onlusten in Amerika POLITIE BESTORMT EEN BEZETTE FABRIEK. Nieuwe stakingen dreigen. Bij de gemelde groote staking bij de Bethlehem Steel Co. te Pennsylva- nië hebben versterkingen der staats politie, waaronder een aantal bere den manschappen, de keten van sta- kingsposten doorbroken en voor het eerst sinds Maandagmiddag de toe gang tot de fabriek weer geopend. Meer dan honderd politie-agenten traden iri formatie met politieknup- pels tegen de stakingsposten op, die bij de toegangen tot de werkplaatsen door een groote menschenmenigte versterkt waren en dreven de stakers uiteen. Verscheidene politieagenten werden licht gewond. Bij den terugtocht gooiden de sta kers nog een dozijn auto's, die waarschijn lijk behoorden tot de in de fabrieken aan wezige stakingsbrekers om Anderen bestorm de de tram en sleurden de stakingsbrekers, die zich naar hun werk wilden begeven, uit de tram. De staatscommissaris van politie, kolonel Adams, heeft aan gouverneur Ja mes verklaard, dat hij opgetreden is nadat de federale regeering de vraag gesteld had of Pennsylvanië in staat was om de orde te herstellen. Tevoren hadden de plaatselijke autoriteiten van den gouverneur van den staat medegedeeld, dat zij den toestand niet meester konden worden. Tegen het einde van den eersten stakings dag verklaarde Howard Curtiss, de district leider van- den stakenden staalarbeidersbond dat slechts 2000 van de 8000 te werk gestel den Dinsdag aan hun werk zijn gegaan. Er wordt gestaakt om den leden van den arbei- - dersbond het recht te geven eigen vertegen woordigers in arbeiderskwesties te benoemen' Om dezelfde redenen dreigde gisteren een staking uit te breken in de Johnstown-fa- briek van de Bethlehem Steel Co. De C.I.O.- Vakbond aldaar heeft aangekondigd dat 15000 arbeiders in de staalindustrie drie da gen in staking zullen gaan voor het geval de eischen van den vakbond niet in over weging zullen worden genomen. Bloedige botsingen. Bij de international Harvester Company, de grootste Amerikaansche fabriek voor landbouwmachines, waar reeds sedert ver scheidene weken gestaakt wordt, is £et tot bloedige botsingen gekomen tusschen sta kende leden van het C.I.O. eenerzijds en po litie en arbeiders, die niet staakten, ander zijds. Bij alle fabriekspoorten ontspon zich een heftig handgemeen, waarbij talrijke per sonen gewond werden. Meer dan 1000 man politie traden met traangas en gummiknup pels tegen de stakers op. De stakers vorm den voorts groote optochten, die de politie slechts met geweld uiteen kon drijven. Hui zen van werkwilligen werden ernstig be schadigd, talrijke ruiten werden door de stakers ingeworpen. Werkwilligen, die naar huis terugkeerden, werden overvallen en neergeslagen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1941 | | pagina 1