De molen
Reparatie Aardappelsproeiers
Opplakvellen
P. DEKKER
Boekhandel Trapman N.V.
van Piet
HOOI
Bouwt gezelligheid
Uw
DOUWE EGBERTS
Predikbeurten
K. ROGGEVEEN
Q I
8
Voor de Zaai
P. WAIBOER
PEMSBEWIJSFOTO's
Fa. W. D. NIESTADT Zn.
TE KOOP;
H. SCHRIEKEN
in
woning
met meubelen van SCHMALZ
Salon meubelen
Huiskamers
Slaapkamers
SfflMAU'MEUBELHUjS
VokkoedSf
8
1
iïl
f?
5CHACEN
voor alle soorten bonnen
ALKMAAR
DE MOLENAAR BALANCEERT
AAN DE VANG.
HET WINDRECHT.
EEN RONDGANG DOOR EEN
OUD-VADERLANDSCHE WERK
PLAATS.
(Van onzen Alkmaarschen correspondent.)
De molen van Piet is alom bekend.
Niet. alleen te Alkmaar, doch ver
daarbuiten. Hij komt voor in ieder
werkje, waarin afbeeldingen van mo
lens zijn opgenomen en verwonder
lijk is dat hoegenaamd niet. Want
hij is een der weinige overlevenden
uit den tijd, toen op de wallen der
Nederlandsche steden zich vaak hee-
le rijen molens verhieven, die met
hun wiekgezwaai en gekraak een
imponeerend beeld van oud-vader-
landsche bedrijvigheid moeten heb
ben gegeven.
Rank en statig rijst de molen op uit het
groen van het Clarissebolwerk, en groote
libel gelijk: de laatste van een rij van zes
die hier eens werd gevonden. De heer Piet
die op den molen is geboren en getogen,
wist zich den tijd nog te herinneren, dat er
te Alkmaar drie stonden. Maar dat is al een
40 jaar terug.
Wat intusschen velé bewoners van Alk
maar vermoedelijk wel niet zullen weten is.
dat de „Molen varf Piet" eigenlijk heelemaal
niet zoo heet. De werkelijke naam is „de
Groot", zooals blijkt uit een gedenksteen,
die boven de inrit is aangebracht en waarop
staat te lezen:
Ao. 1760.
3 maand 28 dag
Dat men de Groot
Zijn grondslag zag.
De eerste steen gelijd alhier
Door Jan Jacobse Dunnebier,
oud 2 jaar 6 maanden.
Uit de voorgeschiedenis van den molen is
betrekkelijk weinig bekend. Op de kaart van
Drebbel staat op de bewuste plaats geen mo
len. In 1610 schijnt een zekere Pieter Olle-
brandsz. vergunning te hebben gekregen er
een molen te plaatsen, althans hij passeerde
in dat jaar een verbandbrief van 2 ponden
en 10 schellingen 's jaars, verschijnende
Kerstmis, voor de gerechtigdheid van den
wind „voor een staartmoleken, door hem ge
steld op het Clari&sen-blokhuis". Op Blaen's
plattegrond uit het midden der 17e eeuw is
op of bij het Clarissenbolwerk van een mo
len echter niets meer te bespeuren. De heer
C. W. Bruinvis neemt aan, dat dit molentje
is geweest „het Jofferfcgen", dat in 1626 door
de gemeen© molenaars was gekocht en aan
wie op 6 Juni van hetzelfde jaar werd ver
gund af te breken onder toezegging, dat, in
dien het noodig werd geacht nog een meel-
molen te stellen binnen de stads-jurisdictie.
zij de voorkeur zouden hebben.
Tusschen 1626 en 1769 heeft op deze plaats
dan ook vermoedelijk geen molen gestaan.
Dat deze laatste fraaie molen voor
Alkmaar behouden is gebleven, dan
ken we aan den Alkmaarschen ge
meenteraad en in het bijzonder aan
den heer Jan de Wit, destijds wet
houder. In den vorigen oorlog wilde
de heer Piet de vader van de bei
de gebroeders Piet, die thans het be
drijf voeren de molen afbreken.
Er waren herstelligen noodig en waar
de molen moeilijk bereikbaar was
voor schepen toen nog het aange
wezen verkeersmiddel werd de
voorkeur gegeven aan een verplaat
sing van het bedrijf.
De heer de Wit kreeg er de lucht van en
in een prijzenswaardig streven om den
fraaien molen te behouden, werd een overeen
komst getroffen tusschen de gemeente en
den heer Piet. De laatste ontving een som
in contanten, terwijl, bij eventueelen ver
koop, de gemeente eerste rechthebbende is
tegen een overeengekomen priis.
Het bezwaar van het vaarwater is. door
de opkomst van de auto intuschen verval
len. En zoo wordt er tot op den huidigen
dag het aloude molenaarsbedrijf uitgeoefend
zij het ook, dat er slechts wordt gemalen
voor veevoer. Het broodmeel, dat na het
malen wordt gebuild, vereischt zooveel be
werking, dat men dit bedrijf aan de meelfa
briek heeft moeten overlaten.
Wanneer men staat voor de groote deu
ren van de inrit met ter weerszijden de
flauw naar buiten uitloopende muren, dan
voelt men zich terug in den ouden tijd. Men
waant zich in de dagen, waarin de molen
en de 1 molenaar behoorden tot de vanzelf
sprekendheden van een plaats, de tijd zon
der auto's en stoommachines. Bij een mo
len behoort een echte ouderwetsche bakwa-
gen met witte zakken.
Toch is in den molen van Piet
onmiddellijk te zien. dat de tijden
zijn veranderd. Want de'uitrit be
staat niet meer. Dat komt door de
auto's, die gemakkelijk kunnen te
rugrijden. Het voordeel er van was,
dat daardoor een ruimte vrij kwam,
die tot woning kon worden ingericht.
Wat op ingenieuze wijze is geschied.
Voor we de molen met zijn machtige mu
ren en zijn eeuwenoude ladders bestegen
hadden we het even over het windrecht.
Het antwoord van den heer Piet was in zoo
verre voor ons teleurstellend, dat hij daar
omtrent niets in zijn bezit had.
Bij nadere beschouwing was dit niet ver
wonderlijk. Wanneer men leest, hoe in de
18e eeuw de molenaars wel geregeld aan
drongen op het „bollen van de bonnen dik
wijls echter zonder succes, dan wordt het
^windrecht" yan dezen betrekkelijk niet
zeer ouden molen uit 1769 al eenigszins du
bieus.
Daarenboven bleek ons, dat windrechten
tegenwoordig niet meer bestaan. Ze waren
grootendeels zoogenaamde „heerlijke" rech
ten, die bij de grondwetsherziening van
1848 zijn afgeschaft. Tegenwoordig hebben
we in dit opzicht onze bekende Hinderwet.
Tot besluit hebben we den molen
bekeken en al weer konden we ons
terugdenken in den ouden tijd. Ie
der der steeds kleiner wordende
ronde afdeelingen was een werk
plaats vol met zakken en werktui
gen. welke laatste echter min of
meer met hun tijd waren meege
gaan. We hebben gestaan op den
omloop met het verwonderlijk lage
hekje. Wanneer men daar staat
als bezoeker, vraagt men zich af,
waarom het niet wat hooger is ge
houden.
Maar een molenaar heeft het eigenlijk
heelemaal niet noodig. Om dit even te de-
monstreeren. klom de heer Piet tot boven
in een der wieken op een manier, die geen
matroos hem zou verbeteren.
De molen werd op den wind gekruid en
we zagen onzen weiwillenden .geleider ba-
lanceeren op het randje van den omloop
aan het touw van de vang, die als rem
fungeert. De molen was los en begon te
draaien met het bekende geluid, dat een
mengeling is van suizen en kraken.
We gingen binnendoor hooger tot we kwa
men in de kap, waar het machtig rader
werk zich bevindt, de molenmachinerie. En
we begrepen, waarvoor de muren van
stellig een halve meter dikte noodig wa
ren.
Het was alles merkwaardig en de moeite
waard.
Ten slotte stelden we nog één vraag.
„Waarom hebben de molens met hun goed-
koope drijfkracht afgedaan?"
De heer Piet vond dit wel wat veel ge
zegd. Voor zoover ze er nog zijn, zijn ze
zeer wel bruikbaar en rendabel. Maar
het bouwen van een molen is geen klei
nigheid! Er is een kapitaal mee gemoeid
van een f 30.000.misschien en dit be
trekkelijk .groote grondkapitaal is het eer
ste bezwaar. Daarnaast betrekt een fabriek
de stroom goedkooper dan een molen, die
er slechts af en toe op is aangewezen.
Kortom, de molen heeft zijn nadeelen, zij
het ook, dat de drijfkracht uit den aard
der zaak uiterst goedkoop is, voor zoover
men van den wind gebruik kan maken.
Dat deze de moeite waard is. moge blij
ken uit het feit, dat bij stevigen wind
een kracht van 80 P.K. kan worden ont
wikkeld. Naarmate het stiller is, neemt
deze kracht natuurlijk af.
Ons werd nog vertoond, hoe door mid
del van een windas de zakken gemakkelijk
kunnen worden op en neer geheschen en
hoe zoodoende de molenaar door alle
eeuwen heen een man is geweest, die wei
nig behoefde te sjouwen met zakken. In de
moderne fabriek heeft de machine dit werk
van den mensch overgenomen, de mole
naar, de industrieel uit het verleden, was
vroeger vrijwel de eenige, die daartoe de
macht bezat.
We daalden weer af langs de trappen
ladders, overal zorgvuldig de luiken der
hijschgaten ontwijkend en toen we even
later beneden stonden en we nog eens op
keken tegen den molen, die we juist had
den bezocht, was het ons of deze een be
tere bekende was geworden dan ze tot dus
verre steeds was geweest.
VEN HELDER
REISKOSTEN EVACUÉS IN MINDERING
LOONBELASTING?
't Departement zal beslissen.
Door één der belastingconsulenten te Den
Hel der. is de vraag aan het Departement
van Financiën voorgelegd1 of reiskosten van
geëvacueerden voor de loonbelasting in min
dering mogen worden gebracht.
In afwachting van de beslissing verzoekt
de inspecteur der registratie te Den Helder
den Heldersohen evacué's het indienen
van een verzoek tot dat tijdstip achterwege
te laten. Zij voorkomen hiermede een per
soonlijke teleurstelling in den vorm van een
afwijzing van hun verzoek en zij besparen
de inspectie een belangrijke hoeveelheid
werk.
WIERINGERMEER
EEN TEGENSLAG IN DEN LANDBOUW.
Verscheidene landbouwers hebben vorige
herfst in de haverstoppels wintertarwe ge
zaaid. Het schijnt dat dit dit jaar niet
erg best werkt, daar de tarwe er steeds
slechter voor gaat staan. Sommige land
bouwers hebben dan ook het zekere voor hef
onzekere genomen en zomertarwe gezaaid,
wat nu echter wel erg laat is.
W1ERINGERWERF
ONS DORP GROEIT.
In zeer korten tijd is den bouw van twee
blokken woonhuizen zoo ver gevorderd dat
reeds de kapgebinten er op staan.
DONDERDAG 8 MEL
Ned. Herv. Kerk.
Schagen. nam. 2.30 uur. Huwelijksinzegening
ALGEMEEN ADMINISTRATIEKANTOOR
OUDESLOTSTRAAT 51. SCHAGEN.
Telefoon 562.
INRICHTEN, BIJHOUDEN, CONTROLEEREN VAN BOEK
HOUDINGEN OP ELK GEBIED.
oocx; c o=oo-oao
jjj Den lOden Mei hopen
8 onze lieve Ouders en q
Grootouders, X
8 IJ. Kniper
g en O
o A. Kuiper-Dekker
q hun 40Kjarige Echtver- Q
eeniging in stilte te
herdenken. O
Hun Kinderen en
U Kleinkinderen.
Hoofdweg C 195, 2
Nederhorst den Berg,
Q Mei 1941. Q
ÖOCSOCOCSO OO CiOOsO
caocso050C3Q ooaoco
g Den 11 Mei hopen on- g
ze geliefde Ouders q
o H. Renianaar
2 hun 25-jarige Echtver- q
eeniging te herdenken, of
Hun dankbare 5*
Kinderen,
GRADA en X
W CATHAR1NA. W
Heerhugowaard,
Mei 1941. W
ao ao aa csa oö ao cao
COdOGSOOOCaOOOOiO
Op Zondag 11 Mei
8 hopen onze lieve Ouders o
en Grootouders, X
8 L. Bestevaar g
O en Q
H, Bestevaar-Zeeman 8
hun 40-jarig Huwelijk Q
te herdenken. Q
Q St. Maartensbrug: Q
8P. BESTEVAAR.
Schagen: 0
8C. BESTEVAAR. Q
J. M. BESTEVAAR— 0
8 Brugman. Q
HILDA, GEERKE. fl
Receptie 2—5 uur n.t.
OO OQ00000000ao
Allen die blijken van belang
stelling gaven bij ons 25-jarig
Huwelijk zeggen wij daarvoor
hartelijk dank.
Jb. KOOIJ Czn.
Mr. KOOIJSpaans.
Nieuwe Niedorp, Mei 1941.
Hiermede betuigen wij onzen
hartelijken dank voor de vele
blijken van belangstelling, wel
ke wij, bij de herdenking van
onze 40-jarige Echtvereeniging
hebben ondervonden.
J. BROUWER.
G. BROUWER—Mienis.
Heerhugowaard, N., Mei 1941.
Laanweg.
DICK ZOETELIEF,
Piano - Accordeon.
Viool- en Mandolinelessen.
Landbouwdwarsstraat 139.
Schagen.
TE KOOP:
Gebr.: Een Wiedmachine, 2 M.
met lo witzaadschoffels.
Gebr.: Een Wiedmachine, 1.50
M. werkbreedte.
Een Bernard Motor, 2/3 p.k.
Viking Maaimachines.
Lanz Maaimachines.
Lanz 5" voet links Zelfbinder.
C. DISSEL
SCHAGEN. TEL. 360.
Donderdag in de Beurs, bij
Boontjes.
BRUINE, WITTE en CITROEN
BOON EN. - Diverse soorten
BIETEN- en GRASZADEN -
WIKKEN - KOOLRAPEN.
DWERGKOOL- en VEEKNOL-
LENZADEN.
SCHAGERBRUG - Tel. 275.
3 stuks 60 cent.
Dagelijks van 98 en
Zondags van 106 uur.
FOTOGRAFEN - SCHAGEN.
Uit voorraad leverbaar:
geperst in balen, bit flroote hoe
veelheden goedkooper.
G. BOONTJES
3 Vierkant-ladders (1, 10, en 8H
M.) 3 Brandkasten; 1 Domme
kracht; 28 Ramen; 4 Bank
schroeven (Staartmod.); 20 Voei
kisten; 15 Bruine Dekzeilen,
(6 x 8, 5 x 6 en 4 x 6 M.); 12
Schotten met ramen om kip
penhokken te maken (5 M.), 50
M. Gaashek (1 M. hoog), mazen
30 x 20 c.M. 1 Spoorhuisje, 3 x
2 M.; 50 duims Planken, 5 M.;
50 Planken, 5/4, lang 4 M.
Voorts: Vaten, Kuipen en Palen
TEL. 241 - SCHAGEN.
Woensdag op de Beurs te Mid-
denmeer aanwezig.
Te koop:
STAMSLABOONEN
dubb. z. d., en 7 Kg. Eureka
Voederbietenzaad. D. HOUTER,
Groenveld.
Te koop:
Twee beste MELKGEITEN,
Te bevragen H. P. KRAMER,
Koedijk 336.
Te koop gevraagd: 6 gebruik
te nette KAMERSTOELEN. Br.
met prijsopgave no. 55 Bur. v.
dit blad.
Te 'koop:. Een
STERZEUG met 9 Biggen.
10 dagen oud. H. v. d. WAL,
Moerbeek, Nieuwe Niedorp.
Te koop:
EEN MELKGEIT,
geeft drie liter, 5,2 vet, bij
P. WIT, Groote Iveeten.
Te koop: Een
ARBEIDERSWONING,
voorzien van waterleiding en
electrisch licht. Spotprijs. S.
VOS, Aartswoud.
Te koop:
750 Kg. Eig. Poters,
m. verkl. P. C. KEIJZER, „Fle-
vo", Anna Paulowna.
MARKT.
schagen.
Te koop: Een
JONGE STAMBOEKZEUG,
werptijd 10 Juni. J. C. BORST,
Veenhuizer Middenweg, Heer
hugowaard Noord.
VOERBIETEN
te koop gevraagd hij W. HEI
NIS. Tel. 223, Oude Niedorp.
Ter overname een prima
HEERENFIETS, in ruil voor
een jongensfiets, bij N. HALF-
WEEG, Elftstraat 21, Hippöly-
tushoef.
HULP
gevraagd bij een zieke dame.
Adres: K. KOSTER, Wieringer-
waard, Tel. 239.
MEISJE
gevraagd voor de morgenuren.
Vrijdags vrij. Adres: Wed. J.
VADER, Noord F 44, Schagen.
Gevraagd: Een mak
PAARD
voor den hooibouw, tegen ver
goeding. Gebr. PAARLBERG
St. Maartensbrug.
WEIDE
gevraagd voor 2 pinken. Brie
ven-aan C. KROON, Langereis,
Oude Niedorp.
Gevraagd: Een net
DAGMEISJE
bij T. VAN DER BAAN, Smede
rij, St. Maartensvlotbrug.
Gevraagd:
PAARD
voor den hooibouw. P. ZEE,
Pade B 12, Hoogwoud.
1 HERFSTKALFKOE
voor de kost gevraagd, door S.
VETHMA'N Jz., Lutjewinkel.
Door omstandigheden genood
zaakt andere hulp te nemen,
zoek ik per direct of later
FLINK MEISJE
voor d. en n., niet onder 19
jaar. Pr. BROEKENS, Winfrel.
Gevraagd voor m'n moeder een
HULP i. d. HUISHOUDING,
op de hoogte met lichte verple
ging strekt tot aanbeveling.
Aanmelden Mevr. SCHMALZ,
Laagzijde 23, Schagen.
Groote
verscheidenheid in
Ook in kleinmeubelea
vindt U bi] out
steeds iets anders
Denk aan de drie
VaordeeÜj
Vertrouwen
Laat nu Uw Aardappelsproeier repa*
reeren.
ONDERDEELEN voor de meeste
merken uit voorraad leverbaar bij:
IJZERHANDEL.
LAAN - SCHAGEN - TEL. 439
Gemeubileerd te huur: Mooi
LANDHUISJE,
voor 2 a 3 maanden of langer.
Te bevragen tot uiterlijk Zon
dag a.s. bij Mevrouw STRIJ
KER, Winkel A 62.
Te"huur gevraagd
EEN WONING,
voor 3 personen met 1 kind,
liefst in Schagen of dorp aan
spoorlijn. Br. lett. ED40 Bur,
van dit blad.
Schagen
